Paul De Rijck:
kwaliteit nastreven en op eigen benen staan
Negende sportkwis in
Schoonaarde
i
14 - 4.9.1992 - De Voorpost
Waar de kunstenaars een kwarteeuw geleden vrij zeldzaam waren in een
landelijk dorp, dan moet men ze in onze tijd juist in een afgelegen
boerendorp gaan zoeken. Toen beschouwde men ze nog als berooide
armoezaaiers naar het voorbeeld van de grote meesters wiens kunstwerken
nu miljoenen waard zijn. Ook hier is de tijd evenmin blijven stilstaan en
waar men van kunstenaars spreekt heeft men te doen met mensen die een
opleiding gehad hebben en niet ergens op een kil zolderkamertje hokken
en zich slechts een homp brood kunnen veroorloven bij een gedoofde
kachel. Die tijd behoort totaal tot het verleden doordat zelfs echte kunste
naars meer mogelijkheden krijgen.
Toch geven kunstenaars, die geen vaste betrekking hebben, toe dat het
werken als zelfstandig artiest een onzekere vorm van leven met zich brengt.
Daarentegen smaken zij echter de vrijheid om te werken waarbij geen druk
uitgeoefend wordt om ideeën te laten ontwikkelen die voor een kunstwerk
in het algemeen van primordiaal belang zijn. Van het ogenblik dat de
onzekerheid draaglijk is, kunnen zij stelselmatig groeien, niet zozeer naar
beroemdheid maar toch naar erkentelijkheid en waardering.
een symbolisch of zelfs allegorisch
aspect niet ontbreekt.
In deze vorm ziet de schilder de
oerkracht, met name de planten,
bomen, dieren en mensen, «die
doorheen de seizoenen, doorheen
de jaren voortdurend groeien,
bloeien, zich in zichzelf terugtrek
ken en honderden malen van ge
daante veranderen», zoals M.
Bruynseraede een tiental jaren ge
leden over P. De Rijck sprak. Ande
ren omschrijven de wereld van de
Aaigemse schilder «als een broeie
rig wriemelende massa waarbij die
ren en planten zich op zo een ma
nier verstrengeld hebben dat ze de
weelderigheid van een tropisch oer
woud alle eer zouden aandoen».
Maar elke kunstcriticus heeft zijn
eigen persoonlijke visie op een be
paald werk en dus hoort men nogal
eens tegenspraken waaraan de kun
stenaar zich gelukkig nauwelijks
stoort ook al ligt kritiek, vooral op
bouwende, hem nauw aan het hart.
Als tegenspraak vertelt men ook
wel eens «dat zijn wezens verdraag
zaam overkomen en rustig naast
mekaar bestaan». De eenvoudige
toeschouwer, de leek, heeft er ook
zijn gedacht over maar uiteindelijk
telt alleen het feit of men van een
schilderij geniet of niet; of men er
lang kan op kijken of dat men vlug
uitgekeken is. Bij P. De Rijck is men
nooit uitgekeken omdat men er zo
veel in vindt wat net hetzelfde geval
is bij de menselijke anatomie waar
men hoe langer hoe meer geheimen
ontdekt naarmate men het langer
bestudeert.
Organen en ingewanden verwijzen
naar een liefde voor de natuur, een
wezentrek die hem nauw verbindt
met het milieu waarin hij zich be
weegt en dat nutteloos aangetast
wordt. Een verwilderde moeraswei
de of een niet onderhouden bos be
tekent voor hem geen «rotzooi»
maar de natuur in al zijn facetten,
ongestoord gegroeid zonder ver
derfelijke menselijke ingreep.
