Het verplicht Onderwijs
'T EEN EN 'T ANDER
Zestiende jaargang n' 800. C?S
Zondag IB cn Maandag 17 October IBIO
IO C3-13 JL. JÏL. S3
Antiklerikale Durf!
,',iiiüe:i!ar0 Jontjensschoo!
'LZn'tïu/ dDe werkstaking der Fransche spoorwegwerklieden
CENTIEMEN HET NUMMER
R3
ABONNEMENTEN:
Zes maanden 4 franken. Een jaar 8 franken.
Inschrijving in alle postbureelen van het land.
EERSTE UITGAAF, 4 uren 's avonds.
TWEEDE UITGAAF, 7 uren 's avonds.
BUREEL-EN
TE BRUSSEL I TE AALST
230, Kaachtschen Steenweg, 230.' Kerkstraat,
Telefoon 114
Bestuurder J. Van Nuffel-De Oendt.
AANKONDIGINGEN
KI. Bank. (I tot 4 kl. rag.) fr. 0,00
3° blaJz. (groote regol) fr. 1,00
4« blnriz. (kleine repel) fr. 0,30
Financ. aankon, (per regel) fr. if,00
fr. 2,00
ReKI iinoN (per regol)
Gemengd nieuws (per rogel) fr. 3,00
Recht. hers teil. (por rogel) fr. 2,00
Overladen (per regel) fr. 2,00j
Voor. ALI.F AA.\KO\DlGIXOEV. ZICH WI-XDKN
E. TAMIKIAU, 217, de Mé»" odestraat, Brussel.
(3l'° vervolg en slot)
Wij bobben zoo eenvoudig en zoo
bepaald mogelijk de redenen opge
geven, waarom wij tegen den school
dwang zijn. Thans willen wij er nog
een woord bijvoegen om ten slotte te
doen zien wat er eigenlijk hapert in
ons schoolwezen.
Wij moeten het onder geen stoelen
of banken steken,de toestand van ons
onderwijs in België in 't algemeen is
en moet hier uitmuntend zijn en wij
bewijzen ons gezegde door eene alge-
meene stelling die niemand zal be
twisten. Deze stelling luidt: Om een
voorspoedig en rijk volk te zijn, moet
men noodzakelijk een ontwikkeld, een
geleerd volk zijn. Dus geen voorspoe
dig en rijk volk, zonder een geleerd en
ontwikkeld volk. Welnu wij stellen u
de vraag Wij zelve moeten u daarop
niet antwoorden, dat kunt ge zelve zoo
goed als wij. Herinnert u do lofbetui-
gingen van de vertegenwoordigers aller
landen van de koningen en keizers
die deze laatste tijdenover België spra
ken en van Roosevelten van die
honderden vreemde geleerden tijdens
de congressen van dit jaar; herinnert u
de woorden van de Engelsehe, Duit-
sche, Fransche en Italiaansche dag
bladschrijvers allen roemden en be
wonderden den wonderbaren, den
(0 ïigen voorspoed van ons vaderland.
Raadpleegt de statistieken der ver
schillende landen, en ge zult er. lezen
zoo duidelijk en önwederlegbaar, dal
ons land voor handel en nijverheid, in
volstrefuen zin genomen, onmiddelijk
komt achter Engeland, Vereenigde
Staten, Duitschland en Frankrijk dus
nog vóór Oostenrijk-Hongarië, vóór
Italië, vóór Rusland, vóór Spanje,
vóór de groote republieken van Zuid-
Amerika Wij komen alzoo op den 5e°
rang maar nemen wij den toestand
in belrekkelijhcn zin, het is te zeggen,
in verhouding van de oppervlakte en
het getal inwoners der verschillende
landen, dan komt België ver op de
eerste plaats; zelfs verre boven Enge
land dat de tweede plaats bekleedt
Wat antwoorden daarop de tegen
strevers Dat dit maar is voor de
grooten, voor de hoogere maar niet
voor de lagere klasse. juist alsof de
bloei van handel en nijverheid van een
land, den welstand niet verzekerd van
de geheele bevolking. Kwade trouw
alleen, of onwetendheid kunnen zulke
kleingeestige beknibbelingen nitlej
gen.
