Het versohii tussolien
on
'T EEN EN 'T ANDER
25 Büizen cp 43 Kandidaten
ft?
DAGBLAD
De ouderdomsdeken der Europeesche vorsten
itoiawe«de jaargang n' 890. 93
2 CENTIEMEN HET NUMMER
Woensdag September 8CIC
ïgf-5*
E?i
AANKONDIGINGEN
ABONNEMENTEN:
Zes maanden 4 franken. Een jaar 8 franken.
Inschrijving in alle postLurcelcn van het land.
EERSTE UITGAAF, 4 uren 's avonds. |jj>
TWEEDE UITGAAF, 7 uren 's avonds.
BUREELEN
230,
TE BRUSSEL
tfaachtschen Steenweg,
BestuurderJ.
TE fiftLST
230. 9, Kerkstraat,
Telefoon 114.
Van Nuffet-De Oendt.
KI. aarde. (l tot 4 kl. rcg.) fr. O.bO
bladt. (gtooie regel) ïr. 1.00
4c blade (kleine regel) Ir. 0,30
Fiuanc. aankon, (per regel) Ir. 2,00
Rcklaaien (per regel) fr. 2,0f
Gemengd nieuws (per regel) fr. 3,00
Recht, kerstell. (per regel) fr. 2,00
Overly den (per regel) fr. 2(QC
-r*s
Voor alle *ANiioM>iGtNOsx. zich wrndkh
TAM1KIAU, 217, de Sttérode6traat, Brussel»
Dijnsdag 29"m Augustus hield mea
te Brussel het internationaal congres
v. n het volksonderwijs, in de feestzaal
van de wereldtentoonstelling... Er wa
ren verscheidene honderden afgevaar
digden uit Brussel en ook uit vreemde
landen. Vele damen woonden het con
gres hij.
De liberale oud-hurgemeosler van
Brussel, M. Buis, voorzitter van den
Belgischen hond van (onzijdig on
derwijs, zat de oponingsvergadering
voor en hield de welkomrede. Onder
andere zegde hij, wanneer de landsbe
sturen hunne plichten miskennen, dan
is het vertroostend vast te stollen dal
verkleefde burgers (toch zeker bij do
liberale burgers niet om vinden) en
soms ook de provincie- cn gemeente
besturen zich in hunne plaats weten te
stellen.
Maar niettegenstaande onzen bijval
moeten wij blozen voor de vreemdi
natiën, als wij hen moeten zeggen dal
er hij ons nog 100,000 kinderen zijn,
die hoegenaamd geeno opvoeding be
komen...,.
Dat is nu een oprecht vaderlander
die zijn eigen land kleineert on er
beschaamd voor is, in 't bijzijn van
vjeemdelingcn
In plaats van den vooruitgang van
ons ouderwijs te roemen, een vooruil-
uii gang, die door niémand kan wor
den geloochend, scheidt hij ons voor
gansch de wereld uit voor een verach-
terd volk en om een schijn van waar
heid te geven aim zijne beleedigendo
bewering, ziet liij er niet naar om do
statistiek der openbare onwetendheid
te verdubbelen.
Immers liet getal niet schoolgaan
de», M. Buis, is niet 100,000 maar
wel 00,000 vulgensale eenen en <10,000
volgons do anderen. Nemen wij den
tusschonwvg, dan bekomen wij 50,000
of.juist de helft van hel getal door M.
Buis opgegeven.
Terwijl lieer Buis het slechte van
onzen toestand schreeuwend overdrijft
en er behagen in vindt in tegenwoor
digheid van vreemde genoodigdon,
liet huiselijk vuil lijnwaad hoven te
halen, komt kort na hein een Fransch-
man aan 'l woord en dit enkel om den
toestand van het onderwijs in Frank
rijk te- verbloemen.
Die Fransche redenaar is M. Petit,
algemcene opzichter van het onderwijs
in Frankrijk.
