Het Katholiek Congres van het Arrondissement Aalst, (de tweede dag).
De algemeens Vergadering van Maandag
DAGBLAD
VOORDRACHT VAN mijnHERR HRV/V14N
Redevoering van M. Van de Vyvere.
lOe 52° dag
Aanspraak van M. Moyersoen.
2 CENTIEMEN HET NUMMER
Woensdag 19 April 1911
ABONNEMENTEN:
Zes maanden 4 franken. Een jaar 8 franken.
Inschrijving in alle postburcelen van het land.
EERSTE UITGAAF, 4 uren 's avonds. i®
TWEEDE UITGAAF, 7 uren 's avonds. dfr
AANKONDIGINGEN
BUREELEN
TE BRUSSEL
230, Haachtschen Steenweg, 230.
TE AALST
9» Kerkstraat,
t Telefoon 114
Bestuurder: J. Van Nuffel-Dc Gendt.
KI. aank. (1 tot 4 kl. reg.) fr. 0,60
3* bladz. tde regel) fr. 0,50
4e bladz. (de regel) fr. 0,30
Financ. aankon, (per regel) fr. 2,00
Reklameri (per regel) fr. 2.00
Gemengd nieuws (per regel) fr. 2.00
Recht, herstell. (per regel) fr. 2,00
Overlijden (per regel) fr. 2,00
In de wijde zaal van den Katholieken
Werkmanskring, in de Korte Zoutstraat ge
legen, waren er vijftien honderd menschen
opeengepakt. Een tamelijk schoon getal
Damen en Jufvrouwen waren eveneens aan
wezig.
M' Baron L. de Bélhune opent de verga
dering. Deze volksvergadering bewijst, zegl
hij. dat de katholieke partij, al zorgt zij goed
voor kleinen burger en landman, eerst en
vooral zorgt voor den werkman. En om te
voldoen aan de onderrichtingen van Paus
Leo de XIII, hebben wij niet hetor gevonden,
dan een oproep te doen aan twee mannen,
wier verleden borg slaat, voor hunne toe
wijding aan de katholieke zaak. Eerst een
oproep aan Paler Rutten doch dezen mor
gen ontvangen wij de droeve tijding dat hij
te bed ligt. Ik meen dat wij niet beter kun
nen doen, dan aan den grooten volksvriend,
een telegram te sturen, ons spijt uitdruk
kende hem niet in ons midden te zien, en de
hoop koesterende van een spoedig en vol
komen herstel. (Algemeene instemming).
Benevens Pater Rutten, hebben wij Mr Van
de Vyvere gevraagd, die genoeg gekend is
om de rol die hij heeft gespeeld in de katho
lieke partij van Gent en in 't schepencollege.
Pater Ruiten heeft in zijne plaats den lieer
Heyman van St-Niklaas gestuurd. Deze heer
is overal gekend om zijne groote bedrijvig
heid in syndikale zaken en als een der eerste
en beste voormannen van Pater Rutten. Ik
zeg aan die Heeren Hartelijk welkom ei
aan u allen Draagt vele vruchten mede van
het Congres.
Het is ons nauwe
lijks mogelijk een
flauwe schets te geven
van de aangrijpende
redevoeringen, die wij
Maandag avond heb
ben ten gehoore ge
kregen. Het was een
overheerlijke, een
wondervolle avond,
die de zaal deed laaien
van het vlammend
vuur der geestdrift..
M. Heyman drukt
zijn spijt uit over de
ziekte van Pater Rut
ten, en hij zegt: Pater
Rutten gelijkt aan een
ruiter, die gewond
in den slag, huilen
iiet gevecht wordt ge
plaatst, doch waarvan
wij hopen, dat hij
weldra aan 't hoofd
zijner talrijke scharen
zal komen staan. Spijt
is het, mijne Heeren,
dat nog zoo jong hij
reeds den eersten
weersl noet gevoe
len van zijn talrijk
werk. Hopen wij dat
de slag, de laatste
sporen mogen dragen,
wantmannen als Pater
Rut ten zijn voor de
toekomst van liet volk
broodnoodig...
