Het Daensisme
in het marktlied
Stemmige Kerstwandeling
met Kersttaferelen in
Affligemse hoeven
Subsidie voor
komposteringsinstallatie
Land van Aalst
Daensistische Sprokkels (3)
ALMANAK der CHRISTINE VOLKSPARTIJ
De Voorpost - 18.12.1992 - 3
hoewel Willem I het goed meen-
met de zuidelijke provinciën
:h vond men zijn regeringsbeleid
laar te bemoeiziek en vooral on-
ordacht. Het volk toonde zijn
snoegdheid in de vorm van een
untje dat even goed alarmerend
n geweest zijn als bedreigend:
Vij willen Willem weg.
11 Willem wijzer wezen,
ij willen Willem weer.» Meerdere
n dergelijke deuntjes werden on-
ir het volk gezongen tot de oproer
:h ontpopte als een ware vrijheid-
ijd en in 1830 België zich af-
cheidde. Van dan af werden de
izentrekken van de negentiende
uw heel wat veranderd en een
rieden van honderde jaren zou
ergaan in een nieuw modernisme,
en 19 d'eeuws modernisme wel te
ar\ erstaan. Dit zou het begin zijn van
en periode waarin het volksleven
i snel tempo zou veranderen want
ok het tempo van de mens zelf zou
ersnellen: van de trekschuit stapt
len over naar de stoomboot, van
ostkoets naar stoomtrein en de
lie- of vetkaars zouden door de
islamp vervangen worden. In een
oord: het kuituur- en levenspa-
oon verliest zijn romantisch ka-
ikter en neemt realistische vormen
an.
)e nieuwe technieken waren zeker
een weldaad voor de armen. Inte-
endecl, de moderne machines en
pparaten brachten nog meer na-
igneid voor de arbeiders en van een
egen was maar weinig sprake want
e stijgende ekonomie kwam bijna
itsluitend ten goede aan de weige
en elde burger die maar kleine lonen
ier etaaldc en zelf de grote winsten
injpstreek. Dit zop trouwens duren
>t de opkomst van een goed geor-
aniseerd patronaat en zelfs dan
as de ontvoogding van de fabriek-
ns( 'erker nog geen feit.
jpt|)ok de boer moest grond prijsge-
en ten koste van dp industrie waar
1UI ct vliegwiel wel de handarbeid ver-
,ai chtte maar de beurs van de arbei
der niet proportioneel verzwaarde.
ildus bereikten enkele families
an lug de top van de allerrijksten en
lei ommigen verdrongen zelfs de adel
im p financieel vlak. Door het stelsel
uf er afgevaardigden op politiek vlak
j ekwamen ze zelfs het meester-
chap in de katholieke en liberale
au tartijen. Het volk leefde in ellende
su' n de onmenselijke werkvoorwaar-
ae en dreven hen tot bitterheid,
uyt lochtans waren de politiekers goed
ip de hoogte van de sociale wantoc-
de landen want Ch. Woeste die de
lei rote tegenstander zou worden van
(j( riester Daens, had het reeds voor-
(houden in 1864 op een kongres te
lechelen en een tweede maal na de
«roeringen van 1886, tijdens een
&lerde congres in 1890:
We hebben ons niet genoeg be
kommerd om de ziel van het volk.
Men heeft de arbeider te veel als
een gereedschap behandeld. Zijn
zedelijke ellende was groot; zij is
nog voortdurend toegenomen...»
Opstandigheid
Vóór 1886 hadden de katolieken
het dus niet zeer ernstig opgeno
men met het lot van de arbeider tot
op het ogenblik dat ze wakker ge
schud werden door de bloedige on
lusten in alle grote centra, dit vooral
te Bergen, Luik en Gent. Het was
vooral onder impuls van eerste mi
nister Beernaert dat op hervormin
gen aangestuurd werd. Trouwens
een van zijn volgelingen Beerblok,
steunde het sociaal-litterair werk
dat A. De Winne (2) schreef in ver
band met de toestand van ons volk
rond de eeuwwisseling. Door het
steeds groeiende socialisme werden
ook de katolieken aangespoord een
andere politiek te voeren vooral in
het Aalsterse waar Pieter Daens
met zijn «Werkman» de kant van
het arme volk gekozen had.
