Een kruisweg voor Vlekkemse kerk
van Herman De Somer
Podium-Uitjes in De Werf
De Voorpost - 3.4.1992 - 9
De Voorpost
weekend
Aan de buitenkant staat de Sint-Lambertuskerk van Vlekkem er als een
pronkstuk bij. Ze onderging een paar jaar terug een grondige en geslaagde
restauratie en staat er nu als parel voor de kleinste fusiegemeente van
Erpe-Mere. Pastoor De Backer is echter vol initiatieven en vindt terecht
dat ook het interieur niet mag verwaarloosd worden en daarom zowel
smaak- als zinvol moet ingericht worden. Zo zal er begin april een nieuwe
kruisweg geplaatst worden die de vorige - mindervaardige - moet vervan-
Het wordt een kunstwerk van de plaatselijke beeldhouwer Herman De
Somer.
De in Erpe geboren maar sinds ja
ren in Vlekkem wonende kunste
naars is nog druk bezig maar zal de
klus klaar hebben tegen de voorop
gestelde datum van 4 april, dag dat
de kruisweg officieel zal ongewijd
worden. Herman De Somer skulp-
reerde reeds een nieuw Sint-Lam-
kertusbeeld voor deze kerk maar hij
profileerde zich naar zijn dorpsge
noten toe met een indrukwekkend
kalvariekruis voor de kerk van Er-
ondegem, een kunstwerk dat niet
alleen respekt afdwint maar daar
naast een onmetelijke emotionele
uitdrukking uitstraalt dat elkeen op
rijn eigen maar ook eigenaardige
manier kan voelen en ervaren. Nog
niet zo heel lang gelegen vervaar-
hij voor dc school aan de Bo-
lermelkstraat te Erpe een monu
mentaal Sint-Martinusbecld dat
hans de voorgevel van dc school
iert en wakend de indruk geeft elke
lag giften uit te delen aan de kinde
en. Met de nieuwe kruisweg - een
opdracht die hem bijna ontglipte -
zal waarschijnlijk en eindelijk een
einde gesteld worden aan het feit
dat men nooit «sant in eigen land»
is. Deze kruisweg kan dan ook be
schouwd worden als de kroon op
het werk van een jarenlange restau
ratie van de Vlekkemse kerk. Trou
wens, H. De Somer is een echte
kunstenaar en dus zeer gevoelig
voor een opdracht van eigen bo
dem.
Daarom wil hij ook zijn stempel
drukken op het geheel en er een
modern tintje aan geven zonder
evenwel het historische noch het
liturgische aspect te verloochenen.
Opdracht
Als zeer kleine deelgemeente zijn er
voor een kunstenaar niet veel op
drachten uit te voeren in eigen dorp
zodat het kappen van een kruisweg
hem enorm boeit ook al is het de
eerste maal dat hij een dergelijk
werk skulpteert. Van zijn hand is
wel de restauratie van het oude
kerkaltaar maar dit is dan ook alles.
Vandaar dat hij bijzonder gelukkig
is deze opdracht te mogen uitvoe
ren, een opdracht die hem echter
bijna ontsnapt was, want men had
andere plannen.
Pastoor De Backer en de leden van
de kerkfabriek hadden, na de re
stauratie van de kerk, de oude kruis
weg naar de vuilnisbelt verwezen.
Dit was zeker geen beeldenstorm
want het was een traditioneel werk,
uitgevoerd in geperst papier dat
door de tijd waardeloos geworden
was. Vermits deze mensen tevens
begaan zijn met de opsmuk van het
interieur van de kerk, beslisten zij
een nieuwe aan te kopen. De eerste
gedachte was naar Brugge te gaan
om een gespecialiseerde firma aan
te spreken die serie-artikelen op de
markt brengt. Zo had men eerst
voor een kruisweg geopteerd naar
de gangbare normen, hetzij de uit
beelding van de kruisweg aan de
hand van veertien keramische te
gels met de gekende symboliek.
