De ziekte der Koningin.
Katholieken, vooruit
gp den Weg
'T EEN EN 'T ANDER
ID AGrEL A.D
Bestuurder J. Van Nuffel-De Oendt. 1
DE MUITERIJ IN BRAZILIË
NS
AVERECHTSGHE VOORUITGANG
Zestiende jaargang nr 800. i G3
2 CENTIEMEN HET NUMMER
Zondag 27 en Maandag 28 November 1910
ABONNEMENTEN:
Zes maanden 4 franken. Een jaar 8 franken.
Inschrijving in alle poslbureelen van liet land.
EERSTE UITGAAF, 4 uren 's avonds.
TWEEDE UITGAAF, 7 uren 's avonds.
BUREELEN
TE BRUSSEL
230) Eüaachtschen Steenweg, 230.
TE AALST
Kerlcstraat,
Telefoon 114
AANKONDIGINGEN
KI. aank. (1 tot *1 kl. reg.) tr. 0,60
3® bladz. (groote regel) fr. 1,00
4° bladz. (kleine regel) fr. 0,30
Financ. aankon, (per regel) fr. 2,00
Reklamen (per regel) fr. 2,00
Gemengd nieuws (per regel) fr. 3,00
Recht, herstell. (per regel) fr. 2,00
Overlijden (per regel) fr. 2,00
Voor alle aankondigingen, zich wenden
E. TAMINfAU, 217, de Mé^odestraat, Brussel*
Het programma der katholieken be
vat een punt dat door iedereen met
oprechte voldoening is vernomen ge
worden Ontwikkelingen uitbreiding
van het onderwijs in alle graden; vooral
uitbreiding van het beroepsonderwijs
en van hel lager onderwijs.
Wij willen stil blijven bij de uitbrei
ding van ons lager onderwijs. Onze
lezers weten dat in deze laatste twintig
jaren bet lager onderwijs een buiten
gewonen vooruitgaifg beeft mogen be
leven de laatste tien jaren vooral
waren hierin beteekenisvol. Toen de
liberalen aan het bewind waren in ons
land in 1880 waren er in België meer
dan twintig tea honderd ongeletterd en.
Toen zijn de katholieken in 84 aan liet
bestuur gekomen, en sedert dien tijd
is het onderwijs aanhoudend vooruit
gegaan zoodat wij op dezen oogenblik
de verblijdende gebeurtenis mogen
aanschouwen dat er in ons land nog
50 a 00,000 niet schoolgaande kin
deren zijn të vindon, wat eer. percent
geeft van ir.iii dan. 5 .ten honderd. Het
klassieke land van hetverplicht onder
wijs, Duitschland met zijn ijzeren tucht
cn zijne strenge bestraffing, telt nog 6
ten honderd niet schoolgaande kinde
ren in Frankrijk is liet in de steden
vijf en op het platteland tien ten hon
derd, in Engeland twintig en in Italië
dertig ten honderd. En die uitslagen
zijn dan nog bekomen door de ver
plichting..
Hoe is het mogelijk onzen bloeiendon
toestand te verzwijgen, of erger nog,
ons land zoo zwart mogelijk af te schil
deren. Neen, lieeren tegenstrevers, dat
is niet hoffelijk. De eerste hoedanigheid
van ieder rechtzinnig man, van welke
politieke of wijsgeerigo overtuiging hij
dan ook zij,moet de liefde tot de waar
heid zijn.Volgens sommige statistieken
was het getal ongeletlerden in 1909 in
België iets meer dan vijf ten honderd.
Wij mogen alzoo op gelijken rang
staan met Duitschland en ver boven
Frankrijk, Engeland en Italië.
De liberale volksvertegenwoordiger
Franck van Antwerpen komt voor den
dagmetdegetuigenis van eenEngelsch-
man, die naar zijn zeggen 13270 per
sonen zou hebben ondervraagd boven
de 10 jaar en alleen uit de werkorsbe-
volking. Hij kwam voor den dag met
21,5 per cent ongeletterden onder deze
klas van personen.
