De strijd im bei leven.
7e Reeks brieven van
M. Vincent Diericx
'T EEN EN 'T ANDER
De moord in het zeemanshuis
13
Oe ramp van deLiberie
voor den krijgsraad
AANSLAG OP EEN INKASSEERDER
Zeves-jtfenrïe jaargang»' 2S7. 2 CENTIEMEN HET NUMMER Zaterdag 23 December 1911
ABONNEMENTEN:
Zes maanden 4 franken. Een jaar 8 franken.
Inschrijving in alle poslbureelen van het land.
EERSTE UITGAAF, 4 uren 's avonds. sjs
TWEEDE UITGAAF, 7 uren 's avonds.
BUREELEN
TE BRUSSEL
723j Steenweg van VJaterlco, 728.
Bestuurder
TE AALST
9, Kerkstraat,
Telefoon 114
J. Van Suffel'De Oendt.
AANKONDIGINGEN
KI. aank. (1 tot 4 kl. reg.) fr. 0,60
3e bladz. (de regel) fr. 0,50
4® bladz. (de regel) fr. 0,30
Financ. aankon, (per regel) fr. 2,00
Reklamen (per regel) fr. 1 00
Gemengd nieuws (per regel) fr. 2,00
•Recht, lierstell. (per regel) fr. 2.00
Overlijden (per regel) fr. 2,00
De E. P. Belliot komt te Parijs bij
den drukker-uitgsver P. Lethielleux
een standaardwerk uit te geven over de
sociologie. Het boek is getiteld Ma
nuel de Sociologie Catholique of
Handleiding van Katholieke Maat
schappijleer het bevat ongeveer 700
bladzijden en kost zonderde verzen
dingskosten de som van 11 frank.
Mogelijk zullen sommigen het al te
kostelijk vinden welnu wij hebben
het ons aangeschaft en zijn er ten hoog
ste over voldaan. Ieder sociale wer
ker, ieder ontwikkeld katholiek man,
en in d'eerste plaats, onze katholieke
priesters en sociale voormannen zou
den dit werk moeten bezitten.
Wij kennen het werk van Antoine,
van Victor Brants, van Schryvers, van
Aengenent, van Aalherse.doch wij mo-
gen zeggen dal E. P. Bolliot uil'alles
bet best heeft genomen, en er dan, na
lange en uitgebreide studiën liet tot een
machtig geheel heeft verzameld.
Het geheele werk is verdeeld in drie
groote deelen; het eerste heeft betrek
op de geschiedenis van den maatschap-
pelijken strijd, hot tweede, op de theo
rie van het sociale vraagpunt en het
derde behandelt de praktische, en dus
de meest belanggevende zijde. Van den
beginne af ondergaat de lezer den in
druk dat men hier te doen heeft met
een schrijver een auteur zouden de
collegemannen zeggen die opge
wassen is om zijne ondernomen tank-
tot goed einde te brengen. De meest
iiigewikkeUIepünter.zijn op eene klare,
tastbare, goed verstaanbare wijze uit
gelegd en besproken .Zoo is voorzeker
een der moeilijkste punten van de
sociologie, de theorie over de waarde.
Nergens hebben wij dit problema beter
en noch aangenamer voorgesteld ge
zien dan bij den E. P. Belliot.
In wat bestaat eigenlijk de sociale
kwestie. Om te bewijzen hoe uiteen
loopend de zaak is, geven wij u hierop
het antwoord van de beroemdste socio
logen
Volgens P. Antoine is dit het geza
menlijke van de kwalen waaraan de
werkersklasse lijdt in godsdienstig,
zedelijk, economisch er. politiek orde
en de nasporing van de middelen die
het behoort er tegen aan te wenden.
Lerov Beaulieu zegt dat het is De
drukke verzuchting bij den hoden-
daagsohen arbeider naar een beteren
toestand.
Bij Lujo Brentano is hel de kwestie
die voor doel heeft, de werkersklasse
toe te laten hare hoogste ontwikkeling
te bereiken en eene proportionneele
deelneming in de stoffelijke goederen
der beschaving.
Charles Secretan beet het, de strijd
tusschen de klasse die werkt en deze
die doet werken.
Gide verklaart dal het-de eeuwige
kwestie is van de rijken en de. armen.