Doch omdat de toestand van een
land goed, ja, zelfs uitermate goed is,
dat wil niet zeggen, dat hij niet kan
verbeterd worden.
De volmaaktheid is van deze wereld
niet en daarom is er altijd middel om
te verbeteren. Zoo staat het met hel
onderwijs.
Wij mogen ons in België niet meer
te vreden stellen met enkel wat lezen
schrijven, wij w illen meerdere ontwik
keling voor ons volk maar nog eens
die ontwikkeling zullen wij weten te
verkrijgen door ons volk van het nul
en de noodzakelijkheid dier meerdere
ontwikkeling te overtuigen.
Zoo;11 s wij reeds meermaals hebben
betoogd het is niet meer zo zeer de
gewone schoolbijwoning die moet vei -
bc'erd worden tls wel het onderwijs
zelve, dat hier in Vlaanderen wordt
gegen n.AYij, Vlamingen, wij h 1111- n
t en orulerw ijs genoten tegen de natuur;
tegen alle regels van de gezonde op
voedkunde en de algemeene zielleer.
Men gaf aan onzen Ylaamschen kop,
onze A laanische gevoe' ais, onze Vlaam-
sche zielen, geen eigen maar vreemden
kost, geen eigen maar vreemden lief
degloed, geen eigen maar vreemd zie-,
leleven geheel ons verstandelijk en
zedelijk gestel werd verbasterd door
een zondig onderwijs.
Die verbastering van ons Innerlijke
leven moet, het koste wat het wil,
worden uitgeroeid wij moeten nood
zakelijk, liet is der Vlamingen innig
ste overtuiging, een onderwijs genie
ten in en door onze moedertaal, van
af de trede der lagere school tot op
den zetel der hoogeschool. Wij willen
een onderwijs gelijk ieder volk een
onderwijs geniet, het is te zeggen, een
onderwijs in eigen taal. Zelfs de Chi-
neezen, do Congoleezen, de Indianen
worden onderwezen in en door hunne
wederkeerige of respectievelijke moe
dertaal het is hier alleen ten onzent,
in Vlaanderen, dat dit allereerste be-
insel van alle goed onderwijs niet
wordt toegepast.
Van de noodzakelijkheid dezer her
vorming moeten wij nogmaals de te
genstanders overtuigen aan het werk
van volksverheffing door volksontwik
keling moeten wij al onze krachten en
pogingen ten beste geven uit liefde voor
onzen Vlaamschen stam.
Werken wij in dien zin, en dan zul
len wij voor Vlaanderen een nieuw
tijdperk zien aanbreken van ongemeene
glorie en onsterfelijken luister. Zoo
doende, zullen wij de blijvende dank
baarheid verwerven van alle rechtzin
nige mcnschen.
Verjaringen, 16 October 1801.
De Antwerpsche raad stemt de vermaar
de politie-verordening door burgemeester
Werbroeck ingesteld; en die lang de Codex
bleef onzer vredegerechten.
17 October 1831. Stichting van het eer
ste officieel dagblad l'Union Beigedat op 31
Maart-483'2 verdween. Daarna kwam, zes
maanden later de huidige Moniteur-Belge.
Prins Hendrik te Brussel.
Maandag aanstaande om half een ure namid
dag zal prins Hendrik van Holland te Brussel
aankomen. Een bijzondere trein zal hem af
halen aan de grens en in de statie van Brussel
zal hij door koning Albert ontvangen wor
den. Per automobiel zal hij naar het konink
lijk kasteel van Laeken gevoerd worden, al-
waarH. M. de Koningin Elisabeth hem zal
ontvangen. Om een ure zal er een ontbijt den
prins aangeboden worden, 's Anderdaags zal
hij de Tentoonstelling en het Nederlandsch
gezantschap bezoeken. Prins Hendrik zal te
Brussel twee of drij dagen verblijven. Zijn
bezoek heeft niet liet minste officieel karakter,
daar hij oen streng incognito wil bewaren.
De vrachtbrieven.—Het gebeurt
dikwijls, dat do vrachtbrieven niet, of op on
voldoende wijze, het adres, straat en nummer
opgeven. Het spoorwegheheer heeft thans
aan zijn personeel bevolen, geene verzendin
gen meer te aanvaarden, welker vrachtbrie
ven niet ten duidelijkste de woonst van den
bestemmeling zouden opgeven.
