pL.,
ig en Turkyë
I EEN EN T ANDER
5e Reeks brieven van
M. Vincent Diericx
a.»
ID A. Gr IE3 X-. 13
OTTO ERNST
van Toulon
Zeventiende jaargang nr £23.
2 CENTIEMEN HET NUMMER
Zaterdag 30 September 1918
ABONNEMENTEN"
Zes maanden 4 franken. Een jaar 8 franken.
Insclirijving in alle postbureelen van het land.
EERSTE UITGAAF, 4 uren 's avonds. m
TWEEDE UITGAAF, 7 uren 's avonds. ff*
JLr.
BUREELEN
tj fff
TE BRUSSEL
728j Steenweg van Waterloo, 728.
BestuurderJ.
TE AALST
0» Kerkstraat,
Telefoon 114
Van Nuffel-De Qendt.
AANKONDIGINGEN
KI. aank. (1 tot 4 kl. reg.) fr. 0,60
3® blaöz. ^de regel) fr. 0,50
4® bladz. (de regel) fr. 0,30
Pinanc. aankon, (per regel) fr. 2,00
Rek lam en (per regel) fr. 1 00
Gemengd nieuws (per regel) fr. 2.09
Recht, herstell. (per regel) fr. 2,00
Overlijden (per regel) fr. 2,00
Tegenwoordig is het in vele middens
droevig gesteld met de verstandelijke
ontwikkeling, met het opwaarts-blik
ken, van vele menschen, en dit ver
schijnsel is niet enkel waar te nemen
hij ongeletterde lieden, maar ook veel
tijds hij personen, die het geluk had
den degelijke scholen te bezoeken. Zoo
is het algemeen geweten, dat liet volk
de namen kent van bijna al de iet of
wat voorname sportmannen zoo ver
is het gekomen, dat kleine pagadders
op de straat u de namen zullen noemen
van onze Belgische kampioenen op
allerlei sportgebied, zoowel voor de
vclorijders, als voor de vliegers, de
zwemmers, de boksers, de loopers en
meer andere reeksen van sportmannen.
Doch, daarentegen weten zij weinig
van de ware groole mannen van onzen
tijd, van de. groote mannen van onze
geschiedenis, niet enkel van de oude,
of de middelceuwsche, maar van de
moderne geschiedenis. Vraagt maar
eens aan kleine gasten van 11 of 12
jaar, wie de eerste Koning der Belgen
is geweest wanneer België zijne on
afhankelijkheid voor goed heeft vero
verd wat er in 1870 in België plaats
had, velen zullen u met gesloten mond
aanstaren doch vraagt aan diezelfde
jongens of ze Jules Tyck, Jan en Max
Olieslagers, Karei Verbist, Luycken,
Van der Sluyft,Lanser,Maes,Andrc,en
nog tientallen andere van die mannen
kennen, weest maar gerust,ze weten er
meer van als gij zelf. Uwe minder
waardigheid in die zaken moet u niet
beschamen, wel integendeel, maar gij
moogt bedroefd zijn over dentreurigen
geestestoestand van de jonge geslach
ten. Met recht en reden wijdde over
een paar weken do Bion Public een
spottend artikel aaneen geval te Sin t-
Niklaas Mediant, een velorijdor, was
in de ronde van België voor lielheb-
bei'S of onafhankelijke!), zoo goed zijn
wij er niet van op hoogte, niet den eer
ste maar den derde aangekomen. Die
gebeurtenis moest gevierd worden. De
derde aangekomen© werd te Sint Ni
klaas met muziek afgehaald, hij kreeg
een rijtuig met twee paarden bespan
nen te zijner beschikking, de straten
waren bevlagd, hij ontving bloemen en
kransen, en hij werd ingehaald nog
erger dan een Koning Oh gelooft
ons, beste lezers en lezeressen, wij
kunnen zeer goed verdragen dat het
volk fecste houdt, wij zien zoo gaarne
vreugde, blijheid, vroolijkheid in ons
volk doch wij vragen ons afwat
nut, wat voordeel, heeft die man aan
het volk gebracht Het is niet de spier
kracht, de taaiheid, de vlugheid, die
de grootheid maakt van een mensch,
veel dieren zijn veel sterker, veel taaier,
veel vlugger dan de menschen, doch
de menseh moet zich onderscheiden
door het verstand, door zijn gevoelen
door zijne liefde, door zijn karakter. In
die onderscheiding alleen zijn onze
groote mannen te vinden, en die man
nen moeten wij eeren, vaardeeren en
bewonderen.