Het is valscli, roept M. Petit uit, te
beweren dut het Fransche onderwijs
r denes vooruitgang maakt. Een enkel
cider ore;- 40 ja waren cr in het
F; v.-vbe h'ger 110,000 ongeletterde!)
vu nu ju cr slechts 1-1,000,
veel tc antwoorden op het
gc-
Zcgii van Petit Zoo onder andere
d nia n wij dat over 40 jaar, juist met
den grooten Fransch-Duitschen oor
log, er meer n onder de wapens
waren dan nu. Immers een overgroot
gelei wordt cr heden vrijgesteld. Daar
bij over 2 jaar lelde het Fransche leger
maar iets. meer dan 12,000 ongelet-
terden en in 1810, 14,000. Is dat
vooruitgang
Doch wij willen ons niet voorstellen
den heer Petit te weerleggen en be
palen ons bij het onderzoek van onzen
eigen toestand. lieden telt ons land nog
iets meer dan 5 ten honderd ongele t-
terden, volgens sommige gegevens
over 30 jaar, ten volle in het liberale
letcind, waren er in de dertig ten hon
derd. En die schitterende uitslag is
verwezenlijkt geweest door de vrijheid,
zonder dwang en zonder geldverspil
ling.
i Is de vooruitgang van België dan
niet veel. grooter, veel gewichtiger,
vncl meer doortasf.md dan in Frsa-
1 ijk En wat gebeurt er. Terwijl
de Franschman hie hij ons zijn eigen
land komt witwasschen, beboffen en
ophemelen, zien wij een Belg, eert der
grootste vertegenwoordigers van de
fibcrale partij, in 't openbaar voor
vreemde toehoorders het nationale on
derwijs beschuldigen en veroordeelen
en geen enkel woord over hebben om
den algemeenen vooruitgang en do
volksontwikkeling aan te duiden, en
dat alleenlijk omdat men niet kan ont
kennen dat men zulks grootendeels
verschuldigd is aan de wakkere en
aanhoudende zorgen van ons katholiek
bestuur. En de verbetering die er hier
en daar is, hebben wij volgens M.
Buis soms te danken aan de (liberale)
provincie of gemeentebesturen, maar
meest aan verkleefde (liberale) per
sonen.
Wij vragen ons afWat hebben de
liberale personen, persoonlijh ooit voor
het onderwijs gedaan
Waar zijn hunne onderwijsgestich
ten, waar hunne schoolkolonies, waar
hunne ontwikkelingskringen, steunend
op eigen krachten, opgericht en onder
houden met eigene centen Al wat de
liberalen het hunne noemen, en soms
wel meenen het hunne te zijn, wordt
betaald met da centen van iedereen.
Al de toewijding der liberalen be
staat in de. verkleefdheid aan hun eigen
uk, on in de verkleefdheid aan het
onderwijs... met andermans centen
Moesten de liberalen gedaan hebben
wat de katholieken-hebben gedaan 'op
onderwijsgebied, zoo zei <le liberaal.
M. Hymans,vader, het onderwijs ware
sedert jaren en jaren algemeen ge
weest. Die bekentenis zegt alles
over de onderwijspolitiek in België.
Verjaringen. 7 September 1830.
De Hollandscho pers drukt bedreigingen te
gen do Belgen. Te wapen schrijft de
1 arnemsche Courant. Weg met de opstan
delingen.
7 September 18S6. Op het banket der
van hel kongres der gemeente onderwijzers
ie Luik spreekt do hoer Rouvanx, schepen le
Kamen, zijn beruchte heildronk uitAve
Coesar, zij die sterven gaan, begroeten a.
Hij wordt van zijn ambt afgesteld.
O55ze missionarissen. Te
Parana, Argentina, is den 31 Juli laatst god
vruchtig gestorven do waarde Zuster Dinoy-
sia (Jut'vr. Coleta Baeyens), zendelinge van
de Congregatie der Zusters Franciscanersen
van Gent.
Zij werd geboren te Assenede don 6 Maart
1810, en telde 50 jaren kloosterleven. Sedert
omtrent zestien jaren was zij missionnaris in
do Zendingen liarer Orde,ia de Argentijnsche
Republiek.
