Het verplicht Gcdervijs
De werkstaking
'T EEN EN 'T ANDER
r-iXT
<s»
13 €3- 3E5T j_5
Voor allr aa vkondtoivorv, zich wendbn
E. TAMINiAU, 217, de Méfodestraat, Brussel.
€3-©£3.<®e>X Xxot; X^oo^cXe:r5€^.ojp:^.:r'-t©:rra.e>:nLt; Xifg-fc stil
EERSTE VOORWAARDE:
De Godsdienstorders in Portugaal.
Fransche Spcorwegwerklieden
Zestiende jaargang n' 300. 95
2 CENTIEMEN HET NUMMER
Donderdag 13 October 1910
ABONNEMENTEN:"
Zes maanden 4 franken. Een jaar 8 franken.
Inschrijving in alle postbureelen van het land.
EERSTE UITGAAF, 4 uren 's avonds.
TWEEDE UITGAAF, 7 uren 's avonds.
BUREELEN
TF BRUSSEL
220, Haachtschen Steenweg, 230.
TEAALST
Kerkstraat, O»
Telefoon 114
BestuurderJ. Van Nuffel-De Gendt.
AANKONDIGINGEN!
KI. sank. (1 tot 4 kl. reg.) fr. 0,60
3® hladz. (groote regel) fr. 1,00
4e bladz. (kleine regel) fr. 0,30
Finauc. aankon, (per regel) fr. 2,00
Roklamen (per regej fr. ?,09
Gemengd nieuws (per regel) fr. 3,0®
Recht, herstel!. (per regel) fr. ?,00
Overlijden (per regel) fr. 2,00
In liet zoogezegde verplicht onder
wijs liggen twee begTippen, die wij
goed van elkander moeten onderschei
den, namelijk het begrip verplich
ting en het begrip onderwijs.
Die twee begrippen stellen voorzeker
twee verschillende zaken voor. Bespre
ken wij eerst do verplichting. Men kan
verplichting aanwenden als middel en
als doel.
Verplichting nemen als doel is eene
dwaasheid, eene onmenschelijkheid.
Het is dwingelandij -opleggen als een
stelsel, het is de vrijheid ontnemen en
het slavenjuk inbrengen.
Men kan anderzijds in sommige ge
vallen de verplichting gebruiken als
middel om een voorgesteld doel te ho
reiken. Toch daar het dwangmiddel,
of schooner gezegd, het verplichtings-
middol zoo uiterst gevaarlijk is voor de
vrije ontwikkeling der menschelijke
natuur kan het maar toegepast worden
als de drie volgende voorwaarden ver
vuld zijn
Eerste voonoaarde Het beöogde
doel moet door geene andere middelen
te bereiken zijn tweede voorwaarde
Het middel dor verplichting moet ze
kerheid geven het beöogde doel te be
reiken of nader te bereiken derde
voorwaarde Het middel moet met
goede inzichten gebruikt worden.
Het zijn deze drie voorwaarden welke
wij hier willen onderzoeken om er dan
het logiek besluit uit te trekken.
Er moet buiten de verplichting geen
middel bestaan om het onderwijs alge
meen te maken. Bestaat dit middel
niet Wij antwoorden ja en bewijzen.
Sedert dat de liberalen het bewind van
het land verloren hebben, is het in ons
land op buitengewone wijze vooruitge
gaan en dit door het stelsel der vrij
heid.
Zoo lezen wij in da statistieken die
het getal geletterden opgeven van de
vroegere Iotelingen
In 1880 waren er op 100 Iotelingen
78,34 die konden lezen en schrijven
in 1890 waren er al 84,08 ten hon
derd in 1900 waren er 87,99 ten
honderd en in 1908 klom het getal ge
letterde Iotelingen tot 91.54 ten hon
derd.
In het maatschappelijk handboek
van den gekenden en geleerden schrij
ver E. P. Vermeersch lezen wij, dat
er in België 40 tot 50,000 kinderen
niet ter school gaan op een totaal van
1.071.000 schoolgaande kinderen,
hetzij ongeveer vijf ten honderd. In
Duitschland is het percent niet school
gaande kinderen zes ten honderd in
Frankrijk is het percent niet school
gaande kinderen vijf ten honderd op
den buiten en tien ten honderd in de
steden in Engeland meer als negen
tien ten honderd en in Italië ruim der-
tiglen honderd !-
Wanneer wij de onloochenbare
prachtige uitslagen van België verge
lijken bij die der andere landen, waar
het verplicht onderwijs sedert jaren is
ingevoerd, dan zeggen wij, en wij mee-
nen het recht te hebben zulks te mo
gen en te kunnen zeggen, -dat hier in
België de schooldwang niet noodig is
om het onderwijs algemeen te maken.
