Italië ea Turkyfi
DE VREESELIJKE BA
BeSgisebs vrouwen, boreidt
a veer om te stemmen
'T EEN EN 'T ANDER
■-B 5 CS- -O X-. 33
m o o axiij ïs.
van Toulon
Zeventiende Jaargang n' 22S.
2 CENTIEMEN HET NUMMER
Donderdag 28 September 1911
ABONNEMENTEN:
Zes maanden 4 franken. Een jaar 8 franken.
Inschrijving in alle postliureelen van het land.
EERSTE UITGAAF, 4 uren 's avonds.
TWEEDE UITGAAF, 7 uren 's avonds. >jj»
T£E,
BUREELEN
TE AALST
Qiverlüstraat,
Telefoon 114
Bestuurder: J. Van Nuffel-De Gendt.
TE BRUSSEL
Steenweg van Waterloos 728.
AANKONDIGINGEN
KI. aank. (1 tot 4 kl. reg.) fr. 0,60
3® bladz. (de regel) fr. 0,50
4® bladz. (de regel) fr. 0,30
Financ. aankon, (per regel) fr. 2,00
Reklamen (per regel} fr. 1,00
Gemengd nieuws (per regel) fr. 2,00
Recht, herstell. (per regel) fr. 2,00
Overlijden (per regel) fr. 2,00
Wij hebben in het verslag over
lint i'7d° Congres van den Belgischen
Volksbond gesproken over de vrou-
wenafdeeling, voorgezeten door Me
vrouw Devreeze, schoolbestuurster te
Gent.
Mejuffer Vandenplas, van Brussel,
moest er handelen over het vrouwen
stemrecht. Het leit dat dit onderwerp
reeds besproken werd in de vrouwen-
afdeeling, bewijst reeds op zich zelf
dat het van actueel belang is. Persoon
lijk hebben wij er over jaren reeds van
gesproken in eene openbare vergade
ring van 8 a 900 man; zoo zeer be
vreemdde toen dit ontwerp, dat' bijna
at de mensehen bij het hooren van de
verdediging van 't vrouwenstemrecht,
als uit de lucht kwamen gevallen, of
gebaarden van de hand Gods geslagen
te zijn. Sinds dien is er veel water door
de zee gestroomd, en de katholieke
bladen hebben al meermaals de moge-
jkheid, de waarschijnlijkheid en de
wensehelijkkeid van het vrouwenstem-
recht besproken. Over eenige jaren
stond bet vrouwenstemreeht ook op
hef programma der socialisten, nu
echter zouden ze dat puntgeerne weg-
loeffelen, omdat het hun politieleen
w inkel niet te best past. In hun ge
dacht echter is het vrouwenstemrecht
oene kwestie van rechtvaardigheid,
welnu alles wat rechtvaardig is, moet
men voorstaan en verdedigen.
Mijnheer Anseele heeft onlangs nog
wel verklaard, dat zij het vrouwen-
s'emrecht zouden stemmen, indien het
voorgesteld werd doch dat is niet
gemeend. Moesten de socialisten het
nog als punt van hun programma heb
ben, ze zouden niet nalaten het te ver
dedigen. Een ander socialist heeft over
enkele maanden duidelijk laten hooren
wat er aan scheeltWij zullen de
vrouwen geen stemrecht geven, zegt
lij, omdat wij weten, dat de Belgische
vrouwen te veel reactionnair zijn,
en dat, als wij hun het stemrecht ge
ven, zij onze werking nog wel vijftig
jaar zullen achteruit helpen. Een an
dere socialist oordeelde dat door het
stemrecht te geven aan de vrouwen, zij
•wel honderd jaar achteruit zouden
gaan. Uit deze enkele bemerkingen
ziet ge klaar, dat het bij de socialisten
er niet om te doen is, rechtveerdig te
1. nde eenigste vi-aag die zij zich
s.ellen is deze Komt die of die veran
dering of verbetering, onzen politieleen
■winkel al of niet ten goede Is het ja,
dan moet de verandering geschieden,
is het antwoord neen, dan moet de
verbetering kost wat kost belet wor
den. Wij geven deze redeneering' ter
overweging aan onze vrienden. Intus-
schen gaan wij nog wat voort. Een van
de hoofdmannen der Belgische socia
listen we herinneren ons niet te
bestig of het Huysmans of Meysmans
was, verklaarde over een paar we
ken, dat het stemrecht een natuurrecht
was. Indien dit gezegde, indien die
stelling waar is, dan kan niemand,
volstrekt niemand, het stemrecht wei
geren aan de vrouwen.
