VAK- EN AMBACHTSSCHOOL
XCsfe,tli.oliels:ezi. ^olkskx-ixig- SIMT JOZEF
AELST
Het Sclioolkomiteit.
GESTICHT DOOR DEN
SV3 EU LESCH ËTTESTRAAT,
Het nieuws der Ambachtsschool heeft
overal den grootsten bijval genoten. Eene
schóone inrichting Dat zal veel goed doen
hoort men fallen kante zeggen.
Nochtans, sommigen begrijpen niet genoeg
liet belang en de noodzakelijkheid dier inrich
ting anderen verwarren Ambachtsschool
met Nijverheidsschool nog anderen vragen
inlichtingen, maken opwerpingen...
Om allen twijfel en dwaling weg te
nemen, zullen wij wat licht trachten te wer
pen op de zake, met belofte, later uit te
breiden en te volledigen, naarmate het van-
doen is.
1Wat is eene Ambachtsschool
Het woord zelve zegt het ons Am-
bachls...school t. t. z. eene school, waar
men eenen stiel of een ambacht leert.
En wat is een ambacht Eene bediening die
uitgevoerd wordt met de hand, of, waarin de
hand de bijzonderste rol speelt, als in schrijn
werkerij, smederij, pas werk, meubelma
kerij, gieterij, enz...
Do nijverheid, teweeggebracht door het
handwerk, is betrekkelijk klein, en wordt
daarom KSeisacnajK?eenheid! genoemd,
terwijl deze, teweeggebracht door 't werk
der machienen, massagroot is, en daaróm
Gcaota»5jeHueü3 heet. Nu, al de
bedieningen, in betrek met do grootnijver
heid, van eenvoudigen fabriekwerker tot
fabriekbestuurder toe, hebben ook hunne
scholen, dio men noemt [faiJiyea'S'GGÏcSs»
SChïoIgbï. Bijgevolg, moet de schrijn
werker naar de... Ambachtsschoolde mees
tergast naar de... Nijverheidsschool; de
smid, naar de Ambachtsschool, enz...
2. Kan Pauwke geen ambacht meer leeren
op dan werkwinkel ?(l)
Neen. Do tegenwoordige ambachtsman
moet oj» min tijd, schooner, beter, overvloe
diger, ingewikkelder en volmaakter werk
leveren dan vroeger bijgevolg moet hij ge
leerder en behendiger zijn ook. Nu, dat gaat
niet zonder leermeesters, zonder scholen....,
en... die heeft hij niet.
De Patroon kan zicli met Pauwken niet
bezig houden hij. en heeft den lijd niet, en
ook, als !t manneke veel kent, zou hij kun
nen op een ander loopen met zijne duro les
sen 'l ware voor niet gewerkt De gasten
zullen 't hem ook niet loeren die Imbben
hunne banden vol en zijn, over 't algemeen,
daartoe onbekwaam wat men niet heeft,
kan men niet geven.
Daaruit volgt dat Pauwke maar bij- en
beuzelwerk te verrichten heeft boodschap
pen doen, schavelingen dragon. den
slijpsteen draaien, wat schaven en at zagen,
en dat het werk is zonder volgorde nu
moeilijk, dan gemakkelijk vandaag rol
luiken, gisteren muizevallen, morgen tim
merwerk, overmorgen spiltrappen, een ware
warboel. Die toestand verslecht van dag lol
dag, want, stilaan dringen de machienen
binnen de werkhuizen, en, mocht Pauwke
vroeger oog wal meehelpen en soms eens
zwaluwsleerL maken, nu is dat uit, geen
handwerk meer l.oul aanbrengen of stom
slaan zien op een zaagmaehien, dat is zijn
werk. Zoo moet hij alles stelen met zijn
oogen. Dat is goed, ja, maar niet voldoende.
Hot beste middel om iets ie leeren blijft
altijd, doen. Al doende leert men.