Hsl gebruik van SabaEC in
Ec-Sglë» Het tabakverbruik klimt voort
durend in België. In ISSOwashet algemeen
verbruik 11,036,541 kil. ïri 1890 was het ge
klommen tot 13,410,782 kil. in 1881 tot
14,547,311 kil., in lOSDtot 17,521,000 kil,
en in 1909 bereikte fcat verbruik omtrent
21,000,000kil.waasvan 11,363,55® kil.,
inlandschen tabak.
In 1880 was het vorbenik 2 kilogr. per jaar
en per inwoner thans is het nagenoeg 3 k.
per inwoner (vrouwen cm kinderen meegere-
.eend) per jaar.
Dat bewijst dat het pijpje meor ca meer
gestopt wordt 1
Een eigenaardige maalre-
ge!. Nauwelijks is het socialistische
Kongres van Kopenhagen geëindigd, of er
is reeds eeno nieuwe vergadering belegd, te
Frankfort op 11 September aanstaande. Doch
de Duilschers zijn geene Katten welke men
zonder handschoenen kan voortnemen. De
burgemeester van Frankfort heeft aan het
hirichtingskomiteit laten weten, dat bet op
deze vergadering verboden is eene andere
laai te gebruiken dan bet Duitsch. Vander-
velde, Jauros, en verscheidene andere rood-
jes moesten er het woord voeren en daar zij
het Duitsch niet machtig zijn, zal zwijgen de
boodschap wezen.
Taft. De broeder van den voor
zitter der Voreenigde Staten is op dit oogen-
blik te Brussel. Hij bezoekt dagelijks de
Tentoonstelling en doorkruist België in alle
richtingei
Naai* !V!onts*eaË. De Kardinaal
Yannutelli, gezant van den Paus, is m Ka-
nada aangekomen. Te Quebec heeft hij le
midden van eenen grooten toeloop van volk
do H. Mis opgedragen in do Kathedraal,
's Anderendaags is iiij met bijzonderen trein
het heiligdom gaan bezoeken alwaar do 14.
Anna, op eeno buiteftgewono wijze vereerd
wordt.
Tei*ingEcongo*es. Het Kongres
dat do middelen zal bespreken tot bestrijding
der lering, zal to Brussel don 8 Oktober aan
slaande, plaats hebben. Verscheidene genees
hoeren zoo van het binnen- als het buiten
land, hebben zich reeds doen inschrijven.
Staatkundig Overzicht
Frankrijk. De grootvizier van Turkye
heeft met M. Pichon, minister van Buiten-
landsche Zaken eene onderhandeling gehad.
Turkye verkeert iit geldgebrek.
Reeds meermalen heeft Frankrijk de noo-
dige gelden en leening gegeven. Nu wederom
zoude Turkye eene leening moeten aangaan
van 40 millioen franken.
Ditmaal is Frankrijk niet zeer geneigd
het geld te verschieten, omdat Turkye de
bepalingen der overeenkomst, welke voor
schreef dat Turkye alle zijne aankoopen in
Frankrijk moest doen, niet heeft nageleefd
Nog onlangs heeft Turkye zich lot Duitsch
land gewend om iicce oorlogschepen te koo-
pen. Dit alles had eene zekere koelheid in de
onderhandelingen tusschen beide landen ge
bracht en heeft een bezoek van den groot
Vizier aan Af. Pichon.. veroorzaakt.
Italië. De Italiaansche regeering had
aan den Paus de toelating gegeven in volle
vrijheid over zijne eigendommen te beschik
ken. Deze toelating werd door zekere kun
stenaars met verontweer diging vernomen
deze vreezende dat het Vatikaan zekere
kunststukken van groole weerde zoude ver-
koopen, heep de Ilalidansche regeering aan
gezet eene wet te stemmenwelke de kunst
stukken uit de toelating sluit.
Portugaal. Zekere bladen hebben ge
meld, dat Portugaal naar het voorbeeld van.
Spanje op het punt was de kloostergemeenten
te vervolgen en moeilijkheden met kei Vati
kaan te verwekken.
De benoeming van den gezant Potar bij
den H. Stoel, logenstraft ten stelligste deze
geruchten.