De uitslagen zijn daar om het ie be
wijzen.
Wij moeten voortgaan op den inge
slagen weg, wij moeten ons volk meer
en meer innerlijk overtuigen van de
weldaden en de noodzakelijkheid van
het onderwijs wij moeten de ouders
leeren het onderwijs aan hunne kinde
ren te geven, niet als eene straf, als
een dwang, maar als eene ware be
looning. De ouders moeten wij zoo
verre brengen, dat zij tegen hunne
kinders zeggen kunnen, niet gij moet
naar school, maar gij moogt naar
school gaan.
Dit is voor ons h<4^ekerste en doel
matigste middel. Wij hopen dat onze
lezers ons goed zullen verstaan. Wij
zijn niet tegen het onderwijs, daar heb
ben wij reeds vroeger bewijzen van
gegeven onderwijs willen wij voor
ons volk, zoo zeer als wie ook toch
wij verschillen over do middelen om
dat onderwijs te verstrekken, en wij
voegen er telkens den waarom bij.
Wij hebben nu de eerste der drie voor
waarden besproken, welke zouden
moeten vervuld worden om het ver
plichtingsmiddel te gebruiken. De
eerste voorwaarde is alreeds niet ver
vuld. De twee andere voorwaarden
zullen wij in een volgend artikel be
spreken.
¥«r|as*mg. 13 Oktober 1830.
Heropening- van het klein seminarie van
Floreffe, in 1825 door besluit van Koning
Willem gesloten.
Prinses Clementine, Zondag
laatst was prinses Glementino tegenwoordig
aan de hoogmis in St Jaak-op-Gaudenborg.
Zij hoorde hare geboden Tan huwelijk in de
kerk afroepen. Na de hoogmis, toen de prin
ses uit de kerk kwam, had cr eene kleine be-
iooging ter harer eer plaats. Op de toejui
chingen van het volk antwoordde zij glim
lachend en hoofdknikkend. Zij deed daarna
haar gewoon wandelingskcn in hot park.
Prinselijk bezoek. Prins
Hendrik der Nederlanden zal den 17 Okto
ber te Brussel aankomen. Hij zal zijnen in
trek nemen in liet koninklijk paleis.
Brïsssel's bevolking. Onze
hoofdstad telde op 31 December 1009 eene
bevolking van 196,569 inwoners, dat is 313
inwoners minder dan op 31 December 1908
In 1908 verminderde do bevolking met
1828 inwoners en in 1907 met 1246.
Dat komt omdat in Brussel nieuwe straten
getrokken worden, waardoor vele huizen
verdwijnen. Brussel heeft ten andere geen
hrrond meer welke niet bebouwd is of tot
bouwgrond kan benuttigd worden.
Als men er eens zal toekomen het kwar
tier der Marollen te sloopen, zal de bevol
king opnieuw vermindoren.
Het getal huwelijken neemt af, maar het
getal echtscheidingen vermeerdert.
Op 3213 geboorten in 1909 waren cr 2366
wettige en 847, hetzij meer dan 25 per cent
onwettige.
Wat de milicianen betreft, er waren er
1182, waarvan 73 volkomen ongeletterd wa-
10 konden enkel lezen en 19 konden
enkel lezen en schrijven. 1080 op 1182 of
nagenoeg 90 per 100 konden meer dan lezen
en schrijven.
aanwerving. Het godsdienstig ouderwijs en
het uildcelon van aalmoezen verdwenen lang
zamerhand met do monnikken, daar de
wereldlijke priesters hon niet konden ver
vangen.
Dom Nuël, de overste der Fransche Laza
risten, vol iever en godsvrucht; en ziende dat
het geloof aanhoudend verzwakte in de
zielen, nam in 1857 de taak op zich de cate-
chismush ssen to hernemen en plechtig de
eerste heilige kommunie te vieren, die tot
hiertoe steeds in stilte was gedaan. Tusschen
zijne onderhoorigen waren verscheidene
groote vrouwen, onder meer, de hertogin
van het huis der koningin, en ééne der in
vloedrijkste damen van het Hof van Porlu
gaal. Deze damen, ziende dat de zieken niet
meer werden verzorgd en dat de volkskinde
ren geen onderwijs meer ontvingen, ver
kregen de toelating wederom de kloosters te
openen en nieuwe orders to stichten. In 1901
verscheen een dekreet, do niet wettig be
staande kloosterorden aifschaffende maar de
zelfde damen kwamen er tusschen en na
onderzoek mochten ze blijven.