Daarom zou mei moeten beginnen mét de
allereerste en allereenvoudigste zaken die
eikendeen begrijpen kan. Dan trapsgewijze
opklimmen in moeilijkheid, zonder sprongen,
Bangs zeüfaoeSsendes* en zeStf-
flSoesi«8.en weg, gebruik makende van
lielgocn hij reeds kent. n-.n lot hel onbekende
te geraken. Zun ware de kennis diep en zou
ze lang blijven leven de vreugde en 'l genot
zouden ze vergezellen en bel werk doen be
minnen en, 'l geen men bemint doet men
geerne, en 't geen men goerne doet, doet men
goed.
Zóó leeren is heel gemakkelijk, aange
naam en vruchlrijk voor den leerling, maar
bet zóó weten te schikken, is donders moei
lijk voor den lecraar. Nog eens,.dat kan bet
werkhuis niet geven. Dan moet het elders
gezocht. Waar? In de Ambachtsschool.
3. Vroeger waren er nochtans goede Am
bachtslieden. Waar haalden die hunne
bekwaamheid
Op het werkhuis! Maar, dan was ieder
werkhuis een waar leerhuis ook. Do patroon
had een wcr.ikontrakt met den leerjongen,
waarbij ilezo laatste zich verbond, gedurende
verscheidene jaren, bij hem te blijven wer
ken. Hoe moer goed werk de jongen nu
aflegde gedurende dit tijdstip, boe voorclce-
liger voor don baas. Vandaar de groote be
zorgdheid vanwege den meester, om den
jongen goed en veel te leeren. Ook, werkte
met wie wou! Vooraleer men voor eigen
rekening mocht beginnen, moest men een
meesterstuk voortgebracht hebben. Ziet!
al was die opleiding ernstig, toch zou "ze nu,
in 't algemeen gesproken, niet meer deugen.
Andere tijden, andere zoden. Men vraagt
me»
(U Pauwke is een ingebeelde leerjongen.
4. Zoodat Pauwke den schrijnwerkers
stiel niet meer zou kunnen leeren op
het werkhuis, zelfs niet bij zijnen peter?
Moeilijk Wilt ge een klinkklaar bewijs
De groote patroons der steden zenden allen
hunne zonen naar soortgelijke scholen.
zij dat d©ere5 moet gif B?©g
twijfelen
5. Doet de Ambachtsschool iets voor de
Godsdienstige en zedelijke opvoeding?
O ja, want zij is even noodzakelijk voor de
Godsdienstige en zedelijke opvoeding als voor
bet vakonderwijs.
Waarbij komt het, helaas dat. er tegen
woordig zooveel jonkheid verloren loopt
Omdat alle opvoeding en karaktervorming
ophoudt bij 't verlaten der lagere school. En
hoe oud zijn ze dan Pas 14 jaar als 't wel
gaat. Vaarwel schoone lessen, goede behan
deling en goede raadgevingen, Vaarwel zede
lijke opvoeding, nu begint de onzedelijke
Eibun brood waren ze nog niet weerd
ze moesten nog voortleeren... veel, lang
Doch hun hart is gevormd, bet vlamt voor al
wat goed en schoon is de wil is kloek en
onwankelbaar voor al wat recht is't gedrag
is voorbeeldig, 't karakter rotsvast slechte
gezellen, gevaren der wereld, dit. alles
schampt op hem af, als de pijl op den kei
Een ambacht leeren duurt., hoelang-?... 20
jaar. Mensch worden en deugdzaam leven,, al
is het ook do moeilijkste stiel, leert men op
14 jaar
Neen, voorwaar, de godsdienstige en zede
lijke opvoeding eindigt zoo min met de lagere
school als do verstandige, en, is er na die
periode eene theoretische en praktische stiel-
vorming noodig, nog veel meer dient er eene
theoretische en praktische gedragsvorming te
zijn. De ambachtsschool zal die geven,elY.ge
lijk de werkjongen gedurig en met nauwge
zetheid gewerkt en geneerstjgd zal hebben
aan het voorwerp, dat eens zijn brood moet
verschaffen, zoo zal hij schaven, vijlen
puimen en polieren aan zijn eigen, totdat de
bekwame ambachtsman en de goede christen
tol een wezen zullen vergroeid zijn.