Is zulke statistiek ernstig Heel
zeker neen. Wie heeft vooreerst de
waarheid dier waarnemingen kunnen
onderzoeken en daarbij welke perso
nen heeft hij ondervraagd 1 Mogelijk
niets dan straatloopers en rondleur
ders hetgene toch zeker onze wer
kersbevolking niet uitmaakt, wij be
doelen onze brave, neerstige en ver
standige werkersbevolking... Maar
ziet, met zulke bronnen moeten onze
tegenstrevers voor den dag komen, in
plaats van in hun eigen land met eigen
oogen te bestatigen wat er te bestatigen
is. Het liberaal blad van Oostende,
Le Carillon, zei nog over een viertal
weken Het is niet meer te loochenen,
wanneer men onze werklieden aan
spreekt,komt men uiterst zelden of raar
een ongeletterde tegen ja, wij mogen
het zeggen, er zijn geene ongeletter
den meer in België. Wat verschil van
meening, niet waar lezers, met dien
Engelschman
Anseele ging echter nog verder hij
vertelde dat er nijverheidsstreken wa
ren, waar er nog 50 ten honderd on
geletterden zijn. Spijtig dat Anseele
vergeten heeft die streken te noemen.
Wij gaan hem "chter antwoorden met
officieële oorkonden
Tusschen al de milicianen van Lim
burg vond men in 1909 geen enkel
ongeletterde in heel de provincie Lu
xemburg heeft men thans bekend ge
maakt dat er slechts 1,6 percent onge
letterden zijn. Het arrondissement
Aalst telde slechts 3 ten honderd on
geletterden en in het arrondissement
Antwerpen was liet getal ongeletterden
gansch onbeduidend. Waar zou An
seele die 50 ten honderd dan gevonden
hebben Dit moet voorzeker in Hene
gouwen zijn, in liet land van belofte
onzer goddelooze tegenstrevers. Zou
den de socialisten ons daarover niet
willen inlichten
Volgens eene offleieële oorkonde,
opgemaakt meest door andersdenkende
bedienden, blijkt echter dat in 1909
voor geheel het land het percent onge
letterden slechts 7,03 ten honderd was.
Daar liet percent in de laatste jaren
vooral verminderde, mógen wij zeker
■zijn dat liet getal ongeletterden voor
1910 niet ver hoven de vijf ten honderd
zal beloopen. Dat is de waarheid en
geene andere Was het anders, we
zouden het ook schrijven en spijt ge
voelen over den toestand. Maar nu dat
wij mogen roemen op een der beste
uitslagen .van Europa, nu zijn we fier
en het is met eene oprecht gevoelde
vreugde, dat wij dien uilslag hekend
maken.
Ja, wij weten en bekennen het, 50 a
60,000 niet schoolgaande kinderen,
hoewel hef minder is dan in alle andere
landen, is nog te veel, voor ons land.
België moet zooals voor zijnen han
del en nijverheid, ook voor zijn onder
wijs, niet alleen op den eersten, maar
feijd uil ojj den eersten rang komen lus-
:schon alle landen van Europa.
Wij van onzen k»pt zullen al het mo
gelijke bijdragen om dien toestand te
verbeterenDe ouders roepen we toe
Vaders, moeders, zendt uwe kleinen
ter schole en schenkt ze een grondig
onderwijs de katholieke bestuurders
zeggen wij Gaat voort op den inge
slagen weg moedigt krachtdadig cn
milddadig allen vooruitgang van het
onderwijs aan stelt den veertienjari
gen schooltijd zoo gauw mogelijk vast
en gebruikt dan de beste middelen, om
alle kinderen ter school le houden tot
hun 14 jaar.