In eenige breede
trekken ga ik het
ideaal van de kristeno
sociale actie afteeke-
nen, want erheerschen
nog vele vooroordee-
len en veel onwetend
heid over het doel dat zij nastreeft. Dit over
wegende denken wij dikwijls aan de 4 blin
den, die rond een olifant waren geschaard.
De eerste meende hij het betasten van 't oor
©en waaier te voelen de tweede nam de
pooten voor kolommen, de derde dacht dat
de staart diende om vliegen te vangen, en de
vierde nam de snuit voor een muziekinstru
ment (gelach in de zaal).,. Rechtuit gezegd,
nog velen onder ons zijn geslagen met blind
heid om do ziel te kunnen voelen en door
gronden. Wij staan voor een onverbiddelijk
vraagpunt De sociale actie zal zijn aan de
katholieken, of zij zal gaan tot de socialisten.
Gij weet het, het hoofddoel der kristene
sociale actie bestaat, om de maatschappij,
gewijzigd naar de huidige omstandigheden,
terug te voeren lot het gildewezen der Mid
deleeuwen, waar wij nu nog de groote
getuigenissen van bewaren. Wij moeten ze
herstellen in de grondgedachte.
Er moet vertrouwen komen tusschen pa
troon en arbeider men moet rechtvaardig
werk geven aan den arbeider men moet be
zadigde concurrentie inrichten de gods
dienstzin en het geloof moeten als de ciment
zijn om het hart van alle menschen samen te
voegen en meer levensvreugde te verwekken
hij hoogere en lagere standen. Gaan wij de
geschiedenis na, de grondgedachte is verlo
ren gegaan do werkman werd afgezonderd
en de grootuijverheid ontwikkelde zich meer
en meer, en als logisch gevolg, op eene lo
gische oorzaak, deze toestand heeft de gevol
gen gehad, die aan 't licht zijn gekomen,
door het onderzoek in 1886 door M. Beer-
naert ingesteld. Zoo iemand ooit den dank
heeft verdiend van de Belgische bevolking,
dan is het Beernaert. We moeten de waar
heid durven zeggen Van de misbruiken,
die de patroon loeliet aan de arbeiders te ge
ven wat hij goedvond, bestaan er nog. Velo
loonen zijn nog zoo laag, de huisarbeid is nog
zoo ellendig, dat het de tranen uit de oogen
JVtij nlie er HEYMA3\'
perst, als men de gevolgen ziet van dit libe
raai stelsel. Deze wantoestand heeft den
grondslag gelegd van het alcoolismus. Bij
nader onderzoek hebben wij de groote wet
gezien, die betrachtte den verkoopprijs der
stoffen, zooveel mogelijk te verminderen, om
alzoo groote kalandizie mogelijk te maken.
Men moest die vermindering uitwinnen op de
hoeveelheid van voortbrengst. Dit verplet
terde do Kleinnijverheid. De kleine nijver
heid moest de noodlottige gevolgen uitsparen
op loonen en arbeidsvoorwaarden. Zoo ont
stond de strijd tusscbe» den handel en de
mindere klassen, en werden de lagere stan
den ontevreden. Die menschen zochten iels
in te winnen, men zag de plaatsen innemen
door landers en vrouwen. Men kon nu niet
meejLuitsparen dan op het voortbrengen van
prulwerk en zoo verdween het kunstwerk.
Zoo ver heeft men het gebracht dat men te
Brussel op den boulevard, niet meer weten
kan, of een type een kol draagt van lijn
waad of een van papier.
Als wij het verstandelijk en zedelijk ver
val van 't volk aanklagen, moeten wij de
oorzaken opsporen en de middelen tot opbeu
ring aangeven.
Er zijn nog katholieken die altijd met het
geloof op de lippen liggen, hoewel zij dat
kris ten-zijn niet toonen door hunne daden.
Wij hebben als grondslag onzen plicht te
vervullen4en Christus gaf ons als plicht in
zijn 2e gebod:Bemin uw naaste als u zeiven.
Jesus zelf gaf liet voorbeeld. Hij spijsde eerst
het volk alvoren het te onderwijzen.
