Vrijwillige en belangloze
beheerswerken in de Wellemeersen
Volksunie Mere-Erpe
met voedsel naar Kroatië
Leedse sportraad
verzamelt alle joggers
te Papegem
10 - 21.8.1992 - De Voorpost
De Wellemeersen is een 110 ha groot natuurgebied in de Denderleeuwse
gemeente Welle. Dank zij de plaatselijke «beheerswerkgroep» met de
naam naar het natuurreservaat genoemd, heeft men hier de laatste jaren
op het vlak van milieubehoud een eerbiedwaardige prestatie geleverd. Op
vrijwillige basis en volledig belangloos zijn leden van de werkgroep stelsel
matig bezig met de «opkuis» of aanpassingen in het gebied. Daarnaast wil
men door aankoop of afhuren de «meersen» vrijwaren van allerhande
ingrepen die de streek zouden verloederen of door andere nadelige elemen
ten bedreigen.
Samenwerking
De Wellemeersen werden in 1980
officieel beschermd en als natuurre-
servaatgebied op het gewestplan ge
plaatst. De beheerskommissie kon
weldra rekenen op. de samenwer
king met het gemeentebestuur van
Denderleeuw dat reeds verschillen
de jaren het projekt financieel
steunt met als gevolg dat men sinds
dien belangrijke aankopen heeft
kunnen doen en meerdere percelen
heeft kunnen afhuren. Ook al is
slechts ruim 15 ha eigendom van de
beheerskommissie dan is het toch
de bedoeling stelselmatig percelen
aan te kopen om het gebied in zijn
natuurlijke toestand voor de toe
komst te behouden. In dit gebied
dient men trouwens speciaal reke
ning te houden met de waterhuis
houding omdat het grootste deel
onder water loopt waardoor men
vooral op het waterregime moet let
ten. Evenwicht op dat vlak is van
primordiaal belang want het moe
rasbiotoop is in dit natuurgebied
zeer karakteristiek. Nochtans wordt
dit afgewisseld met droge zandplek
ken zodat er een diversificatie ont
staat. De beheerskommissie staat
hier dus regelmatig voor het feno
meen van steeds wijzigende stadia
als ondergedompelde vegetatiè en
verlanding. Vandaar de enorme
plantenrijkdom die uitgedrukt
wordt in ongeveer zeshonderd ho
gere plantensoorten en bijna dui
zend verschillende paddestoelsoor
ten.
Afwatering
Het is niet overbodig dat de be
heerskommissie sterke kontrole
uitoefent op dit uniek gebied, dat
bevuild wordt door een afwate-
ringsloot en een rioleringsbeek uit
Welle. Onderhevig aan het water
peil van de Dender kan op bepaalde
perioden en in bepaalde delen van
het reservaat vervuiling ontstaan.
De vereniging heeft echter een vijf
tigtal waterpeilmeters ter beschik
king om later na te gaan op welke
ogenblikken het water te hoog
komt. Aan de hand van de resulta
ten zal men plannen opstellen om
desgevallend vervuiling van het ge
bied te voorkomen.
Beheer
Het beheer van de Wellemeersen
spitst zich toe op het maailand, gras
land en braakland, maar is duidelijk
afhankelijk van het aantal mede
werkers. Het is er vooral op gericht
om het huidig karakter van het na
tuurgebied te behouden met uit
zonderingvan hagen en afsluitingen
die eventueel tussen sommige per
celen kunnen aangebracht worden.
Volgens de beheerswerkgroep
vraagt een degelijk beheer uite
raard enorm veel inspanning, voor
al als men met eigen mankracht de
werken zelf wil uitvoeren. Het be-
heerswerk is dus rechtstreeks af
hankelijk van het aantal medewer
kers die vooral bij het maaien inge
zet worden maar ook andere taken
die voor hen weggelegd zijn, zijn
talrijk.