Sedert cenigc maanden was er geen Por -
Utgeesche gezant aan het Vatikaan gehecht.
De heer Potar is cle rechte man op de rechte
plaats. Hij verbleef eertijds ie Rome en had
er de genegenheid van elkeen verworven.
De Gazette du Centre kondigt een ge
ruchtmakend nieuws aan. Do Provinciale
Normaalschool van Bergen heeft 26 jufvrou
wen aangeboden voor den middenjury te
Doornijk. Van de 26 zijn er 12 doorgekomen
en 24 werden er gebuisd. Dat zijn nu de wel
ingelichte en welingerichte scholen 1
De liberale pers, dio anders over alles en
bij gelegenheid van alles wrijft en schrijft,
verroert hierover geen vin. Do jongelingen
hadden al niet meer bijval. Met 17 aangebo-
don zijn er slechts 6 aangenomen geworden.
Hoera, trippel© hoera voordat modern on
derwijs l
Wat gaan nu de liberale voorvechters zeg
gen, naar aanleiding van de weigering van
den minister om die scholen aan to nemen
Wat gaat Masson doen En wat Pepin en
Destrèo en al dio andere mannen Vroeger
zei men in de Kamers dat do gebuisden ont
snapt waren aan de klerikale scholen, dat do
>rofessors den tijd niet haddon gehad om
hunne leerlingen te vormen maar nu heb
ben al de leerlinge de volledige klassen kun
nen uitdoen en zij hebben al do klassen uit
gedaan. En de uitslag
Op drie en veertig kandidaten, vallen er
vijf en twintig door de mand JU...
Natuurlijk de liberalen, gedwongen gelijk
zo nu zijn, door ons, katholieke bladen, zul
len den uitslag met of tegen dank bekend
maken, zoo donken wij toch, maar dan gaan
ze zeggen dat die 25 mislukten door do mand
gevallen zijn door eeno schandigo klerikale
werking
De uitleg is armtierig. Men vertelt dat do
Heer Masson met (een deel zijner vrienden,
persoonlijk do examen bijwoonde. M. Mas
son zou dus al lang zijn recht gesprongen,
moe3t er iets niet in den haak hebben gezeten.
Maar M. Masson, tegen zijne gewoonte in,
zwijgt dat hij zweet. En do liberale gazetten,
zij zwijgen ook dat zo zweeten. M. Descamps,
die dit debat nog wel zal volgen, zal nu har
telijk kunnen lachen
Hij had voorzeker niet gedacht, dat de
omstandigheden zelf zoo spoedig zijne handel-
wijze zouden komen verrechtvaardigen...
Het is de eorsto troef die uil de vijanden
hunne handen valU do reel zal volgtfh,
Jé»l_
rLeizer 3E« jró-xis-JTozeiL vnn Oostenrijls
Eenigo dagen geleden vierde keizer Franz-Jozef zijnen tachtigsten verjaardag. Hij *arcrd
te Schönbrunn bij Weenen geboren in 1830.
Van do 18 hoofden van liet huis van Halsburg dio zich op den troon van Oostenrijk t]g*.
volgden, is het slechts de 2" dio <len ouderdom van 80 jaren bereikt.
Keizer Ferdinand bezweek op Hljarigcn ouderdom en Fredorik III, die na Franz-Joeef de
3J° in ouderdomsrang is, kwam lot 78 jaar.
Do jongste keizer van Oostenrijk stierf toen hij slechts 33 jaar end was. Het waa Jozef I,
De regeering van keizer Franz-Jozef is doorspekt geweest met talrijke wrecdo gebeur
tenissen, zoo van huiselijk en als van staatkundigen aard, en do grijze keizer heeft desec
langen kalvarieberg moedig beklommen.
'I Is daardoor dal hij de onwrikbare liefde zijner ondTrdanen heeft vorworvon.
Keizer Franz-Jozef besteeg den troon toen hij p 23 jaar oud was.
Zijne verloving met prinses Elisabeth-Amolia-Eug uia, hertogin van Beicron, was om
zoo te zeggen romantisch.