Leo XIII zei het zoo goed Een groot deel
van 't volk lijdt onverdiende ellende, er moet
spoedig en afdoende gewerkt w n.
Staatsminister Beernaert Het valt
niet meer te betwisten of ersymiikaten zullen
komen of niet de vraag is Zullen zij Ka
tholiek of socialistisch zijn Mgr. Mercier
sprak tol de werklieden Hebt gij uwen
plicht volkomen volbracht, dan lieht gij het
recht uw toevlucht te nemen lot vrije onaf
hankelijke syndikaten,
De groote macht dor tegenstrevers ligt in
den economischen toestand, willen wij ons
volk redden, dan moeten de hoogere machten
maatregelen treffen om die economische
armoede tegen te gaan. Kantwerksters die
4,50 fr. verdienen om 14 dagen te werken
aan 12 a 15 uren daags gelaag-werkers, die
12 a 15 uren werken om 11 a 12 fr. ver
dienen blokmakers die voor 14 a 16 uren
werk per dag, wekelijks 11 tot 14 fr. winnen,
de spotloonen in de haarsnijderijen te Loke
ren, waar er vergiftiging bestaatkinderen
van 7 tot 8 jaar in den huisarbeid die 14 uren
per dag werken, en na de week, 40 een
tiemeu ontvangen, als zulke misverstanden
niet worden weggenomen, dan kan men het
vertrouwen van het volk niet genieten. Wij
zijn voor de klasverzoening, en die is maar te
verkrijgen door verzoeningsraden. De twee
aatste maanden hebben het bewezen te Ingel
nunster, te Ninove, te Lessen.
De bestendige verzoeningsraden zooals te
St-Niklaas en te Leuven zijn een zege voor
Het volk. Wij staan tegenover het socialis
mus, de patroons houden in hunne bonden
^eene rekening van politiek, de kristene syn
dikaten rekenen daarom op de hulp van de
hoogeren, opdat zij -openhartiger en recht
zinniger door hen geacht en geholpen zou-
Jen worden. Do kristene actie wil ook het
verstandelijk en zedelijk leven van ons volk
verdedigen. D6 ontwikkelingsgraad van ons
volk staat niet te hoog ons volk is veroor-
feeld om het grof werk te doen, terwijl Duit-
schers of Franschen het fijn werk weghalen.
Wij spreken hier luidop onzen dank uit aan
\f. Schollaert, den grooten socialen minister
voor de nieuwe schoolwet.
Wij werken ook aan de zedelijke volma
king. Wanneer wij klagen over zedelijk ver
val van ons vo,k, dan is het omdat ons volk.
e lang is verstoken geworden van het woord
an hen die als plicht hebben het voor te
ichten. Zij kennen dikwijls de taal van het
volk niet, wat strijdt tegen allo historie. Het
is een maatschappelijke plicht, dat de hooge
ren in staat zijn deftig de taal te kunnen
spreken van hun volk. (Geestdriftige ovatie).
Tegenover 50 jaar wordt er in Frankrijk
500,000,000 franken meer verdiend en
50,000,000 meer verdronken; in Duitsch-
land wordt er 3.000,000.000 fr. meer ver-
liend en 3,000,000,000 fr. meer verdronken.
Het veroveren van den sloffelijken voorspoed
moet gepaard gaan met den strijd tegen het
alcoolismus. Ons volk moet niet meer ver
dienen om het in de schuiven te leggen der
ierbergiers. Zij moeten ook hunne plichten
.foed volbrengen. Het moet zijn meester def-
ig dienen, het mag geen tijd stelen, het
uoet den arbeid goed doen, liet moet de
lelangen van zijn meester voorstaan.
Heer Ileyman dankt depriesters voor hunne
sociale werking, doet een oproep aan de
lioogeren,om tot het volk te naderen; smeekt
de damen hunne groote begaafdheden bij te
brengen; roept de werklieden toe, met Pater
Rut ten en Montalembert, dat boe moer de
kristen vlag woidt beschoten en met Moed
bevlekt, hoe Iftfc'-i' zij het moeten verdedigen
en beminnen.