Pastorale werkwijze
Het is de bedoeling van de vereni
ging om door aankoop of huur het
gehele gebied te beheren. Dit moet
uiteraard financieel mogelijk-zijn
maar daarnaast vraagt het onder
houd van de te beheren gebieden
een efficiënte werkwijze om de rijke
flora in stand te houden en zelfs
verdwenen bloemen en planten te
doen terugkeren. Het is niet genoeg
van er eens enkele dagen in te vlie
gen maar men moet doordacht en
met overleg te werk gaan, zoniet
wordt het evenwicht van het bio
toop verstoord.
Reeds tijdens de winterperiode
werd bijna elke zondag benut om
het dode hout op te ruimen op de
aangekochte percelen weiland, wat
aansluit bij de reeds beheerde hooi-
weiden. Het hout wordt op een ge
schikte plaats samengebracht en
verbrand.
Het is bovendien de bedoeling om
deze weilanden, via een bestaand
kontrakt, op de aloude pastorale
wijze te beheren. Dit betekent kon-
kreet dat de landbouwer, die over
deze weiden mag beschikken, zich
aan bepaalde regels moet houden
en zeker de werkwijze van het ge
bruik van de meersen zal moeten
volgen die hem door de beheers
kommissie voorgesteld wordt.
Het zal bijgevolg aan de gebruiker
van de weiden verboden zijn om
chemische of andere meststoffen
noch herbiciden te gebruiken. Het
gebruik van de weiden zal dus meer
gelijken op de wijze van het vroege
re koeien hoeden langs de veldwe
gen. Bovendien mag de begrazing,
in dit geval door koeien, desgeval
lend door de beheerswerkgroep
stopgezet worden indien dit nodig
en nuttig wordt geacht.
Zuiver water
De bedrijvigheden in het gebied van
de Wellemeersen zijn zeer verschei
den en zijn afhankelijk van de om
standigheden en de noden. Zo heeft
een groep van de kommissie een
zondagse werkdag besteed aan het
opnieuw rijp maken van een vroege
re drinkput voor het vee. Het is
genoeg bekend dat de drinkende
dieren hun eigen put relatief ondiep
maken en het soms op een modder
poel gaat gelijken. Het uitdiepen
De schrijnende berichten en beelden verspreiden overal medelijden met de
mensen die gekonfronteerd worden met de oorlog. Het zijn toestanden die
tot de verbeelding spreken en de mensen aanzetten om hulp te biederf waar
het kan. Nochtans moet er ergens een initiatief genomen worden, zoniet
blijft het bij vervagende herinneringen. Gelukkig zijn er mensen die zich
daadwerkelijk inzetten om enigszins aan de toestanden te verhelpen of
tenminste een poging wagen want ook dat is evenmin gemakkelijk.
Het kan soms eigenaardig vergaan om ergens hulp te bieden. Sinds een
paar jaar zetten mensen zich in voor Roemenië en in sommige gemeenten
heeft dit een blijvend kontakt gerealiseerd. Thans staat men voor de
rampzalige toestanden in het vroegere Joegoslavië waar het zelfs moeilijk
is om hulp te bieden.
Kroatië
Een dubbeltje rolt soms zeer eigen
aardig. Zo was G. De Coensel van
Mere reeds een drietal keren naar
dit aantrekkelijk toeristisch land ge
weest vóór de moeilijkheden. Hier
had hij toen bij partikulieren ver
bleven, telkens bij dezelfde mensen
en als zodanig vriendschapsbanden
aangeknoopt. De kontakten wer
den dan bemoeilijkt door de oorlog
en daarom begon hij dit jaar een
privé-initiatief om een kleinschalige
aktie te voeren met voedselpakket
ten. Hijzelf zocht meteen mensen
om voedingswaren te schenken en
tijdens de voorbije vakantieperiode
trok hij voor drie weken naar het
geteisterde maar toch vreedzamer
gebied van Kroatië, naar het dorp
Voor de twaalfde keer organiseert de gemeentelijke sportraad van
Lede zijn jogging die tevens als een prestatieloop beschouwd wordt
door de straten van de deelgemeente Papegem.
Op 23 augustus, kan men kiezen tussen drie afstanden van 5, 10 of
20 km. De deelnemers worden in zeven kategorieën ingedeeld naar
leeftijdsgroep.