Wij w eten het, de strooming voor
het feestvieren der sporthelden is hef
tig en geweldig tegen zulke volks
strooming is het gevaarlijk in te gaan
doch wij moeten die strooming ons
ten'nutte maken, en do menschen doen
tasten, doen begrijpen, dat het goed
doet zijne groote en verdienstelijke
medeburgers te vieren, maar dat de
grootheid, de verdienste van een mensch
niet liggen in het een of ander waag
stuk, maar dat deze veel hooger, veel
dieper liggen
Zoo doende bewaren wij de volks-
strooming, maar wij doen ze verande
ren van richting. Om ons volk tot die
gedachten over te halen, moet er voel
en aanhoudend gewerkt worden, en
juist in dit werk ligt de groole strijd
der volksverheffing, der volksontwik
keling.
Die gedachten kwamen ons te bin
nen, toen wij het stuk «De Opvoeder
ten gehoore kregen van Otlo Ernst,
den beroemden Duilschen schrijver.
Dit stuk is een meesterwerk van ziels-
kunde. Ook is het niet te verwonderen
dat het werk reeds op 36000 exempla
ren verspreid is, en dat het in de
Duitsclie theaters met honderden malen
werd opgevoerd. Zelden hoorden of
zagen wij een werk, zoo vol waarheid,
zoo vol werkelijk leven, zoo vol diepte
van gevoel en opvatting, zoo vol
sehoone grootheid en zielkundige ken
nis. In dit werk wrordt. den menschen
op aangename, bevallige, boeiende, ja
aangrijpende wijze, het groote werk
der opvoeding kenbaar en bevattelijk
gemaakt.
Me! het grootste genoegen hebben
wij vernomen, dathet prachtige, volks-
verheffende werk van den grooten
Otto Ernst in het Vlaamscb is overge
zet. Het is te hopen, ja, niet te betwij
felen dat weldra dit stuk ook in
Vlaamscb België zijne rondreis zal
doen, in al onze ernstige tooneelkrin-
gen, die met het tooneel, niet enkel
voor doel hebben wat volk naar de
theaterzalen to lokken, wat rim-ram of
liefdchistoriekens te vertooncn, maar
het tooneelwerk eerst en vooral opvat
ten als een der schoonste factors van
de volksbeschaving.
Het volk beschaven is het volk inner
lijk beter maken is het volk zedelijk
rooteï en sterker maken is het volk
dieper en vaster doen indringen in het
zieleleven, in de Ware schoonheid van
ons menschelijk bestaan.
Het vergenoegt ons dan te hebben
vernomen, dat toekomende Zondag in
de stad Aalst voor de eerste maal het
sehoone werk van den Duitschen too-
neelschrijver Otto Ernst zal worden
opgevoerd. Van harte wenschen wij
dat zij die het geluk zullen hebben die
opvoering bij te wonen, er de verhe
venheid van gedachten, de diepte van
het gevoel, de juistheid van hetweer-
gegevene en de kracht van de groote
waarheid, die in gansch het stuk door
dringen, ja, er het kernachtige, het
hoofdzakelijke van uitmaken, dat zij
dit alles zullen begrijpen, er zullen op
nadenken, en het in den geest bewa
ren. Volksontwikkeling en volksver
edeling dat moet de betrachting zijn of
worden van alle voikslievende tooneel-
kringen.
Wij zijn benieuwd om weten, wat de kie
zing daarover zal uitwijzen Wellicht niets.
