Daensistische perikelen
in Erpe-Mere (2)
Uitbreiding Borsbeekse varkenskwekerij ongewenst
De Voorpost -11.12.1992 - 3
Te Erpe kende men een Daensistische strijd waarbij zelfs een inwoner
jicht betrokken was bij het gebeuren, Alfons Dumont. Toch centraliseerde
je partijpolitiek zich niet alleen rond deze figuur 'het geval Dumont' is een
tpisode op zichzelf. Er waren evenwel andere perikelen die nu, een eeuw
iter nog moeilyk te begrijpen zijn maar toch een beeld weergeven van de
toestanden op dat vlak in onze dorpen waar men het niet te nauw nam met
het menselijk fatsoen.
[en Erpse 'traditionalist', die zich als O.B.W. identificeerde in de Dender-
bode van maart 1896, maakte toen een soort ooggetuigeverslag van een
bijeenkomst in de toen nog bestaande en druk bezochte herberg 'Het Fort',
la hoeverre dit een objektieve versie is, laten we in het midden vermits
illeen de mentaliteit van toen ons interesseert. De meeting was bedoeld als
ioorlichting voor de seizoenarbeiders maar bleek niet veel sukses te
lebben bij de Fransmans vermits er maar een 35-tal aanwezigen de oproep
beantwoordden, wat de briefschrijver deed opmerken 't is weinig hoor ik
Kggen, maar zie vrienden, was er een kleine opkomst het puik of edeldom
ier Erpsche Donchisterij was toch tegenwoordig en wat meer in getal
terloor, won men kwaliteit. Onder de aanwezigen bemerkte men oude
kusseleers, middens van ik weet niet wat orde, Markies Mil Erwten korf,
Hertog Francies Verfpot en nog eenige andere celibriteiten der gemeente'.
\ls tegenstander trok hij zowel de toespraak in het belachelijke als de
nagere opkomst en liet doorschemeren dat zelfs de aanhangers van het
Daensisme niet erg opgetogen waren. Hij beweerde dat het een 'getrouw
relaas over de meeting was en tot besluit stipte hij aan dat de politieke
bijeenkomst' te Meire ook maar een flauw beestje was geweest doch stellige
inlichtingen ontbreken mij' voegde hij er eerlijkheidshalve aan toe.
Als we zijn tegenstanders mogen geloven, ging het Petrus Daens niet erg
voor de wind op het einde van vorige eeuw. Tenminste, zijn aanhangers of
kiezers waren niet erg enthousiast om zijn meetings bij te wonen. Op een
zondag rond half juli 1896 was hij van plan om te spreken in een herberg,
meer bepaald 'ter afspanning van Toor'. Na een hoogmis bleek er niemand
veel goesting te hebben om de orakel van de groene socialisten te aanho
ren maar ondanks de onverschilligheid sprak hij toen een zeer beperkt
publiek toe 'Ja, eindelijk kwamen er eenige toehoorders, te weten elf
liberalen onderwelke twee mislukte candidaten der laatste gemeentekie-
zing; twee bazen, één loensche piketter, die allerhande van smoelen
spinnen kan, drie Brusselsche bestedelingen en daarmee zijn ze al geteld-
dus diep in de zeventien
In feite was het nog best dat echte katholieken afwezig bleven want,
vervolgde de verslaggever smalend 'na een half uur vruchteloos naar een
jrooter getal toehoorders gewacht te hebben, draaide de heer van Chipka
de kraan zijner zeverachtige welsprekendheid open en deed eenen dom-
mcn maar haatvollen uitval tegen de rijken, sprak op aanhitsenden toon
over de ongelijkheid der standen in onze samenleving en de toestand der
landbouwwerklieden, in één woord, een roode socialist kon het niet beter
doen dan de groene rare vogel het daar gedaan heeft.'
Ongeveer een weck later, op vrijdag 24 juli, was het al niet veel beter in de
herberg De Roos aan de Bossestraat waar bij sprak voor een achttal
liberalen, waarvan drij kiezers, verder wat caféwijven en kinderen'.
Tijdens sommige meetings was het mogelijk om de sprekers van antwoord
le dienen en was het toegestaan om een diskussie aan te gaan. Dit
gebeurde natuurlijk al in de diverse partijbladen waarbij ze elkaar de huid
volscholden en de uitgebrachte 'leugens' van de tegenstrever weerlegden
in kolommenlange polemieken.