6. Wat zal Pauwke leeren In c!e Vak
school
Al hetgeen er noodig is tot het vormen van
eenen gezonde eb, ver'Stassdigcn,
deugfdzamen en behesidi^e»
stielman.
De tegenwoordige vakman moet kloek
van lijve zijn, gezond,en dien schat welen te
bewaren. Hij moetin staat zijn zich op wel-
voegelijke wijze uit te drukken, zoo schrifte
lijk als mondelings in zijne moedertaal, wen-
schelijk in de~ tweede taal. Hij moet alle
berekeningen kunnen verslaan en maken, in
betrek met den stiel, de slof kennen die hij
bewerken moet en alles wat er op in
werkt de kortste werkwijze kennen en zich
weten te bedienen van de nieuwere werktui
genen hulpmiddelen. Hij moet zeer bedreven
zijn in het vaktnekenen al wat hij temaken
heeft, moet hij kunnen teekenen, al wat hij
geleekend ziet, moet hij kunnen maken,
ant teek on en is zijn sprake, teekenen is
zijn tale. Eindelijk, hij moet beminnen wat
oon en goed is, willen wat hij bemint en
doen wat hij wil.
De vakken, die hem dat zullen leeren zijn:
Gezondheidsleer, Lichaamsoef. Vlaamsche
en Fransche taal, Rekenkunde," Stelkunde,
Meetkunde, Natuurkunde, Scheikunde, Vak-
kimde, Werktuigkunde, Praktisch werk.
Staathuishoudkunde,. Boekhouden, Beroeps-
elm-nen. Schoonheidsleer, Godsdienst en
Praktische zedenleer.
7. Is hij dan volleerd
Volleerd Volleerd Wie mag dat pluim-
ken op zijnen hoed steken Als Pauwke
met iever en regelmatigheid al de lessen ge
volgd heeft en zijn uitgangsdiploma bekomt
zal hij een volle efi bekwame stielman zijn,
en de noodige middelen bezitten om op te
klimmen tot den hoogslen trap van zijn vak.
al ware het ook Patroon of Kunstenaar. Is
dat niet genoeg? Ongetwijfeld dat hij nog
bijleeren moet, om zich te volmaken, maar
dat kan hij nu alleen; geholpen door de da-
elijkscho ondervinding, door hoeken en
schriften, door reizen en zelfstudie. Vergeet
niet dot Pauwke eene brandende begeerte
voelen zal om hooger te gaan en heter te
doen en, iemand die moedig is en met leer-
iever bezield, kan als Hij wil.
Een groote Franscho schrijver had genoeg
met hetgeen hij in zijne kamer tezien kreeg,
om een groot meesterstuk te schrijven, ge
titeld Eene reis rond mijne kamer
Wie goed kan, wil heter, en wie heter kan,
drumt naar 't beste
8. Wie is er verantwoordelijk
voor dien uitslag
Het schoolkomiteit.
9. Wie is dat
EEREVOORZITTERS
Eerio. Heer Des. Willems, pastoor van
St-Jozef, Aalst
M. Rom. Moyersoenf volksvertegenwoor
diger, Aalst
M. Fel. De Hert, schepen van onderwijs.
Aalst
VOORZITTER
M. Dr De Naeyernijveraar, Aalst,
BESTUURDER
Eene. Heer Cyr. Demeester, onderpastoor,
Aalst.
SCHRIJVER
M. A. De Waegenaere, schoolbestuurder.
Aalst.
LEDEN
MM. Pol. Van Ghyseghem, nijveraar, Aalst
Am. D'hondt, handelaar, Aalst
Jaak Van den Berghe, patroon-smederij,
Aalst
Jan De Sö0er, patroon-schrijnwerker, Aalst
Alfons Van Sande, patroon-schilder, Aalst
Leon De Meeter, nijveraar, Aalst
Val. De Valkeneer, apóljieker, Aalst.