Tegenwoordig is (fe strijd goheel en gansch
afgeleekend tusschen de partij van geloof en
de partij van ongeloof, tusschen de partij van
liefde en deze van den haat. Al de rest is
bijzaak, men kan het betreuren maar 't is
zoo
HcneS Brianneï. Wij geven hier
onder het getal uittredende leden van Brus
sel en omstreken
Te Anderlecht 5 kath., 5 lib., 3 soc.
Brussel -1 k., 8 1.. 4 s.r Etterbeek 5 k., 3 1.,
1 s.: Vorst 0 k3 1., 3 s.; Elsene 4 k., 8 1.,
Koekelberg 3 k., 3 1., 2 s. Laeken
6 k., 1 1., 1 s. Molenbeek 4 k., 7 1., 5 s.
St-Gillis 4 Ir., 8 1., 5 s. Sl-Joost-ton-Noode
4 k., 7 1., Os. Schaarbeek 5 k., 71., 2s.
Ukkel 4 k.. 2 1., 2 s. Te zamen 145 leden,
waarvan 47 kath. 65 lib. 30 soc.
In de 12 gemeenten komen de katholieken
op. In 10 gemeenten staan zij tegenover het
kartel in twee andere niet. Onze vrienden
zijn vol moed. liet komt er dees reis niot op
aan zetels te v/innén, wij moeten stemmen
winnen. En dat zullen wij
Vrouwenstemrecht, Men
werpt op De getrouwde man op 35 jaar
krijgt een tweede stern die telt voor dn
vmuw. Men vergeet ten 1°) Dat om dn 2e
slem te krijgen men een zekere som belas
tingen moet betalen ten 2eJ Dat er 400.000
huisvaders zijn, die deze tweede slem niet
hebben ten 3e) Dat er 430,000 vrouwen
zijn van 25 jaar en meer, die ongehuwd zijn,
en dus in hun stemmcht niet door den man
kunnen vervangen worden.
En in die landen dan Men
zegt, met het vrouwenstemrecht, dan zal het
ruzie zijn, dan zal het dit en dat zijn. Zoo
En waarom En in Finland, en in Noor
wegen en in Zweden, daar beslaat hel vrou-
wenslemrecht, en wat is cr op het vrouwen
stemreoht af te dingen Wie zou het daar
nog durven afschaffen
Sehoone beoordeeling van
hun eigen bestuur. Overeen
paar dagen luelden d - liberalen te Antwer
pen eene algemeene vergadering. Heer bur
gemeester De Vos van het water der water
leiding sprekende, zei Och spreken wij
niet van het water, het is niet drinkbaar. En
een provinciaal liberaal raadslid onderbrak
den burgemeester en riep Het is niet enkel
ondrinkbaar, maar het is aal. (De boeren
zouden zeggen eeno soort van beer
vloeibaar mest). En, nochtans de bevolking
van Antwerpen moet dit vuil, ondrinkbaar
water, duur betalen, en-dat door de schuld
van het besiuur de.r stad.
Als het bestuur zelf zulke zaken moet
vertellen, wat moeten dan de kiezers zeggen?
Albanië ook
De Albaneezen en de Malissoven wachten
de gelegenheid af om terug den opstand aan
te gaan en zich vrij te maken van Turkyë.
Die menschen ten minste hebben gelijk zich
af te scheuren van de wreede Turken.
Rusland vraagt ook wat
•Nu allen den hoek aan 't verdeelen zijn.
vraagt Rusland den vrijen doordocht der
Dardanellen. Rusland zou van Zwarte Zee
in do Middellandsche Zee willen kunnen ko
men. Met dit paart zou Rusland tevreden
zijn. We gelooven het wel, doch betwijfelen
liet ten sterkste of het daarin gelukken zal.
