fe
'TeaterGeen delikaat dessert fi
maar een levensnoodzakelijke maaltijd' D
(Peter Zadek)
si
N
Teaterseizoen 1992 - 1993 (I)
Ensemble K.N.S.-RaamteaterI.
«Een brede waaier toneelstukken j
voor een groot publiek»
N.T.G.Vijf nieuwe produkties
s>
30 - 6.11.1992 - De Voorpost
Teater in Vlaanderen: het blijft een ambiguë toestand. Wie het teater in Vlaanderen zo een beetje volgt - wij zien
per seizoen toch een honderdtal voorstellingen - komt er niet onderuit: er is bij het einde van het seizoen telkens
weinig reden tot vreugde!
We kunnen ons niet direkt tien voorstellingen voor de geest halen, waarvan we ook nu nog zeggen dat het
memorabele voorstellingen waren; en een voorstelling die blijft hangen, is toch nog steeds een goed kriterium!
En dan kan men twee wegen uit: oftvel maakt men teater dat bedoeld is als entertainment - wat een respektabele
keuze is - ofwel brengt men teater dat appeleert aan de ratio én het hart, dat bevragend is, dat zoekt, dat meer
vragen oproept dan het kan/wil beantwoorden - wat ook respektabel is - en een teater is dat wellicht niet de
grote massa lokt. Sta me toe even een vergelijking te maken. Het entertainment-teater (en dat moet er zijn) is dan
de boekenklub die de 'gemakkelijke' weg kan bewandelen met wat Jan Doorsnee graag heeft, waarvoor storm
gelopen wordt. Het teater dat zoekt, dat iets dieper wil graven, is dan het fundamenteel onderzoek dat uiteraard
niet zelfbedruipend is en dat van overheidswege moet betoelaagd worden.
En ieder jaar in de maanden mei en juni draait in het teaterwereldje veel om deze 'toelagen': men wacht op de
voorstellen terzake van de R.A.T. (Raad van Advies voor Toneel) en nadien op de beslissingen van de minister. En
zowel het eerste als het tweede kunnen vol verrassingen steken. In de R.A.T. zitten immers nogal wat teaterlui die
direkt betrokken partij zijn bij de 'aanbevelingen aan de minister' en uiteraard ook bij de te verdelen centen. En
dat er ook in de teaterwereld nogal wat politieke vriendschappen bestaan, is ook geen geheim - ook hier is de
uitdrukking «Niets menselijks is mij vreemd» van toepassing.
Eerlijk gezegd, er is dit keer weinig spektakulair verschoven, want het gaat meestal enkel maar om verschuivin
gen in de subsidies: het globale bedrag aan teatersubsidies blijft altijd ongeveer gelijk. Dit jaar was er 580 miljoen
te verdelen, ongeveer 13,5 miljoen meer dan vorig seizoen («Meer» moet natuurlijk gerelativeerd worden: de
indeksering van de lonen slorpt dit meer dan op!). Geen grote verschuivingen dus: alleen Tiedrie valt dit seizoen
uit de boot. Dit gezelschap dat zich tot doel stelt teaterwerk uit andere kuituren te introduceren en te werken rond
de multikulturele problematiek - een optie die niet direkt de grote massa aanspreekt - is typisch een ensemble
dat de subsidies niet kan missen, al zijn er al een 80-tal voorstellingen gepland voor volgend seizoen. Het bewijst
duidelijk dat noch de R.A.T. noch de minister heel alert het teatergebeuren volgen; of weten zij niet dat Tiedrie zo
pas een nieuw artistiek leider kreeg? En zo komen we tot de kernvraag van de hele subsidiëringspolitiek in het
teaterwereldje: moet kommercieel teater gesubsidieerd worden? Daarom hebben we ook de grootste achting voor
een gezelschap als het Echt Antwerps Teater, dat resoluut gekozen heeft voor teaterentertainment én zo
financieel leefbaar is. Maar wat is nog het verschil tussen dit E.A.T. en nogal wat andere ensembles? We zouden
het, op teatergebied, niet weten
L. September
Voor zo ver op dit ogenblik bekend
is, programmeert het Nederlands
Toneel Gent voor het komende tea
terseizoen vijf eigen nieuwe pro
dukties (waaronder één kreatie),
één herneming én twee gastproduk-
ties. Geen grote spektakels in het
tweede jaar van Hugo van den Ber
ghes legislatuur. Gelukkig wel op
nieuw meer 'repertoire'-teater, zul
len velen - wellicht ook in het eigen
huis - zeggen!
