Feestelijke muziek met 300 koncerten
in 50 festivalsteden: de rush is losgebarsten
Brugge: uniek schrijn van muzikale en andere schoonheid
Antwerpen: Baltisch Festival en Felix Mendelssohn-Bartholdy
Festival van Vlaanderen 1992
14 - 31.7.1992 - De Voorpost
Jan Briers sr. is de geïnspireerde verwekker van het Festival, de onvermoeibare bouwer van het grote kompleks
dat het Festival is. de inventieve zoeker naar sponsors en mecenassen en 'partners' zoals hij ze graag noemt, de
dynamische bezoeker van een vrij vaak wisselend team medewerkers, de professor in pers- en kommunikatiewe-
ténschappen die als geen ander zijn kind aan de man weet te brengen, de inventieve pleitbezorger van onze meest
eminente Vlaamse musici op het forum van de Europese muziekfestivals. Jan Briers sr. IS het Festival van
Vlaanderen!
Misschien klinken bovenstaande zinnen een beetje bombastisch, wellicht iets te barok in de formulering-
Overdreven zijn ze echter niet! Ook al valt er waarschijnlijk een flinke brok kritiek te spuien op sommige
aspekten van het Festival en zijn organistoren, toch staan we achter wat we hierboven schreven.
Het Festival van Vlaanderen is waarschijnlijk wel de grootste koncertorganisator in onze kontreien. Het Festival
heeft het ernstige muziekleven gedecentraliseerd: niet minder dan 50 Vlaamse steden en gemeenten nemen deel
aan het gebeuren, men hoeft niet meer uitsluitend naar de grote centra om een hoogstaand koncert te kunnen
meebeleven!
Het Festival heeft het koncertgebeuren gedemokratiseerd: de prijzen van de meeste koncerten kunnen geen
beletsel meer zijn om de melomane Jan Modaal uit de zalen weg te houden! Het Festival heeft kansen gekreëerd
voor vele jonge Vlaamse musici, en dit niet alleen in eigen land: onze steengoede uitvoerders van bv. oude
muziek kregen dank zij het Festival en Briers kansen om op te treden in de meest prestigieuze Europese
festivals...
De titel van Briers' exposé, naar aanleiding van de eerste Festival-perskonferentie te Sint-Truiden op 20 maart
11., luidde als volgt: Europese Dimensies'. Niet toevallig of gratuit!
Briers verantwoordt deze titel op de volgende manier: "De titel heeft iets te maken met de vraag: 'Brussel,
hoofdstad van Europa, of niet?'. In de regeringsverklaring van premier Dehaene lezen we onder andere: 'Ook
zonder Martens zal de regering zich onverdroten blijven inzetten voor de promotie van Brussel als hoofdstad van
Europa'. Voor ons is die beslissing belangrijk en toonaangevend: sommigen vrezen immers dat de verdere
internationalisering van onze hoofdstad onze kuituur kan bedreigen, en niet alleen in Brussel, want als deze stad
het politiek en ekonomisch centrum wordt van ons kontinent, wordt heel ons land land daarbij betrokken.
Nu zijn we van oordeel dat grote organisaties als het Festival van Vlaanderen daar iets aan kunnen doen. En in
een document van twee pagina's heb ik erop gewezen dat we nu al te Brussel een sterk gedeelte van het
kultuurleven organiseren, maar dat we ook die organisatie aan het invullen zijn met een indrukwekkende
Vlaamse en nationale aanwezigheid. De internationale uitstraling van onze eigen beste ensembles - en die
worden steeds beter en talrijker - is voor het Festival van Vlaanderen al sedert jaren een hoofddoel geworden'.