Misschien is er wel een middel te
vinden, dat de kinderen niet zal toela
ten onder schooltijd op straat rond te
slenteren, met de policieagenten aan to
zetten mede een oog in het zeil te hou
den, zooals dil nu op sommige plaat
sen gebeurt. Dan zouden wij eens te
meer aan onze tegenstrevers toonen,
hoe zeer ons het volksonderwijs ter
harte ligt, en dat wij maar tegen den
schooldwang zijn, omdat wij weten ten
eerste, dat het een middel is tegen on
zen volksaard en tegen onze volksge
woonten ten tweede, wat erger is,
omdat wij bewust zijn, dat het een
schijnheilig middel is, dat dienen moet
om onze jeugd te vergoddeloozen...
Katholieken, ge zijt op de goede
haan Vooruit op dien weg
Verjaringen.— 27 November 1871.
Het Staatsblad kondigt het ontslag af van
den heer Do Decker, gouverneur van| Lim
burg. De Koning eisclit ook bet ontslag van
den heer Kerwyn de Lettenhove als minister
van Binnenlandsche Zaken. Hij wil het mi
nisterie niet verslappen, maar wel verster
ken, zegt hij. De ministers zijn van gedacht
dat iedere toegeving tijdens de beroertens
eene zwakheid zoude wezen.
28 November 1889. Dood van den heer
Delcour, Staatsminister, gowezen minister
van Binnenlandsche Zaken.
Snelheid der trainen. Waar
rijdeu de treinen het snelst i
De meesten denken dat het in Engeland is
cn ze zijn mis. Het is Frankrijk dat onder
dat opzicht aan het hoofd komt met 93 kilo
meiers per uur, voor de sneltreinen, wel te
verstaan.
Dan volgen Engeland, met 87 kilometers,
Duitschland met 81België m.78, Holland
met 74, Italië met 66, Rusland met 61, De
nemarken met 59, Rumenië met 57, Zwit
seriand met 55 en "Zweden met 54.
Dat de sneltreinen in Frankrijk sneller rij
den dan ergens elders komt hierbij, dat het
land, behalve in het Zuiden, weinig bergach
tig is en dat de groole steden ver van elkan
der liggen de sneltreinen moeten dus niet
dikwijls slaan.
In Engeland is het land meer bergachli,
en daarom staat Engeland bij Frankrijk ten
achter.
In België liggen do groole steden dichtbij
elkander en de sneltreinen moeten er dik
wijls staan,
Op sommige Belgische lijnen is de snelheid
grooter dan eigens elders, bijvoorbeeld op de
lijn van Gent naar Brugge, dierechtisen
door eene efiene vlakte loopt. Sommige trei
nen leggen tot 400 kilometers per uur af.
In Zwitserland en Zweden zijn de bergen
oorzaak dat de treinen veel trager rijden dan
elders.
Tentoonstellingen. Er was
spraak in 4913 i eene wereldtentoonstelling
te houden in New-York.
De heer Gay nor, burgemeester van die stad,
met nog andere voorname ingezetenen, heb
ben die zaak besproken, en besloten geene
tentoonstelling in te richten.
Waarom, dat wordt niet gezegd.
00 coloniaSe wet.Zooals wij ge
meld hebben, heeft M. Renkin in de Kamer
een wetsontwerp neergelegd, strekkende om
eenige wijzigingen te brengen aan de colo-
niale wet. Die wijzigingen hebben vooral
voor doel den toestand in Katanga te regelen
en een ondervoorzitter in den colonialen raad
te benoemen.
Een luchtwlieger in de lucht
verdwaald. Mot de groole vlieg-
week van Belmont,park in Amerika, ver
dwaalde de jonge graaf de Lesseps, bekend
om zijne dubbele vlucht over het Kanaal, in
de lucht.
Ilij was 's namiddags, bij dikken nevel op
gestegen, zwaar en dampend omknelde de
grauwe nevelmantel de aarde en weldra was
de vliegmachien met den vermetelen lucht
schipper, in de duistere lucht verdwenen.
Graat de Lesseps steeg tot op eene hoogte
van 5,000 voet, verloor dan de richting en
kon zich niet meer oriënteeren. Meer
dan een uur doolde hij aldus tusschen wolken
en nevel in duizelingwekkende hoogte en
zocht te vergeefs den rechten weg die hem
naar Belmont park moest terugvoeren.