Burgerlijke lijst. De koning
heeft aan het beheer van den burgerlijken lijst
opgedragen, de fondsen van dezen lijst te
plaatsen in Belgische Slaatsrenten, obligation
van steden en andere gelijkaardige titels ert
welke inschrijvingen te nemen op gelijk
geene financiëelc onderneming,dewijl hij niet
wil aanzien worden als willende eene onder
nemingvan bankhuizen of andere zaken on-
lersteunen of beschermen.
Over eenige dagen ontvingen de ouders
van de leerlingen der Staatsmiddelbare Jon
gensschool van Antwerpen, vo genden om
zendbrief, waarvan wij de letterlijke verta
ling geven
van den Staat
TE ANTWERPEN
I
Der,turend Bureel
Antwerpen, CO September 1010.
Mijnheer,
recht hunne kinderen cf pupillen te doen önt-1'
slaan der verplichting het godsdienstonderwijs
te volgen.
De ontslaging moet schriftelijk gevraagd wor
den aan den Bestuurder, bij 't inschrijven van
den leerling of bij 't openen der leergangen, t.t
z. vóór deeeiste les vangodsdienst.
De vraag tot ontslaging moet elk jaar ver
nieuwd worden.
De leerlingen welke niet regelmatig ontslagen
herden, moeten do godsdienstlessen bijwonen,
willen zij niet aanzien worden als 'onregelmati;
leerlingen.
In dit geval kunnen zij aanspraak maken noch
op prijzen, noch op deelneming aan denalgemee-
nen prijskamp.
Het onslagen van den godsdienstkursus heefl
geen enkel nadeclig gevolg onder oogpunt van
den algemeenen uitslag der prijskampen.
Voor de leerlingen, regelmatig ontslagen vai
Je godsdienstlessen, zal men van het totaal dei
punten, toegekend aan dc Verplichte vakken,
aftrekken hot getal punten, door het reglement
toegekend, aan den godsdienst.
In geval gij zoudt oordeelen gebruik to maken
van uw recht van ontslaging, zal het volstaan
bijgaanden briefte teekenen en wed^r testuren,
vóór 20 September, aan den Heer Bestuurder.
Aanveerd, Mijnheer, de verzekering myner
achting. De Schepen-Voorzitter,
Victor DESGUIN.
Antwerpen, den 1910.
Mijnheer dc Bestuurder der Middelbare
Jongensschool van Antwerpen
In gevolge artikel S der wet van 1 Juni 1850,
vraag ik dat mijn zoonleerling van de
ontslagen zou worden van het bijwonen de»
godsdienstlessen gedurende het schooljaar 1910-
1911.
Ontvang, Mijnheer de Bestuurder, de ver
zekering mijner gevoelens van hoogachting.
Handteeken van den Vader)
of den Voogd des leer lings.)
Wij laten hier oogenblikkelijk op volgen
uittreksels van don ministeriëelen omzend
brief van 31 Oktober 1S98, en kommentaai
op de zaak betrekkelijk
Het blijkt ten k)aarsfe dat de wil van dei
nuisvader moet zijn onbetwijfelbaar, formeel,
uitdrukkelijk. Daarenboven moet hij vrijelijk
uitgedrukt geweest zijn.
Het hoort uitdrukkelijk aan de ouder.'
en de voogden liet initiatief te nemen on
verzoeken tot onlslaging te vragen of te ver
nieuwen. Niet meer voor den godsdienst
kursus of voor welken ook van het pro
gramma, is het. noodig toevlucht te nemen
tol het uitzonderlijke middel van een bulle
tin, om zich te vergewissen omtrent de in
zichten van den huisvader.
De kursus (de godsdienst) is door de
wet geschreven bij de verplichte vakken van
het middelbaar onderwijs, en het Staatsbe
stuur zou niet dulden dat men, op icelkda-
nige wijze ook, den huisvader zou verzoeken
voor hunne kinderen ae ontslaging der
godsdienstlessen te vragen.(De aanvragen tol
ontslagen van den kursus van godsdienst,
mogen niet gedaan worden onder vorm van
gedrukte bulletijns, noch door tussehenko-
men der bestuurders van pensionnaten, ge-
Hecht aan staatsgestichten.