De Comme van Parijs van 1872 had
ook gevolgen in ons land en niet
iedereen bleef de oude tradities
aanhankelijk. Het gewone volk was
niet meer zo gedwee als voor heen
en dit hadden de katolieken aange
voeld en om de volgzaamheid op
nieuw in goede banen te krijgen
werd in 1891 de pauselijke wereld-
brief «Rerum Novarum» verspreid
maar ondanks allerhande uitspra
ken van Woeste en zijn partijgeno
ten waren zij nog niet bereid om het
algemeen stemrecht bij de verkie
zingen toe te passen.
Pas in 1900 werd de evenredige ver
tegenwoordiging door de regering
van minister Van den Peereboom
verwezenlijkt tegen -de wil van
Woeste in, die ondanks zijn uitspra
ken bleef dwars liggen en bijgevolg
niet zo geneigd was om het gewone
volk medezeggenschap te verlenen.
Ondanks bloedige stakingen zou
het nog wat duren vooraleer de eer
ste veranderingen in het politiek
systeem merkbaar waren. In 1894
begon men met een aanpassing die
echter nog geen voldoening schonk
maar toch al een zekere verbetering
bracht.
Vooraleer dit tot stand gebracht
werd, was er heel wat gebeurd. In
hetzelfde jaar van de bloedige Com
mune in Parijs, richtte Pieter Daens
zijn Werkman op, een weekblad dat
weldra even berucht als beroemd
zou worden in het Vlaamse land.
Dit land was in zijn beginperiode
niet wat het uiteindelijk geworden
is: uitdrukkelijk verdediger van de
verdrukte werkerstand, beweert
men.
Eeuwenlang was het proletariaat
door de rijken onderdrukt geweest
en toen de eerste grote opstandig
heid omsloeg in oproer werd be
roep gedaan op het leger en rijks
wacht welke de opstand in de kiem
smoorden door het vuur te openen
op de heetgebakerde stakers. Ver
mits de pers in handen was van de
zelfde kapitaalkrachtigen werd
Ondanks de verwijten van hun te
genstanders bleef men de christelij
ke ideologie getrouw en in een lied
voorbeeld maken zij hun stelling
duidelijk. Hierin wordt klaar om
schreven wat ze waren en waarom
ze een politieke strijd voerden:
M Mr*4
V
s
K
S
s
s
N
V.
V
Vim iiliinm
itinuli
De vlag van het Ziekenfonds van Erpe van de Christene Volkspartij - Vlaams
Front
De almanak van de Christene Volkspartij uit 1897.
slechts in bedekte termen over deze
toestanden geschreven.
De konservatieve katolieken schre
ven de feiten toe aan de teloorgang
van de eens zo ernstige godsdienst
zin bij het gewone volk en de stelling
dat de volksmens diepgelovig moest
zijn en onderdanig, was weinig prij
zenswaardig. Moest men hieruit be
grijpen dat een arbeider pas kriste-
lijk handelde als hij vernederd
werd, als hij niets dan ellende en
ontbering kende, als hij meer werk
dan rusturen kon voorleggen en bij
gevolg het kapitaal van zijn werkge
ver in de hoogste mate bevorderde.
Het was uiteraard een grove vergis
sing deze sociale kwestie als een
godsdienstige aangelegenheid te
beschouwen.
Het hardnekkige konservatisme
van de katholieken zorgde in eigen
rangen dat de radikale strekking
niet buiten de schreef liep en zo
gezien is de partij tucht niet van van
daag. Het Daensisme nam echter
hun taak over en begon een verbe
ten strijd om het lot van de arme
fabriekswerker enigszins draagbaar
te maken zonder daarom de gods
dienstige doelstelling te verwerpen.
Integendeel, het werd een politieke
partij die zowel christelijk als soci
aal en Vlaams gericht was.
Voor de historiek van het Daensis
me kunnen we verwijzen naar de
verschillende monografieën die
hierover reeds verschenen zijn
maar onafgezien van deze studiën
heeft ook het volkslied een grote rol
gespeeld in de strijdliteratuur van
deze partij. Juist dit facet is nog
maar weinig behandeld en nochtans
het materiaal is niet weinig omvang
rijk. In afwachting van een volledige
studie zullen we hier enkele «mo
ment opnamen» weergeven aan de
hand van deze plaats en tijdsgebon
den pamfletten. In feite volgen deze
liederen wonderwel, in kronologi-
sche volgorde de geschiedenis van
het Daensisme. Hier ligt dus een
terrein braak dat mettertijd zeer in
detail «gekultiveerd» kan worden.