Toen H. De Somer via een buur de
intenties van de kerkmeesters ver
nomen had, liet hij aan deze buur
verstaan dat hij evenzeer geïnteres
seerd was in het vervaardigen van
een kruisweg. Terecht stelde De So
mer «dat men het toch niet zover
moet gaan zoeken». Dit was niet
bedoeld als persoonsverheffing,
maar omdat hij graag iets verwezen
lijkt voor zijn eigen dorp.
Men hoeft niet iemand of iets te
gaan zoeken als men die persoon
kan vinden onder de eigen klokke-
toren die bovendien meer dan eens
bewezen heeft een goed vakman en
zeer deugdelijk artiest te zijn.
Dit bood hem de kans om ook in het
dorp, waar hij sinds jaren leeft en
nog werkt, iets stijlvol na te laten,
iets van zijn kunstenaarschap waar
op andere deelgemeenten jaloers
mogen zijn. De kunstwerken die
zijn atelier reeds verlieten getuigen
allemaal van groot vakmanschap
die gepaard gaat met kunstzinnige
verwezenlijkingen. Het zou tenslot
te absurd zijn «ergens» te gaan zoe
ken als men een dergelijke artiest in
eigen midden heeft en waarop men
niet fier genoeg kan zijn vooral om
dat hij meermaals bewezen heeft uit
het goede hout gesneden te zijn,
hout dat hijzelf «toch zo goed kan
snijden».
Lijdensweg
Liturgische onderwerpen zijn in fei
te niet meer «in» tegenwoordig
maar voor H. De Somer was het een
heuglijke ervaring om de lijdensweg
van Kristus te mogen beeldhouwen,
niet in de vorm van traditionele pa-
Vier jaar geleden werd vanuit de
Federatie van Vlaamse Erkende
Culturele Centra (FEVECC), in
het bijzonder in dc Jeugdkommis-
sie, voor de eerste maal intensief
werk gemaakt om het podiumaan
bod voor kinderen te verrijken met
een koncertreeks. Want kindertea-
ter programmeren, kinderfilms
draaien en kinderliteratuur stimu
leren werd stilaan (en gelukkig
maar) als een evidentie beschouwd.
Maar klassieke muziek kampte
blijkbaar nog steeds met heel wat
vooroordelen van stijve boorden,
hoge hakken, ernstige heren en def
tige dames.
Dit jaarwordt het «Kinderen luiste
ren naar Haydn». Net als vorige
jaren werd gekozen voor een vol
waardig koncert maar met een kind
vriendelijk karakter. M.a.w. geen
betuttelend kinderachtig muzikaal
gebeuren maar een volwassen aan
bod dat wel naar kinderen vertaald
wordt en dat haar jong publiek au
sérieux neemt zonder dat de mu
ziekkunstenaars aan artisticiteit
moeten inboeten.