Een 'tegensprekelijke meeting' was evenmin een zeldzaamheid maar in de
meeste omstandigheden was het beter van te zwijgen aangezien de minder
beschaafde zeden en praktijken van de militanten die hun leider op deze
meetings vergezelden. Het is juist over die gang van zaken dat de katholie
ken zich in het begin van deze eeuw bekloegen 'verleden zondaggaven de
Daensisten hier eene zogezeide tegensprekelijke meeting, doch het is
gebleken dat ze die hoedanigheid slechts op papier bezat. Pie, gezien de
stoute leugens onlangs door hem over Erpe gedrukt, verwachtte zich aan
tegenspraak en het zal ongetwijfeld geweest zijn om zulks te beletten, dat
een groepje Aalstersche voorvechters, nog versterkt door Erpsche lawijt-
makers, opgekomen was'.
Kon men de 'leugens' in verband met de Congo en de koloniale schuld
bijgevolg niet mondclingweerleggen, dan gebeurde dit echter wel door M.
Moyersoen die in het andere kamp vocht en zich op de steun van de
katholieke pers kon beroepen. Ook zijn partijgenoot, de Bethune viel hem
bij en verdedigde bovendien de landbouwbelangen van de Erpenaren. Hij
was tegen het 'openzetten van de Hollandse grens want de muilplaagwas
daar een onvermijdelijk gevolg van, en de Erpsche boeren weten bij
ondervinding wat vreeselijke schade die ziekte hun in weinig tijd kan
berokkenen', aldus de Vrije Werker van 1908.
Eén van de meest omstreden figuren in de politiek te Erpe is alleszins
Alfons Dumont. Uit de geschriften vóór de eerste wereldoorlog blijkt
duidelijk dat hij geen verwoed spreker was maar daarentegen kon hij toch
wat op papier zetten, tenminste als alles waaronder hij zijn naam geplaatst
heeft, van zijn hand was.
Elkaar met verwijten bestoken was alleszins een geliefde bezigheid van de
politiekers uit die tijd. Dit gebeurt nu nog maar dan toch op een andere
manier. Van het kleinste voorval op een dorp maakten zij een wereld
schokkende gebeurtenis en men bestookte elkaar zonder mededogen.
Ook A. Dumont werd niet gespaard want zijn negatieve kwaliteiten
werden dik in de verf gezet'de belachelijkste figuur van den Daensisten-
lijst is wel onze Fons. Zijn partijgenoten hebben hem niet gewild als
plaatsvervanger. Hij is de tweede kandidaat, en nog altijd moet hij zijne
eerste meeting geven. Ook, wat zou hij vertellen Zijne onbekwaamheid
is algemeen gekend en Dumont meent het te halen met andere manieren.
Was hij het niet die op de groen meeting bij Mertens te Oordegem de
sprekers van de tafel stoote Was hij het niet die op de eerste katholieke
meeting te Erpe den spreker onderbrak Iets wat bij de groenen op gevaar
af het leven er bij in te schieten, verboden is Hij was het ook, hij
kandidaat, die op de katholieke meeting van zondag niets op te werpen
had tegen de prachtige rede van M. Bosteels over de Daensisten. Doch
nauwelijks waren de sprekers vertrokken of ja, dan kwam zijn tong los
Hoor, Fons, een genever wijf kan zulks ook, iemand uitschelden waar deze
niet bij is. Wees gerust man, uwe buis zal geen kleine zijn voorspelde
men einde mei in de Vrije Werker.
Het jaar 1912 was een uitzonderlijk verkiezingsjaar omdat er een bitsige
strijd heerste tussen de katholieken en de liberalen. Beide partijen hadden
bovendien nog af te rekenen met de inmenging van socialisten en Daensis
ten, waarbij kartelvorming niet uitgesloten werd. Zoals veertig jaar voor
dien was ook toen de 'ziel van het kind' een argument om vóór of tegen de
konservatieve katholieke partij te stemmen. Elke partij gaf meetings bij de
vleet en de meeste gingen door in de dorpsherbergen die zich nadien nog
moeilijk als neutraal konden opstellen.
Tijdens de manifestaties en meetings in de 'estaminet' werden de sprekers
vaak gestoord door tegenstanders uit andere politieke rangen die herrie
kwamen schoppen of 'tegenspreken'. Dit werd niet altijd op prijs gesteld
maar soms was het ook dergelijk voorval een sukses voor de organisatoren.