Volgens Claudio Jannet is liet geene
kwestie van economische organisatie
maar eene godsdienstkwestie.
Mgr. von Kelteier noemt het de
kwestie van het bestaan der arbei
dende klassen. Het is een maagvraas-
stuk.
P. Cathrein houdt het er voor dat
bel voornamelijk eene kwestie van for
tuin en inkomen is.
Lièsse zegt heel eenvoudig De ver-
belering-van 'lieven van denmensch.
P. de Pascal drukt zich uit als
volgt Het is de kwestie van den ar
beid, 't. t. z. van zijne herinrichting.
Priester Millot verklaart Het is
het vraagstuk van de verdeeling dor
rijkdommen.
Zooals ge ziet, verschillen die ver-'
klaringen of die bepalingen soms heel
veel van elkander dit komt, wij her
halen het, bij de ingewikkeldheid van
het vraagstuk. De sociale kwestie
wordt niet opgelost met eenige hol
klinkende en hoogdravende woorden
die kwestie en hare oplossing vraagt
eene alzijdige, eene algemeene studie,
van den toestand der maatschappij in
de vorige eeuwen van den toestand iil
de verschillende landen en bij de ver
schillende volkeren van den toestand
van den innerlijken mensch, met zijne
behoeften, gebreken en hoedanigheden;
en liet vraagt ook eene allerlastigste
studie op de gevolgen van het voorstel
len en i n voeren van nieuwe oplossingen
De E. P. Billiot bepaalt de sociale
kwestie in drie vragen 1) Hoe kan
men de mensehen laten leven. 2) Hoe
kan men alle menschen laten leven
3) Hoe kan men alle menschen ingoede
overeenkomst laten leven Z o is liet.
sociale vraagstuk gesteld, alzijdig, al
gemeen en nochtans zeer gemakkelijk
om vatten. Er zijn drie voorgestelde
oplossingen Het liberalisme, of indi
vidualisme, dat het égoïsme teelt en
uo toestand niet in 't minst kan verhel
pen liet socialisme, dat ieder mensch
door zijn stelsel wil laten leven, het
geeft brood doch de mensch leeft niet
enkel van brood, bij moet daarbij
tevreden, gelukkig zijn dit kan hel
socialisme niet geven dit is het werk
van het christianisme. Het social.sme
zegt Panem het christendom
schrijft Panem en Pacem brood
en vrede.
Dat zijn eenige enkele beschouwin
gen van het machtig schoone werk
van Pater-Belliot... Zij die zich het
werk aanschaffen, mogen verzekerd
zijn een trouwen, bekwamen en alge-
meenen leidsman te bezitten in al de
voorname sociale zaken.
Oe paarden verdwijnen.
Sinds 3 jaren zijn er te Parijs 20.000 paar
den min in de beweging; de paarden worden
vervangen door automobiels, motor-cars,
auto-taxissen, enz. Ook in Brussel en Ant
werpen doet zich die vermindering gevoelen.
Zouden de paarden nu nog zoo duur blijven
Wie heef!: er nog gezond
verstand Ja, leest bier menschen
van gezond verstand van het Vlaamsche
land burgers,landbouwers, en werklieden?
Wat zegt ons gezond Vlaamsch verstand,
sedert (luizende jaren
Dat eigen lof stinkt, dat een mensch, die
mensch is. zijn eigen lof niet maakt; dat een
mensch, die geen onnoozelaar of geen
hooveerdigaard is, van zich zelveuniet praat,
en op zich zeiven niet boft.
Is liet niet zoo, lezers Denkt iedereen er
zoo niet over, gij, uw gebuur. Jan en alle
man
Welnu, voor M. Petrus Daens is het ge
zond verstand, gansch wat anders. Ziehier
wat hij dut*ft schrijven over zich zelf in zijn
gazet De Werkman van 1 December
1911
Donsj (ik Petrus Daens) is de Vriend
van 't volk (met hoofdletter zulle
- met nieuwjaar trek ik triomf an lelijk
naar mijnen zetel op 't Landhuis van
Aalst....
God zegene en God beware mij, BRAVE
oude man.... enz...
Zeg. lezer, zoudt ge er op uw gat niet van
vallen
Ik, Petrus Daens, brave oude man; God
zegene en God beware mij
Hemeltje lief Is het hoogmoed, zoo groot
als de toren van Antwerpen of is het
in- en uitgepraat van een lialve-onnoozelaar?