We zullen hier bijgevolg het Daen
sisme trachten te belichten aan de
hand van liederen die toendertijd
zo intens gezongen werden en vaak
als het enige verweermiddel tegen
de konservatieve katolieken ge
bruikt werden. Zoals steeds ver
tolkt het volkslied ook hier het ge
moed van de innerlijke mens en het
voorhanden materiaal wijst er op
dat men er gretig gebruik va ge
maakt heeft. Het is natuurlijk voor
de hand liggend dat ook de tegen
strevers naar hetzelfde wapen ge
grepen hebben om ze van antwoord
te dienen met tientallen liederen als
resultaat.
Het liedgoed over de desbetreffen
de feiten vertolkt op de meest tref
fende wijze de politieke stroming en
geeft de atmosfeer weer eigen aan
een politiek geladen periode zoals
men er maar weinig gekend heeft.
Het lied over het Daensisme hangt
een tijdsbeeld op zoals weinigen het
kunnen beschrijven. Het zijn kro
nieken die elk een schakel vormen
in de politieke sfeer van honderd
jaar geleden.
De strijd van de Daensisten was al
even politiek getint als die van de
andere partijen maar met dit ver
schil dat het alleszins een eerlijke
reactie was tegen de overdreven
wantoestanden op sociaal gebied.
HOEZEE
Komt broeders komt aan onze zij
Hoezee hoezee, hoezee!
Voor volk en tale zingen wij
Hoezee (3 maal)
Ons lied het galme wijd en zijd
Het hart wordt door den zang verblijd
De zang verheugd altijd, (bis).
Wij strijden voor ons heilig recht
Hoezee, (3 maal)
Wij zijn den strijd verkleefd, geëcht
Hoezee, (3 maal)
Ons kloeke schaar staat recht en pal
Geen vijand die ons treffen zal
Noch ons brengen ten vat. (bis)
Vereende krachten maken sterk
Hoezee, (3 maal)
En breken banden en dwingers werk
Hoezee, (3 maal)
Ons leuze klinkt hier luid alom
't Is uit met juk en slavendom
Ons vrijheid keer weerom, (bis).
Wee hem die ons in den weg zal staan
O wee (3 maal)
Of die ons hinderen zal ter baan
O wee (3 maal)
Al was de vijand nog zoo snel
Ons vadren sprongen op zijn vel
Wij doen het even snel (bis)
Want in os lijf stroomt kerelsbloed
Hoezee, (3 maal)
Het schenkt ons harte kracht en moed
Hoezee, (3 maal)
Bij 't strijdgezang en het luid hoeze
Gaan wij te velde en strijden mee
Voor vrijheid en voor vreê (bis)
Wij zijn de demokraten fier
Hoezee, (3 maal)
Ons vlagge is de groen banier
Hoezee, (3 maal)
't Is zij die voor ons allen streed
Wij zweeren haar den heil'gen eed
Van trouw in wel en leed.
Verder zal de nadruk hier gelegd
worden op het lied alhoewel ae his
toriek hierbij een belangrijke rol zal
spelen want het is aan de hand van
ae feiten dat de liederen tot stand
kwamen.
In december 1894 zijn er verkiezin
gen en reeds maanden voordien be
gon men elkaar te bekampen, meer
nog, uit te schelden, zelfs te beklad
den. Het was in zekere zin soms een
weinig eerbare strijd waarbij nie
mand gespaard bleef en men daar
bij uitdrukkelijk namen noemde en
niets of niemand spaarde. De ge
schriften leren ons dat de onder
scheiden partijen in niets voor el
kaar moesten onderdoen. Als voor
beeld stellen we hier een feit uit de
St. Jobstraat waarbij een aanhanger
van de Daenspartij beschuldigd
werd zijn gezin achtergelaten te
hebben, «ziine vier kinderen aan de
openbare liefdadigheid achterla
tende. De nieuwe groene held is
niemand anders dan Leopold De
Neef, bijgenaamd Polle De Laber,
weduwenaar, verkooper des zon
dags aan onze St. Martinuskerk van
de gazette Het Land van Aelst en
De Werkman».
Iets dergelijks was schering en in
slag en dit wapen werd door alle
partijen gehanteerd, zonder uitzon
dering. Meer nog, het was telkens
de start voor een nieuwe polemiek
maar klaarblijkelijk was dit logisch
naarmate de kiezingsdatum vorder
de:
Voor 't land van Aalst
(wijze Van 't looze visschertje)
Wanneer de kiezing nadert
Erpe-Mere. Erpenaar Alfons Dumont die zich na onenigheid afscheidde van
de Kristene Volkspartij wat zijn eigen ondergang op politiek vlak betekende (jv)
In eene woestemij - Hoort mij:
Het joodsche ras kan liegen
En foppen u daarbij - daarbij.