De hertogin van Palmela gaf daarbij een
fier antwoord Indien gij Den goeden Her-
dor sluit, dan si uit ik mijne ovens. Deze
ovens voeden te Lissabon honderden armen,
en het Staatsbestuur, den terugbots vreezende
omdat liet niet hij machte was te doen gelijk
do hertogin, die jaarlijks 50,000 fr. gaf aan
liet werk der volkssoep, gaf toe.
Honderden kloosterlingen geven kosteloos
onderwijs aan do kindoren van het volk.
Dit werk, dat iedereen zou moeten eerbie
digen en hoogachten toch zeker gerust
laten, werd vernield door de on wentelaars
van Portugaal.
Eene geleerde geeft over deze orde eene
belangwekkende beschrijving.
Door de opheffing der godsdienstige orders
in 1834 heeft men aan de geestelijkheid oen
zeer gevoeligen slag toegebracht. In Lissabon
bestonden toen 450kloosters.Eenigo kloostors
hadden ten dien tijde partij gelrokken voor
Dora Miguel, oom en mededinger van den
troon van Dona Maria. Haar vader, Dom
Pedro, keizer van Brazilië, dacht zich te
wreken met zijne doch ter in zijne staten te ves
tigen en er do mannelijke orden uit to rooien.
Toen weiden de prachtige abdijen van
Belom, van Mafra, van Olcoba^a, van Ba-
talha, die gebouwd waren in de tijden van
geloof en volksmacht, ontheiligd en herscha
pen voor het meestedeel in kazernen, terwijl
de vrouwelijke kloosterorden ook veroor
deeld waren uit te sterven hij gebrek aan
Staatkundig Overzicht
-Niet een land heeft tot hiertoe de nieuwe
Portugcesche republiek als dusdanig willen
erkennen.
Engeland en Sparye hebben enkel aan
hunne zaakgelastigden te Lissabon de toe
lating gegeven de dringendste zaken met
het huidig bestuur tc regelen. In strijd met
hetgeen gemeld is, heeft Brazilië den nieu
wen bestuurvorm van Portugaal niet goed
gekeurd. De voorzitter dezer Republiek,
teekent verset aan tegen deze bewering, door
de dagbladen alom verspreid.
Turkye. Nieuwe onderhandelingen met
Frankrijk zijn aangeknoopt ten einde de
gevraagde leening te bekomen. Dit maal
heeft Turkye kans zijne vraag door Frank
rijk te zien inwilligen.
Oostenrijk. Verleden Maandag is de
heer Kinderley- Wachter, secretaris van het
ministerie van Buitenlandschs Zakente
Wee aangekomen.
In us onderhandeling welke hj gehad
heeft met graaf d'Aerenthal, minister van
Buitenlandsche Zaken van Oostenrijk, wer
den belangrijke punten besproken. Uit dit
onderhoud blijkt, dat de beste overeenstem
ming van zienswijze heerscht tusschen Oos
tenrijk en Duitschland.
Griekenland. De heer ConstantinHoes-
si in, is tot voorzitter van den Algemcenen
Raad gekozen. Hij is gelast een kabinet sa
men testellen.
Men meldt onder voorbehouddat de be
trekkingen tusschen Griekenland en Turkye
niet meer zoo gespannen zijn en dut cr hoop
is tot overeenkomst.
Spanje. De republikeinen en socialisten
hebben luidruchtige meelingen gehouden ter
gelegenheid der uitroeping der Porlugeesche
republiek. Zij hebben telegrammen van ge-
lukwensching gezonden aan het voorloopia
bestuur.
Dit heeft reden tot nadenken gegeven aan
Mr Canalejas, welke de tninisterraad heeft
vergodend, welke beslist heeft, de reservisten
onder de wapens te roepen. Deze maatregel
is genomen, omdat men onlusten vreestop
i 7deH Oktober aanstaande, verjaardag der
terechtstelling van Ferrer. De kabinetsover
ste heeft vcvhlaard alle begin van oproer
krachtdadig tc zullen beteugelen. Een brief
is aan het leger gezondenin denwelken er
een oproep gedaan wordt op de vader
landslievende gevoelens der troepen.