En naar sulken man, zou ons Vlaamsch
volk met zijn gezond verstand nog blijven
luisteren Als 't zoo is, daii moeten wij
allen maar naar Gheel gaan.
De Belgen beialen de minste
lasten van al M. Hoyois zegde
terechtIn België zijn de lasten minder als
in al de andere landen waarop de liberale
lieer Masson uitriep Dat weet iedereen
Ah Dat weet iedereen Hoe komt het
dan heer M.jsson, dat in tijd van kiezingen,
liberalen, ciaengisten en socialisten het uitge
ven alsoi wij allen gobukt gingen onder de
zware wracht onzer belastingen?
Ah Iedereen weet. zegt gij, dat wij Bel
gen, de minste lasten betalen, dus weet
iedereen, dus ook al de liberalen en demo-
kralen en socialisten, dat zij met de kiezing
de menschen wetens en willens leugenswijs-
maken...
Zie, katholieke strijders en kiezers, dat
moeten wij welen en onthouden, en als het
gelegenheid geeft, te pas brengen
E-Soe snel be£ tegenwoordig
gaat. Een reiziger ontbijt 's middags
le BrussoJ, neemt zijn tas koffie te Leuven
neemt zijn na-koffie te Thienen, is om 5 uren
te Elsene on gaat om 7 uren 's avonds dinee-
ren te Aalst of te Gent... Dit alles in een
halven dag
M. Hlarquet de deur gewe-
zen. M. Marquet, wiens slippen gedra
gen worden door demokraat Fonteyne, is
door de liberale partij aan de deur gezet.
M. Marquet wil per force senator wor
den te Brugge.
De Brugsche liberalen hebben hun toe
vlucht genomen tot den senaat, om er door
beschermd te worden. De liberale linkerzij
van den senaat beeft verklaard, dat de libe
ralen van Brugge, Marquet niet kunnen op
nemen op hunnen lijst zonder afstand te doen
van bun zedelijk gezag.
Dat is heel wel Spijtig dat de liberalen
zoo ook niet spreken opzichtens jood May,
jood Herbert Speyer, jood Wiener, halven
jood Hanrez on opzichtens de socialisten
tusschen wier leiders er een gansche hoop
oud veroordeelden loopt.
Eene getuigenis. Luitenant
Pierre Saint G„ Juge van het 57e regiment
voetvolk te Bordeaux heeft zelf 50 zijner
manschappen ondervraagd. 43 op de 50 wis
ten niet wie Gambetta was, hoewel zijn
standbeeld te Bordeaux staat, verscheidene
wisten niet eens wat een volksvertegenwoor
diger is. En die mannen moeten morgen
gaan kiezen.Is liet dan te verwonderen,voegt
ae luitenant erbij, (dat wij met zulke kiezers,
zulke volksvertegenwoordigers krijgen. -
De Dompers De Jury die de
beurzen meest toéTcennen voor de natuurlijke
wetenschappen, heeft volgende uitspraak
gedaan 1°) Priester Achicl Salée, doktoor
in mineralogieke wetenschappen 2° M.
Michiels, doktoor in scheikundige^ welen-
schappen. Alle hel komen van de katholieke
universiteit van Leuven. 3°) M. Goubin, dok
toor in scheikundige wetenschappen, van de
Genlscho Iioogecehool.. De iweo eerste
werken zijn op voorstel van de Jury,gedrukt
geworden...
Wat wreede dompers, zeggen ze in de
partij van een Debunnc, van een Troclet of
van een MaroilleJ
Ze zsjn wakker te Nijvel.
De katholieken van Nijvel zijn thans voor
goed wakker.Hun lijst voor de kamerkiezing
is reeds klaar en zij hopen vast en zeker hun
verloren zetel terug te winnen.