Toen Liebknecht in 1876 zei Zoodra
Duitschland 60 millioen zielen telt, is liet
socialismus de baas; toen sprak Windhorst
Zoo de katholieke actie niet bestond. Volgen
wij dit voorbeeld, en houden wij hoog en
trouw het vaandel der sociale actie. (Deze
schitterendè redevoering werd op eene mach
tige ovatie begroet. Het was meer dan tien
dubbel verdiend.)
Do volksgezinde redenaar drukt aan het
Aalslersche arrondissement zijn gelukwen-
schen en zijne bewondering uit, voor hunne
blijken naar zucht tot eendracht, voordo ge
reedheid in de gemoederen om harde waarhe
den te aanhooren en te juichen. Vlaamsche
vrouwen van hoogere standen en lagere stan
den, roept spreker uit. het is tijd dat gij ont
waakt. Het geloof is niet enkel een gevoel,
het is eene drijfveer, de steun van al onze
werking, de bron uwer daden, zoodat een
geloovig mensch ganscli van wezen voran-
dert tegen anderdenkende. Zulke dagen zijn
noodig om de klassen bijeen te brengen wij
zijn broeders, omdat wij broeders zijn, wo
nende in do zelfde sociale plek, broeders die
elkander moeten helpen, en die aan elkander
het doel moeten geven dat hun rechtmatig
toekomt. De tegenstrevers zeggen De ka
tholieke godsdienst is van aard om het lot
van de werklieden le verzwaren. Hij is niet
m staat de rechten van de mindere te verde
digen, want hij zegt dat men zijn lot verdul
dig moet zijn. Dat is valscheid en leugeptaal
Zeker de godsdienst zegt. aan alie standen
Ge moet. uw lot met gelatenheid dragen, £n
do hand des Heeren zegenen die u de rampen
overzendt. Doch hij zegt nergens of nooit.
Gij moet in ellende blijven verkeeren die ge
kunt verhelpen. Wel integendeel I Ieder
mensch heeft tot plicht zich te ontwikkelen
zooveel hij kan. De ellende komt niet van
God, en om de ellende te bestrijden die van
de menschen komt, vindt men in de katholie
ken de taaiste, de onvermoeibaarste en de
openhartigste kampioenen.
Tusschen de werklieden zijn er nog velen
die niet willen verstaan dat zij zich moeten
vereenigen dat zij meer onderwijs moeten
geven aan hunne kinderen, dat zij zelf moe
ten werken om hun loon en de arbeidsvoor
waarden te verbeteren zulke werklieden
zijn ofwel geen kristenen, ofwel het zijn laf-
hertigen Tegen menschenwerk kont een
kristen geene zwakheid.
De werklieden moeten een mannentaal aan
hooren. Aan allen zeg ik ge moet uw even
naaste beminnen, en hem hijslaan in zijne
ellende. Ieder klasse moet eerst voor haar
zelve zorgen. Als ge in de vereeniging treedt
moet ge ten volle overtuigd zijn dat het is
om samen le werken, en ge moet er de tucht
in onderhouden, met. de geboden te aanhoo
ren van die mannen welke gij vrijelijk aan
't hoofd hebt gekozen uwer vrije vereeniging.
Om u te verheffen is niet enkel een loonstrijd
voldoende, ge moet u verstandelijk en zede
lijk ontwikkelen. Dan zult ge niet enkel
voorbijgaande uitslagen hekomen, maar ge
zult de verheffing van uw volk bewerken en
den socialen vrede bewerkstelligen. Met
recht zegt men tot de hoogere standen ge
moet de werkmenschen eerbiedigen. Hel is
niet waar te zeggen, ik hen haas of patroon,
ik doe wat ik wil. Waar het een menschelijk
leven geldt, daar is het een wezen met een
gelijke ziel als die van den patroon. Waar
hot gaat om hetbrood van vrouw en kinderen,
daar heeft niemand het volstrekte meester
schap. Werklieden, ge moet uwe vrijheid
beschermen in vrije vereenigingen. Doch we
moeten hier alle toestanden overwegen, we
moeten zoeken waar steun dient gegeven te
worden. De vijand is er toegekomen op vele
plaatsen het geloof en de zeden te verzwak
ken. Daarom moeten wij hesluiten
De vereeniging van allo katholieken is
noodig. Wij moeten allen als broeders zijn,
allen meewerken lot de verheffing van 't
volk en het bewaren van het geloof. Ons 2e
besluit moet zijn van praktischen aard ieder
van u moet uit dit congres zijne vruchten
meedragen. Gij zult nu overtuigd zijn, dat
de katholieke godsdienst niet enkel oplegt
uw geweien te bewaren, doch dat gij uw ge
loof door daden moet belijden. Gij moet zor
gen voor uwen evennaaste, ge moet de ver
broedering bewerken van alle kristenen.