Van de R.A.T. kreeg het N.T.G.
een positieve beoordeling, wat me
teen goed was voor een verhoging
van de subsidie met 2,4 miljoen tot
54 miljoen.
Over de huisvesting van het gezel
schap voorlopig geen nieuws. Ook
volgend seizoen wordt er gespeeld
in het Tolhuis (de kreatie van een
stuk van Pjeroo Roobjee én de gast-
produkties) en in de Minnemeers.
Het zal nog wel een tijdje duren
voor de oude (vertrouwde) en ver
nieuwde schouwburg aan Sint-
Baafs in gebruik kan worden geno
men.
Van 18 tot 25 juli (Gentse Feesten!)
brengt het N.T.G. in de Minne
meers een zestal voorstellingen van
het meesterlijke «Rosalie Nie
mand» van Jan De Vuyst naar het
boek van Elisabeth Marain. Het in
1988 bij Houtekiet verschenen boek
brengt het levensechte levensver
haal van een vrouw die veertig jaar
zat opgesloten in een psychiatrische
inrichting zonder dat haar veel
meer mankeerde dan dat ze als on
gewenst kind «lastig» was. Vóór het
boek een bestseller werd maakte
Jan De Vuyst er, in opdracht van het
N.T.G. een teaterbewerking van.
De samenwerking tussen de bewer
ker. komponist Johan De Smet. re
gisseur Hugo Van den Berghe en
aktrice Lieve Moorthamer resul
teerde in een beklemmende teater-
ervaring. die nog steeds in de herin
nering blijft! Dit was geen vrijblij
vend teater, geen goedkoop massa
vertier; je voelde je als toeschouwer
aangegrepen door het gegeven zelf.
maar ook door de fenomenale ak
teerprestatie van Lieve Moortha
mer (ze kreeg er terecht de Oscar de
Gruyterprijs voor) en door de preg
nante vorm van de monoloog. Het
M.M.T. maakte van hetzelfde boek
ook een bewerking: een groots, tra-
nerig spektakel in de 'vertrouwde
M.M.T.-traditie'; huilen met de
dwangbuis aan. Men zou allen die
de Mechelse versie zag moeten ver
plichten de N.T.G.-versie te gaan
bekijken
Gelukkig gaat deze «Rosalie Nie
mand» nog op reis: van februari tot
april moet u maar de plaatselijke
berichtgeving erop naslaan om te
zien of het stuk niet in je buurt
komt.
Het nieuwe seizoen gaat echt van
start op 26 september in de Minne
meers met de produktie «De
Dienstlift» uit 1957 van Harold Pin
ter. In een wat vreemde, armtierige
kelderruimte wachten twee huur
moordenaars, Ben en Gus, op in-
strukties voor hun volgende klus.
Ze vervelen zich. proberen koffie te
zetten, roddelen wat over 'onge-
looflijk-maar-waar'-verhalen uit de
krant, voeren muggezifterig lijken
de diskussies over nun opdrachtge
ver, over de plek waar ze zich bevin
den. Het enige wat ze welen, is dat
het slachtoffer zal verschijnen door
de deur, de enige link met de bui
tenwereld. Althans, dat denken ze.
Tot er achter een paneel een keu-
kenlift verborgen blijkt, die op on
verklaarbare manier in werking
treedtSam Bogaerts - die vorig
seizoen ook «Mario van Kama-
gurka regisseerde - voert ook nu de
regie. Jef Demedts en Bob Van der
Veken zijn de akteurs.
Van 26.09 tot 08.11. We kijken er
naar uit!
Voor het eerst neemt het N.T.G.
een oorspronkelijk werkstuk van
Pjeroo Roobjee op het repertoire,
namelijk «De Verrijzenis van de Fa
meuze Monseigneur Hamlet», wat
duidelijk (althans in de titel) refe
reert naar ene Shakespeare. Ham-
Norta Tilley en Nolle Versyp dit seizoen santen in de KNS
let, zijn geliefde Ohelia en haar va
der Polonius krijgen een nieuwe
kans, een mogelijkheid om, 32 jaar
na de tragische gebeurtenissen aan
het hof van Elseneur, vooralsnog
een aantal fouten uit dat bloederige
verleden goed te maken. Zodra ze
echter terug op aarde zijn, blijken
ze hardleers, ouder maar nauwe
lijks wijzer. Er blijkt nog steeds iets
rot te zijn in de «State of Denmark».
En met hun nieuwe buren - o.a.