Voor de atleten die nog geen twaalf jaar zijn organiseert men een
plaatselijke omloop en betalen 50 fr. De andere joggers betalen
100 fr. en kunnen inschrijven tot een half uur vóór de start. De omloop
is uitgestippeld tussen de twee deelgemeenten Papegem en Impe.
Naast de verschillende kategorieën voor dames en heren (12-16 jaar;
16-40 jaar en ouder dan 35 of 40 jaar) is er ook een reeks voor
rolstoelen. Aan de eerste van elke reeks is een trofee verbonden maar
ook talrijke andere prijzen voor de deelnemers.
De gemeentelijke sportraad en de Joggingvrienden Papegem krijgen
de medewerking van het gemeentebestuur voor de logistieke hulp.
(j.v.)
Novi Vinodolski dat zowat met de
gemeente Erpe-Mere kan vergele
ken worden. Zwaar beladen kon hij
er enkele gezinnen uit de nood hel
pen met voedingswaren die er zeer
schaars of niet meer voorradig zijn.
Grotere aktie
Bij ondervinding wist hij dat dit
slechts een druppel op een hete
plaat is en daarom wilde hij zijn
persoonlijke aktie ruimer opvatten
en er meer mensen van hier bij be
trekken. Eerst legde hij kontakten
met de plaatselijke pastoor om een
grotere aktie op het getouw te zet
ten. Hij verkiest liever met de gees
telijkheid te werken omdat deze
toch meer betrouwbaar is dan de
burgemeester die in feite nog van de
oude stempel is en methodes ge
bruikt die minder eerlijk overko
men.
Na ruggespraak met de Volksunie
afdeling Mere-Erpe is besloten om
met een vrachtwagen op 28 augus
tus te vertrekken en deze moet
uiteraard volgestouwd worden met
klederen en voedingswaren. Dit
moet dan vooral dienen om de nood
te lenigen van honderd weeskinde
ren en vijftig andere kinderen die er
ondergebracht zijn. De Volksunie
afdeling is thans druk bezig met het
projekt uit te bouwen en inzamelin
gen te doen. Vanuit Mere rijden zij
tot honderd km. van het front en het
konvooi zal begeleid worden door
een achttal mensen die er geduren
de één week zullen verblijven om na
te gaan of alle goederen op de juiste
bestemming komen. Het grootste
gebrek bij deze plaatselijke bevol
king is vlees wat normaal is omdat
het in redelijke omstandigheden
dagelijks gebruikt wordt. Wie dus
iets wil meegeven voor de hulp aan
het Kroatisch dorp Vino Vinodolski
kan kontakt opnemen met de be
stuursleden van de VU-afdeling
Mere-Erpe.
(j.v.)
van de put brengt zuiverder water
mee en hierin vestigt zich dan, na
verloop van tijd, ander leven in het
water. Als voorbeeld geeft de werk
groep hier de kleine salamander die
nog veelvuldig in de nog zuivere
waters voorkomt. Met de uitvoering
van dit verbeteringswerk verhoopt
men dat hier een rij kdom aan water
planten en dito insekten, waar de
Wellemeersen vroeger zo rijk aan
was, zullen terugkeren. Verande
ring in het biotoop, of beter verede
ling, brengt steeds oud leven dat op
een bepaalde plaats tegenwoordig
was, terug tot stand.
De steun van de gemeente Dender
leeuw beperkt zich niet alleen tot de
financiële kant maar men tracht
ook op andere vlakken een ruime
tegemoetkoming te verwezenlijken.
Zo werden dank zij de gemeentelij
ke hulp de muskusratten in de be
lendende watergangen gevangen.
Deze horen immers niet thuis in een
natuurgebied en zeker niet bij ons
want het is geen inheemse soort die
zoals talrijke onkruidsoorten - ons
vroeger onbekend- via bepaalde
ingevoerde produkten het land in
kwamen.