Een natuurrecht is een recht dat
den mensch toekomt door den aard
zelve van zijne natuur, welnu de vrou
wen zijn ook menschen, dus moet vol
gens het natuurrecht, het stemrecht
gegeven worden aan de vrouwen.
Overigens het vrouwenstemrecht
wint aanhoudend veld in Australië,
in Noorwegen en vele landen van
Europa is er reeds een begin mede
gemaakten over hot algemeen is de
proefneming in die verschillende lan
den ten uiterste bevredigend langs
dien kant bestaat er voorzeker geene
reden de vrouwen niet te laten stem
men. Men hoort zelts wel eens door
eenvoudige menschen van die onnoo-
zele opwerpingen, doch zulke opwer
pingen kunnen best vergeleken worden
bij de herbergpolitiek van vele liberale
en socialistische filosofen. Zeker, er is
voor en tegen in de zaak, doch dit voor
en tegen moet op eene ernstige wijze
worden voorgebracht, dit voor en
tegen moet berusten op zakelijke ken
nis, op rijpe ondervinding en op gron
dig beleid.
Een punt staat echter vast Wij
zijn op weg naar den invoer van
het vrouwenstemrecht in deBelgische
wetgeving.
Wij geven daarom nog eens de dag
orde weer, die werd aangenomen door
de kristene vrouwen, en alsvolgt is
opgesteld
De vrouwelijke afdeeling van den
Belgischen Volksbond, vergaderd te
Kortrijk op 24 September, verklaart
1°) Dat de verschillende opwerpin
gen, aangevoerd tegen het vrouwen
stemrecht, niet weerstaan aan een
onpartijdig en grondig onderzoek
2°) Dat, anderzijds, de deelname
van de vrouwen aan de gemeente-,
provincie- en zelfs kamnrkiezingen
aan het land sterker waarborgen van
zedelijkheid, orde en voorspoed zou
brengen. Stelt vast, dat de natiën die
het stemrecht hebben uitgebreid tot de
vrouwen op welken graad het ook
zij er uitwerksels hebben van geno
ten die de hoogste voldoening schen
ken, zonder de aangekondigde onge-
makken mede te brengen
Drukt den wensch uit dat, zoo de
Belgische Kamers het huidig kiesstel
sel veranderen, zij aan de vrouwen ten
zelfden titel als aan de mannen, het
stemrecht zouden verleenen
Die wensch is een kenteeken van
den tijd. Wij zijn zeker dat de gedach
ten die erin bevat zijn, rasse vorderin
gen zullen maken in de openbare mee
ning der Belgische bevolking.
Scfooon sjefsf* Het arrondisse
ment Audenaerde telt 125 mutualiteiten met
een gezamenlijk getal van 14550 leden. De
ziel van heel die werking is M. de Ghellinck
d'Elseghem,die daarvoor ook den dank heeft
ontvangen van ganseh het arrondissement.
