3e Reeks inleven van
1. Vincent Diericx
lef Hellandscii en
hel Belgische
stelsel.
'T EEN EN 'T ANDER
Rond den pilleken toeslancl
Eene moorderij uaMj Parijs
Vrijdag 13 Juni 1911
I3A.GBLAI3
BestuurderJ. Van NuffeBDe Gendt.
Os ooÉrwijzets vso Saxen
en het godsdienstig onderwijs
Twee werklieden opgesloten
in een.... M-ansilioffer
Zewessftiesieie jaargang nr i 39,
2 CENTIEMEN HET NUMMER
ABONNEMENTEN:
Zes maanden 4 franken. Een jaar 8 franken.
Inschrijving in alle posthureelen van het land.
EERSTE UITGAAF, 4 uren 's avonds.
TWEEDE UITGAAF, 7 uren 's avonds.
#8$
EUREELEN
TE ERSISSEL I TE HALST
723, Steemweg van VtfaterBoc, 723. j &9 Kerlsstraat, O*
Telefoon 114
AANKONDIGINGEN j
KI. aank. (1 tot 4 kl. reg.) fr. 0,60
3® bladz. ide regel) fr. 0,50
4® bladz. (de regel) fr. 0,30
Financ. aankon, (per regel) fr. 2,00
Reldarnen (per regel) fr. 1,00
Gemengd nieuws (per regel) fr. 2,00
Recht, herstell. (per regel) fr. 2,00
Overlijden (per regel) fr. 2,00
De antiklerikalen zoeken uit allo
hout pijlen te snijden en zoo aarzelen
z:j niet, het ITo'ilandsche schoolstelsel
ais tegenwicht te geven van hot thans
voorgestelde in België in andere
woorden, zij beweren dat het in Hol
land juist hot tegenovergestelde is, als
wij in België willen zien ingevoerd.
Zij halen eenige bepalingen aan, die
schijnbaar wel liet tegenovergestelde
uitdrukken doelt die van naderbij ba-
keken bijna gansch op hetzelfde neer
komen.
De Hollandsche wet door artikel 2
verbiedt aan de provinciale en de ge
meentebesturen de vrije lagere scholen
te ondersteunen, het is gelijk onder
welken vorm.
Die zoo spreken, spreken waarheid;
docb zij zijn weinig rechtzinnig als zij
de andere punten verzwijgen, die ech
ter van buitengewoon belang zijn, Zoo
neemt de Staat ten zijnen laste, al de
jaarwedden van de vrije onderwijzers,
en bovendien schenkt hij jaarlijks voor
het onderhoud der klassen nog een
hulpgeld van GO florijnen of meer dan
12G frank. De Staat neemt dus op zich
bijna de algeheelheid der uitgaven.
Om te beletten dat de komiteiten,
door het stichten van scholen geen
voordeel zouden trekken, was het dus
billijk en juist, de provinciën en ge
meenten te verbieden aan de vrije scho
len nog hulpgelden te verieenen.
In België wel is waar worden die
uitgaven ten laste gelegd én van den
Slaat én van de Provincie én van de
Gemeente. Waar is nu feitelijk het
verschil? Maar er is geen verschil
immers in beide gevallen zijn het toch
enkel de lastingbetaiers die hulpgelden
verieenen
De zeden in Holland verschillen met
de Belgische zeden. In Holland hou
den zich de provinciën en de-gemeenten
tevreden met te besturen in België
Waar de antiklerikalen baas zijn in d
provinciën ot de gemeenten, daar doen
zij aan strijdende politiek, en besturen
in 't voordeel van hunne vrienden, van
hunne nichtjes en kozijntjes.
2. In Holland wordt geene enkele
vrije school ondersteund, waarvan het
personeel niet gediplomeerd en be
kwaam is. Zij die dit punt opwerpen,
hebben niet eens de wet Scliollaert, of
de Bus de Warnaffe gelezen, want
daarin staat duidelijk dat enkel die
scholen zullen hunne toelagen genieten,
waarvan het personeel voortaan zal ge
diplomeerd zijn.
tl. '-In Holland moeten de vrije onder-
w ijzers, drager zijn van een getuig
schrift van goed gedrag, van wegede
1 mrgeflij ke overheid in België is het
voldoende dat de eene of de andere
priester teekent dat hij een volmaakt
krerika'al is.»