Magda en P'tit Maurice, lijkt het al
niet veel beter gesteld. Jan Decleir
voert de regie over het akteerkruim
van het N.T.G. In Tolhuis van 21.11
tot 31.12.
Sam Bogaerts - blijkbaar hele
maal terug van weggeweest -
kreeg ook de regie toegewezen van
«Wachten op Godot» van Beckett.
Een produktie om naar uit te kijken,
zeker met het trio Walter Moere-
mans, Bob Van der Veken en Cyriel
Van Gent in de rollen van Pozzo,
Vladimir en Estragon. Van 09.01 tot
14.02 in de Minnemeers.
In het seizoen 1968-'69 regisseerde
Frans Roggen «De Repetitie» van
Jean Anouilh; Hugo Claus mag dit
tijdens dit seizoen overdoen; hij
zorgde ook voor de vertaling.
Anouilh bracht dit stuk onder bij
zijn «pièces brillantes». Het is een
mooi voorbeeld van hoe hij er vaak
meesterlijk in slaagde 'Ie rose et le
noir', het komische en het tragische,
samen te brengen in één stuk. In
Minnemeers van 27.02 tot 10.04.
Het N.T.G. besluit het seizoen met
«De diskrete charme van de bour
geoisie» van Luis Bunuel en Jean-
Claude Carrière, eigenlijk een film-
skript uit 1972, dat door Jean-Pierre
De Decker geregistreerd wordt en
waarvoor zowat het hele gezelschap
opgeroepen wordt. We worden ge-
konfronteerd met een verzameling
verhalen, die op een zeer subtiele
wijze met elkaar worden vervloch
ten. Een van de gegevens van het
stuk, de voortdurend mislukkende
dineetjes met zes bourgeois, vormt
eigenlijk het basiselement in dc
struktuurvan de film: tot achtmaal
toe wordt een gelijkaardige situatie
herhaald, en de ene keer zijn de
toestanden al vreemder dan de an
dere keer. Daarbij gaan werkelij
heid en droom hand in ha
Minnemeers van 01.05 tot
En dan de gastprodukties.
hebben de drie «grote» rc
gezelschappen de draad
«draaischijf»-voorstellinge!
opgenomen. Van 6 tot 13
loopt in het Tolhuis de erg
door Jo Dua geregisseerde pi
tie «Van de brug af gezien» v
Antwerpse K.N.S./Raamteatei
ker gaan kijken!
En de Brusselse K.V.S. is
tot 28 maart te gast met «Oi
dans» van Ed Vanderweydei
stuk dat te Brussel zelf op 30!
première gaat: N.T.G.-aktcur
Willems regisseert Sien Eggei
Ronny Waterschoot.
Voor meer gedetailleerde inft
reservaties of abonnemem
K.N.S.. Sint-Baafsplein te 9i
Gent (tel. nr. 091/25.32.08: va
1 september).
Wannes Van de Velde bewerkte
'Gilgamesj' voor KNS
Het eerste jaar van de samenwer
king tussen de «grote» K.N.S. en de
twee simpatieke Raamteaters is
achter de rug. Deze samenwerking
is, zeker naar de buitenwereld toe,
vrij vlot verlopen, al kun je toch
moeilijk spreken van een artistiek
hoogtepunt in de geschiedenis van
beide instellingen. Hiervoor waren
er eigenlijk toch te veel produkties
die eerder van middelmatige kwali
teit waren; enkele waren zelfs ge
woon beneden alle peil. Maar er
waren ook knappe produkties; den
ken we maar aan Millers «Van de
brug af gezien» of «De Misantroop»
of zelfs «Pak'em Stanzi!». Je kan
dan ook moeilijk van een rampjaar
spreken. Zeker niet! Positief voor
akteurs én publiek was b.v. ook dat
op de twee «kleine» plateaus ak
teurs van het «grote podium» aan
het werk waren, en vice-versa.
Eén van de problemen voor Walter
Tillemans was - cn zal wellicht blij
ven - het gigantische mastodontpo
dium van de Stadsschouwburg,
waarvoor het moeilijk programme
ren blijft.
Tillemans krijgt van minister Weckx
voor K.N.S. 46 miljoen («'t stad»
doet hier royaal nog enkele tiental
len miljoenen bij) en voor het
Raamteater 31 miljoen, wat een
status quo betekent, maar in feite
neerkomt op een vermindering
(door de indeksaanpassingen).