Hooiweide
In elke periode van het jaar tracht
de werkgroep van de Wellemeersen
een welbepaald projekt te realise
ren. Tijdens de voorbije zomer werd
een perceel natuurlijke hooiweide
aangepakt die trouwens dit jaar
voor de vierde keer een maaibeurt
kreeg. In de maand juni werd er
twee zaterdagen hard gelabeurd om
de begroeiing te maaien en af te
voeren. Ook dit laatste is niet van
belang ontbloot omwille van de
schraalheid van het gebied in stand
te houden.
De mensen van de beheerswerk
groep van de Wellemeersen werk
ten hierbij samen met de Wiele
waalafdeling Denderland waardoor
ze het maaiwerk in twee dagen kon
den voltooien. Ondanks het soms
zwaar labeur - men gebruikt nog
veel de metode uit grootvaders
tijd - biedt het veldwerk voor deze
mensen ook een bepaalde ontspan
ning want men is niet benauwd om
enkele dagen op primitieve wijze te
leven. Letterlijk en figuurlijk houdt
men er leven in de brouwerij met
nog primitiever barbecue, overgo
ten met eigen gemaakt streekbier,
een «Wieter» (zeer beperkt brouw
sel en bijna uitsluitend voor zweten
de hooiweidemaaiers).
Problemen
De beheerswerkgroep Wellemeer
sen voorziet dat ze tegen eind 1993
ongeveer twintig ha terrein zal ver
worven hebben in het natuurgebied
van de Wellemeersen. Dit is duide
lijk een goede zaak voor de bescher
ming van het reservaat maar spijtig
genoeg gaat alles niet probleem
loos. Het aankopen van natuurter
reinen zien deze mensen als een
verplichting en een noodzaak,
«maar het beheren ervan op een
degelijke basis vraagt enorm veel
manuele inzet en werkkracht en
hier manifesteert zich het grootste
probleem», verduidelijkt Raf Sie-
naert, vooral dan omdat de werk
groep ook nog andere taken wil ver
vullen om het gehele gebied tot een
optimaal biotoop te brengen. Zo
worden, nog in het najaar, water
peilbuizen geplaatst en dit over het
gehele gebied verspreid. Hiermee
heeft de beheerskommissie de be
doeling om zich op langere termijn
een idee te vormen over het al dan
niet droger worden van het gebied.
De resultaten moeten ook leiden
tot het vrijgeven van enorm veel
informatie om het toekomstig be
heer van de aangekochte percelen
op een wetenschappelijke basis te
gaan beheren. Men wil zeker niet
amateuristisch te werk gaan aange
zien de belangrijkheid van het ge
bied en daarom gebeuren deze wa
terpeilmetingen naar de kwaliteit in
samenwerking met het Instituut
voor Natuurbeheer in Vlaanderen.
Voor al degenen die erbij betrok
ken zijn vergt het enorm veel inzet
en zij leveren ongekende inspannin
gen voor de beheerswerking maar
zij beleven des te meer vreugde aan
de resultaten van dit beheer die jaar
na jaar positiever zijn.
Rijkdom
Erpe-Mere. Dankzij de inzet van de Beheerswerkgroep van de Wellemeersen
wordt dit natuurgebied tot een van de prachtigste uit de streek uitgebouwd, met
een rijk biotoop dat ergens anders zeer zeldzaam wordt (jv)
dewetkers hoopt de beheerswerk
groep bijna met zekerheid op te los
sen. In ruil voor een paar dagen
manuele arbeid biedt men trouwens
een gezond verblijf in de volle na
tuur in een hooiweide die een
prachtige aanblik van een nooit te
vergeten schoonheid langs de ri
viervalleien oproept. Dat er wat te
beleven valt voor een natuurlief
hebber hoort men uit het enthou
siasme van Raf Sienaert: «Door
konservator van de Wellemeersen
H. Ruysseveldt, worden plantenop-
namen verricht en deze tonen per-
fekt welke soortenrijkdom van
vroeger op een zo korte tijdspanne
terug is van weggeweest. Sommige
percelen zijn onderworpen aan een
alternatief maaibeheer en worden
tot drie keer per jaar toe gemaaid.
