VOORWACHT.
Wat dient er eerst gedaan
A. S.
Orukker-liutgrnr
3tnt Dan Uluffel, ^apcUeutraat, 13, te 3alöt.
Waar en Waarom
Abonnementsprijs voor gansch België, franco te huis, 2.50. Voor de vreemde landen,
5,00. 5 centiemen het nummer. Pakken en brieven hoeven vrachtvrij toegezonden
te worden. Alle briefwisselingen moeten den dijnsdag avond op onze bureelen toege
komen zijn, het blad den woensdag avond ter pers gaande. Ongeteekende brieven wor
den in de scheurmand geworpen. Alle postbureelen ontvangen inschrijvingen, op alle
tijdstippen van het jaar. De onkosten der kwijtingbrieQes zijn ten laste van den be
stemmeling. Men gelieve, bij verandering van woonst, het juist terechtwijs te zenden.
DÏT BLAD VERSCHIJNT ELKEN ZATERDAG.
6° JAARGANG. j NUMMER 301^
Aalst, den 24November van het jaar 0. H. 1900.
Vonnissen 1 frank den kleinen regel. Aankondigingen tusschen de nieuwstij-
dingen 20 centiemen per regel. Aankondigingen op de 3" bladz. 10 centiemen den
re<rel Annoncen op de 4e bladzijde worden berekend volgens plaatsruimte. Voor
de advertentiên buiten de provincie Oost-Vlaanderen, zich uitsluitend te wenden tot
het Office de Publicity Rue de la Madeleine, Brussel. De geabonneerden hebben het
recht een maal ver jaar eene annonce van 5 regels te plaatsen, die viermaal achtereen
volgens zal verschijnen. Ruchtbaarmakingen in te zenden vóór 's Maandaags.
De rooden en groenen willen dat het zuiver algemeen
stemrecht, kost wat kost, en al wierde er zelfs bloed om
vergoten, ingevoerd worde. Een deel der blauwen, name
lijk de radikalen, voegen hunne stem bij die der rooden en
groenen, terwijl de behoudsgezinde liberalen er zich vijan
dig aan verklaren.
Wij laten de kwestie der noodzakelijkheid van 't meer
voudig stemrecht ter zijde en doen opmerken dat E. V.
nauwelijks is ingericht en men door eene enkele toepassing
niet oordeelen kan over de uitslagen die zij opleveren zal.
Waarom dus ons kiesstelsel weêr veranderen
Het is onbetwistbaar dat de overgroote meerderheid on
zer bevolking het Z. A. S. bitter weinig genegen is en het
hoogst moeilijk, om niet te zeggen, onmogelijk zou zijn
eenen ommekeer der openbare denkwijze te verwekken die
de zegepraal van dit stelsel zou verzekeren.
De algemeene onverschilligheid onder dewelke de betoo
gingen Zondag 11. overal afliepen, is er het onloochenbaar
bewijs van.
Immers, 't is overbekend dat, om het Z. A. S. in te voe
ren eene nieuwe herziening der Grondwet vereischt wordt.
Om tot eene herziening te geraken moet men eerst de Wet
gevende Kamer ontbinden, tot nieuwe verkiezingen over
gaan en de nieuwe Kamers kunnen geene verandering der
Grondwet beslissen ten zij de 2/3 der leden toestemmen.
En welke woelingen, welke volksbewegingen die rust en
vrede zouden verstooren, zouden hierdoor niet ontstaan
't Volk in meerderheid vraagt slechts rust en vrede op
dat handel en nijverheid er niet door lijden zouden.
Onze wetgevers hebben dringender en nuttiger werk te
verrichten.
Tal van wetsontwerpen die de werklieden met ongeduld
verwachten en die de reeks maatschappelijke wetten, door
het katholiek ministerie reeds ingevoerd, moeten volledi-
gen, wachten hunne beurt af om besproken, gestemd en in
voege gebracht te worden.
Noemen wij er eenige onder deze die hunne beurt afwach
ten en die reeds door voorafgaandelijke studiën zijn voorbe
reid
De wet op de werkongevallen en die zonder de tegenwer
king der roode en blauwe kamerleden reeds zou in voege
zijn
De wet regelende den arbeid van minderjarigen, het
nachtwerk, de zondagrust. Het wetsontwerp door M. Hel-
leputte ingediend werd door de middenafdeeling gestemd
Eene wet tot bestrijding der geneverplaag
Eene wet tot aanmoediging en uitbreiding der Vakveree-
nigingen
Eene wet van herziening der wetten op de openbare lief
dadigheid
De vermindering der krijgslasten, enz.