Zouden de inwoners van Nijvel, die toch
ook Belgen zijn meenen we, nu hunne stem
nog durven geven aan den Jood May die ons
uit Franckfort is toegekomen 1 Wij hopen
van neen, dozen keer
TE ANTWERPEN
De policie schijnt een nieuw spoor der
moordenaars van den on gelukkigen poortier
Verté gevonden le hebben. De heer adjunct
Golard-Bovie ontving verleden week het be
zoek van een Duitsclier, voor 't oogenblik te
Antwerpen woonachtig, die de volgende be
langrijke verklaring deed
In de maand Januari werkte ik in de kool
mijnen van Charleroi. Op zekeren avond lag
ik le bed en hoorde eene samenspraak af,
welke op mijne logeerkamer gehouden werd
tusschen drij personen. Een hunner, spre
kende over diefstallen, zegdo In het Zee
manshuis te Antwerpen, is een goeden slag
te slaan, daar is altijd 4 a 5000 frs. voor
handen, maar men heeft daar af te rekenen
met den poortier dio een struische kerel is.
Zoohaast de personen bemerkten dat de
Duitscher hen in het oog hield, zwegen zij.
De heer Golard-Bovie gelaste agent Voets
met den Duitscher naar Charleroi te vertrek
ken, en een onderzoek ter plaats te doen, om
de drij mannen op te sporen. Men vond
spoedig het logement en na lang zoeken ont
dekte men den naam van een dier personen,
zekeren De X..., die nu te Antwerpen ver
blijft. Deze laatste was in kennis met een
persoon van Borgerhout, die nu nog ergens
in eene koolmijn werkt.
Dezen morgen werd De X..., die nu in de
1° wijk verblijft, met de twee zeelieden ge
confronteerd.
De zeelieden herkende hem niet, doch X.,
moest bekennen, dat do samenspraak, welke
do Duitscher had aangehaald,inderdaad heeft
plaats gehad, en dat de personen met wie
hij sprak, twee Brusselaars waren, die hij
niet kent.
Gisteren verschenen do officieren van de
«Liberté», de kruiser, die eenige weken
geleden vóór Toulon in de lucht vloog, voor
den hijzonderen krijgsraad, gelast met het
onderzoek der verantwoordelijkheid der
officieren.
De beschuldigïhgsakt sprak enkel van het
verkeerd aannemen van gegeven bevelen,
doch in den zelfden akt werd ook gezegd;
dat de sclieepsluilenanten Garnier en Bignon,
die mede beschuldigd waren, het onmoge
lijke beproefd hadden, om de ramp te ver
hinderen.
Kapitein-Jaurès. die als bijzondersto plich-
tige moest verschijnen, gaf de noodige uit
leggingen over de tucht en de orde aan
boord van zijn schip. De krijgsraad was zoo
zeer voldaan over de antwoorden van Jau
rès, dat hij hem bijna geluk wenschto, al
hoewel de voorzitter vond, dat lietgedrag
van kapitein Jaurès ongewoon was.
De tweede kapitein Joubert, die door
Jaurès met liet bevelhebberschap gelast
werd, terwijl Jaurès zelf naar Parijs was,
bekent dat hij den nacht hij zijne familie ging
doorbrengen te Toulon.
Admiraal Bellue, opperbevelhebber van
het eskader der Middellandsche zee. is van
oordeel, dat kapitein Jaurès een misslag be
ging. door geen plaatsvervanger te vragen
en zich te doen vervangen door een scheeps
officier, die reeds werk genoeg had.
Het openbaar ministerie verklaarde dan,
dat elk zijn plicht deed en de ramp onver
mijdelijk was.
Na die woorden scheen de uitslag van het
proces, aan niemand twijfelachtig: De be
tichte officieren zouden vrijgesproken wor
den. 't Is hetgeen clan ook gebeurde.
Er waren dertien vragen gesteld. De
twaalf eerste, betrek hebbende op do verant
woordelijkheid der betichten, werden ont
kennend beantwoord. De dertiende, waarbij
de vraag gesteld werd, of de officieren Gar
nier en Bignon al do maatregelen genomen
hadden, om hun schip te redden, werd met
algemeene stemmen ja beantwoord.
De luitenanten Garnier en Bjgnon, werden
door den voorzitter van den krijgsraad geluk
gewenscht om bun moedig gedrag.
gewezen-ïolhsverlegenwoordiger, reizende in Kongo
(Vervolg).