Zijne moeder, aartshertogin Sofia, had voor hem eeno Vrouw gekozen. Ilaar kous was
gevallen op prinses Sofia van Baieron, dochter van den hertog Maximiliaan, zijn oom.
Keizer Franz-Jozef had reeds op voorhand zijne toes lemming gegeven, daar hij, ais brave
zoon, in niets zijne moeder wilde tegenstreven. Hij verlangde cclilcr kennis lo maken mot
zij no aanstaande en ging op jacht in den omtrek van hol kasteel van Posenhofen waar xïjnf
aanslaande familie vergaderd was.
Hij zag er zijn nichtje. Prinses Sofia was zeer lief, doch do jongo keizer kon er maarniet
toe besluiten haar hand te vragen.
Toen hij droomend door het park wandelde, word hij bijna omvergeworpen door een
grooten hond. Een vijftienjarig meisje poogde vruchteloos den Iiond te bedreigen. Hot
meisje verontschuldigde de boozo daad van haren hondcn toen de keizer antwoordde dat
hij zeer tevreden was over i voorgevallene, daar zulks hem toegelaten had kennis te ma
ken met eene kleine toovergodin.
liet meisje bedankte den keizer, zeggende Dank u voorliet kompliment, mijn neef
Verwonderd dat liet meisje hem neef noemde, vroeg de keizor met wie hij de eer had
o spreken.
Het meisje zegde alsdan dat zij do hertogin Elisabeth was.
Keizer Frans Jozef vroeg waarbij het kwam, dal hij haar nog niet gezien had bij de ont
vangsten. OmdaUk nog to klein ben was het antwoord.
Het hart van dei keizer was geroerd. Hij vroeg toelating voor zïjno jonge nicht ook aan
tafol te verschijn ca. Er werd tegengestribbeld, doeh do keizer drong zoolang aan, dat aan
zijn verzoek voldaan werd.
Ilij vertrok 's anderendaags, zonder de band gevraagd to hebben van prinses Sofia. Drie
maanden later keerde hij terug en dan werd de verloving gevierd met do hertogin Elisa
beth... Men weet wat al rampen er over liet huis van Keizer Frans Jozef vielen do ge
heimzinnige dood van aartshertog Rodolf, het verdwijnen van don tweedon erfprins, de\
moord op Keizerin Elisabeth enz...
Ook buiten huize, in do staatkunde, kreeg Keizer Frans Jozef ruim zijn dool.
In 1849 was het oproer der Hongaarsche staten. De lusschenkomst der Russisoho leger
benden was noodig, of anders zouden do Hongaren heel Oostenrijk ingenomen hebben.
Nu gebeurde het tegendeel, doch do bloedige onderdrukking der Hongaren, spookt nog
immer voor hunne oogen.
Van in 1849 ten gevolge van den opstand van Hongarie, schenen ook do Italiaansch®
provinciën, welke aan Oostenrijk verbonden waren, lust te hebben zich af te scheuren.
Do veldtocht van 1859 deed de overbeersching van Oostenrijk voor de Italianen eindigen, j
Magenta en Solferino waren voor de Oostenrijkers tweo bloedbladon en Lombardië ging
weer naar Italië over.
In 1S61 was Keizer Fran3 Jozef gedwongon zijn land eene nieuwe grondwette verleenon.
Zes jaar later was liet do nederlaag, van Sadowa, waar do keizer alle hoop ontnomen,
word, ooit de Duilsche keizerskroon bij de zijne te kunnen voegen.
Het is dan dat Keizer Frans Jozef besloot zicli koning van Ilongariö te doen aitroepen en
hot besluit teekendo, waarbij do rechten en betrekkingen der beide landon geregeld werden.'
Sinds dan ging alles kalm zijn gang in Oosten rij k -11 o ngarië. De halve eeuwfeesten xijner
troonsbeklimming, in 1903, waren grootach on indrukwekkend.
Thans werd zijn verjaardag plechtig gevierd, on geen land ter wereld liet na. don.grijzet
ouderdomsdeken dor vorsten zijne gclukwensohon aan to bieden.