Aalst. Kinderen luisteren naar Haydn
Programma
Franz Joseph Haydn (1732-1809)
stamde uit een zeer eenvoudige fa
milie maar moeder had een zeer
mooie stem zodat Joseph en zijn
broer Michael, die ook een uitste
kend musicus zou worden, konden
opgroeien in een ongedwongen mu
zikaal milieu. Na eerdere vrij rudi
mentaire muzieklessen ontwikkel
de Haydn zich bijna geheel door
zelfstudie. Na een eerder muzikaal
turbulente jeugd en een niet zo har
monieus huwelijksleven nam zijn
karrière in 1761 een beslissende
wending: een van de grootste mu-
ziekamateurs van het toenmalige
Europa, de beroemde mecenas
prins Paul Esterhazy benoemde
hem tot tweede kapelmeester van
zijn hoforkest in Eisenstadt. Dertig
jaar lang bleef hij in dienst van de
Esterhazy's. Hij was een vruchtbaar
komponist en leidde zelf op zondag
de koncerten. Zijn roem verbreidde
zich in heel Europa. Hoewel veel
van zijn werken geschreven werden
in opdracht en naar de smaak van
zijn broodheren, toch is het over
grote deel van zijn oeuvre de sublie
me uitdrukking van een grote per
soonlijkheid die in de stille afgele
genheid van het landelijk domein
der Esterhazy's met een zekere on
verstoorbaarheid aan zijn levens
werk bouwde: het fundament en de
kern van de Duitse klassieke mu
ziek. In 1790 werd zijn orkest ont
bonden en kreeg hij zijn ontslag bij
de Esterhazy's en kon hij zich vrij
bewegen. Hij reisde naar Londen,
waar hij ook maatschappelijk tot
volle ontplooiing kwam. Toch keer
de hij nadien nog naar Wenen terug
waar hij o.m. zijn «Die Schöpfung»
en «Die Jahreszeiten» schreef, na
deze werken bleken zijn kreatieve
krachten uitgeblust. De laatste ja
ren leefde hij teruggetrokken en hij
stierf er op 31 mei 1809. Bij zijn
begrafenis speelde men het «Re
quiem» van Mozart, de komponist
die hij als de grootste van allen had
beschouwd.
Natuurlijk brengt het koncert maar
een beperkte keuze uit de vele wer
ken van Haydn. Wat de kinderen
dan wel te horen krijgen? Voor de
pauze: het allegro molto uit de ou
verture tot «Acide e Galatea», de
finale uit «Cassation in G voor
strijkers», het presto uit het «Viool
concerto in G» (met als solist Ivo
Lintermans), het menuet uit de
77ste Simfonie en de finale uit de
44ste simfonie. Na de pauze staan
nog op het programma: het allegro
assai uit de 45ste Simfonie, het alle
gro maestoso uit de «Concerto in Es
voor twee hoorns» (met als solisten
Luc Bergé en Rik Vercruysse), het
allegro moderato uit het «Cellocon
certo in D» (met als solist Karei
Steylaerts) en natuurlijk dc finale
uit de 45ste Simfonie ofte de «Af-
scheidssimmfonie» waarbij de mu
zikanten één voor één hun plaats
verlaten!
Uitvoerders
Het Kamerorkest Sinfonia onder
de muzikale leiding van Dirk Ver
meulen werd voor dit projekt uitge
breid tot zeventien muzikanten. Dit
kamerorkest behoort tot de belang
rijkste ensembles in zijn genre in
Vlaanderen. Het orkest werd, we
liswaar onder een andere naam, in
1980 opgericht. In 1985 werd de lei
ding ervan toevertrouwd aan Dirk
Vermeulen, die het ensemble her
doopte. Sinfonia maakte koncer-
treizen naar o.a. Duitsland en
Frankrijk en was te gast op verschei
dene grote muziekfestivals in bin
nen- en buitenland. Zowel voor
B.R.T.N. als voor buitenlandse ra
dio- en t.v.-zenders verwezenlijkte
het orkest diverse opnames. Het
Kamerorkest Sinfonia is o.l.v. Dirk
Vermeulen een haast onmisbare
schakel in het bloeiende Belgische
muziekleven geworden. Dirk Ver
meulen (Menen 1952) studeerde
aan het Brusselse conservatorium
en de Muziekkapel Koningin Elisa
beth. Tussen 1971 en 1983 is Dirk
Vermeulen koncertmeester van
verscheidene orkesten én solist met
beroemde dirigenten als Z. Mehta.
Sinds 1985 gaat zijn aandacht
hoofdzakelijk naar de orkestdirek-
tie waarvoor hij gespecialiseerde
kursussen volgt. Na zijn aanstelling
tot leraar kamermuziek aan het
Gentse Conservatorium in 1985
richt hij in deze instelling het kame
rorkest op. In ditzelfde jaar wordt
hij eveneens dirigent van Sinfonia.