Brazilië.Zooals icijgister melddenzijn
erge onlusten ontstaan in de streek der
Amazone van Brazilië. De stad Namaos is
gebombardeerd en de gouverneur is gedwon
gen geweest zijn ontslag te geven
der
Gisteren meldden wij reeds, onder onze
laatste berichten, dat de werkstaking op han
den was.
Do verbitterde werklieden van het Noor
derdepartement hebben echter geweigerd te
wachten lot de opening der Kamers, en zijn
onmiddolijk in staking gegaan.
Dat er in den loop van don dag weinig of
geene berichten uit Frankrijk kwamen, en de
Parijzer bladen slechts met groote vertraging
te Brussel zijn aangekomen, is reeds een
eerste gevolg der werkstaking.
Hieronder vinden onze lezers een trouw
verhaal over het uitbreken dor werkstaking
en over de beroering welko zij veroorzaakte
in geheel Fransch Noorden.
Ordemaatregelen
Niet zoodra was het besluit der spoor-
wegwerklieden van Parijs gekend, of on-
raiddelijk gaf do minister van oorlog aan de
troepen van Fransch-Noorden bevel, al de
spoorlijnen te bewaken.
De werkstaking is onmiddelijk begonnen
in geheel het Neorderdepartement. Reeds
hadden verscheidene aanslagen plaats. Te
Ternier hielden do werkstakers een trein
stil.
To Lens verlieten oon aantal werklieden
onmiddelijk don arbeid. Om zes ure, Dinsdag
morgend, moest de staking algemeen zijn.
Yan af 4 ure werden al do spoorlijnen door
do troepen bewaakt.
M. Briand, kahinetsovorste, zetelt in hot
ministerie van Binnenlandscho zaken. Hij
heeft er een lang onderhoud gehad met den
bestuurder der Veilighcidspolicie. Mon denkt
dat de bijzonderste leiders der werkstakers-
beweging zullen aangehouden worden.
De werkstaking te Parijs.
Men heeft niet gewacht tot 25* Oktober in
het Noorderdepartement om in staking te
gaan.
Te Parijs wist men in de Noordstatie bijna
onmiddelijk,dat er besloten was in staking te
gaan.
Het 76® linieregiment kwam kort nadien
in de statie post vatton, om de republikein-
sche wacht en de policie te versterken.
Men kou onmogelijk in de statie geraken
zonder een reisbiljet of een identiteitsbewijs.
Te Parijs had de stemming Maandag avond
geen ander uitwerksel.
Er moesten maar vier treinen meer ver
trekken uit de Noordstatie. De laatste ver
trok Dinsdag morgend kwaart voor 1 ure.
Dan moest nog alleen een trein van Ter-
gnier binnenkomen. Deze kwam met een
have uur vertraging aan.
Niet zoodra waren de reizigers vertrokken,
of de statie werd gesloten.
Men zegde in den omtrek der Noordstatio,
dat het ordewoord gegeven was, cn dat de
werkstaking to Lens, Arras, Amiens en
Tergnier op het eerste signaal zou uitbreken.
Men zegt ook dat verscheidene telefoon-
en telegraafdraden zouden afgesneden zijn
in den omtrek van St-Quentin.
De dagorde der werkstakers
Ziehier de tekst der dagorde welke Maan
dag avond gestemd werd door de spoorweg-
werklieden van het Noordernet
De agenten der exploitatie, van het mate
rieel, van den trekdienst, van wegen en wer
ken der Parijzer omschrijving, in dienst van
de Noordercompagnie, vereonigd in do werk
beurs, zaal der werkstakingen, op 10 Oktober
1910, na gehoord te hebben de uitleggingen
der strijders van den groep Parijs-Noord,
over den toestand veroorzaakt door do werk
staking der depots van La Chapelle en van La
Plain e gezien de talrijke pogingen aange
wend bij het nationaal sjndÜkaat cn bij de
algemeene federatie van machinisten en
stokers op Zondag 9 Oktober rekoning hou
dende van het besluit, genomen in do alge
meene vergadering der sekretarissen der
verschillige groepen van de Noorderkom-
pagnie herkent dat alle nuttige voetstappen,
alle pogingen tot verzoening sedert lang
gedaan bij hot hooger bestuur, om lotsver
betering to bekomen voor do spoorwegwork-
lieden vruchteloos gebleven zijn; herkent ook
dat hot noodig is, de volgende besluiten tc
nomen
1° Eene algemeene loonsverhooging te
vragen, ten einde het hoofd te kunnen bieden
aan do duurte der voedingsmiddelen, waar
onder alle worklieden lijden 2° De toopafl»
sing vragen van de wet op de pensioenen vaa
11 Juli 1909, voor hetgeen betreft de oude
spoorwegworklieden 3° Eene billijke werk-
regeling vragen 4* Zorgon dat alle spoor
wegworklieden den wekelijkschen rustdag
bekomen 5° Een minimumloon van 1850 fr.
voor al de spoorwegarbeiders on met hen ge
lijk gestelde werklieden.