Dat is eene domme op werping noch
min noch meer.
Waarin berust het getuigschrift van
de burgerlijke overheid Enkel en
alleen op eene rechterlijke veroordee-
.ling. Zijt gij niet veroordeeld, dan is
de burgerlijke overheid zelfs verplicht
u dit bewijsschrift te geven. Het ge
tuigschrift van den priester is dus in
alle geval beter.
lil Holland zijn de vrije scholen on
derworpen aan dén konlrool van hot
staatstoezicht, in België tellen de vrijs
onderwijzers de staatstoezichten als het
vijfde wiel aan een wagen.
Om zoo iets te schrijven, moet men
blijk geven, of wel van volkomen kwa
de trouw, ofwel van volslagen on we
tenheid in schoolzaken. In Holland
wordt het toezicht allengs niet uitge
oefend door schoolmannen het zijn
vrederechters, advokaten of doctoors,
die voor alle toezicht, een praatje kun
nen voeren mot den onderwijzer, en in
de klas weg,samen eene lekkere sigaar
rooken.
In België worden de ofïiciëele inspec
teurs door de vrije onderwijzers meest
en bekt goëerbiedigt. Zij die er aan
twijfelen, hebben maar op inlichtingen
te gaan. Doch waar er, bij algemeenen
wete, fel gegekscheerd wordt met de
staatsinspecteursdietis wel in de groo-
liberale staatsscholen, waar vele
onderwijzers,de pretentie hebben,meer
te weten als do staatstoezicliters, hoe
wel zij er in de meeste gevallen, veel
onder sLaan
Nu hebben de bisschoppen voor de
vrije onderwijzers, beroepsraden inge
richt die beroepsraden zijn geheel en
al ingericht volgens de beroepsraden
door de schoolkomiteiten van Holland
in 't leven geroepenwelke werden
voorzien in het koninklijk besluit van
12 September 1905.
'■In Holland hebben de vrije onder
wijzers recht op de minimumjaarwed-
do, in de wet voorzien, in België zou
dit minimum uitbetaald worden aan de
schoolkomiteiten.» Vele Belgische ka
tholieken zijn het hierop eens met do
Hollandsche wetgeving, en zouden uit
ganscher liarlo willen dat het in Bel
gië ook zoo tot stand kwame.
"In Holland richten zekere gemeen
ten de voeding in aan de arme kin
deren, of ondersteunen de menschlie-
vende kringen die liet op zich hebben
genomen de behoeftige- kinderen voed
sel en kleeding te bezorgen.
In België voorzag de wet Schollaert,
het verbod aan de gemeenten, deze
liefdadige werken in te richten of te
ondersteunen. En dat was eene geluk
kige bepaling. Het is immers toch wel
ongehoord, de voeding en kleeding
alleen te geven aan de kinderen der
gemeentescholen, en de arme kinderen
der katholieke scholen er van te be-
roovenWanneer men voedsel en klee
ding w il verschaffen, dan moeten er
onverschillig alle arme kinderen kun
nen van genieten, zonder te vragen of
ze katholiek zijn of niet.
Het mag niet gebeuren, dat men
door die liefdadigheidswerken, een
aanslag zou kunnen plegen op de ge
wetensvrijheid van arme lieden.
Zij, die het Hollandsche stelsel goed
keuren, zullen veel moeite hebben, het
Belgische stelsel, af te keuren.
BS Zoo er
binnen een paar jaren moest overgegaan
worden tot liet vermeerderen van 't getal
volksvertegenwoordigers, in verhouding met
den aangroei dei' bevolking, zou dit getal tol
17 of 18 heloopen. La Gazette gaat er op
los om dio zetels le verdeelen. Gelukkig is
de Gazette niet alleen kiezer. Geven wij hare
uitvindingen ten titel van inlichting.