Sindsdien gaat zijn loopbaan als di
rigent in stijgende lijn. Vorig jaar
richtte hij een tweede orkest óp,
«Prima la Musica», dat zowel door
pers en publiek gunstig wordt ont
haald (denken we maar aan de toe-
rnee met Jan De Wilde; ook in
Aalst). Hij is tevens een gegeerd
gastdirigent, ook in het buitenland.
Vermeulen maakte of werkte mee
aan tal van plaat- en C.D.-opnames.
Veerle Keuppens is de «ontdekte
ster» op presentatievlak. Haar zoet
gevooisd stemgeluid was vroeger
reeds te beluisteren op B.R.T. 1 en
B.R.T. 3 maar al vlug konden de
kijkers van het eerste B.R.T.-televï-
sienet ervan getuigen dat de rust
van haar presentatiestem in het ver
lengde lag van haar optreden. Ze
was het vertrouwde gezicht van kin
dermagazines en van de schooltele
visie. De «Kinderen voor Kinde-
ren»-uitzendingen onderstreepten
haar presentatietalent, ook in Ne
derland. Na haar suksesvolle optre
den in de Mozart- en de Vivaldi-
reeks waren de organisatoren van
dit Haydn-opzet er als de koppen bij
om in haar agenda de nodige data
vrij te houden voor dit muzikale
opzet. Veerle Keuppens is voor dit
projekt een echt kwaliteitslabel!
Een gemis bij vorige edites van
«Kinderen luisteren naar...» was ze
ker meer informatie op kinderni
veau bij deze koncerten. De onvol
prezen uitgeverij Altiora uit Aver-
bode zorgde daarom bij deze serie
voor een boekje dat geschreven
werd door Kolet Janssens die een
denkbeeldige kleindochter van
Esterhazy inschakelt om de belang
rijkste gebeurtenissen uit Haydns
leven en vooral uit zijn jeugd voor
kinderen begrijpelijk moet maken.
Het is een paperback geworden, be
doeld voor kinderen vanaf 10 jaar;
de verkoopprijs bedraagt 295 fr.
Dit koncert in het kader van de
«Kindernamiddagen» wordt geor
ganiseerd voor kinderen vanaf 7
jaar in de Schouwburg van De Werf
op zondag 5 april om 15 uur. De
toegangsprijs bedraagt voor kinde
ren 180 fr. of 2 strippen en voor
volwassenen 270 fr. of 3 strippen.
Reserveren kan op nr. 053/76.13.12.
Erpe-Mere. Beeldhouwer Herman De Somer bij zijn nieuwste realizatie: een
artistieke kruisweg voor de gerestaureerde Sint-Lambertuskerk (jv)
nelen maar in een brede fries. Het vijftiende statie in een afzonderlijk
wordt trouwens wat men in kunste- paneel aan toe te voegen, nl. een
naarstermen noemt een «bas relief» verrijzende Kristus, los van het
of een half verheven beeldhouw- fries.
werk van drie meter breedte. Met Nochtans wordt een kruisweg altijd
andere woorden, H. De Somer ge- in veertien staties uitgebeeld maar
bruikt voor de kruisweg geen afzon- volgens de nieuwe liturgie mag men
derlijke panelen maar een dikke wel wat afwijken. «De Erpse Vlek-
plank van een drietal meter die on- kemnaar heeft zoals alle kunste-
gcvcer 30 a 40 cm hoog is. Zijn opzet naars zowat zijn eigen visie bij de
was echter het kunstwerk nog groter uitvoering van een kunstwerk, zon-
te maken - hij houdt toch zoveel van der de werkelijkheid of het gangba-
het monumentale-maar na samen- re stramien geweld aan te doen.
spraak met pastoor De Backer, Juist daarom heeft hij voor deze
heeft men het bij het model van de opdracht voorafgaandelijk opzoe-
gipsen plaquetten gehouden. De kingswerk verricht wat niet weg-
Somer maakt eerst een model in neemt dat zijn kunstenaarsfantasie
gips dat slechts de grote contouren domineert want voor een prentjes-
weergeeft. Het is in feite een rudi- kruisweg met onderschrift of num-
mentaire uitbeelding zonder enig mers, was hij geenszins te vinden.