Indien men een referendum moest inrichten aangaande 't
gene onze wetgevers in eerste orde dienen te verwezenlij
ken, onze werklieeen zouden als uit éénen mond antwoor
den eerst de maatschappelijke wetten en laat de herzie
ning der Grondwet en het Z. A. S. maar varen dat hier, zoo
min als in Duitschland en Frankrijk, onzen toestand ver
beteren kan
Dus, de maatschappelijke wetten vooraf
De groote vervaarlijke dag, de dag van
gramschap en ellende is, God dank, weeral
voorbijde monsterachtige socialistische be-
*4£*ging welke over veertien dagen in alle
groote steden was aangekondigd, heeft haar tijd beleefd en
alles staat nog recht te Brussel gelijk elders. Wat zijn die
tijden toch veranderd. Vroeger plachten de goede burgers
te schudden en te beven en het kiekenvleesch kwam hen op
het lichaam, bij de enkele aankondiging eener socialistische
betooging, en nu.... nu,... geen sterveling vertrekt er zijn
ooren nog om. Is het schoon weder en het zonneken lacht
hen toe, de Brusselaars trekken naar Terkamerenbosch op
wandeling en laten de rooden aan hen zeiven over. Alles
heeft zijn tijd gelijk de suikerpeekens en toch vooral het
brutaal geweld blijft geen effect maken, 't is lijk vader Cats
zegde
Een juk van druk en louter dwanck,
Dat duurt gewoonelijk niet lanck.
Als 't alle dagen van 's morgens tot 's avonds
moest aanhoudend donderen, men zou er ook
aan gewoon worden en niemand zou nog bang
van den donder zijn zoo is 't ook met de socia
listen we beginnen dat spel zoo wat te kennen.
Prins Albert is met zijne aangename weder
helft, te Brussel, van de speelreis terugge
keerd. Het jonge paar is donderdag zameti naar
het Te Deum geweest om voor Nonkel Pol te
gaan bidden. Dat is braaf gedaan, want die man
wordt ook al oud van jaren, en zonder het geluk
des hemels is men toch nergens. 't Schijnt
toch wel dat de Belgen een stukje van de groote
Chiuecsche vlaai zouden willen Rusland zou
ons een brokske willen toekennen, maar de an
dere mogendheden hebben wel precies geen groo
te lust om er kleine staten laten tusschen te ko
men, welke geen deel aan den veldtocht namen.
Nu begrijpt men hoe men er hier aan hooger-
hand aanhield van in China wat te gaan helpen
vechten. Volgens de Standard zou België op aan
stoken van Rusland een stuk grond eischen van
1 mijl langsheen de rivier, Rusland zou de Bel
gische-belangen in China steunen, omdat dit de
belangen van Rusland zelve steunt. Als we 't
zonder vechten kunnen krijgen, kunnen we er
nooit heel veel aan toeleggen. Jef Vissers van
Gheel, heeft aldaar eene raap tentoongesteld
die 7 kilos weegt en die hij zelve gewonnen heeft.
Was 't een meloen, dan was 't nog al beter. A
propos van Gheel gesproken, als sommige stede
lingen uit het hartje van het land naar de Kem
pen afzakken, naar den Heikant zooals zij
zeggen, dan beelden zij zich eene barre streek in,
waar niets dan heide groeit, waar de grond geene
waarde heeft, even als de russen welke naar Si
berië moeten. Die lui zullen aardig staan kijken,
als men hen zeggen zal, dat de bouwgrond er
aan 1300 franken de roedetegen 390 duizend
franken de hectare verkocht wordt, en toch is
dat zoo. Mevrouw Müller te Gheel heeft een stuk
bouwgrond aan eene Hollandsche maatschappij
verkocht, gelegen in de Statiestraat, om er eene
Protestantsche kerk voor de zinneloozen dier ge
loofsbelijdenis te bouwen, tegen 3900 franken de
are, onthoudt het goed, want alle dagen ziet men
zulken handel niet verwezentlijken. Nog 37
dagen en het rolleken der 19° eeuw is op den
draad afgeloopen. De 20® eeuw zal met een dins
dag beginnen en met eenen zaterdag eindigen,
hetgeen wij zeker geen van allen zullen mogen
zien. De nieuwe eeuw zal juist 36524 dagen,
1202 maanden en 5048 weken min eenen dag be
vatten. De maand Februari, het kort maande-
