De droom in de kunst
Herwig
alledaagse dingen in
poëtische benadering
10 - 23.10.1992 - De Voorpost
Huldetentoonstelling Walter Schelfhout
Op vrijdag 23 oktober wordt om 20 uur in het Museum Oud-Hospitaal aan
de Vismarkt te Aalst, de huidetentoonstelling Walter Schelfhout geopend.
Ter gelegenheid van de 50' verjaardag van deze kunstschilderen designer,
wordt rond het thema 'De droom in de kunst', werk samengebracht van
verschillende Aalsterse kunstenaars.
Deze tentoonstelling loopt tot 8 november. Tegelijkertijd wordt het kunst
boek, 'Grafiek in Aalst' uitgebracht. Dit werk geeft een beeld van de
hedendaagse grafische kunst in Aalst en omstreken, aan de hand van
portretten, profielschetsen en grafisch werk rond het thema 'De droom'.
Samenstelling van het boek gebeurde door Jean-Paul Van der Poorten.
Entführung aus dem Serail' van
De opening van de huldetentoon
stelling Walter Schelfhout - 50 jaar
De droom in de kunst', wordt uitge
werkt tot een volledige kunstmani
festatie waar ook muziek, literatuur
en dichtkunst aan bod komen.
An en Hilde De Witte (piano) bren
gen vooreerst 'En bateau' uit 'Petite
Suite' van Claude Debussy, waarna
Arabesque nr. 2 van dezelfde kom-
ponist. Luc De Mot (zang) zal hier
bij aansluiten met 'Elégie' van Jules
Massenet.
Wouter De Bruyne brengt de
droom in de poëzie, in de muziek en
in de beeldende kunst voor het
voetlicht waarna Trix Van Aver-
maet 'De kleine zigeunerprinses'
van Hendrik De Vries zal voordra
gen. Luc De Mot brengt dan op
nieuw de muzikale droomnoot door
de vertolking van een aria uit 'Die
Wolfgang Amadeus Mozart. Hilde
De Witte brengt nadien op de piano
Etude Opus 25 nr. 2 van Frederic
Chopin en begeleid dan verder haar
zus en Luc De Mot in Walzer Opus
39 van Johannes Brahms en 'In die-
sen heiligen Hallen', aria uit 'Die
Zauberflöte' van Mozart.
Trix Van Avermaet draagt verder
'Vannacht droomde ik' voor, van
Cees Buddingh. waarna Schepen
van Kuituur G. Van Nieuwenborgh
de tentoonstelling zal openen. Tij
dens het totaalprogramma zal
Wouter De Bruyne ook het kunst
boek 'Grafiek in Aalst' van de hand
van Jean-Paul Van der Poorten
voorstellen.
Grafische tentoonstelling
In de gewezen kapel in het museum
Nog tot 31 oktober exposeert de
Aalsterse kunstenaar Herwig Van
Holsbeeck zijn schilderijen en teke
ningen in het Vredeshuis, Zonne-
straat 26 te Aalst. Herwig's recents
te werk evolueerde naar een nog
meer gestilleerde en geabstraheer
de figuratie.
Interieurarchitect Herwig Van
Holsbeeck woont op de Molenberg,
net op de grens tussen Erembodc-
gem en Hekelgem. Hij heeft er zich
gevestigd te midden van natuur
schoon. In een natuurgetrouwe tuin
die zijn woning omsluit groeien in-
en uitheemse bomen en planten en
hebben kippen, eenden en een
hond hun vrije loop.
De planten in de alpentuin kregen
allen een naamkaartje mee. want
Herwig wil ook zijn gasten laten de
len in de poëzie van de natuur. Aan
het hek om de tuin wappert een
Greenpeace-vlag want Herwig is
ook sterk milieubewust. Vandaar
dat Herwig sinds het ontstaan van
het Vredeshuis. 5 jaar geleden, voor
de derde maal opteerde om in dit
centrum tentoon te stellen.