detail. v
Kom pa kt
In het houten kunstwerk wordt dan ^et 's dan ook cen s°ber artistiek
alles bijgevuld mei wal men zou kunstwerk geworden waar de ver-
kunnen noemen de figuranten. Dc schillende statics hij elkaar ge-
lijfdensweg zal dus in één paneel bracht Wl,rdc" ln oen compact ge-
uitgebeeld worden. I Ierman De So- b<!el datde essentie van de kruisweg
mcr maakte een soort «slripver- ^beeldt. Alle raakpunten van de
haal» van de kruiswegdie achteraan kruisweg zijn aanwezig en dat vindt
rechts in de kerk zal opgehangen b'ï bet belangrijkste. Het is zeker
worden. 8een «modern onherkenbaar» litur-
De gebruikte materie is Canadese S'sch tafereel maar een eigentijdse
kers of hout van de wilde kerselaar, weergave van het lijden van Kristus.
zijn speciale voorkeur omdat hij het de hoofdfiguren begint hij uite-
een gepaste kleur vindt en het hout raard hij Pilatus die Kristus aan het
geen «lijnen» vertoont. Zo is eik vo'k en de. soldaten overlaat. Dan
bijv. ongeschikt voor deze uitvoe- vervolgt hij met drie «staties in één
ring omdat er «teveel tekening inzit uitbeelding»; de val van Kristus, de
wat tot verwarring zou kunnen lei- ontmoeting met zijn moeder en
den bij het kappen van de kleine s,m- van Sirene die het kruis helPl
figuurtjes zoals de talrijke hoofdjes dra8en in de volgende taferelen
van het volk». Reeds vroeger heb- v,ndt men de traditionele geschied-
ben we ervaren dat de Vlek'kemse kundige feiten van de lijdensweg
kunstenaar veel aandacht besteed maar 10 de huidige liturgie-optiek
aan de goede keuze van het hout en wordt de «derde val van Kristus»
hierbij voor rekening houdt waar- no8al eens weggelaten. Toch heeft
voor het moet dienen. Ook dit is een Herman De Somer met deze tradi-
belangrijk element van vakman- tie niet volledig afgebroken en de
schap. «derde val» er «symbolisch bijge
voegd met alleen maar een kruis op
Verantwoord de grond waar Kristus echter niet
Meestal verzoekt Herman De So- bijligt». Bovendien heeft hij de
mer met klem dat de opdrachtgever nieuwe liturgie wel gevolgd door
hem een vrijwel onbeperkte uitings- een vijftiende statie aan toe te voe-
vrijheid geeft bij de uitvoering van gen met een afzonderlijk paneel dat
zijn kunststuk. Dit stelt meestal gee de verrijzende Kristus uitbeeldt,
problemen omdat men weet en Anders is het zeker geen overladen
overtuigd is dat de kunstenaar geen beeldhouwwerk maar wel een
loopje neemt met de geschiedenis fraaie aanwinst voor het parochiaal
die eraan verbonden is en dat hij patrimonium van de Sint-Lamberti-
daarenboven doelbewust werkt, nuskerk van Vlekkem die nu werke-
Om zijn nieuw pronkstuk «aan- lijk een parel van een monument
vaardbaar» te maken heeft hij eerst mag genoemd worden. Het is dan
nog eens zijn devotionele en liturgi- ook toe te juichen dat de verant-
sche kennis aangescherpt want hij- woordelijken - pastoor en kerkfa-
zelf wil dat het resultaat liturgisch briek - zeer veel zorg dragen voor
verantwoord is. Hij maakte hierbij wat met veel - financiële - inspan-
wel één uizondering door er een ningen verwezenlijkt werd.
JV
Erpe-Mere. Het heginfragment van de kruisweg die weldra de kerk van
Vlekkem zall sieren (jv)