Wat wordt met deze centen gepro
grammeerd? Een hele boel! Niet
minder dan 16 eigen produkties.
2 gastvoorstellingen in draaischijf-
verband (weet je nog?) én 14 gast
voorstellingen. En dit op 4 pla
teaus: Stadsschouwburg, Klein
Raamteater, Raamteater op't Zuid
én de gerestaureerde goeie-ouwe
Bourlaschouwburg.
Bourlaschouwburg
Van 24.04 tot 09.05 wordt «Leven en
Dood van het Water», een wereld-
kreatie n.a.v. Antwerpen '93, ver
toond in de gerestaureerde Bourla.
Het stuk is een evokatie van de
Schelde, levensader van Vlaande
ren, simbool van het leven, maar
ook van de dood, het dode water.
Welvaart door tewerkstelling, maar
ook onheil door de voortschrijden
de lucht- en waterverontreiniging
die de steeds maar uitbreidende in
dustrialisatie met zich meebrengt.
De initiatiefnemers willen een to
taalspektakel brengen, met een ka-
leidoskoop van mytische, surreële
en alledaagse elementen, door mid
del van tekst, koorzang, dans, ge-
ruggesteund door een originele en
grootse scenografie. Jan Chris-
tiaens schreef hei Waller Tillc-
lend avontuur vol humor en fanta
sie». Tillemans regisseert deze be
werking «met liedjes en muziek
(Jan Leyers), humor en ironie, uit
bundig spelplezier en teatermagie,
die thuishoren in een spannend en
feeëriek familiespektakel». Een
heel ruime cast is op de planken
present van 21.11 tot 20.12.
Van 6 tot 21 februari staat een Ne
derlandstalige kreatie geprogram
meerd, «De Minderproduktieven»
van Peter Turrini in een regie van
Peter Kupke. Het stuk konfronteert
de toeschouwer met een stuk
werkelijkheid waarover in de kunst
te vaak angstvallig wordt gezwegen:
massale ontslagen, saneringen cn
rationaliseringen in de groot-indus
trie en de gevolgen voor de getrof
fen mensen.
De inderdaad sublieme, aangrij
pende N.T.G.-produktie «Rosalie
Niemand» van Jan De Vuyst naar
Elisabeth Marain met een echt
schitterende Lieve Moorthamer is
- in het kader van de opnieuw leven
ingeblazen «draaischijf» met K.V.S.
cn N.T.G. - te gast van 26.02 tot
07.03. Wie dit nog niet gezien heeft,
mag dit zeker niet missen!
Henning Brockhaus regisseert «Het
Bezoek van de oude Dame» van
Friedrich Diirrenmatt: van 20.03 tot
18.04. De kernvraag in dit stuk is,
volgens de auteur zelf, «de vraag
naar de schuld, het gevoel schuldig
of onschuldig te zijn aan een on-
menselijkè daad. Een moordenaar
kan men ophangen. Maar men kan
hem geen schuldgevoel opdringen.
Schuld is een inzicht.»
De laatste produktie in de Grote
Zaal van de Stadsschouwburg is de
Vlaamse kreatie van «Dansen op
Lughnasa» van Brian Friel in regie
van Martin Van Zundcrt. Dit stuk
ging in première in april '90 en werd
sindsdien onafgebroken gespeeld
én gelauwerd. Het is «een meesle
pende en tegelijk afstandelijke
schets van een huis als oord van
tragedie, moeizame kommunikatie,
angst en hoop». Van 22.05 tot 13.06.
Raamteater op 't Zuid
Op 't Zuid staan vier eigen én één
gastvoorstelling geprogrammeerd.
Het begint al op 4 september met de
wcreldkreatie voor het bcroepstea-
ter «Gilgamesj», de ongegeneerde
versie van het Babylomscn-Assyri-
sche heldenepos door Wannes Van
de Velde. Dit stuk, dat in mei II.
gekreëerd werd door Arlecchino in
Lier, is het konflikt tussen het ver
langen van Gilgamesj naar onster
felijkheid cn zijn eindig lot als mens.
Wannes schreef zijn 'Gilgamesj'
oorspronkelijk voor poesjenellen.
In de teaterproduktie krijgen de go
den, de talrijke mytologische figu
ren, en de bekende Antwerpse
Poesje-figuren de Neus cn de Kop
gestalte door het fantasievolle spel
van akteurs, uitbundige maskers en
kostuums, en live-muzick uit Tur
kije. Tot 10 oktober.