Van die 17 zouden de liberalen er S of 9
bemachtigen, de socialisten 3 of 4 en de ka
tholieken 4 of 0... Iloe vindt ge, de libera
len 8 of 9, zij dio met do grootste moeite al
le nauwernood een derde van de stemmen
kunnen halen. De Peuple lacht er ook fijn
mee. Wij denken schrijft dit blad dat
Jean Prolo er een schooner brok zal kunnen
van bemachtigen. Wij denken zulks ook
voor ons paart. Daarbij zegt La Gazette
dat zij er nog eene winst van 5 zetels mogen
bijvoegen voor de linkerzijden, en zij alzoo
kunnen rekenen op eene meerderheid van
'10 stemmen... Die aanwinst hespreken de
liberalen al 25 jaar. en 't blijft altijd 't zelfde
spel. Zouden do antiklerikalen vergeten zijn
dat zij met de verleden kiezing juist een zetel
hebben bijgewonnen en dit dank zij de groote
geldmiddelen van den Jood May 'te N ij vel.
V@oi*uitgano dea* kathoSieke
so&iaie wepkitteg, Men schrijft
uit Rome aan een onzer confraters Van den
24 September tot 1 October 1911 zullen de
Itali4aansche katholieken hunne Zesde So-
cialo Week houden, onder voorzitterschap
van professor A. Boggiano. Zij zal gansch
gewijd worden aan deze eenige kwestie De
beroepsorganisatie.
De volgende lessen zullen gegeven wor-
don
l°Do theoretische grondbeginselen door
professor Tonioio.
2° De geschiedenis der Beroepsorganisatie
door professor Boggiano.
3° Betrekkingen met den Slaat, door Dok
ter Mario Ghiri.
4° Juridische Erkenning door M. Nie.
Rezzara;
5° Arbeidscontrakt, door Mgr^Pottier.
G° De inrichtingen in de Nijverheid, door
Dr Colombo.
7° De inrichtingen in den Landbouw, door
Dr Longinotti.
S° Do inrichtingen in de Openbare Dien
sten door D1' A. Mauri.
Verders nog Het Italiaansch Textielsyn-
dikaat de organisatie der Gheminots de
organisatie in do mijnen en tot slot Sint
Franciscus en de Sociale Vrede. Deze Week
zal voorzeker al de sociale werkers ten zeer
ste aanbelangen.
HaranemSng vaai
SCÈïöüieEB. Zooals wij komen te verne
men, zou do regeering zinnens zijn de pro
vinciale normaalscholen van Henegouwen,
die zich thans in regel hebben gesteld met
de wet, en 10 katholieke aanneembare nor
maalscholen, die reeds 10 jaar hierop -wach
ten, aan te nemen.
De Gazette de Liège heeft met de
meeste andere bladen bevestigd dat de heeren
Cooreman en Beernaert hetzelfde advies over
den toestand aan den Koning hebben gegeven
als M. Woeste. De Journal de Bruxelles
die de Gazet de Liège daarover had aam
vallen, krijgt van deze laatste een ant
woord, dat wij aan onze lezers liier willen
meêdeelen.
De Journal de Bruxelles loochent de
nauwkeurigheid van het feit niet hij heeft
gelijk, want wij Zijn overtuigd en wij
hebben daartoe uitmuntende redenen dat
de zaken zicli hebben voorgedaan, gelijk wij
hebben te verstaan gegeven. Indien wij ge
sproken hebben, dat wanneer het ons zeker
lijk veel aangenamer zou zijn geweest te
zwijgen, het is dat wij niet konden toelaten
dat zekere dagbladen met open armen op M.
Woeste vallen, alsof hij de eenige verant
woordelijke dader was van de crisis er was
daar, schijnt ons, ten opzichte van een man
die recht heeft op de gansche erkentelijkheid
van de katholieke partij, eene misse beschul
diging, die wij moesten weerleggen het
stilzwijgen van onzen kant ware eene on
rechtvaardigheid geweest.