Italië zendt aan Turkyë een ultimatum,
waarop het 24 uren tijd geeft te antwoorden
De strijd is opzijn hoogste geklommen,
alvorens voor goed in vijandelijkheid over te
slaan. Italië heeft aan Turkyë Woensdag
oen ultimatum gezonden. Italië zegt daarin,
dat zoo in de 24 uren Turkyë niet toeslaat
dat Italië vreedzaam Tripolitaniëzou bezetten,
dat dan de Italiaansche gezant te Gonstanti-
nopel wordt teruggeroepen, wat in dit geval
gelijk staal met cóne oorlogsverklaring.
Italië verklaart zich bereid aan Turkyë
volle voldoening4o geven aan zijne stolfolijke
en zedolijko eischon.
Donderdag middag moest het Turksch ant
woord reeds binnen zijn. Is het antwoord niet
gunstig, dan voorziet men dat de Italiaar.-
sche regeering last zal geven te Tripoli zijne
troepen to ontlasten, en door hot geweld
allen wederstand te overwinnen.
Wat vraagt Italië
Italië vraagt 1° Toezicht op de Tripoli-
taansche financiën 2° Toezicht op deTripo-
litaansche administratie door Italië 3° Een
Italiaansch garnizoen te Tripoli.
De hertog der Abruzen stelt zich persoon
lijk aan 't hoofd van een eskader
Een ser.sationncel nieuws doet de ronde.
De hertog der Abruzen neemt het bevel van
het eskader dat te Brindisi ligt. Dit doet
overal do geestdrift der Italianen nog stijgen.
De iiertog had hel zoebovel te Venetië, en is
goed op hoogte der zeevaart.
Binnengeroepen
De Italianen die in den vreemde zijn, zijn
nu in Italië teruggeroepen om dienst te ne
men in do rangen. Al de Italiaansche oorlog
schepen zijn uitgezeild.
In Turkyë
De ministers weten niet goed waar zij het
hebben, en er is spraak van ontslag. In troe
bele tijden is echter vooral vastberadenheid
en kalmte van noode. De militairen zouden
echter het hooge woord voeren.
De Turksche vloot teruggeroepen
Be Turksche vloot die zich te Beyrouth
bevond, heeft bevel gekregen terstond naar
Constantinopel terug te lceeren.
Het Turksch Parlement bijeengeroepen
Tegen 4 Oclol>er is het Turksch Parle
ment in buitenge wonen zittijd bijeengeroe
pen. Hakki pacha is zinnens ervan onder te
trekken.
Te Tripoli
De Turken hebben te Tripoli mondvoor
raad en troepen ontscheept.
Eene Paniek
Te Tripoli heerscht er eene hevige paniek.
Men vreest dat de inboorlingen dier streek
de stad zullen komen plunderen en uitmoor
den.
Tegen de Italianen
Te Constantinopel heeft er eene hevige
volksbetooging plaats gehad tegen de Ita
lianen. Het is een geroep van Leve Tur
kyë Weg met Italië
't Zal weinig baten
Het internationaal bureel der Vredescon-
ferencie heeft aan Italië gevraagd alles vre
delievend op te lossen en de zaak te onder
werpen aan een internationaal scheidsge
recht, Italië doet natuurlijk alsof hel doof is.
Griekenland er tusschen
Men zegt dat Griekenland van de verwar
ring zal gebruik maken om Greta hij Grieken
land in te lijven, iets dat door de Grotonzers
al zoo dikwijls is gevraagd gewordt»n. M«n
logenstraft wol, doch daar kan men niet op
voortgaan. We zullon toezien hoe de zaken
gaan afloopen.
De toestand van de Liberté.
Men kan zich gemakkelijk een denkbeeld
vormen, van de rrecselijke uitwerkings
kracht van de moderno springstoffen, door
het beschouwen, van wat er nog van de
Liberté overblijft.
De dikke stalen platen, welke duizenden
kilogrammen wegen, de sterke torens, zijn
geheel verwrongen, gescheurd, aan stukken
gerukt.
Men heeft de ramp van de Liberté verge
leken bij de ramp van de Icnci. Hier is geene
vergelijking mogelijk. Do lena is nog kun
nen vlot gebracht worden en kon nog her
steld worden, voor de Liberté zal daar geen
spraak van zijn. Hot schip is al te erg be
schadigd.