In 't land des schoonste ajuinen,
Is hij de grootste ajuin - ajuin.
De slimste volksbedrieger,
Al draagt hij kap noch kruin - ja kniin.
O Aalstenaars! zendt hem wand'len,
En 't goedje van zijn soort - ja soort,
De hartsvriend van Peer Goosens,
De jood moet over boord - ja boord.
Julien De Vuyst
Is ieder wolf een lam - ja lam,
Dan wordt de woeste woeste
Als poedelhondje tam - ja tam.
Ref.
Met zijnen papsmoel, met zijnen papsmoel
Met zijnen paapkop, met zijnen aapkop,
Met een paar rosse, met een paar vosse,
Met rosse vossesteerten aan.
Maar boerkens wacht uw ganzen,
Als hij de passie preekt - ja preekt.
Wanneer hij om uw stemme,
Voor 't zwarte leger smeekt - ja smeekt.
Laat woeste Woeste preeken
Op zondag 20 december 1992 orga
niseren de Belletrekkers de wan-
delklub van V.T.B-V.A.B.-afdeling
Affligem) een fijne Kersttocht
waaraan iedereen mag deelnemen
maar dan liefst voorzien van één of
meerdere van volgende attributen:
een al dan niet draaiende ster, een
lampion of lantarentje, een ko
ningskroon of dito mantel, een her
derspij, enz... De inrichters vragen
dit om zoveel mogelijk de Kerst
sfeer op te roepen. Natuurlijk zijn
ook rommelpotten en schalmeien
welkom... net als doedelzakken-
Pas dan wordt het echt tof.
De wandelaars worden tussen 13.30
u. en 14 u. aan de abdijtoren ver
wacht. Precies te 14 u. heeft er een
sterrenworp plaats vanuit de abdij
toren, waarna zich een eerste Kerst
tafereel afspeelt aan de abdijpoort
Dan wordt op stap gegaan naar Nie
vel (Meldert). Zowel hier als in di
Langestraat te Hekelgem werd eer
hoeve uitgekozen om tussen di
«koebeesten» een Kersttafereel oj
te voeren onder het motto «Marii
die soude door Afflighem gaen»...
Bij de witte Kluiskapel volgt dan di
apoteose en is er een verrassing voo
jong en oud, terwijl na de tocht no;
een onderonsje volgt in de Abdij
hoeve met o.a. de verkiezing vai
vorst Avilo en zijn hofhouding...
Wandelafstand: ca. 8 km (laarzei
wenselijk). Info: Laurens van de
Schueren (053/66.72.00).
Een van de doelstellingen van het
afvalstoffenbeleid in Vlaanderen is
het hergebruik, de terugwinning en
het recycleren van afval te bevorde
ren.
Volgens het afvalstoffenplan wordt
gekozen voor afvalpreventie en re-
kuperatie, zoals de selektieve inza
melingvan het organisch-biologisch
afval (ook wel natte fraktie ge
noemd), die kan gekomposteerd
worden.
De Openbare Vlaamse Afvalstof
fenmaatschappij Ovam heeft een
Masterplan opgemaakt om de uit
bouw van komposteringsinstallaties
in Vlaanderen te stimuleren zodat
groenafval en groenten-, fruit- en
tuinafval (GFT) optimaal kan inge
zameld, verwerkt en afgezet wor
den.
In dit Masterplan is ook een kom
posteringsinstallatie met de nodige
kapaciteit voorzien in Schendelbe-
ke-Geraardsbergen.
De Interkommunale Land van
Aalst (ILVA) wil deze installatie
realizeren voor de verwerking van
het huishoudelijk afval van onge
veer 380.000 inwoners, zijnde hei
eigen land van Aalst en aanbod van
Haviland en het Gentse.
De verwerkingskapaciteit is op mi
nimum 45.000 ton voorzien, volgem
het Masterplan de meest geschikt»,
schaalgrootte voor een komposte
ringsinstallatie.
De werken voor losplaats, voorbe
handeling, rijping, nadehandeling.
stockage van het afgewerkt pro-
dukt, werkplaats, labo en wielladci
worden geraamd op 396 miljoen.
Minister van Leefmilieu Norbert
De Batselier heeft beslist de kom
posteringsinstallatie te Schendelbe-
ke-Geraardsbergen te subsidiëren
voor een bedrag van 148 miljoen.