De Journal de Bruxelles verwijt ons
ten tweede de laatste redevoering van M.
Woeste gesteld te hebben nevens zijne rede
voering van 190S, op do krijgskwestie. Hij
verklaart dat deze vergelijking hem verwon
dert van wege een confrater, gewoonlijk zoo
fijn vooruitziend, (bedankt voor het compli
ment
Ja, wezen wij ter goeder trouw: do toestand
is niet dezelfde en ziehier het verschil
Indien, zooals de Journal bedoelt.
M. Woeste vandaag alleen van zijn gedacht
was, kon zijne ontbreking M. Schollaert niet
in minderheid brengen, en men kon zijne
meening aanzien als niet in aanmerking ko
mend het kabinetshoofd behield inderdaad
met hem de meerderheid van de Kamer en de
schier-algsheelheid van de Rechterzij.
In 1908 integendeel, had M. Schollaert
maar de meerderheid der Kamer met hem,
dank aan do medehulp der linkerzijden, maar
hij had tegen hem de twee derden zijner
vrienden Nochtans, een ministerie moet
uitsluitelijk kunnen steunen op de partij,
waar het uitvloeisel van is wij hebben
over 2 jaar getoond door stavende aanha
lingen, dat deze meening deze was van ver
scheidene mannen, waarvan do Journal
de bevoegdheid niet zal betwisten, zooals
Beernaert en Frère-Orban. Ook mocht de
leider der Rechterzij in 1908 het ontslag van
het ministerie eischen in uitdrukkelijke be
woordingen.
Er is dus een verschil tusschen de twee
aanhalingen in 1908, heeft M. Woeste,
woordvoerder van de meerderheid der Rech
terzij, uitdrukkelijk het ontslag gevraagd
van den minister in 1911, heeft M. Woeste
afgezonderd, eenvoudig te verstaan gegeven
dat hij de taktiek der regeering niet goed
keurde.
De minister die meende in 1908 geen acht
te moeten slaan op het advies van M. Woeste,
had 10 maal meer reden eveneens zoo te
handelen in 1911. Hij heeft het niet gedaan,
het is dat hij onafhankelijk van de houding-
van den Aalsterschen gekozene, ernstige re
denen had om ontslag te nemen.
Van dan af, vinden wij zoo nutteloos als
misplaatst den veldtocht, die katholieken ge
voerd hebben en nog voeren tegen M.
Woeste, naar aanleiding van de huidige
crisis. De Journal do Brussel wil ner
gens wel bekennen, dat noch de redevoering
van M. Woeste, noch het verlangen dat hij
zou kunnen uitgedrukt hebben, M. Schol
laert te zien vertrekken, niet het eenig
beslissend element is geweest maar enke
lij k een van de beslissende elementen.
liet is reeds iets.
Wijze vraag.
De Bien Public vraagt of dat thans,nu
de punten op i's zijn gezet, men een einde zal
stellen aan de woordentwisten, waaruit niet
dan onmacht en warrebosl spruiten
De logehladen staan opgevuld met deze
woorden vitterijen. Zij drinken melk.
De vreugde van Le Peuple.
Het socialistisch dagblad wrijft de handen
en schreef gisteren morgend Wat hierin
het meest kenmerkend is, het is de onver
mijdelijke scheuring, die deze manier van
polemikeeren en deze broederlijke toejui
chingen voortbrengen
De verscheuring voor de verplettering
Heerlijke woorden
Wij kunnen niet genoeg aan iedereen aan
bevelen zich aan to sluiten hij do woorden,
die de Patriote neerschrijft op deze
beurtenissen.
«IIooger dan de gebeurlijkheden, hooger
DAN DE PERSONEN, IIOÜDEN WIJ DE ZAAK IN IIET
OOG
Een genaamde Bouazig, wonende te Ivry-
nabij-Parijs, werd onlangs veroordeeld tot
eene gevangzilting van vier maanden, wegens
slagen en verwondingen.