Aan de hand van deze ingrepen kan
naderhand vastgesteld worden wel
ke veranderingen er optreden bij
een frekwent maaibeheer of een
jaarlijks maaibeheer.»
Het werk van de werkgroep is zeker
niet zenuwslopend maar wel tame
lijk zwaar. Gelukkig wordt de moe
heid verlicht door nieuwe vaststel
lingen van bijv. Br. De Bruyn die
tijdens de laatste beheersbeurt in
vervoering geraakte bij het zien van
de waterral op een beheerd perceel
aan de rand van een rietkraag. Na
waarnemingen kon men de waterral
opgeven als broedvogel in de Welle
meersen want hij heeft er zowat zijn
verblijf van gemaakt. Dit is echter
geen alleenstaand geval want het
reservaat biedt nog andere verras
singen. Op de door de werkgroep
beheerde percelen werd dit jaar ook
de torenvalk als broedvogel geno
teerd en na dagenlange waarnemin
gen stelde men vast dat «de jongen
luid roepend uitvlogen». Men mag
dus wel besluiten dat het beheers-
werk van deze vereniging meer dan
één positieve kant heeft.
Brede orchis
Natuurkenners of dito liefhebbers
hoeft men niet te overtuigen dat de
Wellemeersen een rijk biotoop ver
tegenwoordigt. Het is bijgevolg ver
van zinloos om stelselmatig perce
len trachten aan te kopen. Dit is
trouwens bewezen met het onlangs
aangekochte hooiland in de Welle
meersen. Bij vroegere observaties
noteerde men er de tegenwoordig
heid van de ratelaar, de knolsteen-
breek en de brede orchis. Ook dit
jaar hebben leden van de werk
groep nog een dozijn eksemplaren
van de zeldzame brede orchis aan
getroffen. Men beschouwt dit als
een uiterst waardevolle vondst want
deze orchideesoort is in Vlaande
ren en zelfs buiten ons taalgebied
zeer sterk met verdwijnen bedreigd.
Toekomst
Aan de hand van de reeds verwor
ven resultaten ziet de beheerswerk
groep Wellemeersen de toekomst
rooskleurig in voor wat de Welle
meersen zelf betreft althans. Als ze
verder kunnen rekenen op de finan
ciële steun van het Denderleeuws
gemeentebestuur zorgen zij voor
het behoud van een rijk biotoop dat
anders nog maar eens zoals zovelej
gebieden met verdwijning gedoemd
zou zijn. Men kan het evenzeer als
een antagonie beschouwen tegen de
weinig welriekende luchtvervuiling
van het bedrijf in de buurt. -
De Beheerswerkgroep Wellemeer
sen stoppen alleszins niet met hun
terreinaktiviteiten want op 12 sep
tember a.s. dient een vrij groot per
ceel gemaaid te worden. Zich ba
serende op het suksesrijk resultaat
op de vorige beheerde percelen,
moet men ook voor deze maai-
dag(en) een talrijke schare mede
werkers zien opdagen.
Wielewalers van het Denderland
zullen er de werkgroep logistiek
steunen om via een aangepast maai
beheer de vroegere rijkdom van het
terrein te herwinnen.
Van volgend jaar af start men op
nieuw met de inventarisatie van de
broedvogels in het gebied van de
Wellemeersen. Dit betekent dat
men minstens één maal per week
het terrein verkent en samen het
bestand van de «bewoners» op
maakt. Wie aan één van de inventa-
risatietochten wil zijn medewerking
verlenen, kan telefonisch kontakt
opnemen met Br. De Bruyn (053/
67.07.85) of met Raf Sienaert (053/
83.42.60). Zij verschaffen dan alle
nodige informatie betreffende
plaats, datum en uur van afspraak.
Dit geldt eveneens voor de beheers
werken van 12 september of voor
geïnteresseerden die eventueel aan
een van hun geleide tochten door
heen het natuurgebied de Welle
meersen willen deelnemen.
JV
Kijkdom c.
De problemen rond het aantal me- Smi-Paulusfeestcn. Deprondelmark, was een van de blikvangers (a)