Die manier van handelen is klaarblijkend
strijdend met de wetten Zij maakt aanslag
op de vrijheid van den huisvader en is, daar
enboven uitdrukkelijk verboden door den
ministeriëelen omzendbrief van 31 Oktober
1898.
Het initiatief in zulk eene belangrijke zaak
behoort uitsluitend en rechtstreeks aan den
huisvader, wiens vrijheid op geeno manier
ook, aan zekere verplichtingen mag onder
worpen of ontaard worden. (De San-Code
de I Enseignement Moyon en Belgique 1910,
bij Jos. Van In, Lier.
Wat do fanatieke liberaal Desguin van
Antwerpen dus deed, was doodeenvoudig,
een aanslag plegen op do vrijheid der huis
vaders.
Zal minister Schollaert de handschoen
durven oprapen en in do Kamer, na Desguin
zooals 't hoort behandeld te hebbenhem pu
bliek aan den paal te stellen
Welko katholieke volksvertegenwoordiger
zal eene interpellatie over de zaak vragen V
Al te lang duurt de onbeschaamdheid der
jeuzen. Zal het gezegd zijn dat wij, na 20
aar katholiek ministerie, nog lauw genoeg
zijn om onzen godsdienst, door middel van
•ificieel ambt ongestraft to laten bekam
pen
Ik heb de eer uwe aandacht te trekken op
maatregelen, door den Heer Minister voorge-j
schreven, in sake het onderwijs van den gods-,cen
dienst in de Staatsmiddelbare scholen.
Vele katholieke bladen riepen de aandacht
van den bevoegden minister op 't voltrokken
feit, doch niet hoog genoeg werd over 'tal-
Igerneen geroepen Te hopen is liet, dat onze
3C kreet weerklank zal vinden en dat wij ons
heel kortelings, zullen mogen verheugen ir
rongen maatregel ter bescherming van
.de Vrijheid cn van het Recht 1 E.
Soldaten-barree/wachters nabij de statie van Tergnier
Gen ministerraad.
Vrijdag morgend had in hel El yseuni een
ministerraad plaats.
M. Briand deed den toestand der beweging
kennen. Hij legde do maatregelen uit welke
hij reeds genomen had, en deze welke nog
konden aangewend worden om de openbare
veiligheid te verzekeren on te maken dat de
Parijzer markten van eetwaren voorzien
werden
Hij kondigde ook aan, dat er eene werk-
lierneming te bespeuren is,en regelmatig veld
wint.
Daarom gaf do minister van Openbare
Werken de volgende uitleggingen
Op het Noordernet is de dienst reeds ver
dubheid huiten den eersten dag. De treinen met
voedingsmiddelen komen in massa aan.
Vrijdag morgend ontbraken in de statie
van La Chapel le nog slechts 12 ten honderd
van het personeel. In do statie van Parijs
was het maar Sten honderd.
Op liet Orleansnet is de toestand normaal
evenals op de lijnen Parijs-Lyon-Middeland-
sche zee.
De treinen welke gisteren op die lijn niet
konden rijden, zijn terug in voege gebracht.
Op het Oosternet gaat alles regelmatig.
Alleenlijk moesten in de Ardennen eenige
koopwarenlreinen opgeschorscht worden.
Op het Westernet zijn al de treinen met
levensmiddelen en vee toegekomen. De Inva-
lieden- en St-Lazarusstatiën zij heropend.
Tijdens den ministerraad werd aan M.
Briand volgend schrijven overhandigd, uil-
gaande van het werkslakerskomiteit
Mijnheer de Voorzitter,
Gisteren, 18,leu Oktober, om 11 ure,
hebben wij aan den Minister van Binnenlan-
sche Zaken, een brief gezonden, waarin de
inzichten der spoorwegwerklieden duidelijk
uiteengezet werden, lieden, 14don Oktober,
om 11 ure, hebben wij nog liet antwoord niet
ontvangen, dat wij mochten verwachten.
Ons dunkens wordt elk uur nog de ver
antwoordelijkheid verzwaard, en de belangen
van het publiek erger geschaad.
Wij komen dus vragen, Mijnheer do
Voorzitter, ons zoo spoedig mogelijk uwe in
zichten le doen kennen.