De man achter de voormalige Gale
rij Pieter Coecke en de huidige
Herwig's Gallery, heeft in zijn 25-ja-
rige karrière als kunstenaar, twee
constanten. Vooreerst is er de poë
tische benadering (en immense be
wondering) voor de natuur en het
leven. Ten tweede is er de magische
kracht van intense kleuren en spon
tane vloeiende beweging van de lijn.
herwig's recentste werk evolueerde
naar een nog meer gestileerde en
geabstarheerde figuratie, doch met
zwierige, nooit hoekige lijnen.
Vooral de schilderijen in druiptech-
niek, waarbij de kunstenaar toeval
en nauwgezetheid laat samenvloei
en, vertonen een ruime zeggings
kracht.
Op de tentoonstelling is ook een
handgetuft tapijt te zien. Bepaalde
bij de werken geplaatste attributen
als beschilderde ganzeeieren, mas
kers en dierensculpturen passen
wonderwel bij de grafische kunst-
weken en geven een idee van
Herwig's inspiratiebron.
P.H.
Aalst. Heruïg brengt in hel Vredeslntis grafische poëzie met natuurbewonde
ring als vaste ondertoon (a)
Aalst. Het meest recente werk van Herwig evolueerde naar meer gestileerde en
geabstraheerde vormgeving a
Oud-Hospitaal wordt recent werk
tentoon gesteld van Walter Schelf
hout. Daar er in 1988 een terugblik-
tentoonstelling werd gehouden in
dezelfde ruimten, georganiseerd
door 'Dialoog' ter gelegenheid van
de publikatie van een gelijknamig
boek, werd nu geopteerd voor het
tonen van enkel recent werk ont
staan na deze terugblik.
In de gang met de bakstenen muren
gebeurt de voorstelling van het bi
bliofiel gelegenheidsvriendenboek
en het boek 'Grafiek in Aalst'. Dit
wordt aangevuld met werk van de
betrokken kunstenaars.
In de andere kruisgangen wordt
werk van vrienden-kunstenaars ge
toond die door hun deelname wen
sen bij te dragen tot de hommage.
Het betreft Janine Verdonckt uit
Heverlee-Leuven, Anne-Marie
Van Hoorick uit Hofstade, Jozef
Van den Steen uit Aalst, Roeland
Snel uit Aalst, Licolas uit Lessines,
Madeleine Martin-Haupert uit
Brussel, An Lambert uit Aalst, A.C.
Hermkens uit Brussel, Thessa
Goossens uit Antwerpen, Roger
Glotz uit Waudrez, Luc Engelaar
uit Sinaai, Ignace De Vos uit Gent,
Willy De Moyer uit Berlare, Luc De
Mot uit Aalst, Jef De Coninck uit
Vlassenbroek, Roland Cobbaut uit
Berlare, Olivier Bras uit Zele en
Hans Beers uit Antwerpen. Verder
werk van Gerrit Baten, Etienne
Bauwens, René Bekaert, Francois
Deshommes, Martine Loran, Wil
helm Mechnig, Walter Schelfhout,
Paul Van den Abeele, Guy Van den
Eeckhaut en Marijke Van der Eist.
Droom is sfeer
Wouter De Bruyne over de huide
tentoonstelling:
Als kunst zoeken naar zuiverheid is,
weghakken van het overtollige, stil
te, kosmos uit de chaos, dan is Wal
ter Schelfhout aan wie deze ten
toonstelling als huldeblijk is opge
dragen, een waarachtig kunstenaar.
Ik weet dat hij om tot deze uitge-
puurde vorm te komen aan lange
weg is gegaan, eigenzinnig, dwars
soms, eenzaam ook en onbegrepen.
Hij heeft daarbij niet gedacht aan
zijn grote gelijk, maar aan het berei
ken of benaderen van iets abso
luuts, als ik dat grote woord mag
gebruiken. Het werk van Walter
Schelfhout bekijken betekent voor
mij iets van de lyriek van Paul Klee
of van Matisse toen hij niet meer
schilderde en alleen nog maar knip
pen kon, de eenvoud van Satie, dé-
pouillé, ontdaan van alle versiering,
en de minimale poëzie van Roland
Jooris, zoals gesuggereerd in het
volgende vers:
Als een heimelijke kleur
wonen bij Paul Klee, en niets
meer zeggen. Een lijn zo zacht
door zijn lichaam voelen
en machinale diertjes
vol veertjes doen springen
tot een mijnramp van ontroering
ontstaat.