En prof. Briers argumenteert zijn 'Europese Dimensies' met volgende reeks positieve Europese festival-injek-
ties, of 'Brussel en Europa: Vlaamse organisatoren en hun partners': de 7 Europese galakoncerten (de
beroemdste simfonische orkesten van het jaar; i.s.m. de Filharmonische Vereniging); Brussel - Vlaanderen -
België: trefpunt van internationale simfonie-orkesten, in september-oktober; het Europa-Dag-Koncert op 9 mei
i.s.m. de Europese Gemeenschap en de Belgische Eurokommissaris; Festival van Vlaanderen: voorzitter
permanent comité voor Europese coproduktie, copromotie en cosponsoring, in de Europese Vereniging van
Festivals van Genève; Festival van Vlaanderen en Euroconcerto: de coproduktievereniging tussen de 58
grootste Europese muziek- teater- en dansfestivals; Festival van Vlaanderen en Festival de Wallonië: met
(jaarlijks) koncert van de Eerste Minister, van de Minister voor Buitenlandse Zaken, de Minister van
Nederlandse Kuituur, de Vlaamse Gewestregering; EUREGALIA. zustervereniging van het Festival van
Vlaanderen: de uitwisseling van eigen orkesten tussen de Euregio's (reeds 30 koncerten gepland in Nederland);
JUBILATE, een E.G.-initiatief: een jaarlijkse tiendaagse te Brussel en elders, met telkens een Oosteuropees
land als genodigde met al zijn beste ensembles (oktober 1993,1994,de Koninklijke Koncerten, de Prinsen
van de Muziek: de invloed van de Vlaamse en Waalse polyfonisten op de grote Europese muziek in alle landen;
'Les Espaces du Baroque', een vierjarenplan van de Unesco (92-95) waarin het Festival van Vlaanderen de
muziek-coproduktie verzorgt...
Toch indrukwekkend, niet?!
Ons weekblad besteedt nu al jaren vrij veel aandacht aan het hele gebeuren, zowel in onze eigen regio als
daarbuiten. Op deze en volgende pagina's vindt u een beknopt overzicht van wat het Festival van Vlaanderen dit
jaar te bieden heeft. Wanneer u dit leest, zullen de festivalafdelingen Kortrijk en Limburg reeds achter de rug
zijn. We beperken ons dus tot de ongeveer 300 andere manifestaties in onze eigen streek, Brugge (waarover u
vroeger reeds uitgebreid geïnformeerd werd), Mechelen, Antwerpen, Gent, Brussel-Leuven en Zeeuwsch-
Vlaanderen; allemaal steden en gemeenten die in een goed half uur met de wagen te bereiken zijn. Aan u de
(ruime) keuze... maar vergeet niet snel te reserveren!
Louis September
Wie ons blad een beetje aandachtig
leest, weet dat ik een boontje heb
voor oude muziek én voor Brugge.
Voor de 29e keer reeds organiseert
het onvermoeibare paar Robrecht
en Alice Dewitte-Dens samen met
een schare entoesiaste jonge en
minder jonge vrijwilligers hun In
ternationale Muziekdagen met ou
de muziek in de mooiste Brugse his
torische gebouwen. Zij hebben op
het gebied van de oude muziek écht
pionierswerk verricht: na Brugge
zijn, op het gebied van de oude mu
ziek, nog Utrecht en het Ameri
kaanse Boston gekomen. Uiteraard
zonder het unieke kader van het
rijk-middeleeuwse Brugge! Maar
met meer centen! Het Brugse festi
val heeft een tal van Engelse musici
een eerste kans geboden op het Eu
ropese kontinent. Van hieruit heb
ben ze Europa veroverd, zodat som
mige prijzen voor Brugge haast on
betaalbaar geworden zijn...
Voor de 29e keer dus strijken van 25
juli tot en met 8 augustus de uitvoer
ders én de liefhebbers van oude mu
ziek in Brugge neer. In de wedstrijd
formule (een driejaarlijkse cyclus
met orgel, klavecimbel en pianofor
te en musica antiqua) is dit jaar nu al
voor de tiende keer het klavecimbel
(en voor de vierde keer de pianofor
te) aan de beurt. Het is nog steeds
het belangrijkste concours in zijn
soort. Daarenboven is er natuurlijk
het randgebeuren met seminaries,
interpretatiekursussen, referaten,
recitals, tentoonstelling van oude
instrumenten en kopieën ervan,
platen- en muziekedities. De aller
eerste klavecimbelweek werd in
1965 georganiseerd: 22 kandidaten
schreven zich in voor het concours
klavecimbel en basso continuo (nu
74 voor klavecimbel en 30 voor pia
noforte); 6 instrumentenbouwers
toonden op de tentoonstelling hun
produkten (nu zijn er 65 uit heel
Europa en de States). Men kan zon
der overdrijven zeggen dat Brugge
niet alleen de revival van de oude
muziek maar ook de historische-in-
strumentenbouw heeft geaktiveerd.
Toch een niet geringe verdienste en
de aanzet tot een vernieuwde be
langstelling voor barok- en 'andere
oud'-muziek!