Stijl
Elke schilder wil men met een be
paalde stijl verpersoonlijken ofwel
hem zelfs een stijl opdringen maar
Erpe-Mere. Het schilderij 'Het hevig inzichtvoert de kijker door alles wat met yoor p pje Rjjck betekent dit zoveel
de natuur betrekking heeft (jv) ajs het kind een naam geven. Daar
om ziet hij het nut niet in om zijn
werk in een bepaald genre onder te
Niettegenstaande Paul De Rijck, op De Saedeleer toekent. Twee jaar brengen. Hij is zoals elke degelijke
11 november 1953 te Aalst geboren, nadien krijgt hij de eer in Sint-Ni- kunstenaar in de eerste plaats indi-
afkomstig van Kerksken maar in klaas in een internationale wed- vidualist en hij heeft weinig zelf een
Aaigem gevestigd, door sommige strijd van het Ex Libris. In 1991 stempel op zijn werk te drukken. Hij
critici als voorbeeld gesteld wordt in krijgt hij een vermelding van de Van schildert trouwens «innerlijke
dezelfde stijl te schilderen als de Muldersprijs voor Hedendaagse landschappen» wat hij verklaart als
oude meesters uit de Middeleeu- Kunst en dit jaar kocht de Vlaamse «van binnen naar buiten sehilde-
wen, dan is dit slechts om reden dat Raad een werk van Paul De Rijck ren». Hijzelf is niet geneigd om zich
hij precisie nastreeft en zorg be- nadat hij reeds het ontwerp ge- een zekere stijl toe te kennen noch
steedt aan de afwerking van zijn maakt had voor een wenskaart. een titel aan sommige werken te
doeken. Dit hoort zo vermits zijn geven, maar soms kan het evenwel
dramatische motieven zodanig ge- ^>r8anen en mgewan en njet an(jers Daarom 'aat hij ieder-
kozen zijn dat eventuele fouten te De schilderijen van P. De Rijck ver- een vrjj en moet men voor zichzelf
opvallend zouden overkomen. tonen overwegend, om niet te zeg-
De schilder uit Aaigem begeeft zich gen uitsluitend, vrouwelijke figu-
echter in een persoonlijke wereld ren, een paard of enig ander dier als
waarin duivels en heksen te ver- een hond waarbij de innerlijke ana- Vermits men tegenwoordig niet
wachten zijn maar in feite vervan- tomie zich duidelijk manifesteert en meer met «scholen» werkt, kan men
gen worden door naakte bood- onderscheidt van de andere li- nauwelijks tot een bepaalde school
schapsters, met gesloten ogen en chaamsdelen. Samen is hel vaak een behoren en daarom nuemt hij zich-
gezeten op' een «gevild» paard, om- vleeshoop of ingewanden maar toch zelf een «individueel surrealist», al
geven door allerlei organen' van met een zekere orde in het geheel hoewel hij ook daar zijn twijfels
mens of dier Juist al deze organen dat bovendien niets weerzinwek- over heeft. Dit verduidelijkt hijzelf:
vormen het thema in zijn schilde- kends in zich draagt. Van dichtbij «Mijn werk blijkt nogal revolutio-
rijen die men moet bekijken vanuit bekeken kan men elke huid, of beter nair over te komen maar ik sluit me
uitmaken wat de schilderij bete
kent.
anatomisch oogpunt.
Opleiding
De Aaigemnaar Paul De Rijck volg-
elk oppervlak van voorwerp of dier bij geen enkele stroming aan wat
beschouwen als een teken van ver- een duidelijke uiting is over de no-
oudering, waar het leven uit weg- dige integreteit te beschikken. Men
w w stroomt, kortom een gereatrische moet vooral kwaliteit nastreven
de van ^969 tot 1973 een opleiding toestand die steeds evolueert. In maar hoe dan ook zijn eigen blijven
grafische kunst en de meeste kunst- zijn werken toont hij soms de ver- gaan».
critici wijten hieraan zijn figuratieve schillende stadia in de tijd waarbij Omwille van zijn techniek be-
afwerking in zijn schilderijen. Nog
vóór hij aan de Academie van Aalst
deze cyclus beëindigde, ontving hij
in 1972 al de prijs van de Kommissie
voor Toegepaste Kunst. Dit zou pas
het begin zijn van een hele reeks
prijzen en/of eervolle vermeldin
gen. Na zijn studies te Aalst trok hij
nog vier jaar naar Gent en in 1974
wordt hij door het Ministerie van
Binnenlandse Zaken aangezocht
een van zijn werken te leveren. In
1976 wordt hij door de Rotary Club
te Brussel uitgenodigd en daarna
volgen Antwerpen in 1978 en het
jaar daarop Mechelen. Galerie
Kunstforum erkent hem in 1983 te
Schelderode waar hij ondertussen
in 1977 de tweede prijs wegkaapt
onder de noemer «Tentoonstelling
P.P. Rubens».
In 1979 is hij sant in eigen land als Erpe-Mere. Het paard van P. De Rijck biedt niets weerzinwekkends maar leidt
men hem te Aalst dc Prijs Valerius toeschouwer naar zijn unatomische strukmur (jv)
schouwt men hem in Zwitserland
werkelijk als een «Vlaams» schil
der. Hij werkt op houten panelen
die met krijtlagen bewerkt worden
waarna telkens meerdere lagen fij
ne doorzichtige olieverf aange
bracht wordt. Dit is uiteraard een
tijdrovende techniek die niet van
een hoge moeilijkheidsgraad ont
bloot is.