De beschouwingen der werkstakers.
Na do werkstaking van Tergnioa, na de
incidenten van Galais en de onrechtvaardig#
afzetting van den sekretaris dor groep ge
zien de huidige werkstaking van La Chapell#
en La Plaine, mogen de spoorwegwerkliede*
van het Noorderdepartoment niet langer
wachten, on moeten onmiddelijk in staking
gaan, met het vast besluit, niet terug aan het
werk te gaan, zonder voldoening bekomen t#
hebben, zonder dat er eene wegzending ge
daan worde, en met betaling der dagon dat
er gestaakt werd.
r De werkstaking moet tot liet uiterste ge*
dreven worden, zelfs indien het komiteit be
sliste, dat enkel het Noorderdepardemeafc
moet staken.
Het Komiteit heeft het vast besluit hier
te zullen winnen.
Onderhandelingen zijn aangeknoopt, ent
de werkstaking zou spoedig mogelijk alge*
meen te maken.
De werkstakers verbinden zich zoo kalei
mogelijk te zijn en allo uitdagingen te ver
mijden. Zij zullen zich echter wel waohte*
mede te helpen aan de mobilisatie daar de
mobilisatie thans onwettig is, de wet enkel
de in dienststelling der troepen voorziende,,
voor hot troepenvervoer, bot vervoer vaa
het oorlogsmateriaal en den voorraad.
De toestand Dinsdag
Dinsdag morgend, om 4 ure, worden de
poorten der Noordstatie geopend. Er zoude*
echter geene treinen vertrekkendaar de sta
tie verwittigd werd dat de werkstaking effek-
tiefwasendat geen enkele lokomotief de*
depot zou verlaten.
Evenals eiken dag waren Maandag avond
de vertrekuren der vroege treinen voor
Dinsdag morgend uitgehangen.
Gedurende den nacht deed het bestuur z#
wegnomen, daar er Diusdag morgend geen#
vroege treinen zouden vertrekken.
De dienst der reisbiljetten is als naar ge
woonte geopend. Men verkoopt dekoepone,
doch de reizigers worden verwittigd, dat het
zonder waarborg is, te kunnen vertrekke*.
Alle maatregelen zijn gonomen om den
dienst ten minste gedeeltelijk te kunnen doe*.
Dinsdag morgend kwamen de lampiste*
als naar gewoonte do lichten aanstoken in de
wagons.
Het hooger personeel der statie is heel den
nacht op post gebleven.
Do troinen met de voedingsmiddelen in
bestemming voor do Hallen zijn Dinsdag al*
naar gewoonte toegekomen.
Om 5 ure 's morgends bleven nog slecblg
twee poorten geopend. Policieagonten bewa
ken deze poorten.
Do statiewerklieden dio den nachtdienst
hebben, loopen er over en weder, zonder te
weten wat doen.
Overgroote bergen brievenzakken liggen
reeds in de statie opeengestapeld. De dagbla
den zijn niot verzonden.
Do trein van Boulogne is op het gewone
uur, om 4 u. 25, toegekomen. Een machinist
van don depot van Amiens geleidde den
trein. Hij had om 1 ure 's morgends don trein
genomen te Amiens. Hij verklaarde niets te
weten van de werkstaking. Onderwege had
den geene incidenten plaats. De machinist
moest om C uro met oenen sneltrein vertrek
ken, doch hij zou eerst inlichtingen vragen,
om te weten of er geen gevaar was langs do
baan.
De trein, Dinsdag morgend om 1 ure uit
Rijsel vertrokken, is mot een weinig vertra
ging to Parijs aangekomen.
De machinist verklaarde; dat bij te Creil
bericht kroeg, dat do werkstaking uitgebro
ken was. Daar vond hij do signalen gosloton.
Tot daar toe waren al do spoorwegwerklie
den, wissolwachtors, signaalwachters, enz.
op hur.nen post.
Om 5 uro was do trein uit Brussel, dio
om 4 ure 5 moest binnenloopen, nog niot
aangokondigd.