De tema's van de middag- en avond-
koncerten gaven we reeds gedetail
leerd in onze vroegere bijdrage: vir
tuoze muziek voor strijkers, Bach
en zijn tijdgenoten, Spanje en de
Nieuwe Wereld, Lorenzo II Mangi-
fico. Ook over de koncerten in de
Historische Westvlaamse Steden
berichtten we vroeger reeds.
Wie nog snel een programmafolder
wil hebben en/of plaatsen wil reser
veren, moet zich wel haasten, want
de koncerten van het Brugse Festi
val zijn meestal uitverkocht. Je kunt
nog terecht bij de Dienst Toerisme,
Burg 11, 8000 Brugge, (tel. 050/
44.86.86).
Voor de vijfde maal nu al pakt de
Antwerpse festivalafdeling uit met
een tematisch programma, gekon-
centreerd rond twee centrale
tema's: een Baltisch Festival en een
koncertreeks waarin de figuur en
het oeuvre van Felix Mendelssohn-
Bartholdy worden belicht.
Baltisch Festival
Koormuziek is één van de oudste en
meest ontwikkelde muzikale genres
uit de Baltische landen en het ver
wondert dan ook niet dat de koren
uit deze streken in de voormalige
Sovjet-Unie een ongeëvenaarde re
putatie kennen. De reusachtige
Baltische 'songfestivals', die uit de
19e eeuw dateren en vandaag soms
20.000 deelnemers en honderddui
zenden toeschouwers aantrekken,
getuigen eveneens van deze rijke
traditie.
In het teken van de hernieuwde be
langstelling worden drie koren uit
de drie Baltische hoofdsteden naar
Antwerpen uitgenodigd: het Esti-
sche knapen- en mannenkoor uit
Tallinn o.l.v. Venno Paul (17.08),
het jeugdkoor 'Balsis' o.l.v. Maris
Kupcs (19.08) en het vrouwenkoor
'Virgo' van de universiteit van Vil
nius o.l.v. Rasa Gelgotiene (21.08).
Zij brengen, telkens om 20 uur in de
Sint-Carolus-Borromeuskerk, een
bloemlezing van hun eigen volks
muziek naast hedendaagse kompo
sities.
Felix Mendelssohn-Bartholdy, een
van de grootste muzikale natuurta
lenten uit de 19e eeuw die als kom-
ponist reeds op jeugdige leeftijd een
indrukwekkend hoog niveau be
reikte, wordt een overzicht ge
schetst van alle genres die hij beoe
fende. Het programma omvat zowel
bekende als vroege werken, zowel
traditionele als historische bena
deringen.
De organisatoren van de Antwerp
se Katedraalkoncerten werden be
reid gevonden om het volledige
orgelwerk van Mendelssohn op te
nemen in de jaarlijkse reeks van vijf
orgelrecitals, die steeds veel bijval
kent. Achtereenvolgens ziin bedrij
vig op het orgel van de O.-L.-
Vrouwkatedraal, telkens om 20.30
uur: Douglas Rees op 24 juli (Men
delssohn, Albright, Hakim, Lem-
mens en Schumann) en Rudolf
Meyer op 31 juli (Mendelssohn,
Part, Lierne).
Felix Mendelssohn-Barholdy
(1809-1847), een telg uit een voor
aanstaande Joodse bankiersfamilie
die zich tot het protestantisme had
bekeerd, werd in Hamburg geboren
en groeide op in Berlijn. Reeds
vroeg bleek hij over talenten te be
schikken om hem als wonderkind te
bestempelen: op negenjarige leef
tijd maakte hij zijn eerste openbaar
optreden als pianist en een jaar la
ter begon hij te komponeren. Hij
leunde vooral aan bij de klassiek en
liet zich vaak inspireren door Bach
en Handel, terwijl hij ook de roman
tische ideeën uit de eigentijdse lite
ratuur in zijn werk assimileerde.
Tijdens zijn Europese toernees was
Mendelssohn regelmatig in Engel
and te gast, waar hij ook als dirigent
werd uitgenodigd en verscheidene
kompositie-opdrachten kreeg. In
1833 werd hij aangesteld tot mu-
ziekdirekteur van de stad Düssel-
dorf. Twee jaar later volgde een be
noeming tot dirigent van het nog
steeds beroemde 'Gewand-
hausorchester' van Leipzig, een
funktie die hij tot op het einde van
zijn leven zou bekleden.