Apocalyps of griezel
De eerste aanblik van de werken
van Paul De Rijck doen griezelig
aan vanwege het ontbreken van de
huid zodat men onmiddellijk op
«bloot vlees» zit te staren. Ontvelde
dieren bieden nu eenmaal geen
fraaie aanblik om een romantische
droomwereld op te wekken. Wie er
echter in detail naar kijkt en de
noodzakelijke relaties maakt, denkt
er vlug anders over. De schilder
stelt duidelijk dat hij zeker niet de
bedoeling heeft om griezelbeelden
op te wekken «maar voor mij is het
uiting van een zekere stijl waaraan
geen naam kan gegeven worden».
Als we ons verplaatsen in het tijds
beeld dan is hij best te vergelijken
met Jer. Bosch ook al heeft hij die
faam nog lang niet.
Het is eigenlijk zijn bedoeling dat de
toeschouwer niet altijd onmiddel
lijk ziet wat de voorstelling op het
paneel betekent. Door aandachtig
en meermaals te bekijken wil hij de
vorming van de individuele idee la
ten groeien via het bekijken van de
beelden of voorstellingen op het
schilderij.
Ontegensprekelijk heeft zijn werk
met de organen te maken, zowel van
mens en dier maar hierbij mag men
de ondergrond ervan niet vergeten.
De schilder tracht alles binnenste
buiten te keren waarvoor hijzelf een
verklaring geeft: «Dit is een behoef
te aan intensiteit; hiermee wil ik
intensiveren omdat het innerlijke
van de mens toch nog altijd als een
taboe beschouwd wordt en juist de
ze stelling wil ik doorbreken». Hij
heeft dus steeds dc neiging om de
associatie te maken met de mens en
het innerlijke wat hem trouwens
een hele voldoening schenkt.
Kosmos en melancholie
De Aaigemse kunstenaar bena
drukt het organische waarvoor hij
zelf moeilijk een reden kan geven.
Het kan een soort melancholie be
tekenen dat gelijk staat aan kos
misch intellekt en dit zoekt hij in het
organische en het vormen van die
bepaalde delen waarin hij zich goed
voelt omdat het estetisch is, zoals
bijvoorbeeld de dwarsdoorsnede
van een buik, die men echter wel
moet zien als een vorm. Hijzelf
schreef hierover eens als volgt: «Als
religie duidt op betrokkenheid van
de mens met de natuur en kosmos,
op het bewustzijn van de hem om
ringende in hem levende oerkracht,
dat is kunst voor mij, als levens
vorm, het zichtbaar maken van die
verbondenheid». Vandaar dan ook
het weergeven van de anatomie van
alles wat leeft.
Paul De Rijck schildert veel dieren
net of ze gevild zijn maar dit is sym
bolisch voorgesteld en overdrachte
lijk bedoeld: een uitwendige vorm
weergeven van wat inwendig be
staat maar tussen die vorm moet er
gevoel zijn en vooral dat element
wil hij overdragen. «Als men die
vorm gebruikt is men niet gebonden
aan tijd en hoop ik daarmee dat het
werk zelf boven de tijd komt te
staan. Voor mij is het intuïtieve
vormentaal».
Voor hem blijft de natuur en al wat
er rond leeft de ingangspoort alhoe
wel hij het niet altijd als een inspira
tiebron beschouwt. Men hoeft daar
om niet altijd inspiratie te hebben
maar men moet er altijd uithalen
wat er in zit. Voor de schilder is het
in feite plastische poëzie plegen:
«Men moet de mensen vervoeren
en er geen betekenis aan geven, ten
zij een kritikus maar de schilder zelf
niet». En juist die kritiek stoort hem
niet als men maar goede normen
gebruikt die «hanteerbaar is en be
spreekbaar, Wat mij betreft, ik er
vaar de wereld nu zoals ik hem schil
der, niet altijd rationeel maar ik ben
zintuigelijk bezig. Ik schilder zeker
niet bewust in de voetsporen van
een ander en op gebied van «stro
ming» mag men gerust klasseren
tussen het traditionele en het
avant-gardische».
Erpe-Mere. Schilder Paul De Rijck, sterk verbonden met de kosmos, geeft di
voorkeur van al wat organisch is (jv)
Ronde vormen
Dat het organische bij P. De Rijck
primeert kan men niet ontwijken
maar dit heeft klaarblijkelijk te ma
ken met zijn eigen aard. Hij houdt
niet van rechte lijnen maar wel van
ronde vormen waf hijzelf moeilijk
kan verklaren. Zijn voorkeur gaat
naar het organische en daarbij het
chaotische. Hierbij geeft hij de vrije
loop aan de details wat zijn oorzaak
vindt in zijn beginperiode als grafi
cus en sierkunstenaar, toen hij nog
miniaturen en etsen maakte. Intus
sen is er een geleidelijke overgang
gebeurd en zien we nu bolvormige
strukturen als gezwollen zaden, een
ei, de aarde en de maan die bepaal
de associaties oproepen.