In de 'loon', een dialoog van Plato,
probeert Socrates de rapsode met
dezelfde naam duidelijk te maken
dat hij niet te hoog moet oplopen
met zijn eigen vaardigheid. Socrates
vindt immers dat een rapsode maar
een tolk is van een tolk, de tolk
namelijk van de dichter die op zijn
beurt de tolk van de goden is. Ik voel
me vanavond een beetje in het vel
van de genoemde loon, een wat be
deesde tolk van de kunstenaar als
tolk.
Kunst is een moeilijk te omschrijven
begrip, droom en onvatbaar, de re
latie tussen beide individueel en re
latief. Toch een poging tot benade
ring.
'Als iemand een nacht zou kunnen
uitkiezen, waarin hij zo goed had
geslapen dat hij zelfs geen droom
zag, dan geloof ik dat zelfs de Perzi
sche koning daarvoor zou kiezen',
zegt Socrates in zijn beroemde zelf
verdediging. De droom blijkt voor
Socrates dus een angstbeeld of een
dreiging. Anderzijds is het zo dat de
oudheid voor droomverklaarders
een grote achting had en dat hun
uitspraken als profetie golden. Ik
denk o.m. aan Kalchas, de ziener
van de Grieken voor Troje en aan
Teiresias, de blinde ziener die waar
schuwt tegen hoogmoed en verblin
ding.
U merkt het al. De droom is twee
slachtig. Hij is vluchtheuvel of
spookbeeld. Dromen hebben de
wereld veranderd. Zonder dromen
geen utopieën, zonder utopieën
geen Socrates, geen Christus, geen
Gandhi, geen artsen zonder gren
zen. Dromen hebben de mensen
van de waanzin en de wanhoop ge
red en als een stimulans gewerkt
voor kunstenaars die dromen als ze
wakker zijn. Over de droom die ons
's nachts bezoekt kan men alleen
maar zeggen dat hij onwezenlijk is,
ongrijpbaar, wazig, grillig, kortston
dig, universeel en toch hoogst indi
vidueel. Een dagdroom kan je kne
den, op een nachtdroom heb je geen
vat. Hij verschijnt, roept associaties
op en verdwijnt weer. Een droom
neemt zoveel gedaanten en contou
ren aan als er mensen en momenten
zijn.
Dromen hebben sinds Freud en
Jung een ander gezicht. Ze komen
vanuit het onderbewustzijn waar
onze frustraties opgestapeld liggen
en onze verlangens verdrongen.
Dromen zijn symbolen die via asso
ciaties kunnen geïnterpreteerd
worden, sleutels die ons kunnen be
vrijden uit de cirkel van manie of
obsessie die we rond onszelf hebben
opgetrokken.
Kunst is een al even ongrijpbare
term. Kunst zou een individuele ex
pressie van een individuele emotie
of gedachte kunnen zijn, gekneed
met vaardigheid en kreativiteit,
maar vooral authentiek. De kunst
zou kunnen ergeren, schokken of
ontroeren, mag in geen geval onbe
wogen laten. Vroeger diende de
kunst het oog of het oor. Ze moest
mooi zijn en de zintuigen strelen.
Nu is ze seismograaf van wat rond
haar gebeurt. De kosmos werd
chaos, antwoord vraag, evenwicht
onrust. Kunst is voor Jan Hoet niet
wat ze voor Frans Boenders bete
kent en omgekeerd. Vroegervoelde
men zich verwant met wat men
hoorde, zag of las. Nu is vervreem
ding aan de orde. Mozart klonk har
monisch, Beethoven echter liet
prinsen en mecenassen links liggen
en teisterde zijn Weense toehoor
ders met de roes uit zijn zevende
symfonie, Debussy's klankbeeld
was vreemd en zinnelijk,
Stravinsky's 'Sacre du printemps'
schokkend. Ik zwijg dan nog over de
toevalsmuziek van de onlangs over
leden John Cage, het blauwgeverf-
de stokbrood van Marcel Duchamp
en de bizarre poëzie van Lucebert.