Gelukkiglijk ontwaarde hij ten slotte de
haken van liet Park en kon ongedeerd aan
landen.
De lieeren liberale en socialische kamer
leden meenen dut. do eenige kwestie om liet
onderwijsvraagstuk op le lossen, het ver
plicht onderwijs is. Wij zeggen meenen, maar
neen zij geven zich alleen den schijn bette
meenen.
Het was ten jare 1880. In de Fransche
Kamer bracht men het verplicht onderwijs
ook te voorschijn. Weet gij hoe men de in
voering ervan wettigde Luistert. Er waren
in 1880 in Frankrijk lien ten honderd onge
letterden. Ferry verklaarde plechtig dat het
eene schande was tien ten honderd ongelet
terden te hebben in een beschaafd land. En
liet verplicht onderwijs werd ingevoerd.
Sindsdien is er veel water door de zee geloo-
pen meer dan 25 jaar later komt men in de
Fransche Kamer den uitslag bekend maken
en deze luidt dat niet enkel tien ten honderd
maar dat meer dan vijftien ten honderd der
milicianen totaal ongeletterd zijn.
En, voegde een andere republikein erbij,
als men die personen er bij voegt, die maar
met do grootste moeite er toe komen heel
gebrekkig hunnen naam to schrijven, dan
komt men niet tot vijftien maar wel tot der-
lig ten honderd ongeletterden En weet ge
wie de persoon is die deze verklaring afleg
de voor het land en geenszins van overdrij
ving kan beschuldigd worden Niemand
anders en niemand minder dan minister
Briand zelvo
Wat zegt ge daarvan volksvleiers en volks
verleiders, die onze brave bevolking in eene
nieuwe ijzeren keten wilt hoeion, en die ons
geenszins de zekerheid geaft iets naderbij
tot tiet zoogezegdo doel van uw streven te
komen.
Neon, er zijn andere middelen, die alles rij
pelijk en zonder vooringenomenheid overwo
gen, voel doelmatiger zullen werken, om het
onderwijs meer en meer te verspreiden. Die
middelen zijn de overtuiging en do aanmoe
diging. Niemand die van goeden wil is, kan
loochenen dat wij op het gebied van onder
wijs machtigen vooruitgang hebben gemaakt;
dat wij nog voortdurend uiterst wel vooruit
gaan; en dat,zoo eeni-der van goeden wil,wil
medewerken, wij Linnen kort de algemcene
verspreiding van het onderwijs zullen mogen
begroeten.
DE MIiMAS-oêRAES
Omstandig verhaal van den oproer.
Het was ïn den nacht van 22lseu tot 23sten November, dat de muiterij losbarstte.
De kapitein-bevelhebber Nevos, van de Minas-Geraeskeerde van den Duguay-Trouin
terug, alwaar hij had ontbeten met de vlooloverbeden. Toen hij aan boord van zijn schip
wilde klimmen, hoorde hij een verward rumoer, en daartusschen geweerschoten.
De bemanning was aan 't muiten. De bevelhebber en twee officieren poogden de orde te
herstellen, doch zij werden gedood. Andere officieren werden doodelijk gekwetst onder het
geroep Leve de Vrijheid
Alsof liet hier een afgesproken teeken gold, werden weldra ook op de andere oorlog
schepen, de Sció-Paulo en de South-Bahia, geweerschoten gehoord. Al de officieren wer
den in booten geplaatst en aan wal gebracht.
Het was een gewone matroos van l8te klas, Jean Candido genaamd, die het bevel over
de oproerige vloot nam. Schietvoorraad en levensmiddelen waren in overvloed voor handen,
doch men had gebrek aan kolen. Zij eiscliten de kolen op der bijzondere stapelhuizen van
het eiland Vianna en bemeesterden de vrachtbooten welke de kolen der paketboolen ver
voerden. Onmiddelijk werd door de muiters bericht gezonden aan president Hermis da
Fonséca, van helgeon er voorgevallen was. Zij eischten de afschaffing der lijfstraffen en
eene verhooging der solde.