Als voorbeeld geldt hier de meeting die gehouden werd bij Steph. Van
Wezemael op de wijk Zevekoot te Erpe waar 250 aanwezigen vol enthou
siasme de politiekers kwamen aanmoedigen 'onze redenaren H. De
Veylder, werkman. Van Vaerenbergh en J. De Vis bekwamen een schitte
rende bijval. De toejuichingen dreunden. Er waren een drijtal vreemde
Daensisten aanwezig, gekomen om tegen te spreken, ze hadden het
aangekondigd. Toen zij de macht ondervonden hadden van onze sprekers
zonk hun in hunne schoenen. Onze mannen gingen bij hen en zegden -
Hewel vrienden, gij hebt gezegd van tegen te spreken. Begint maar op, héb
moed Mijnheer, stotterde één van hen, ik ben het nietOf de mannen
van Erpe gelachen hebben schreef men toen in De Volksstem van 1912.
Alfons Dumont
Het is geen modern verschijnsel dat de samenhang tussen de partij en
sommige leden gestoord wordt en dat er vaak innerlijke wrijvingen ont
staan die soms een totale breuk tot gevolg hebben. De twist brengt
bijgevolg veel aan het licht en feiten die anders nooit buiten de partijverga-
deringen komen, worden in het openbaar gebracht. Zo was het in de
Daenspartij evenmin altijd een voorbeeld van eendracht en dit kon men
ervaren toen er onenigheid ontstond met de Erpenaar Alfons Dumont die
zich op verschillende manieren benadeeld voelde en de zaak eens in de
verf zette aan de hand van een paar manifesten.
In mei verspreidde A. Dumont een tweede manifest waarin hij niet alleen
zijn grieven uitte tegenover zijn (gewezen) partij die hij jarenlang aanhan
kelijk geweest was. maar tevens trachtte hij met overtuiging alles te
weerleggen wat zijn tegenstrevers hem ten laste legden... 'om de waarheid
te zeggen over al de valsheid en het mensenbedrog van Mr. Petrus Daens'.
Het bestuur van de Daenspartij zette haar standpunt uiteen in een
strooibiljet en Van den Bruele, nog niet lang in de politiek, gaf antwoord
via een eigen manifest waarin hij Dumont beticht 'duivelswerk te doen
voor de bewaarders'. Maar dit spreekt hij tegen en beweert alleen de
waarheid aan 't licht te brengen en de demokratie te eerbiedigen. Juist
doorzijn uitval tegen de Daenspartij wil hij 'de partij redden' en hij stuurt
vooral zijn verwijten naar Van den Bruele 'Gij laagt nog in de wieg,
onnoozel pretentieus ventje met uw onnoozel gebrul, als Dumont reeds
aan 't strijden was'. Hij wees erop dat het een zaak was tussen hem en P.
Daens en hij deed er bepaald geen doekjes rond, waarbij hij zich niettemin
Aalst. B. Gijsels maakte dit bronzen borstbeeld van Priester Daens naar het
originele gipsen ontwerp van P. Braecke (arch)
als een martelaar voordoet'Tusschen mij den armen gebroodroofden en
verstooten Dumont, den echten waren Christen Democraat - en tusschen
Daens, die onze beminde volkspartij naar den afgrond voert'. In zijn
manifest verweet hij Van den Bruele verder nog van broekventje, positie
jager, snotneus en vrijdenker, wiens plaats bij de socialisten is.
Het is evenwel moeilijk om nu nog na te gaan wat met de waarheid strookt,
vooral als het dan onderlinge vetes betreft. Indien we Dumont mogen
geloven dan werd hij zeer benadeeld ondanks jarenlange inzet en offers
die hij voor de partij gebracht had 'In 1908 als we propaganda maakten
voor de kiezing, dat ik alle dagen mijn benen afliep, aan de -rein, in de
staties, in de herbergen, bij 't volk, met geheel mijn familie, en dat we ons
eigen huishouden verwaarloosden, en 's avonds met een stuk droog brood
content waren'. In zijn pamflet stelt hij zich duidelijk op als een benadeel
de martelaar en geeft hij Petrus Daens alle schuld van zijn narigheden.
Daarnaast keurt hij zijn gedrag af tegenover priester Daens. Ze leidden
hun kiezers naar 'den afgrond en zij worden slaven van 't geuzendom en
van de framassons'. Bovendien betichtte hij priester Daens maandelijks
300 fr. te ontvangen van een vrijdenker, een 'apotheker van Brussel om
den godsdienst te bestrijden', een bedrag dat hij aan broer Petrus moest
afstaan als onderhoudsgeld.