Scfaooiae cijfers en schoone
aaitsSasgen.Reeds zijn er 65000 werk
lieden die met hunne spaarcenten een werk
manswoning hebben gekocht er zijn in
België 400.000 kleine eigenaars er zijn in
rond getal een miHioen Belgen die een spaar
boekje bezitten. Zelden of uooit hooren wij
daar de zoogezegde gepatenteerde en gebre-
veteerde volksvrienden een woord over
zeggen. Is dit geen bewijs, dat zij het volk
enkel mistevreden zoeken te maken, en al
het goede bijna stelselmatig doodzwijgen
Waet te vergeten. Brj de ver
schillende plaatsen waar in den Iaatsten tijd
de socialisten de katholieken hebben aange
vallen, moeten wij dus Seraing, Laeken en
Farciennes voegen. Al die feiten en gebeur
tenissen zullen op tijd en stond van pas
komen. Het bewijst immers beter dan 100
redevoeringen het zouden kunnen, dat de
socialisten van ons land een echte hel zouden
maken voor alle ordelievende en katholieke
menschen. Dit zal bij de kiezingen door geen
enkel weldenkend man vergeten worden.
Vooruitgang. Men meende dat
de kristene werklieüenvereenigingen diever
leden jaar 48,000 leden 'telden, er nu tot
tegen de 60.000 geklommen waren.
Pater Ruiten heeft Zondag in zijn verslag
kenbaar gemaakt, dat alles bijeengerekend
hij tot 71,000 leden kwam. Zie zulken
vooruitgang stippen wij gaarne aan en we
nemen de gelegenheid te baat om aan alle
werklieden te zeggen Uwe plaats is in de
kristene vakvereeniging Sluit u met dui
zenden aan, en weldra staat gij met 100,000
kristene werklieden in 't gelid Wat heer
lijke en voortreffelijke volksmacht
De Bïberaille partij.— De liberalen
antwoorden op ons artikel dat getiteld was
Schoone Partij en waarin wij deden uit
schijnen dat de Joden met open armen in de
liberale partij ontvangen worden en tot de
hoogste posten verheven.
Dit komt omdat de liberale partij eene
vrijzinnige partij is, schrijven zij. Bij ons
zijn Roomschgezinden, Protestanten, Joden,
vrijdenkers, kortom, 'nen echten hutsepot.
Nochtans wij zouden wel van die rare
Roomschgezinden in de liberale partij willen
kennen. Met hunne toestemming gingen wij
er mede op de foor staan, en, zijt zeker, we
zouden geld verdienen.
Roomschgezinde liberalen, het is verdui
veld, de laatste uitvinding van den dag.
En waai* blijft uwe balk
Vooruit in zijn nummer van 26 Septem
ber 1911 schrijft over de kandidaten van de
antisocialisten te Gent al spottend, omdat
daartusschen een schepen is, een volksver
tegenwoordiger, een dagbladschrijver, ei
een leider der kristene federatie.
Wij zouden Vooruit verzoeken, eens
naar zijnen balk te tasten de mannen van
Gent, zijn allen echte jongens uit het volk
kunnen de socialisten het zelfde zeggen van
Heeren Furnémont, Grimard, Vandervelde,
Terwagne en zoovele andere Wij betwij
felen het ten zeerste I
Toch moeten bekennen.
De Etoile Beige heeft toch moeten be
kennen dat do Belgische rente, tijdens de
scherpe crisis tusschen Duitschland en Frank
rijk, een der beste van alle staafsrenten
heeft stand gehouden. Dat zal de politiekers
van vijfden rang uit het antiklerikale kamp
niet veel plezier doen.
De ïweezakkenn Eerst joegen
de socialisten de stedelingen tegen de buiten
lieden op. Nu, dat zij daarin deerlijk door de
mande zijn gevallen, zouden ze willen, dat
de boeren in staking zouden gaan en niet
meer naar de markt komen.
Heeren socialisten, onze boeren hebben
uwen raad niet noodig. Zij weten beter dan
gij, wat hun te doen staat en daarmee amen
en uit 1
Vraag van Italië.
Itaiië zou zich eerst nog aan eene diplo
matische werking houden voor wat Tripoli-
tanië aangaat. Het zou aan Turkyë een ulti
matum sturen, het verzoekende de orde te
handhaven in Tripoli. Men ziet hierin slechts
een voorwendsel van Italië. Zes groote cui-
•assés van Italië bevinden zich nu reeds in
de Afrikaansche wateren om gereed te zijn
bij alle gebeurlijkheden.