We kennen de ontboezemingen van
de meeste kunstcritici waarbij een
taal gebruikt wordt die voor een
leek slechts na uren herkauwen ge
deeltelijk kan begrepen worden,
maar niettemin halen we een kern
achtige uitspraak uit de inleiding
van M. Bruynseraede over de schil
derijen van P. De Rijck: «Ontheven
aan de vormen van de dagelijkse
omgeving, kreëert hij een poëtische
wereld, een artistieke transcenden
tie van het bestaan. Natuur en kos
mos worden meditatief verwerkt to
een persoonlijke verbeeldingswe
reld die abstraheert en overstijg
die ons in een euforische, tijdloa
toestand van extase verplaatst».
Tentoonstelling
Paul De Rijck verzorgde rgeds ten
toonstellingen zowel in steden als in
dorpen in het binnenland waarvan
de bijzonderste in Brussel, Gent en
Antwerpen. Ook in het buitenland
is hij geen onbekende met Neucha-;
tel en Hauterive. Het is echter sinds
1984 geleden dat hij nog in België
tentoonstelde maar de maand sep
tember brengt daar verandering in
vermits hij aan een groepstentoon
stelling deelneemt in Galerij 2016 te
Brussel, samen met twaalf andere
schilders.
Een duo-tentoonstelling wordt ge
opend op 11 september in Luik
waar hij exposeert samen met Mari-
ka Baumler in de Galerij Liehra-
mann en ze is de gehele maand te
bezichtigen. De laatste jaren wordi
de schilder uit Aaigem meer in
Zwitserland gevraagd zodat dit een
van de weinige kansen is om mei
zijn werk kennis te maken.
Het Denderstreekse kwisseizoen
wordt op vrijdag 18 september al
weer geopend door de sterke Sport
kwis van Schoonaarde. Voor de 9de
editie van de seizoensopener maakt
men afspraak om 20 uur in de paro
chiale zaal op het Dorpsplein.
Ook nu is net de KWB-Schoon-
aarde die de uitnodigingen ver
stuurde en opnieuw zorgt de gere
nommeerde plaatselijke kwisploeg
Tiem voor de sterk uiteenlopende
sportvragen. De ploegen met 3 tot
5 kwissers worstelen zich door
100 vragen over alle mogelijke en
onmogelijke sporttakken en ze
krijgt als toemaatje een verrassende
superreeks. Verwacht wordt dat het
Olympisch jaar 1992 een belangrij
ke rol krijgt.
De Sportkwis van Schoonaarde was
in het verleden nooit spek naar de
bek van de streekploegen. Vier keer
won Bruynooghe uit Brugge en de
laatste twee edities waren voor Pa
ling uit Tessenderlo. Allen Ploeg
slaagde erin in 1988 de Dender
streek op het palmares te brengen.
X zat de laatste vier jaar trouwens
steeds in de topdrie.
Inschrijven voor de Sportkwis van
Schoonaarde kan bij Dirk Amandt.
Nieuwstraat 25 te 9200 Schoon-
aarde-Dendermonde (tel. 052/'!
42.51.67). Het inschrijvingsgeld be
draagt slechts 200 frank per ploeg.
Naast veel kwisplezier belooft
KWB uiteraard ook een ruime prij-
zentafel.
HA
Radio 2 Fiestag gaal naar Euro-Disney.
Op zaterdag 26 september vertrekt Ro
Burms met de ploeg van fiestag naar Parijs.
Voor meer informatie kan men terecht bij
Carine of Indra op het nummer 02t
466.72.20.
opnieuw op
reis. De bestemmingen zijn Zuid-Afrika en
Califomië. ledereen kan deze reizen mee
maken. Belangstellenden doen er goed aan
zo snel mogelijk kontakl op te nemen nrf
Vlamingen in de Wereld, TervuursesteenX
weg 115 te 2800 Mechelen (015/42.25.774
Op vrijdag 18 september om 20.30 uul
heeft in de sporthal van Hoeilaart een kon-
eert plaats met als tema 'Hoeilaart ontdek
Amerika. Uitvoerders zijn het Orchestti
Philharmominque de Liege en de solisten
Dinah Bryant en Brian Ganz.