«Jeugdziekte» van Ferdinand Bruc
kner wordt geregisseerd door Karl
Georg Kayser. Het is een aaneen
schakeling van scherpe cn geladen
taferelen, waarin de personages zelf
het slachtoffcjjmuyJf^yan hun los-
kata-
perspektiefloosheid en de onmac
van het onderwijssysteem. Vi
16.04 tot 08.05 en van 26.05
15.06.
De gastproduktie op 't Zuid is «0
paardans» van Ed Vanderweyd:
in regie van Mark Willems da
Ronny Waterschoot en Sien E
gers. Meer hierover in de K.V.S
programmatie. Van 12 tot 22 mei
't Klein Raamteater
Een produktie om naar uit te kijkt
- al was het maar om te zien ho
Nora Tilley zich al heeft losgemai
uit het «M.M.T.-idioom» - is
«Frankie en Johnny au Clair de L
ne» van Terrence McNally. De
aanstekelijke romantische en b
moristische liefdesballade - zij
een avontuurtje, hij een hechte ve Dun
houding - wordt gespeeld dol feri
Frank Aendenboom en Nora Til*
en geregisseerd door Lio
McCormick. Van 17.09 tot 24.1(
Jo Dua, die vorig jaar tekende va
de regie van een uitstekende Mill
krijgt nu Ionesco voorgeschoü
Het tema van «De Stoelen» is, v
gens de auteur zelf, niet de bofl
schap noch de beproevingen vj
het leven of de morele nederla
van twee oudjes, maar wel de st(
len; dat wil zeggen de afwezigfl
van mensen, de afwezigheid vanl
Keizer, de afwezigheid van God,<
afwezigheid van de materie, deèjfojd
realiteit van dc wereld, de metafpj
sche leegheid; het tema van het stA
is het niets. Met Julienne De Bruyi jqi
Leo Madder en Nolle Versyp. Va ie
26.11 tot 09.01. „h
Geprogrammeerd voor vorig se
zoen wordt nu dan toch «Siberië
van Felix Mitterer opgevoerd do< "ei
Luc Philips in regie van Tillemai ®n
In deze monoloog vecht een out
man voor zijn leven cn zijn waardij jee
heid. Hij is doorzijn kinderen in cc hee
tehuis gestopt waar alles netjes
regeld en verzorgd wordt. Zelfs zij Rap
hond werd hem om hygiënische r< j
denen afgenomen. Het stuk isopgc
bouwd als een drama in staties, va
toenemende immobiliteit, gelaten'"31
heid, berusting, tot seniliteit, in cc ?en
wereld die steeds maar kleine
wordt. Op het einde is de men «en
slechts een minuskuul plekje voa
behouden. Van 11.03 tot 17.04. Ooi
weer een Nederlandstalige kreath
En nog maar een kreatie voor oi
taalgebied: «Loriots Dramatisch
Werken» van Loriot in regie van A
Nelissen. Het zijn korte teaterstul
jes waarin de auteur zijn pijlen rid
op de absurditeiten van de modern
welvaarts- en konsumptiemaal
schappij, die «komisch ongelukkt
ge» mensen produceert. Best e«
spiegeltje meenemen! Van 06.05to
15.06.
Gastvoorstellingen
Niet minder dan 14 gastvoorstellii
fen! In de Grote Zaal van de Bui
er: «Revue Revue» met o.m. Jo
Brink, Frank Sanders cn Pleui
Touw; musical «Cyrano» met o.n
Danny De Munk; musical «Hen
Dolly» door Kon. Ballet van Vlaao
deren; Nicuwjaarskoncert met o.ffl
Marco Bakker; dc Engelstalig
voorstelling van de musical «Josc
phine» (Baker) in regie van Barri
Stevens; een speciale «Don Ou»
rhotte» door dc Tsjechische Con
h jnie Bolek Polivka; de produkti
jvers» door Orkater; de literain
ifcstatic «Saint-Amour».
Raamteater op 't Zuid is
produktie door Dinsk
van «De Getuigen - Mora
twee eenakters van Hup
regie van Anouk David.
Clein Raamteater: «Paral
Philip Bradley in regie va
'Ridders in een produktie va
'Theater van het Oosten'; no
«Tsjip» naar Willem Elsscho
>r Alex wilequet; Chiel Van Bet
en Manou Kcrsting in «Weiri
shole Crazy Knock Outs»; Hei
n Verbccck in Elsschots «Kaas»
Erik Burke en Gerd De Ley
l)e Grap» naar Jos Vandeloo, eet
filjas Produktie.