Maar de verbinding van droom en
kunst in het thema van vandaag 'De
droom in de kunst', is al even on
grijpbaar als zijn twee onderdelen.
Woorden, toetsen, kleuren, steen
en marmer, notenbeeld en filmtaal
zijn quasi niet in staat om een gevoel
of een idee, laat staan een droom te
omschrijven. Het object is onbe
grensd, de kunstmiddelen be
grensd. Een paradox dus.
Muziek kiest haar eigen droom of
laat de luisteraar op zijn verbeel
ding deinen. Grieg tekent Peer
Gynt, zijn moeder sussend door
haar in het aanschijn van de dood
een droomwereld te boetseren.
Berlioz ziet zichzelf geconfronteerd
met een heksensabbat in zijn 'Fan
tastische symfonie', en Debussy's
faun koestert zich in de middagzon,
wegdromend in erotische fanta
sieën. Maar wat roept een madri
gaal van Monteverdi aan beelden of
gevoelens bij me op? En hoe klinkt
de droom van de harembewaker
Osmin uit Mozarts 'Ontvoering uit
het Serail'. 'Als ik een liefje vind. zal
ik haar duizend kussen geven, haar
trooster zijn en vriend...'? Luc De-
mot bewijst het voor ons.
Ook steen bergt een droom. De
bouwers van de kathedraal van
Beauvais wilden de hemel bestor
men. Het schip stortte in. Ludwig II
droomde zich het sprookjesslot
Neuschwanstein en Gaudi de grilli
ge Sagrada Familia in Barcelona.
Kathe Kollwitz' angstbeeld, de
dood van haar zoon in de eerste
wereldoorlog, wordt versteend ver
driet op het kerkhof van Vladslo en
in het Antwerpse Middelheim
stormt het gevleugeld paard Pega
sus de Olympos op.
Filmtaal is beweeglijk. Het beeld
verplaatst zich probleemloos in tijd
en ruimte, verbindt, plooit terug in
het verleden of roept de toekomst
op. Ik denk aan de mooiste droom-
scene die ik ooit zag, de scene waar
in de Italiaanse schrijver Pirandello
als in een droom met zijn overleden
moeder praat in 'Kaos' van de ge
broeders Taviani. Maar ik mag
Kieslowski's 'La double vie de
Véronique' niet vergeten waarin de
Franse en de Poolse Véronique als
het ware een ontdubbcling zijn van
hetzelfde feeërieke wezen, en even
min 'Dreams' van Kurosawa waarin
het beeld ons letterlijk meeneemt
doorheen een Provenqaals land
schap van Van Gogh.
Het woord bakent af en begrenst
terwijl de droom verglijdt. Wil het
Aalst. Walter Schelfhouts verjaardag wordt gevierd met een huldetentootm^È
ling in het museum Oud-Hospitaal te Aalst (a) ji
woord de droom benaderen, dan
moet het suggestief zijn en ruimte
laten. Ik denk o.m. aan de beklem
mende beginscene uit Kafka's
'Proces', waarin werkelijkheid en
verbeelding ineenvloeien tot een
hallucinant visioen, aan 'Le grand
Meaulnes' van Alain Fournier,
waarin geliefde en droom identiek
zijn, aan de overrompelende vertel
trant van Gabriel Garcia Marquez
die vindt dat wij, Westeuropeanen,
door onze rationele instelling de
draad van de droom hebben verlo
ren, en vooral aan de poëzie die
door haar beeld en vlucht de droom
het best kan 'vatten. Ik citeer Cees
Buddingh:
als mijn vrouw met de bus naar de
stad gaat
hoop ik altijd dat ze halte Zieken
huis instapt
dan kan ik haar net zolang nakijken
als wanneer ze halte Vogelplein
neemt
en zie ik haar bovendien nog een
keer
voorbijkomen in de bus.