Daarenboven hebben nog vele bekwame
en--invloedhebbende HeèPen hunne bescher
ming en medehulp verzekerd. Ook,de school
zal onder toezicht slaaft;
10. Onder toezicht van den Staat
©rader t®ezic&t van den
Staat.
I I. Hebt ge bekwame professors
.Ja, en wij aarzelen niet te zeggen, uiterst
bekwame
12. Moet alleman nu ambachtsman wor
den
Bijlange niet. Enkel wie goesting en aan
leg heeft. Korne wie wil T
Elke bediening moet here beoefenaars!.eb
ben doch, goede ambachtslieden zijn er te
kort, veel te kort. Langs alle kanten vraagl
men er: ze zijn niet te vinden. Dan doet men
vreemden komen, en, mén weet het, die loo
pen er tegenwoordig dikj'Nochtans, 'tis eene
edele, verstandige en ze.er winstgevende be
diening 't is in de goede stielvorming dal
voor een groot deel, de verbetering, de op
komst en de toekomst ligt onzer werklieden
en burgers,en,hoven die talrijke bureelschrij
vers met hun karig loon en hun kopij werk,
verkoos ik verreweg den puiken paswerker
of meubelmaker, met zijn verstandig werk
en zijne zakken vol geld.
13. Is die school voor Aalst alleen
Neen, voor Aalst en omstreken, al kwa
men er ook van Okegeift en Neygem.
14. Waar staat ze
Niet verre van de statie
Tusschen de Meuleschellestraat, de Kool-
straat, Klolleslraat en den nieuwen Boule
vard van Sl Annawcg, met eenen ingang
langs alle vier de straten.
15. Welke stielen kan 'men daar leeren
Wij beginnen met schrijnwerkerij,meubel
makerij, smederij, pas werk en werktuig
kunde. Doch, zoo gauw de omstandigheden
het toelaten, volledigen wij de leergangen
voor electricien. gieter, metser, schilder,
landbouwer, hovenier, enz...
16. Zijn het dagleergangen
Ja! van 's morgens 7j $/2 ure tot 's avonds
6 uren, gedurende gunsch het jaar, de ver
loftijd uitgenomen, Es ef&ïS eene
dagsclïöoS,
17. Waarom geene avondschool
Omdat eene dagschool heter is dan eene
avondschool.
1° Is het niet veel voordeeliger, gedu
rende 3 volle jaren, den ganschen dag door,
een vak te leeren, dan enkel gedurende de
6 wintermaanden, 2 uren daags Het werk
huis tellen wij niet mee; wij welen reeds wat
het weerd is.
2° Avondwerk is overwerk, on overwerk
deugt niet, daar de jongen vermoeid en ver
lamd is. De vermoeienis is de vinnigste
vijand der aandacht eiy!zonder aandacht, is
er geen goed werk mógelijk. Ja maar, de
wil kan dwingen Ja, doch in dien strijd,
verliest hij geregeld hij kinderen toch
3° De avondschool kan moeilijk de volle
dige voorbereiding geven tot het vak, aange
zien zij, om reden «van tijdgebrek, verschei
dene onmisbare vakken moet ter zijde schui
ven als: natuurkunde, stelkunde,scheikunde,
soms teek enen, enz.
4° De avondschool is gesloten gedurende
het Zomerseizoen. Ruim een half jaar is de
cursus"opgöschörst. Rust roest Peinst toch
wat 'ze vergeten
5° De zedelijke opleiding is hier totaal on
voldoende het werkhuis, de gezellen, de
straat, behouden hier hun vollen invloed,
terwijl de tegenwerking veel te gering is
er is tijdgebrek
Dit wil niet zeggen, dal de avondschool
raaikaal af te keuren is. Op vele plaatsen
bewijst ze zware diensten en is ze goed inge-
.richt.