Indien zij geene voldoening kregen, dreigden zij de stad te beschieten. Het gouverne
ment antwoordde niet. Weldra weerklonken kanonschoten, en nu en dan werden de moor
dende vuurmonden op de stad gericht en een paar houwitsers op de stad gelost.
De trouw gebleven torpedoweerders, gingen in de diepe baai liggen, in't vooruitzicht
van een mogelijk bevel, de muiters te moeten bombardeeren.
Daar het gouvernement bleef zwijgen,zonden de muiters nog eenige houwitsers in de stad.
Een der houwitsers drong in een huis en doodde er eene vrouw en twee kinderen.
Daarna werd het arsenaal der vloot beschoten.
Toen de officiëele afgevaardigde, M. Carvalho, zich op de muitende schepen aanbood,
drukte de aanvoerders der muiters er bijzonderlijk op, dat zij vertrouwen hadden in het
gouvernement, dat reeds de lichamelijke bestraffingen had afgeschaft, hoewel zij in feito
nog toegepast werden.
Zij vroegen de algeheele kwijtschelding. Déze werd hun toegestaan, zooals men ten
andere onder de rubiek Staatkundig overzicht zal zien.
liet volgende telegram was ook door de muiters aan president Ilermès de Fonsèca ge
zonden geworden
Berouwhebbend over hetgeen wij gedaan hebben voor onze verdediging, voor onze
ordelievendheid, vrijheid en rechtvaardigheid, leggen wij de wapens af, er op vertrou
wende, dat de algeheele kwijtschelding, ons door het Nationaal Congres zal toegestaan
worden, alsook dat de lijfstraffen zullen afgeschaft worden. Het is noodig dat de dienst aan
boord met meer mannen gedaan worde en dat geen onzer opgezegd worde. Wij blijven
gehoorzaam aan Uwe Exc. in wien wij ons geheel en al vertrouwen
Da toestand, Vrijdag.
Vrijdag morgend om 9 ure werd eene be
raadslaging gehouden.
Ziehier het bullelijn dat dan uitgehangen
werd
De Koningin heeft gedurende den nacht
eenige uren gerust. De ziekteverschijnselen
schijnen ai te nemen. De gang der ziekte
is voldoende
(Get.) Dr Rommelaere,
Stiénon,
Le Bmuf.
's Namiddags ver1 «arde een geneesheer,
dat de ziekte gekeerd is en de Koningin zeer
geruststellend is.
Hare majesteit heeft een rustigen dag ge
had. Do hoest komt maar zelden meer voor
de temperatuur dn.ilt gedurig en de koortsen
nemen ook af. Al de/.e waarnemingen lieten
toe te verklaren, dat de slijmkoorts slechts
van heel kleine omvatting zal zijn en eene
spoedige genezing laat voorzien.
Vrijdag avond om 6 ure werd het volgende
bullelijn uitgehangen
De dag is goed geweest de ziekte heeft
haar gewoon verloop.
(get.) Rommflaere, Stiénon,
Le Bceuf.
Koning Albert, die in do laatste dagen
eenige onrust gehad had, scheen Vrijdag we
der gerustgesteld. De goneesheeren aanzien
de ergste krisis als voorbij.
Gisteren bracht M. Coorcman de wen-
schen der Kamer in het Kasteel van Laken
over. Ook de broeder onzer Koningin, hertog
Fran^-Joz.ef van Beiren is erg ziek. De herto
gin Karl-Theodoor, moeder der Koningin,
bad er aan gehouden, aan liet lijdensbed van
haar zoon to blijven, toL de hertog in beter
schap was. 't Is daarom, dal zij nog naar l^ct
kasteel van Laken niet is gekomen.
Het galaontbijt, gevolgd door ontvangst,
dat heden, Zaterdag avond, te Brussel in het
ministerie van Buitenlandsche Zaken moest
plaats hebben, ter gelegenheid van bat Naam-
I feest des Konings, is uit hoofdo der ziekto
der Koningin uitgesteld.