Turkyë antwoordt.
De orde is gewaarborgd in Tripolitanië,
zegt Turkyë. Is er wanorde gekomen in Tri
poli, dan is het door de schuld van den veld
tocht die gevoerd is geworden in de Italiaan-
sche pers. Zoo Italië wil, zullen al zijne
economische belangen op treffelijke wijze
beschermd worden.
Duitschland is voor eene minnelijke over
eenkomst.
Duitschland dat men altijd doet doorgaan
voor oorlogzuchtig, heeft aan de Italiaansche
regeering laten weten, dat het gaarne eene
minnelijke schikking zag tot stand komen.
Engeland onthoudt zich.
DeEngelsclie bladen onthouden zich in de
kwestie. Zij vreezen echter dat er andere
verwikkelingen zullen uit voortspruiten.
De Turksche ministerraad.
De Turksche ministers zijn gisteren een
vollen dag bijeen geweest en hebben beslo
ten Tripolitanië goed te verdedigen tegen de
Italiaansche aanvallen.
Aigemeene werkstaking.
De Italiaansche socialisten hebben beslo
ten protest aan te teekenen legen den oor
log. Op 27 September zal de aigemeene
werkstaking voor 24 uren voor geheel Italië
worden uitgeroepen. Men verwacht dat het
ordewoord door velen zal gevolgd worden.
v/V*
Stemloriefj es
Bij de gemeentekiezingen van 15 October
zal voor de eerste maal gebruik gemaakt
worden van de nieuwe stembriefjes, goedge
keurd door de wet van 12 Angnsti laatst en
waarover onlangs een ministerieele omzend
brief verschenen is.
Dit stembriefje zal van het vroeger ge
bruikte hierin verschillen, dat het een volg
nummer zal dragen, op een der hoeken met
puntstipjes, die gemakkelijk van het briefje
zal kunnen afgescheurd worden.
Als het briefje gevouwen is, zal men op
den achterkant dit volgnummer zien, te ge
lijk met den officieelen stempel den datum
der lciezing aanduidende.
Vooraleer zijn briefje in de stembus te
steken, zal de kiezer gezegden hoek n'ioeten
Jafscheuren en hem op 't bureel neerleggen,
Dit moet gedaan worden in de tegenwoordig
heid van den voorzitter, de bijzitters en ge-
zwoornen, zonder dat dezen den hoek echter
mogen afscheuren, aangezien de kiezers de
zekerheid moet bewaren, dat niemand kunne
zien hoe hij gestemd heeft.
Alhoewel dit niets moeilijks oplevert, zal
men toch voorzichtig moeten zijn om het
stembriefje niet te scheuren. Deze nieuwe
maatregel is genomen ter voorkoming van
het kiesbedrog, genoemd vliegende bulle
tin, en de genomen schikkingen zullen alle
waarborgen opleveren. Inderdaad, al do
stembriefjes zuilen voor het begin der stem
opneming door elkaar gemengd worden,
waardoor de volgorde der nummers zal ver
broken worden en men niet meer zal kunnen
weten, welk nummer deze of gene kiezer
gekregen heeft.
Indien een kiezer bij het afscheuren van
den hoek, zijn stembriefje zou beschadigen,
of indien bij dien te vroeg zou afscheuren,
zal hq in den kiesgang mogen terugkeeren
om zijne stemming te doen verdwijtieu, door
al de opengelaten punten zwart te maken.
Daarna zullen hem andere stembriefjes ge
geven worden, in ruiling van de eerste.
Nadere bijzonderheden
Heeft men de voorraadkamers onder
water gezet
Een ontsnapte officier van de- Liberié heeft
verklaard, dat het bevel, de voorraadka
mers onder water te zetten, wel gegeven is
geworden en zoo spoedig mogelijk. Hij legt
echter uit, waarbij het komt dat deze voor
zorg niet gelukt is.