13. Hoe lang duren de studiën
3 jaar, voor sommige vakken 4. Bijge
volg, als Pauwke zijne beroepsstudiën be
gint op 14Jaar en wel zijn beste doet, is hij
een volslegen ambachtsman op 17, 18jarigen
ouderdom.
19. De daghuur van Pauwken
't Plan is schoon, doch 3 jaar zonder dag
huur is nog al erg. Geene roos zonder door
nen. Leert Pauwke niet veel op het werk
huis en leert hij lang, toch verdient hij iels.
Hoe weinig het is, 'k komt altijd goed van
pas. Liever 1 vogel in de hand, dan 100 in
de lucht. 8 jaar in de lagere school, 3 jaar
in de Ambachtsschool, wie kan dat uitstaan
Wie Al de ouders die hunne kinderen
eenen stiel laten leeren. Wij hebben er veel
hooren spreken, en allen zeggen dat
z'er, alles bijeengenomen, gedurende de 3,
4 eerste jaren insteken in plaats van uil trek
ken zo moeien daarbij nog al zijn gereed
schap koopen en de jongen is nog niet half
weg in den stiel. Vergelijkt dit met de
Ambachtsschool Gedurende de 3 eerste
Jaren trekt hij niets, T is waar, doch hij ver
laat do school als volle gast, verdient liet
4e jaar, 3 a 4 fr. daags, krijgt al zijn gereed
schap mee en kent zijnen stiel op den hoop
toe. Is er nog twijfel mogelijk
20. 'k Zal Pauwke van zijn 5 2 jaar in de
school steken om vroeg gedaan te
krijgen
Verschooning,'t kan niet zijn, Pauwke is
te jong Om met vrucht de beroepsstudiën te
kunnen beginnen en voltrekken, moet
het eerst en vooral gansch het pro
gramma der lagere school op voldoende wijze
gezien hebben, omdat de lagere school de
noodzakelijke en voldoende grondslag, di
onmisbare voorbereiding is voor alle bedie
ning, waartoe de kleinen geroepen zijn,
zoowel voor meubelmaker als voor advo-
kaat, zoowel voor fabriekwerker als voor
eommereant. 'I Is defondeering van 'thuis,
dat eikendeen opbouwen moet, om later te
kunnen leven en wonen. Als nu de fondee
ring ontbreekt of slecht is, kan 't huis kloek
zijn? Moest Pauwke opdien ouderdom aange
nomen worden, dan zou de ambachtsschool
eerst de lagere studiën moeten volledigen,eer
zij met haar programma kon aanvangen, en
dat ware schade en tijdverlies voor hem
■voor zijne medeleerlingen en voor den
leeraar.
21. 'k Zal Pauwkens broer dan zenden;
die is 25 jaar en straf geleerd.
Ook niet. Die is te oud. Wij beginnen
enkel met het l6 studiejaar van eiken stiel;
die 11. blijven dan 3 of 4 jaar in de school
volgens het ambacht dat ze verkozen hebben
en verders worden er alle jaren nieuwe 11.
aanveerd voor het 1° studiejaa'r.
22. Welke zijn dan de aannemingsvoor-
waarden
Om in de vak- en Ambachtsschool St-Jozef
als leerling aanveerd te worden moet men
le Van 14 tot 17 jaar oud zijn
2e Voorzien zijn van een getuigschift van
■oed gedrag en van volledige lagere studiën,
afgeleverd door het bestuur eener lagere of
middelbare school, ofwel met goed gevolg
een examen ondergaan over do leerstof der
lagero school.
3° Een jaarlijksch schoolgeld betalen van
25 fr.
N. B. a. Dit schoolgeld zal aan de leerlin
gen ten grooten deelo teruggekeerd worden
in gereedschap, hij het verlaten der school.
Dit, volgens gedrag en verdiensten, b. Van
dat schoolgeld zal jaarlijks 5 fr. met afge
staan kapitaal in de pensioenkas gestort
worden ten voordeele der leerlingen.