Onder de getuigen ten laste, welke in het
proces Bouazig opgeroepen waren, bevond
zioh een gebuur van den betichte, zekere
Albert Aubert, haarkapper, die zulke ver
pletterende getuigenis tegen Bouazig' aflegde,
dat deze schier onmiddelijk veroordeeld
werd.
De gezellen van Bouazig besloten hun
vriend te wreken.
Dinsdag avond bevonden zich ten huize van
Bouazig de genaamden Alki Belloumi, Mo-
hamed Belhocine en Marcel Lallemand, en
namen er het avondmaal in gezelschap van
vrouw Bouazig.
Het maal liep ten einde, toen rond 10 ure.
Aubert zijne woning verliet om eene bood
schap te doen. Belloumi zag hem voorbijgaan,
sprong huiten en heleedigde hem. De haar
kapper antwoordde, doch toen hij ook Lal-
leman en Belhocine zag naderen, liep hij
zijne woning wederom binnen, greep er een
revolver en een sabel en er rnede gewapend
kwam hij terug buiten.
Toen de anderen hem to lijve vielen, loste
hij zes schoten in hunne richting. Vier der
kogels troffen hun doel en de drie vrienden
van Bouazig rolden ten gronde. Belloumi
had de rechterhand doorboord, Lalleman
kreeg een kogel in den rechterarm en een in
het hoofd en Belhocine een in do linkerborst.
Op het gerucht der losbrandingen snelden
eburen ter plaats die de slachtoffers naar
het gasthuis overbrachten.
In t usschen snelden policieagenten den
moordenaar achterna en gelukten er in hem
aan te houden.
Ondervraagd, verklaarde Aubert, dat hij
wist dat de drie mannen hem zoude mishan
deld hebben, en zich heeft willen verdedigen.
Hij is in het gevang opgesloten.
Te Dresden had verleden week het congres
plaats van do Proteslantscho onderwijzers.
De minister van Eerediensten en van Onder
wijs zat do openings vergadering voor, en
sprak te dezer gelegenheid eene groote rede
voering uit over de schoolkwestie, die thans
in Saxen aan 't orde van den dag staat, daar
de Saxische regeering een nieuw school-
wetsontwerp heeft ingediend.
M. de minister Beek doet uitschijnen dat
de bijzonderste zending der schoolbestaatin de
zedelijke en godsdienstige gezondmaking van
het volk, en dat bijgevolg de godsdienst de
grondslag moet zijn van 't onderwijs. Daarop
drukt M. Beek zich woordelijk uit als volgt:
Welnu, confessionaliteit voor ons betee-
kent kristendom het geloof in Jesus-Ghris-
tus, Zoon Gods, do Verlosser van 't mensch-
dom. De onverschilligheid van de groote
ssas van 't volk ton opzichte van den
godsdienst en van de godsdienstige plichten
leidt rechtstreeks naar den godsdiensthaat en
de anti-kris Lelijke dweepzucht. De schoolwet
die in Saxen gaat uitgevaardigd worden,
heeft voor voornaamste doel in te werken
tegen den geesel van do godsdienstige on-
•schillighoid en onze jonkheid herop te
knappen in de gezonde bronnen van den gods
dienst, waarvan de kern en de ster Ons Heer
Jesus-Ghristus is, gekruizigd en verrezen
voor de zaligmaking der wereld. Het on
godsdienstig onderwijs zou voor uitwerksel
hebben, het kind over te leveren, als een
vaartuig zonder zeekompas, aan de tem
peesten en de gevaren van 't leven. De
school moet dus zijn, en zij zal zijn strikt en
streng confessionneel of godsdienstig, en de
wet zal haar opleggen verdraagzaam le zijn
jegens alle godsdiensten. Wij zullen dus in
het recht zijn ook ten onzen opzichte, do ver
draagzaamheid der anderen te eischen, wan
neer wij ons stellen onder het vaandel van
Christus en zijn Evangelie.