De buizen langswaar het water in deze
voorraadkamers moet gebracht worden,
waren echter verstopt, daar er zich eene
soort van korst in deze buizen vormt, waar
door het water niet kan dringen. Ook de
veiligheidskleppen, welke rechtstreeks met
den buitenwand, van het schip in verbinding
zijn konden niet in werking gebracht worden
daar het toestel, dat deze kleppen in bewe
ging brengt, zich in het tusschendek bevindt
en dat deze plaats de eerste ingenomen werd
door de giftige gassen, welke het binnen
dringen van mariniers totaal onmogelijk
maakte.
De officier voegde er nog bij, dat de buizen
en de kleppen, niet in zee kunnen nagezien
worden en men telkens het schip in het droge
dok moest slepen, om iets te kunnen onder
zoeken.
Welk is de oorzaak der ontploffing.
Natuurlijk bespreken al de dagbladen de
vreeselijke ramp en trachten zij de oorzaak
der ontploffing vast te stellen.
De Daily Telegraph vraagt zich af, of de
oorzaak der ramp niet moet gezocht worden
In het feit, dat men vreesde ten onnoode de
voorraadkamers onder water te zetten, en
dat men, om eenige duizenden franken te
sparen door het niet laten ontploffen der
houwitsers, niet heel het schip, met zijne
bemanning prijs gegeven heeft.
De Paris-Journal meldt dat ontsnapte
mariniers verklaard hebben, dat zij reeds van
bij het uitbreken van den brand kleine knallen
hoorden, als van het poeder B.
Volgens L'Echo de Paris, zou er zich aan
boord van de Liberté eene groote hoeveelheid
gevaarlijk poeder bevonden hebben, dat zeer
gevaarlijk was en daarom niet mocht ge
bruikt worden, doch nu toch, uit spaarzaam
heid, tijdens de schietoefeningen gebruikt
werd.
Le Gaulois meent te kunnen verzekeren
dat het vuur ontstaan is in de kolenbunkers
en dat er dus zeer gemakkelijk kwaadwillig
heid kan bestaan, daar elkeen in deze plaat
sen kan binnendringen.
De toestand van de u Liberté
Het kalme weder van Dinsdag heeft aan
de overheden toegelaten, eens van nabij te
zien, wat de Liberté geleden heeft. Het is
'zeker, dat het pantserschip reddeloos ver
loren is. Het is letterlijk in twee gesneden
en het voordeel is op het achterdeel komen
liggen.
Een der gepantserde torens, is omverge-
slagen en heeft eene talrijke groep mari
niers, welke zich gereed maakten om te
vluchten verpletterd. Het is een akelig
schouwspel. Van onder de ijzeren massa, ziet
men bloedige vleeschklompen, armen, bee-
nen, handen, stukken van hoofden, enz. te
voorschijn komen. Men zal wellicht nooit
met juistheid kunnen opmakenhoeveel onge-
lukkigen er daar verpletterd werden.
Het schip is vreeselijk beschadigd. De zij
wanden van het voorsehip zijn letterlijk
weggeslagen ea het water stroomt er door
heen.
Het getal slachtoffers.
ITet ministerie van zeewezen, deelt thans
eene voorloopige lijst der slachtoffers mede.
Aan boord van de Liberté zijn 143 mannen
verdwenen, waaronder drie officieren en
twee leerlingen officieren er zijn 91 ge
kwetsten, waaronder drie officieren en een
leerling-officier.
Aan boord van de Réptiblique zijn er 20
man verdwenen en drie dood en dertien ge
kwetsten, waaronder een officier.
Aan boord van de Democratiedrie dooden
en twee gekwetsten.
Aan boord van de Vèritétwee dooden en
twee gekwetsten.
Aan boord van de Justice, een man ver
dwenen en zes gekwetsten.
Aan boord van de Suffrenvier man ver
dwenen en zes gekwetsten.
Aan boord van de Jules Ferryeen ge
kwetste.