23. Tot wien moet men zich wenden voor
de inschrijvingen
Voor alle inschrijvingen en inlichtingen
wegens de Vak- en Ambachtsschool wende
men zich tot Eerw. Heer C. DEPAEESTER,
bestuurder der Ambachtsschool, Dender-
mondschen steenweg 18, Aalst, of tot
M. A. DEWAEGENAERE, Meuleschette-
straat, Aalst. Van heden af tot 85
September aanstaande. K©s
eee^eies» BSe»@g*. Na dien datum
kan niemand meer aanveerd worden, tenzij
om buitengewone en grondige redenen.
24. Zijn er a! leerlingen ingeschreven?
Ja.
25. Veel
Betrekkelijk veel 't zal best zijn niet lang
te wachten, wil men later, bij gebrek aan
voldoende plaats, niet geweigerd worden.
26. Wanneer beginnen de leergangen
In October aanstaande. Dag en uur zullen
later "bepaald worden
27. IVloeten de leerlingen gerief meebren
gen
Al de ingeschrevene leerlingen zullen hij-
eengeroepen worden vóór 1 October en alle
noodige inlichtingen ontvangen. Al het gerief
voor c!e ambachten wordt door do school
kosteloos geleverd.
28. Zijn er geene lessen voor volwas
senen
Nog niet, doch later zullen Zondag-lessen
of avondlessen ingericht worden, voor. leer
gasten en ambachtslieden, die de daglessen
niet kunnen volgen en zich wenschen te vol
maken en te volledigen. Later meer daar
over.
Ambachtslieden*
Werklieden, l?adei*s, Moeders
J81 tgHa@3ye53 I Ziedaar een werk dat
veel studie, geld en moeite gekost heeft en
ingericht is tot uw aller opbeuring, opkomst
en toekomst. Er bestond eene gapende klove
in onze maatschappelijke inrichtingen. Die
klove is gevuld. Overweegt aandachtig dit
schrift en gij zult overtuigd zijn dat wij niets
anders beoogen dan uw geluk. Wij willen
do school ernstig, goed, doorgoed, ja, zoo
volmaakt mogelijk, geschoeid naar den les
ten besten leest. Vooraf niet zeggen noch
kritikeeren .- Zal dit zal dat Ik denk Ik
vrees Vreest niets en hebt betrouwen Ge
moet eerst hare werking zien en hare voort-
brengst, eer gij oordeelen kunt. Men kent
den boom aan zijne vruchten. Laat ons eerst
eenige jaren aan 't werk en spreekt dan,
vrijelijk en openhartig. Wij wachten gerust
Aa n sa dus Beeriingen te
desi l Men zegt: ons Vlaamsche volk is
niet genoeg ontwikkeld. Dat is waar! liet
zal de schoonheid van heiwerk niet begrijpen,
en de ouders zullen hunne kinderen voort
naar de werkhuizen sturen, liever dan naar
d'Ambachtsschool. Dal zullen ze niét Het
getal ingeschrevene leerlingen bewijst dit
reeds. Zij zullen handelen als verstandige en
liefderijke ouders en zeggen Kind, gij zijt
14 jaar. Tot hiertoe hebben wij, te zamen
met de sqhool, voor u gezorgd en gewerkt,
om in u de grondslagen te leggen van
kennis en deugd. Nu staat gij voor niéuwe
wegen gij moet u bereiden tot de bedie-
ning, die gij eens zult te vervullen hebben
in de maatschappij, want, een dag zal
komen, dat ge ouders en meesters zult
missen en op eigen vleugels moeten 7Üe-
gen.
Wat kunnen wij er voor doen Goleerd-
beid kunnen wij u niet geven, geld ook
nietdoch wij bezitten andere schatten,
kostelijker dan diamant, schitterender dan
het edele zonnelicht; wij schenken ze u als
een heilig pand, als eene kostbare geden-
kenis onzer vurige liefde eene schoone
broodwinning en eene goede opvoeding.
Kom, jongen, we gaan reaaa*
d'aBnfoachtsscfiBOoB S