Daarom stelt u de vraag Welk is mijn rol,
en waar is mijn gelid? Voor hen, die het
congres verlaten, zonder die kwestie voor
hun zelve te hebben opgelost, voor zulken is
het congres als een rook... Nochtans de
plooien van het katholiek vaandel zijn zoo
breed dat allen die van goeden wil zijn, er
zich kunnen onder scharen. Zij zijn zoo sterk,
dat ieder er eene plaats van eer kan in vin
den, De katholieke partij is als een leger, be
staande uit velo wapens en wapenknechten.
Het voetvolk is de ware macht, dat is de
groote massa, het is den waarborg van den
zegepraal. Men moet zich onder die rangen
niet schamen, want de plaatsen zijn er zoo
edel als die te paard, of als die der hevel
voerders. De nederigste leden zijn diegenen
die zich gedragen als goede kristenen, en die
in de vereenigingen treden, welke nevens
voordeden van stoffelijke» aard, verstande
lijke en zedelijke versterking schenken. Het
zijn die vereenigingen die den grondslag van
het katholiek leven uitmaken, Men mag er
geene politieke organisaliën van maken, van
de leden niets anders vragen, dan dat ze ge
trouw blijven aan hun geloof. Daarboven
staat de ruiterij. Zij is toegankelijk aan
iedereen men moet er noch geld,noch goed,
noch groote naam of ontwikkeld versland
voor hebben, een goed hart is voldoende
het zijn de vereenigingen van godsdienstigen
aard. Hun eerslo en voornaamste strijd is,
het welvaren van den godsdienst betrachten]
Hieruit zijn al onze beste strijders gesproten.
Het is meest van do nederigsten dat men
de beste verdiensten ontvangt. In mijn strijd
dikwijls den sleun dier nederigon ontmoet,
en wel zulken steun, dat men hem te ver
geefs elders zou kunnen vinden. liet zijn
mannen die den eerbied afdwingen van hoo-
gerhand. Door den iever voor hunnen gods
dienst schittert de glans van hun hart. De
STEUN DER KATHOLIEKE PARTIJ, DAT IS DE RUI
TERIJ En dan onze drukpers Onnoodig er
op te drukken, ieder weet het Het zijn onze
klaroenen, die overal de goede mare over
brengen en overal binnendringen. Zij werkt
met gesloten deuren. Zij gaat de dwaalleer
overal te keer, zoodanig dat zij den vijand
met stomheid en verbaasdheid slaat, zij baant
den weg tot persoonlijke werking.... De kris
tene onderwijzers en onderwijzeressen is do
keurbende. Op 't oogonblik vraagt zij ver-;
hooging van soldij, dut men ze geve, want
zij heeft ze verdiend.
Waar is de plaats onzer kristene vrouwen?
Als wij die in onze beweging niet hebben,
dan missen wij het beste onzer beweging.
Het zal vooral in hot to-huis, in den haard
zijn zij kannen den man nog redden, dïo
verdwaald is door het doodend socialismus,
of bedorven door de slechte liberale leerstel
sels. God zij gedankt Zij komen ons ter
hulpe. Hunne plaats is in't amhulanciekorps.