ken, in welke de lameeren het minste sjauwelen
van heel het jaar zal in de 20° eeuw driemaal
met 5 zondagen kunnen prijken, en wel in de ja
ren 1920, 1948 en 1980. 9074 eklipsen zullen er
plaats hebben, waarvan 659 zonneklipsen. Te
Londen is verleden week bij M. Stevens in de
Halle, eene Egyptische prinses bij opbod pu
bliek verkocht. Dit klinkt wel zonderling in een
beschaafd land waar de slavenhandel uit de ze
den gebannen en waar de vrouwenverkoop niet
tot de gebruiken behoort. Haasten wij ons te
zeggen dat het het wel bewaard geraamte was
van de dochter van den vermaarden Egypti-
schen koning Rhamses II, die 1250 jaren vóór
Christus geboorte gestorven is. De overblijfsels
dier rare prinses brachten 262 franken en 5o
centiemen op. In Engeland vindt men voor alles
liefhebbers, als het maar oud, aardig of zeld
zaam is. Muizen zijn kruisen, maar er zijn
geluksmuizen, die toch volstrekt geene kruisen
zijn. Dit ondervond vrijdag laatst de weduwe
Jacques, te Parijs, die bezig was achter eene
muis te vangen, welke in hare keuken zat. Plot
seling schoot er een steen in den schoorsteen
los toen ze het dierke wilde slaan, en toen zij de
hand in de opening stak, langs waar de muis was
gevlucht, vond ze daarin een rol bankbiljetten en
staatsloten, ten bedrage van 40,000 franken. De
eerlijke vindster ging aanstonds de politie kennis
geven van hare vondst. Als zich nu binnen het
jaar de eigenaar of de wegstopper met goede be
wijzen niet aanbiedt, dan is de schat aan haar.
Maar daarmeê was het niet uit. Binnen de wei
nige dagen die er verloopen zijn, hebben zich al
een half dozijn vrijers aangeboden, welke voor
gesteld hebben hun levenslot met haar te willen
deelen, maar de weduwe heeft ze allen wandelen
gezonden
Want toen ik zorg had en verdriet,
Toen, kende gij mij allen niet,
Nu 'k op mijn eigen kan bestaan,
Nu trek ik ook geen ander aan.
De Eerweerde Heer Kanunnik Martens is Zon
dag 11., in het klein-seminarie van Sint Niklaas,
ontslapen in den Heer, op den ouderdom van 73
jaren.
Heel het Bisdom van Gent, al de oud-leerlin
gen van het klein-seminarie, al wie eenigzins
wetenschap en letteren beminnen, zullen dit ver
lies betreuren.
Hij verbleef sedert 51 jaren in het klein-semi
narie, waar hij leeraar geworden was achter zij
ne wetenschappelijke studiën te Leuven. Rekent
hoevele priesters, doktors, advokaten, mission-
narissen hij gevormd heeft. Hij had het geluk
(en daar alleen was hij fier over) onder zijne
oud-leerlingen 7 Bisschoppen te tellen, waaron
der zijnen eigen Bisschop, Mgr Stillemans, die
zijnen Kanunnik Martens zoo zeer achtte en be
minde.
Wie eene zijner schoone voordrachten gehoord
of eenen zijner boeiende boeken gelezen heeft,
kent den Kan. Martens.
De stijl is zoo eenvoudig als de schrijver zelf
was. Men gevoelt dat hij zoekt den lezer aange
naam en nuttig te zijn, en dat hij er nooit op
denkt te toonen wat hij weet. Aan hem mag men
toepassen wat de H. Gregorius zegde van den
H. Basilius, patroon des overledene De ge
ringste lezer verstaat hem, en de geleerdste moet
hem bewonderen.
De Kan. Martens was een werker dat getui
gen zijne boeken, zijne voordrachten, (altijd
ten voordeele van 't een of 't ander goed werk)
zijne bijdragen aan verschillige tijdschriften, het
museum van 't klein seminarie waarover zijn
oud-leeraar en vriend de geleerde Van Beneden
niet van uitgesproken was dat zullen getuigen
zijne oud-leerlingen en collegas zooals onze
Eerw. Heer Deken, die met hem in 't klein se
minarie zoo lange jaren heeft doorgebracht, M.
Ponnet, M. Rombaut, M. Noterman.
Zoodanig was hij het werken gewoon, dat hij,
den dag zijner berechting schreef, de laatste re
gelen of beter de laatste woorden, (want zijne
krachten lieten hem niets meerders toe) van zijn
werk over Ierland dat nu gaat verschijnen in het
Davidsfonds.