Het tweede deel van dit tema zet
eind augustus (28.08 in de O.-L.-
Vrouwkatedraal) in met het 'Te
Deum' en de 'Psalman op. 78' door
het Nederlands Kamerkoor o.l.v.
zijn vaste dirigent Uwe Gronostay.
Het Saga Trio vertolkt de
'Pianotrio's op. 66 en 49' met Jos
Van Immerseel aan de Conrad
Graf-vleugel van het Museum
Vleeshuis (29.08). In de Singel
brengt het Nieuw Belgisch Kamer
orkest, onder leiding van zijn stich
ter-dirigent Jan Caeyers, de ouver
ture 'De Hebriden' en het 'Concer
to voor piano, viool en strijkders in
d' van Mendelssohn, gevolgd door
van Beethovens achtste simfonie
(01.09); de solisten zijn violist Tho
mas Zehetmair en pianist Pedro
Burmester. Het Koninklijk Filhar
monisch Orkest van Vlaanderen
herneemt de suksesrijke proudktie
van het oratorium 'Elias op. 70' uit
1990 met de Antwerpse koren Au-
dite Nova, Capella Caecilia, Musica
Nova en Vocant en een hoogstaand
solistenkwartet (sopraan Torgun
Birkeland, mezzo-sopraan Bettina
Denner, tenor Maldwyn Davies en
bariton David Pittman-Jennings),
onder leiding van Frank Shipway
(04.09, OLVrouwkatedraal).
De schitterende sopraan Catherine
Bott stelt een recital samen rond
Mendelssohn (liederen, o.m. 'Lie-
der Ohne Worte') en Robert Schu
mann (liederen, o.m. 'Kindersze-
nen, op. 45), waarbij zij aan de pia
noforte begeleid wordt door Ri
chard Egarr (06.09, Rubenshuis).
Het jonge Britse ensemble
'Hausmusik' van Monica Huggett,
speelt, eveneens op oude instru
menten, het 'Strijkkwartet nr. 2 in
Bes, op. 87' en het befaamde 'Oktet
in Es, op. 20' en ook nog Mozarts
'Strijkkwintet in D, KV 593' (09.09,
Musem Vleeshuis).
Het Nederlandse klavierduo Wyne-
ke Jordans en Leo Van Doeselaer
vertolken, op de reeds vermelde
pianoforte van het Vleeshuis, werk
van Mendelssohn (ouverture 'Mid-
zomernachtsdroom, op. 21'; het
'Allegro brillant, op. 92' en de 'Lie-
der Ohne Worte', Schubert 'Duo in
a 'Lebensstürme', op. posth. 144, D.
947' en Schumann ('Stücke für gros
se und kleine Kinder', op. 85).
De Mendelssohn-reeks wordt be
sloten met de koncertante uitvoe
ring van de komische opera 'Die
Hochzeit des Camancho op. 10'.
Voor de uitvoering van deze
prachtige partituur, door Mendels
sohn op 14-jarige leeftijd gekompo-
neerd, staan het Ensemble Anima
Eterna, Der Junge Chor Aachen,
Modus Novus en niet minder dan
negen vokale solisten, onder leiding
van Jos Van Immerseel, op de affi-
Chiara Banchim mei •Ensemble 415" op 8 september te Antwerpen
che (de Singel, 16.09).
Varia
Festivalster '92 Roel Dieltiens is in
Antwerpen te gast met het 'Ensem
ble 415 onder leiding van Chiara
Banchini met celliconcerti van Lui-
gi Boccherini en Giuseppe Tartini.
Op hetzelfde programma prijken
nog de 'Sonate voor strijkers in D'
van Tartini, de 'Sinfonia voor strijk
ers in G' van Sammartini en de 'Sin
fonia voor strijkers in Bes' van
D'Ordonez (08.09, St. Carolus-Bor-
romeuskerk).
Voor het eerst zal een van de Ant
werpse Festivalkoncerten buiten
het stadscentrum plaatsvinden, na
melijk in de Stedelijke Muziekaka-
demie Jozef Pauly in Ekeren; Leon
Petré en Joris Verdin brengen hier
een programma voor natuurtrom-
pet en orgel (13.09).