De verantwoordelijkheid.
Do Figaro meldt, dat uit het onderzoek
gebleken is, dat er aan boord van de Fran-
sclio oorlogschepen, meest al nieuw poeder
is, waarvan do zelfontvlamming niet te duch
ten is.
In dezelfde schepen vindt men echter ook
nog oud poeder, dat moet opgebezigd wor
den. en moeilijk langer kan bewaard worden.
Volgens het reglement, moet dit poeder
reeds lang buiten dienst zijn, doch feitelijk
gebruikt men het nog aan boord uit spaar
zaamheid. Thans zijn er naar het schijnt be
velen gegeven om het poeder van de schepen
weg te halen.
Men mag dus zeggen, dat om eenige kilos
poeder niet te moeten vernietigen, men nu
300 levens en een schip van 45 miljoen op
geofferd heeft.
Daar is do uitzinnige daad, wcflke men
eerst trachtte te verduiken, dooh de waar
heid moet nu wel bekend worden.
Blijft nu te onderzoeken, wie de verant
woordelijken zijn, voor dezen staat van
zaken.
De verdwenenen.
Het getal matrozen van do Liberté welke
als verdwenen opgegeven waren, moet met
negen verminderd worden, daar een der
mannen, welke men gedood waande, in het
gevang van Toulon opgesloten is. Zeven
anderen waren in verlof en een mariniër,
ziek zijnde was op de Carnot overgebracht
om er verpleegd te worden.
Akelig werk.
De bevelhebber van de Libertékapitein
Jaurès is nu zelf het bestuur der werken ko
men nemen.
Men kan nog altijd de lijken niet weg
nemen, welke tusschen de stukken ijzer be
kneld zitten, en men moet ze met brokken
van tusschen do piiinen treken. Hier wordt
eon arm,daar een voet of een heen afgerukt.
Hot lijk van don matroos Gabier zat onder
een torentje bekneld. Om het lijk te kunnen
wegruimen, heeft men het in drie stukken
moeten zagen en den voet onder het torentje
laten zitten...
Tusschen het puin vond men ook twee
hoofden. Beiden waren onkennelijk en zijn
nair het gasthuis van Toulon gebracht, in
gezelschap van eene akeligo verzameling
beenen, armen en handen.
Van oen matroos die onder een torentje
gepletterd werd, vond men nog slechts eene
soort bloedige brei.
Het oordeel van kapitein Jaurès.
Kapitein Jaurès heeft aan een dagblad
schrijver verklaard, dat hij niet kan geloo-
von dat een slecht bekampte brand,de oorzaak
was der ramp. Kapitein Jaurès zegt ook nog,
dat hij niet overtuigd is dat het poeder B
van zelfs ontvlamde, doch dat zulks zeer wel
mogolijk is.
Erge beschuldigingen.
Le Matin, van Parijs, deelt mede, dat het
een brief ontvangen heeft nopens de ramp
van do Liberté.
In d&t schrijven slaan zeer erge beschuldi
gingen. De briefwisselaar beweert scheeps-
luilenant to zijn en al do beschuldigingen
welke hij aanhaalt zelf gezien en vastgesteld
te hebben.
Het blad deelt den brief niet mede, doch
het noodigt den briefwisselaar uit, zich koiv
baar to maken.
Allerhande berichten.
M. Delcassó, minister van Marine, ver
klaarde Donderdag namiddag, dat er 13®
gekwetsten der ramp, als huilen gevaar mo
gen aanschouwd worden. De genecsheereo
kunnen nog geen uitspraak doen over een
twintigtal anderen.
Van do beschadigde panlsersehepon, zal de
Verité binnen acht dagen reeds hersteld zijn
en de Democratie binnen 10 dagen. Wat de
Rcpublitjue betreft, hier zullen de herstellin
gen ruim 2 maanden duren.
De minister verklaarde ook, dat het hevel,
liet oude schietpoeder weg te nemen, op do
vloot, met zijne goedkeuring gegeven werd.