Waar ellende is to bestrijden, daar is hun
terrein, want de ellendo is hun vijand. Ten
gevolge van de ziekten en den levensstrijd,
kan de kristene vrouw, 't zij zuster, huis
moeder of wereldlijke ons helpen door steeds
ons het voorbeeld voor oogen te houden der
kristene liefdadigheid. Zij zijn het schild dat
ons bevrijden moet tegen alle verraderlijke
aanvallen. Dat do vruchten van dit Congres
mogen zijn dat niemand zijn plaats verzuime
in het gelid. Alleman is vrijwilliger. Alleman
is vrij van het uniform te kiezen doch do
tucht moet er blijven.
Dat moet het begin zijn van een nieuw en
lansrijk tijdperk, dat geen misverstand mag
kennen. Men moet weten en men zal het we
ten dat de katholieke partij besloten is al hare
kinderen te verdedigen, en alle wettige be
langen voor le slaan. Wij mogen allen maar
ééne ziel en één hart uitmaken, omdat wij
allen kinderen van één geloof zijn, dat ons zal
brengen eene algemeene eendrachtige wer
king.
Deze overheerlijke rederoering, met waar
alent, gevoel en overtuiging, in "aller harten
neergestort, werd op een eindeloos gejuich
onthaald. M. Moyersoon, algemeen voorzit
ter van 't congres, bedankte geestdriftig én
sprekers én toehoorders, en niet het minst de
geachte damen en jufvrouwen. Deze uiterst
welgelukte volksvergadering ging in onbe
schrijfelijke geestdrift uiteen "en de 1500
personen bleven lang onder den weldocnden
en ontróerenden indruk van al liet schoone,
al het verhevene, en al verkwikkende van
den eersten congresdag.
Iloowel een wind in den morgen is opge-1
stegen, blijft het weer, hot mooiste, het aan
genaamste. het bekoorlijkste dat wij in ons
land ooit kregen. Het is waaldijk of de hemel
zelf aan do glorievolle feesten willen deel
nemen. Wij gaan onze lezers on lezeressen, al
geven wat ons eenigermate mogelijk is hun
geven.
De AfdeeEingen,
Van 0 tot 12 en van 2 tot 3 uren vergade
ren andermaal de verschillende afdeelingen.
De besprekingen zijn overal belangwekkend;
op vele plaatsen zeer ingewikkeld en van liet
hoogste belang. Het is ons totaal onmogelijk
van iedere afdceling hier in het bijzonder lo
spreken. Het blad zou wel tienmaal to klein
zijn. Morgen zullen wij de officiéél e opnamen
en besluitselen mede doelen. Vandaag zullen
wij de eersto groote redevoeringen zou vol
ledig en uitgebreid als het zijn kan, afkondi
gen en de laatste groote aanspraken van do
slolvergaderingzullen wij onze geachte lezers
en lezeressen insgelijks morgen bezorgen.
De Sluitingsvergadering
Om diij uren begint de groote zaal van
St-Jozefs college vol te loopen van het volk»
Op aller wezens ligt de uitdrukking van
groote innerlijke tevredenheid, in aller oogen
bemerkt men de geestdrift, eigen aan de
grootste en merkwaardigste der katholieke
landdagen.
Eenigen tijd na drij uren rinkelt de bel, en
M. Moyersoen, die werkelijk blijken hoeft
jegeven, van rusteloozen arbeid en grenzen-
.oozen iever voor onze Heilige Zaak, slaat
recht en doet in medeslepende termen on
overtuigend gevoel, de volgende toespraak
Eerxccerde Heeren
Mevrouwen t
Mijnheeren,
De twee dagen die we samen hebben doop'
gebracht zijn voor eenieder van ons dagen
van opbeuring geweest. De voorzegging mij
ner openingsrede was immers gegrond.
Er zijn hier niet alleen gewichtige beslis*
singen onder alle opzichten genomen, leer
zame onderrichtingen gegeven, waar nau
were handen zijn gesmeed geworden
tusschen al de katholieken van het arrondis
sement.
Zulks is een verheugend feit Want na dat
ij onze machten in oogenschouw hebben ge
nomen, moeten wij het werk aanvangen mei
onverschrokken moed Het Congres heeft
aan eenieder van U de leemten getoond die
nog bestaan in onze werking in die leemten
moet voorzien worden zonder Terwijl