Tenslotte wordt het Antwerpse Fe
stivalprogramma nog aangevuld
met een uitvoering van de musical
'Hello Dolly' van M. Stewart en J.
Herman in een regie van Anthony
Cornish, een koreografie van Yen
Stolk en o.l.v. Max Smeets; dit door
de musicalafdeling van het Konink
lijk Ballet van Vlaanderen (Konink
lijke Vlaamse Opera, 15.09).
Voor alle inlichtingen kan men te
recht bij het Festival van Vlaande
ren - Antwerpen, p/a Departement
voor Kuituur en Feestelijkheden,
Stadhuis, 2000 Antwerpen, (tel. 03/
220.83.86).
Roel Diehjens, festivalster 1992
Het gebeurt wel vaker dat de jaar
lijkse Festivalster door de lezers van
een gereputeerd Vlaams tijdschrift
na het Festivalseizoen tot musicus
van het jaar wordt verkozen. Niet
toevallig!
Het Festival van Vlaanderen Inter
nationaal bevestigt de muzikale
kwaliteiten van uitzonderlijke musi
ci van eigen bodem en brengt hen in
de schijnwerpers, zowel in binnen-
als in buitenland. Van de ene vindt u
het misschien vanzelfsprekend, bij
de andere knikt u waarschijnlijk
verrast ja en voor de laatste zal u
zich nogmaals naar de koncertzaal
moeten verplaatsen, gewoonweg
om hem te ontdekken.
Het Festival begon zijn reeks met de
celliste France Spnnguel. Vervol
gens kwamen jarenlang bijna uit
sluitend dirigenten, al dan niet met
nog andere kwaliteiten, op het ere
podium te staan: Patrick Peire (een
'vergetelheid' in het Festivalmaga
zine?), Philippe Hcrreweghe, Sigis-
wald Kuijken, Jos Van Immerseel
en Walter Boeykens. Vandaag staat
opnieuw een cellist op de festival
scène: Roel Dieltiens, bijzonder
knap zowel in de oude muziek als in
het romantische en zelfs het heden
daagse repertoire.
Na muziekstudies te Antwerpen,
Argenteuil en Detmold, is de naam
Roel Dieltiens snel een begrip ge
worden in Europa. Zowel voor net
traditioneel romantische cellore
pertoire als voor de oude (op origi
nele instrumenten) en hedendaagse
muziek is hij een veelgevraagd ar
tiest.
Bekend is zijn samenwerking met
grote solisten in kamermuziekver-
band. Minder gekend zijn de mis
kende concerti die hij doet herwaar
deren en de virtuoze 19de eeuws de
salonmuziek die hij uit de vergeet
hoek haalde.
Uit zijn eigenzinnige interpretaties
blijkt een groot respekt voor de ge
schreven tekst. Zijn heel eigen so
noriteit en ckspressie worden
steeds in één adem met zijn uitzon
derlijke boogvoering vermeld. De
beroemde Franse cellist, Pierre
Fournier, schreef over hem in su
perlatieven en wordt daar nu in ge
volgd door de internationale mu-
ziekpers.
Het markante talent van Roel Diel
tiens zet vele komponisten ertoe
aan nieuwe werken aan hem op te
dragen.
Momenteel werkt Dieltiens aan een
uitgebreid CD-projekt dat een re
pertoire omvat vanaf de 16e tot en
met de 20e eeuw.
Zijn ongebreideld talent garan
deert hem ongetwijfeld het grootste
sukses voor de toekomst. Proef op
deze Festivaleditic van de zeldzame
instrumentale kwaliteiten van de
prachtmuzikant die Roel Dieltiens
is. Dit kan tijdens een van de zeven
koncerten waarbij deze cellist aktief
is in het Festivalgebeuren: met het
Nieuw Belgisch Kamerorkest en
Jan Caeyers op 21.05 te Kortrijk;
met Jos van Immerseel op 04.08 te
Brugge; met het Ensemble 415' van
Chiara Banchini op 08.09 te Ant
werpen; met hetzelfde orkest op
11.09 te Gent; solo met cellosuites
van Bach op 20.09 in de Abdij van
Postel te Mol; met het Mosaic
Kwartet op 25.09 te Gent (werk van
Haydn en Boccherini); met violist
John Holloway en klavecinist Ri-
naldo Allessandrini in de Gotische
Zaal van het Brusselse Stadhuis op
02.10.