Gedenken wij, nochtans, hoewel verdraag
zaam zijnde, het schoonc vers Die Freiheit
und das Himmelreich gewinnen keine Hal
hen (Halfslachtigen winnen de vrijheid en
den Hemel niet). Dit gedacht moet de grond
slag zijn van de opvoeding der jeugd, en het
is ook de grondslag van het schoolontwcrp.
Deze prachtige redevoering, die door onze
antiklerikale feniksen op geschimp en ge
spot zou worden onthaald, werd door het
talrijk congres, langdurig toegejuicht. Ge
lukkig land, waar een minister van Open
haar Onderwijs nog zoo durft en nog zoo kan
sproken
te Emssel.
In dé kelders van een groot bankhuis te
Brussel, had gisteren een zonderling ongeval
plaats, dat bijna de dood van twee werklie
den veroorzaakte.
Twee werklieden waren in de zaal der
hrandkoffers bezig, de groote stalen kassen
te schilderen, waarin de kleine geld en ju
weelenkistjes, hij het sluiten der bank: ge
borgen worden.
Beiden stonden in een dezer groote kof
fers, toen do deur eensklaps toedraaide en in
slot vloog, vooraleer do werklieden hadden
kunnen builenspringen
Toon de twee schilders zagen, dat zij on
mogelijk van binnen de deur konden openen,
werden zij door een vrceselijken schrik be
vangen. Inderdaad, de lualitgeslellenis in
den koffer was niet in te ademen en do ongo-
lukkigen liepen dus groot gevaar le verslik
ken.
Zij klopten en riepen, doch de dikke stalen
wanden van den koffer, verdoofden totaal
hunne kreten. Hunne afwezigheid werd
evenwel opgemerkt door andere werklieden,
en het alarm werd gegeven.
De bestuurder der bank alsook de fabri
kant der hrandkoffers werden verwittigd on
kwamen ter plaats. Een slotmaker verge
zelde den fabrikant, doch, alhoewel hij do
sleutels had, d/urde het ruim anderhalfuur,
vooraleer de deur geopend werd.
Reeds lang hoorde men niet het minste
gerucht meer in den koffer. De heide werk
lieden werden bewusteloos gevonden. Gon6es-
heeren waren reeds in den kelder, met do
noodige middelen om de ongelukkigen hij to
staan, en na weinige oogenblikken kon men
hen lot het leven terugroepen.
gewezeii-volksvsrtegenwooidiger, reizends in Kongo
ii
£0 April 1911
Eindelijk in Kongo
Na eene lastige reis van drie dagen en
twee nachten, zijn we, den Donderdag, 27
April, in Belgisch Kongo afgestapt. Onze
kolonie werd met geestdrift begroet door do
Belgen talrijke engelschen, Franschen,
Roemenors, Afrikaanders en Amerikanen
roemden, en niet zonder reden, de Belgische
gastvrijheid. Zo zijn allen zinnens hot Bel
gisch burgerschap aan te vragen.
De statie van Sakania is door Belgen be
stuurd maar het Engelsen staatsbestuur be
schikt over den helft der gehouwen, om er,
met de reizigers, de tolrechten le regelen.
't Zijn hier al Belgen die men hoort en ziet.
De eerste die ons vriendelijk toenadert er. al
do gewenschte inlichtingen verschaft, is do
heerpoliciekommissaris Thair'; ik blijf er hem
hartelijk dankbaar over. De opziener van den
trein, heer Paris, is even dienstwillig en van
groot nut voor ons. De heer statieoverste,
wiens naam mij ontsnapt is, betoonde ons
ook veel genegenheid. Drie uren hieven we
te Sakania stilstaan, om de tolrechten te be
talen. Er bleef ons natuurlijk tijd over om een
smakelijk glas hier te drinken in de Café
Beige het eenigste gebouw rond de statie.
In de Iccmcn herberg,ontmoetten we Belgen,
die reeds in Katanga verbleven. Allen spra
ken met bewondering over de snello wijze op
dewelke Elisabethstad dagelijks verbeterd ea
toeneemt in bevolking.