Een flits, een flard van een droom,
maar gevat.
Bij het woord droom in de schilder
kunst valt vanzelfsprekend de term
surrealisme: de dreiging bij Max
Ernst, de koele schoonheid bij Dcl-
vaux, de raadsels van Magritte, zo
intrigerend dat ze voer zijn gewor
den voor de psycho-analyse, de exo
tische wereld van le douanier Rous
seau, de vleesgeworden horloges
van Salvador Dali. Maar droom is
niet het monopolie van de surrealis
ten. De demonen bij Goya, de angst
bij Edvard Munch, de tuin der lus
ten van Jeroen Bosch, het gelaat
van Ophelia, Hamlets geliefde in
het werk van Millais, de etherische
vrouwenfiguren van Ferdinand
Khnopff. en vooral de kinderlijke
fantasie van Chagall behoren tot
een wereld die ons vreemd en toch
eigen is. Chagall zelf omschreef het
in de boutade: 'Ik ben een Jood met
Russische aarde aan zijn klompen
en wonende in Parijs'.
En de droom van vanavond? Die
vinden we terug in drie uitgaven:
'De droom in de grafiek', een biblio
fiel album met literair en origineel
grafisch werk, 'Grafiek in Aalst',
een losse greep van Aalsterse kun
stenaars rond hetzelfde thema, fac
similes met drie zeefdrukken vi
Walter Schelfhout en werk van Gc
rit Baten, Etienne Bauwens, Re!
Bekaert, Francois Deshomme
Martine Loran, Wilhelm Mechnjj
Paul Van den Abeele, Guy Vandf
Eeckhaut en Marijke Van der Els
en 'Walter Schelfhout I', waarind
evolutie van het werk van de mani
het brandpunt wordt geschetst i
grote lijnen van 1962 tot nu. Maan
is vooral de tentoonstelling. In d
gewezen kapel ziet U recent wen
van Walter Schelfhout. Daar erb
1988 via 'Dialoog' reeds een teruj
blik kwam, werd nu geopteerd voo
het tónen van recent werk ontsta»
na deze terugblik.
In de gang met de bakstenen mur
wordt het bibliofiel gelegenheid
vriendenboek en het bock 'Grafie
in Aalst' voorgesteld. U vindt
werk van de betrokken kunstenaan
In de andere kruisgangen is er wed
van vrienden-kunstenaars die doe
hun deelname wensen bij te dragc
tot een hommage. Aan de vriende
werd gevraagd één representati
werk tentoon te stellen. Hiert
werd geep rekening gehouden n*
hun artistieke opvattingen,
norm was vriendschap met Wallt
Schelfhout, de rode draad de
reld van de droom.
We sluiten echter eerst de ringel
keren terug tot ons uitgangspunt
sfeerschepping, gemijmer rond dj
wereld van de droom. Hilde
Witte speelt de étude opus 25 n'
van Frédcric Chopin en samen
haar zus Ann 'Walzer opus 39'
Johannes Brahms, Trix Van Avi
maet brengt werk van Cees Bui
dingh en Gust Gils en Luc Demi
zingt uit Mozarts 'Toverfluit'
aria 'In diesen heiligen Hallen'
droom van de hogepriester Sai
tro, een droom van een wereld vi
mildheid en vrede.
Men kan het kunstboek 'Grafieki
Aalst' reserveren en afhalen bij
voorstelling of het per post late
opsturen. Afgehaald kost het kuns
boek 800 fr. en per post toegestuui
860 fr. Storten op rekening nr.
0238030-47 met Grafiek in Aalst
intekenkaart insturen naar Walte
Schelfhout. Museum Oud Ho
taal, Oude Vismarkt 13 te Aalst,
tentoonstelling is dagelijks toegarj
kelijkvan 10 tot 12 en van 14 tot 1
uur, nog tot 8 november. p,H