Kapitein Jaurès.
Kapitein Jaurós, do bevelhebber van do
Liberté heeft al wat moeten hooron, sinds
de ramp.
Een Parijsch blad, deelt over hem nog
het volgende mede
Zijne kameraden vreesdon het zonderling
karakter van kapitein Jaurès het was een
droomor, die niets had van soldaterij. Ilij
kon niet verdragen, dat zijne mannon verne
derend werk deden, als het dek opkuischea,
koper poetsen, enzZijne matrozen ver
stonden dit ten laatste zoo goed, dat er nie
mand aan boord nog een horstel of een poets
doek ter hand nam. Onnoodig te zeggen dat
het schip dan ook in vuiligheid verre al de
andere schepen overtrof.
Tucht was er op het schip niette vinden,
en hoe zou er ten andore lucht kunnen zij»,
daar waar de kapitein van het schip, do
reglementaire straffen verving door goldo-
lijko belooningen
gewezen-volksvertegenwoordiger, reizende in Kongo
IH.
4 en 5 Juli 1911.
Jacht op de rivierpaarden
Nu zijn we op weg van Pweto naar
Kiambi, of eene voetreis van negen dagee.
Onze vrienden van Ptoelo vergezellen ons
tot aan het eerste dorp en na hun afscheid,
staan we daar met twee Belgen, drie boys oa
48 pakkendragers. Den eersten dag, doen
we nauwelijks 15 kilometers en komen te
Mutela onderwege schieten we vier wilde
duiven en zoo is onze keuken voorzien van
versch vleesch, en dat is wat anders dan ds
beste conserven Deze eerste drie uren gaans
schijnen ons eene aangename wandeling,
aller best geschikt om de karavane terug
aan het dagelijks te voetgaan te gewennen.
Van Muleta tot Lujonzo is de weg slecht
uitstekende puntsteenen en rollende keien
geven ons moeite in de beenen, want zeldea
vindt men hier vasten voet 't is gedurig op
en af, door uitgedroogde bedden van water-
loopen, die, in 't regenseizoen, de Ludua
rivier aanvullen. De Luduadie we tot
Kiambi zullen volgen, is een sehoone breede
waterloop. Na rond drie groote bergen
gedraaid te hebben, komen we eindelijk aan
het dorp Lufonzo. Om de schoonheid der
streek, waar we ons kamp opsloegen, beter
te kunnen waardeeren, beklimmen we eonen
heuvel, van waar we, in de verte, den stroom
der Ludua kannen bewonderen, 't Is voor
avond en alles is zoo stil dat we hetgedruiscl»
der bruischende waters van val tot val kun
nen onderscheiden.
Vorbaasd, hooren we op eens het grollen
do hyppopotamen of rivierpaarden. M. Godin
stelt me voor ze te gaan opzoeken op onze
sloffen Ja, we zullen met do prauw er
naartoe varen. Bah ik kon niet meer
kwaad dan gij on om por boot te varen is
men nooit te vermoeid. Intusschentijd kwam
de boy van M. Godin met de gevraagde
geweren, maar mijn reisgezel had vergeten
dat zijn Albini in handen was van eenen
onzer mannen, die we op jacht gezonden
hadden.
Zoo beschikken we enkel van 't gewoon
jachtgeweer van M. Godin en van mijnen
Mauser met slechts vijf kardoezen. Wo
waren dus onvoldoende gewapend maar wo
vertrokken toch met twee pagayeurs op een
dier lange rondvormige bootjes, uit een
ganschen boom gekapt.
Nauwelijks zijn wc in dc rivier of we zien
vier zwarte ronde koppen boven het water
steken en ons toekomen 't Zijn vier kyppos
Het hart klopt me, maar weldra bemerk ik
dat die reusachtige dieren voorzichtiger zijn
dan wij, want plotselings verdwijnen ze
onder 't water. Wat ging er nu gebeuren
Gingen ze duiken in onze richting Onzo
pagayeurs dreven het bootjen naar kant,
onder de takken van eenon boom, en hielden