Alfons Dumont spuwde al zijn gal uit en ging niet meer akkoord met de
volgens hem, bedrieglijke praktijken van P. Daens, die armoede veinsde
en intussen zijn zakken vulde op de rug van de werkman 'Alle jaren zijn
duizenden frank revenu, en in 1908, gaan meeting geven met lang haar en
hollen in zijn kousen en versleten broek en schoenen, en kermen en janken
gelijk nen bedeleer om 't volk te bedriegen, om de kiezers hun compassie
te krijgen en terwijl geld winnen gelijk slijk'.
Dumont hing echter nog meer de vuile was buiten en als we alles mogen
geloven van wat hij in zijn manifest durfde schrijven dan zou P. Daens
grote bedragen ontvangen hebben van de liberaal De Blieck tenbate van
het lokaal van de Daensisten met daar bovenop 180 tonnen bier. Het feit
dat P. Daens ook kontakten had met de Gentse advokaat Mechelynckx,
liberaal, verweet hij hem van de 'schijnheiligen profeet' en raadde de
kiezers aan de partij te verlaten want zij waren letterlijk en figuurlijk
verkocht.
Verder werkte hij nog meermaals op de gevoelige snaar van de kiezer en
kloeg steen en been over hetgeen hem werd aangedaan. Nochtans was hij
medestichter van de 'Christene Volkspartij' en streed hij twintig jaar lang
voor deze partij waarvan hij acht jaar kandidaat was voor de Kamers en 'in
1912 schandelijk verstoten en bedrogen door den mensenbedrieger Petrus
Daens, besloot hij zijn manifest.
Deze perikelen kunnen we als voorbeeld stellen van talrijke andere
waarbij men niet kan ontkennen dat het Daensisme ook zijn moeilijkhe
den gekend heeft en dit niet alleen met de andere partijen maar ook
binnenskamers. Julien De Vuyst
De deelgemeenten Burst en Borsbeke worden de laatste jaren meermaals
gekonfronteerd met ernstige milieuproblemen. Nog maar een paar maan
den geleden was er de strijd tegen het Danckaertstort op hun grondgebied
en thans is er het probleem van het varkensbedrijf aan de wijk Kampen. De
vzw 't Uilekot uit dan ook een luid protest tegen de uitbreiding van het
bedrijf uit Zonhoven, dat zich in de Herzeelse deelgemeente enkele jaren
terug gevestigd heeft met alle stankgevolgen van dien.
Alhoewel het in feite zogenoemd
gaat om een ombouwing van de be
staande stallen, verzet de vzw
't Uilekot zich met klem tegen deze
gang van zaken, omdat zij het als
een werkelijke uitbreiding beschou
wen. Van de bestaande varkensstal
aan de wijk Kampen worden de
oude stallingen volledig vernieuwd
en door de omschakeling van het
bedrijf naar een 'gesloten' kwekerij
voor biggen, wordt de oppervlakte
echter ongeveer verdubbeld. Voor
lopig wordt het aantal dieren dat er
gekweekt wordt, niet uitgebreid en
houden de kwekers het tot onge
veer 9.000 beperkt. De uitbreiding
van de oppervlakte laat de vzw
't Uilekot vermoeden dat het aantal
binnen afzienbare tijd zou kunnen
stijgen, want men creëert niet meer
ruimte om ze ongebruikt te laten.
Het aantal dieren zal bijgevolg later
wel uitgebreid worden.
Milieu- en bouwvergunning
Het bedrijf, waarvan het beheer in
Zonhoven gevestigd is, kreeg vorig
jaar reeds een bouwvergunning
maar deze werd echter aan een mi
lieuvergunning gekoppeld. Bij de
vzw 't Uilekot stelt men dat zonder
een milieuvergunning, die men nu
ingediend heeft, ook de bouwver
gunning vervalt. Trouwens, op dat
vlak is men ook op een eigenaardige
manier te werk gegaan, want de
aanvraag werd aangetekend inge
diend op 30 augustus 1991... juist
vóór het van kracht worden van de
nieuwe milieureglementering. Con
creet betekent dit dat de omwonen
de bevolking slechts tot 7 december
tijd kreeg om bezwaar in te dienen
bij het gemeentebestuur. Indien
echter de nieuwe milieureglemen
tering, gekend als Vlarem 2, toege
past wordt, dan kan het bedrijf ge
woonweg verhuizen omdat men im
mers verplicht is op 2,5 km. van de
bebouwing te blijven. In het geval
van de wijk Kampen, betreft het
slechts 440 m. tot aan de eerste hui
zen. Bovendien ligt het exploitatie
bedrijf op slechts 150 m. van een
natuurgebied.