Aan boord van de Miclieleteen man ver
dwenen en twee gekwetsten.
Aan boord van de Foudre, een doodo en
een gekwetste.
Aan boord van de Saint Louis, negen man
verdwenen.
Aan boord van de Carnet, een man ver
dwenen.
Aan boord van de Marseillaisevijftien
man gedood of verdwenen vijf gekwetsten.
Aan boord van de Edgar Quinet, drie ge
kwetsten.
Totaal dus, 204 dooden of verdwenene en
136 gek wetsten. Daarbij moeten nog gere
kend worden 48 mariniers die slechts licht
gekwetst werden en aan boord hunner we-
derzijdsche schepen verzorgd worden.
Ongetwijfeld zijn deze cijfers, voor wat de
Liberté betreft dejuiste niet, daardescheeps-
lijst door de ontploffing vernietigd werd en
men dus nog niet kan opmaken, hoeveel vee
dwenenen er zijn.
Een levend matroos in een ijzeren gevang
Het gerucht had de ronde gedaan, dat men
in een der luiken van de Liberié vijf mari
niers levend had teruggevonden. Dat gerucht
is niet bevestigd geworden. Evenwel is het
zeker, dat in een der torentjes een soldaat
leeft. Hij heeft met de redders kunnen spre
ken en verklaard, dat hij omringd is door
lijken. Men heeft hem door eene scheur,
eenige mondbehoeften kunnen bezorgen en
hoopt hem te kunnen verlossen.
Een moedig geneesheer.
Het geval van doktoor Gristan, genees
heer aan boord van de Vérité verdient hier
bijzonderlijk gemeld te worden. Hij was van
dienst aan boord van de Véritétoen de eerste
ontploffing zich voordeed op de Liberté. On-
middelijk kreeg hij bevel, naar de Liberté te
varen en daar de gekwetsten te helpen ver
zorgen. Nauwelijks was hij op de brug van
de Libertétoen dit schip door de vreeselijke
ontploffing uiteengeslagen werd.
De geneesheer werd door een vuurkolom
omringd, do kleederen van het lijf gerukt,
den baard, de wenkbrauwen en het haar af
gebrand en zelf over boord geworpen.
Gelukkiglrjk had hij het bewustzijn niet
verloren en kon zich zwemmend redden.
Hij werd door eene sloep opgenomen en
hielp aan de verzorging der gekwetsten mede.
De Liberté,
Het panlserschip Liberté werd in 1902 op
werf gezet en op 19 April 1905 liep het schip
van stapel. In 1908 werd het in de vloot in
gelijfd.
De Liberté had eene waterplaatsing van
14,783 ton, eene lengte van 133 m. 80 en
eene breedte van 24 m. 20.
Zijne machienen hadden eene kracht van
20.500 paarden en zijne snelheid bedroeg
bij de proefnemingen 19 knoopen 30.
Het schip was gewapend met vier stukkon
van 305 millimeters, 10 van 194, 13 van 65
en 10 van 47. Er waren ook twee onder-
zeasche torpodowerpers.
Het schip had met de bewapening en da
pautserbeldeeding 45 miljoen gekost.
Nieuwe overlijdens.
Twee mariniers van de Liberté, die bij de,
ontploffing erg gekwetst waren, zijn aan de
gevolgen hunner wonden bezweken.
Akelig werk.
Talrijke sloepen varen gedurig in de n om
trek van de Libertéen visschen maar steeds
armen, beenen, voeten, enz. op, Nvellc in
groote menigte rond de plaats der ramp
drijven. Verscheidene lijken zijn nog kunnen
opgehaald worden. In eene slo<yp, welke om
geslagen werd en kon vlot gebvacht worden,
werd een vreeselijk verminkt lijk gevonden.
Rouwbeklag
Een telegram "van den H. Vader.
Paus Pius X. heeft bet volgende telegram
gestuurd aan Mgr. Guillibert, bisschop ym
I Préjus