Maar bovenal was hij een heilige voorbeeldige
priester hij had maar twee bezigheden bidden
en leeren. Hoe godvruchtig hij was bleek in zijne
laatste uren toen de overste van het klein se
minarie den laatsten dag bij hem kwam, zegde
de brave Kan. hem in 't latijn Ik ben een ar
me bedelaar die aan de deur des hemels aan
klopt.
Zoo stierf de geleerde en heilige man, van ie
dereen geacht, bemind en betreurd.
Sedert 1874 was hij Kanunnikseder 1894
Ridder van het Leopoldsorde.
Hij heeft drij broeders priester de eene Ka
nunnik van Nottingham in Engeland, de tweede
rustend pastoor in St-Niklaas en de jongste pas
toor te Lootenhulle.
Mgr Stillemans heeft er aan gehouden zijnen
vriend, zijnen oud-leeraar en collega zelf te be
graven.
{Bijzondere briefwisseling van De Volksstem.)
Zondag 18 Novem
ber 11., heeft hier een
Concert plaats ge
had, gegeven door
het bijzonder Mu
ziekkorps des Konings (1° gidsen), on
der het bestuur van M. Leon Walpot,
ten voordeele van het werk der klee
ding der zeventigjarige behoeftigen.
De verschijning van M. Walpot als
bestuurder van deze schitterende mu-
ziekschaar is op daverende toejuichin
gen onthaald geworden, daar hij, bij
het Brugsche publiek, de indruk behou
den heeft welke hij verworven heeft
door zijn talent tijdens zijn verblijf in
Brugge als Muziekoverste van het 3° re
giment lauciers.
Dit eerste concert bracht al de toe
hoorders in verrukking, en het publiek
heeft zijne tevredenheid uitgedrukt door
zijne toejuichingen, en bijzonderlijk
voor het laatste nummer, La Marche
solemnelle getoonzet door Leon Walpot,
hetwelk getuigt dat hij een componist is
van eerste gehalte.
't Is altijd een waar kunstvermaak
het muziek der gidsen te hooren, onder
het meesterlijk en talentvol beleid van
zijn bestuurder M. Leon Walpot, en 't
is met rede dat het publiek hem eene
zoo geestdriftige ovatie heeft voorbe
houden. (Medegedeeld).
Eene gegronde opmerking van de
Gazet van Éecloo
Zuiver algemeen stemrecht, 0. a.
op gemeentegebied, ware de ondergang
van elk goed bestuur in alle nijverheids
plaatsen.
Een man, eene stem, is eene valsche
leus. Als alle man gelijk moet zijn, dan
moet men de werklieden ook lasten
doen betalen benevens de burgers, en
ze ontheffen van al de voordeelen hun
toegekend onder opzicht van sparen,
ouderlingen bijstand, pensioen, koste
loos onderwijs, werkmanswoningen,
Burgers en werklieden, antwoordt
mij
Waar verbrast de werkman zoo'me-
nigmaal het geld dat hij zoo zuur ge
wonnen heeft
Waar verliezen de jongelingen hun
ne zeden, hunne onschuld
Waar leert men vloeken en tieren
Waar wordt het ouderlijk gezag met
de voeten getreden
Waar krenken zoo menige jongelin
gen hunne gezondheid
Waar verliezen zij de lust tot wer
ken
Waar ontstaan altijd de vechtpar
tijen
Waarom houden de jongelingen hun
loon achter?
Waarom hebben de ouders zooveel
moeite 0111 des Zondags hunne kinde
ren, de meesters om hunne dienstbo
den te huis te houden
Wanneer en door wie wordt de rust
der deftige burgers gestoord
Waar heeft de policie hare meeste
bezigheid
Waarom bestelen zoovele jongelin
gen hunne ouders en bewerken alzoo
den ondergang hunner familie?
Op welke dagen en door wie wordt
het meeste straatlawij t gemaakt
Ouders, waar worden uwe jonge
dochters verleid
Waar verspelen zij hunne onschuld
en hunne eer
Welke is een der grootste oorzaken
dat de handelaar zoo menigmaal kre
diet moet verleenen dat hem zoo moei
lijk en dikwijls nooit betaald wordt
Antwoordt op die vragen, deftige
burgers en werklieden is de schuld
van dat alles niet: de jenever, de dron
kenschap, de-bals en de nachtkoten?