De beheerders van het bedrijf argu
menteren in de aanvraag dat geur-
hinder en lawaaihinder beperkt
worden dankzij de nieuwe investe
ringen die men gemaakt heeft voor
het plaatsen van een verluchtingsin
stallatie. Bijgevolg zou alle hinder
nu zelfs te verwaarlozen zijn. Op het
vlak van lawaai zou men dit kunnen
aanvaarden, maar op gebied van de
geur is het een ander paar mouwen.
De omwonenden van de Holstraat
en de wijk Kampen spreken er ech
ter anders over, vooral dan in de
zomer als de stank zelfs binnen in de
huizen dringt.
Mest
In bepaalde kringen wordt beweerd
dat Herzele en omgeving nog een
groot mesttekort heeft. Zo stelt
men, mag er nog 62 procent mest
bijkomen, vooraleer van een
'overschot' kan gesproken worden.
Het bedrijf in kwestie, brengt maar
een stijging van 22 procent met zich
mee.
Dit is vólgens de vzw 't Uilekot 'het
resultaat van een miskleun als het
mestdecreet waarbij een gemiddel
de bepaald wordt voor vervuiling
door mestnitraten en fosfaten'.
Door een evenredige verdeling in
de verschillende gebieden krijgen,
op die wijze, streken die nog vrij
zuiver zijn, het overschot van de
vervuilde gebieden te slikken. Op
die manier wordt Vlaanderen be
dreigd door een enorme vergrijzing
van de natuur.
Er zit in Borsbeke nog een ander
angeltje onder het gras: het bedrijf
heeft een zeer summier kontraktje
afgesloten met een loonwerkersbe-
drijf waarin bepaald wordt dat die
voor de verwijdering van de mest zal
zorgen. 'Hoe en waar naar toe
wordt op het geschreven dokument-
je van een halve pagina niet
vermeld', stelt vzw 't Uilekot. Daar
om verwacht men bij de mensen van
deze vzw dat het gemeentebestuur
van Herzele negatief advies zal ge
ven voor dit dossier en dat ook het
provinciebestuur de aanvraag zal
weigeren. Daarbij roepen zij de be
volking en vooral de talrijke omwo
nenden op om massaal bezwaar aan
te tekenen en het dossier desnoods
tot voor de bevoegde minister te
bekampen. Dit zal wellicht niet zo
moeilijk zijn, want de ingezetenen
van Borsbeke hebben reeds meer
dan eens met milieuproblemen
moeten kennis maken, maar het is
geweten dat ze kunnen vechten
voor een ongeschonden natuur of
ten minste dat ze de problemen
langdurig zullen bestrijden om alle
hinder te voorkomen.
JV
Tot 28 febmari loopt in het Provinciaal
Museum van Hasselt een tentoonstelling
onder de titel Euroregionale. Daan oor
werden volgende kunstenaars geselekteerd:
Gabriele Heider, Andre Delalleau, Daniel
Dutrieux, Gunther Beckers, Roel Knapp-
stein, Malou Swinnen, Luc Piron en Paul
Devens.
In haar recentste Bulletin publiceert de
Generale Bank een artiel over 'Bankieren
in onzekerheid'. De banksektor wordt met
steeds diepgaander wijzigingen gekonfron
teerd waarop men niet altijd val heeft.
Het Europees recht telt nu 400 richtlijnen.
verordeningen, besluiten of resoluties die
het milieu moeten ten goede komen. België
heeft er daar nog maar 95 van toegepast.
Pioneer introduceert 's werelds eerste CD-
Rom wisselaar met 4 maal snellere data
overdracht. De introductie in België is
voorzien voor eind 1992. Maandelijks zul
len er voor de hele markt 1.000stuks gepro
duceerd worden.
Hel 56ste Vlaams Nationaal Zangfeest
heeft op zondag 2 mei plaats in het Sport
paleis van Antwerpen en kreeg als tema
'Tot Vlaanderen, Vlaanderen heel'.