Aanvaard, Mijnheer de voorzitter, do
uitdrukking onzer achlbaarste gevoelens.
v Voor het komiteit der werkstaking,
op bevel GRANDVALLET,
20, O. L. Vrouw van Nazai'etbsïraat.
Na de mededeoling van dit schrijven, heeft
de raad besloten, de'maatrcgclen uit te voe
ren, welke reeds vroeger genomen werden,
't is te zeggen, aan al de spoorwegkompag-
niën, do eisehen der werklieden te sturen,
hunne antwoorden te aanvaarden en dus als
bemiddelaar op te treden lusschen de com-
pagniën cn de werklieden.
De minister van Binnenlandscho Zaken is
daarniedo onmiddelijk begonnen.
M. Millerand heeft aan den raad een wets
ontwerp voorgelegd, betrek hebbende op de
regeling der geschillen op de spoorweg
netten.
Verklaringen van M. Briand
Vrijdag namiddag had de voorzitter van
het Fransch kabinet eene bijeenkomst met do
Parijzer afgevaardigden. Hij verklaarde zich
bereid, een debat le houden inet de afgevaar
digden der spoorwegkompagniën, over do
eischen dor werklieden.
Daar de volksvertegenwoordigers aan
drongen, om te weten of de voorzitter van
den ministerraad rechtstreeks aan het ko
miteit der werkstaking zou antwoorden,
verklaarde M. Briand, dat liet hem niet mo
gelijk was in briefwisseling te treden met
aangehoudenen of personen die onder aan
houdingsmandaat zijn. Hij herkent liet ko
miteit der werkstaking niet en wil enkel eene
samenkomst met do gemachtigde vertegen
woordigers van het personeel.
M. Briand zegde ook nog, dat de werksta
king afneemt dat hij wist dat men zou
trachten do beroering to doen duren^door hot
verwekken van andere werkstakingen dat
men zou trachten onlusten to verwekken,
doch. dat hij alle voorzorgen genomen had,
voor het verzekeren der openbare veiligheid
te Parijs en in het overige van het land.
Na deze samenkomst besloot M. Georges
Bery zijne kollegas, van hot departement
der Seine, op eene vergadering uit to noodi-
gen, om te zien of hel niet mogelijk zou zijn.
de federatie der stokers cn machinisten en In t
Nationaal Syndikaat der spoorwegwerk-
lieden, aan te zetten, een onderhoud te vragen
met don voorzitter van het babinet.
De toestand Vrijdag
Op alle nellen wordt eene aanzienlijke
werk herneming vastgesteld.
Te Boulogne-aan-Zee waren al de werklie
den der groote snelheid op hunnen post. Er
was nog slechts een werkstaker. De machi
nisten hebben geene rekening gehouden van
het mobilisatiedekreot. 132 werklieden van
de 423, die aan de kleine snelheid verhonden
waren, staken nog. Een aanhoudingsman
daat is afgeleverd tegen zekeren Pecron, om
de deur der Werkbeurs gesloten gehouden
te houden, na afloop cencr vergadering.
In do Noordstatie te Parijs verbetert de
toestand langzamerhand. Het werk wordt
hernomen, doch zeer traag. De compagnie
berekende, dat er tot Vrijdag middag min
stens 18 treinen zouden kunnen vertrekken,
do bommeltreinen niet medegerekond. Zóó
konden treinen vertrekken voor Boulogne,
Calais, Rysel, Abbeville, Douai enz. Naar
mate er treinen binnenkomen, zullen nog an
dere in voege gebracht worden.
Te Hazebrouck wordt het werk algemeen
hernomen. Allo treinen konden reeds ver
trekken.
Op het Oosternet is er geene verandering
gekomen. AU" treinverkeer gaat regelmatig.
Allo veiligheidsmaatregelen zijn genomen.
Een deel van het hekken is gesloten aan do
statie te Parijs.
Te Bordeaux is do staking voor goed uit
gebroken. Twaalf wisselwachters op zestien
en zes en zestig machinisten op hondord zijn
in staking. In de arsenalen zijn er veel ont
brekende.
De treinen kunnen evenwel als regelmatig
vertrekken, doch daar er voor Bayonne zoo
weinig reizigers waren, heeft het spoorweg-
beheer twee treinen samengebracht.