Maar hoe staat bet. met de kookkunst
zoekt niet naar de keuken, vraagt niet naar
jacht of stoof kijkt eens als de klas uit
is, ge zult de oplossing van 't vraagstuk vin
den» Elke leerlinge gaat achter brandhout,
want elk maakt zijn vuurtje (op de koer, elk
kookt, roert en eet haren kost volgens de
gewoonte der streek van waar ze afkomstig
is. Zekerlijk de oudste leerlingen, die reeds
twee drie jaar in het missiehuis verblijven,
beginnen het aan te nemen in de overdekte
keuken, ter hunner beschikking gesteld, hun
eten te gaan bereiden, maar do nieuwaan-
komeno kinders, die nog wildo zijn, en zelfs
deze dié reeds een beginsel van beschaving
en goede manieren verkregen, koken gelijk
moeder uit 't bosch op 't houten vuur,in open
lucht, in volle middagzon. Zulke diep inge
wortelde gewoonte, zulk dierbaar gebruik
kan men bij geen negerskind ineens afbreken.
Da oudste koken, rechtstaande aan'een ge
metseld vuur, waar liet hout op eenen roos
ter te branden ligt en de pot aan een hooger
gelegen ijzer vasthangt, terwijl, hij de be
ginnelingen, de pot, op het brandhout zelf
staande, meermaals omkantelt, tot groot
spijt der kookster en tot groot vermaak van
de spotvogels. Eens dat de kinderen kun
nen koken, willen ze van geen bohemersvuur
meer weten ook, als ze op trouwen staan,
stellen ze als eerste voorwaarde aan den
bruidegom, dat hij een welbegrepen steen-
vuur moet oprichten.
Zoo dringt langzamerhand, onderwijs,
handwerk en kookkunst in de zeden en ge
bruiken van dat ontwakend volk, vóór de
aankomst der zuster nog onwetend en wild,
ik ben genegen le zeggen nog duister zwaar
en grof en heel gesteld om te lijdui.
Buiten al de instellingen over de welke ik
schreef, is er in Kisantn nog een proef hof,
pen ware botanieke hof. Daar ziet men al de
hoornen, struiken, groenten, vruchten, frui
ten en bloemen niet alleenlijk van Afrika
maar zelfs van Europa. Een halve dag is cr
van doen om deze modclinstolling te gaan be
wonderen.Men is er nooit uitgekeken en men
zou altijd aan willen fruiten proeven. De
waterleidingen zijn er bezonder wol uitge
voerd. Bij middel van kleine schoven, zendt
men 't water naar de velden,die vocht noodig
hebben. Zulke inrichting moet een reuzen
werk geweest zijn,maar de uitslag is onschat
baar.
Naar hetgeen ik in Kisanfu gezien heb
onderwijs, opvoeding, landbouw en water
leidingen, durf ik besluiten dat al wat ik in
den Kaap en Oranje- Vrijstaat heb moeten
bewonderen, al wat ik ouzo Belgische Kolo
nie wenschto tot stand zien te brengen, hier
verwezentlijkt is.Zulke missiehuizen zijn go-
rocpen om aan Kongo de grootste weldaden
van den godsdienst aan te brengen maar
ook tevens de algemeene beschaving prak
tisch in het hereik der inlanders te stellen.
Rong otr otter.
In ons nummer van Donderdag laatstleden
schreven wij, dat er gemeld werd, dat de
Belgische vliegers Van den Born on Tyck,
ook door Turkyë aangenomen waren om
ofwel in Turkyë de vliegers le onderrichten,
ofwel in Tripoli aan de krijgsimïchlingen
deel te gaan nemen.
Zulks ware nu toch zoo wonderbaar niet
geweest,vermits ook Duilschers, Engelschen
en Fransclien hunne diensten aan Turkyë
aangeboden hebben, doch de Belgische vlie
gers zijn niet gewoon zich in vreemde huis
houdens te bemoeien. Zij laten liever oorlog
voerende mogendheden zelf hun plan trek
ken en hun geschil beslechten en... zij heb
ben gelijk.
Tyck en Van den Born, over dio tijding,
welke eerst in Ilaliaansche bladen, ver
scheen, ondervraagd, hebben hardnekkig on
verontwaardigd geloochend, ooit met da
Turksche regeering in betrekking te zijn ge
weest, cn cr dus verre af zijn, hunne dienston
te hebben aangeboden. Tyck drukte zich als
volgt uit aan een konfrater
Zeg bet wel, dat ik nooit gedacht heb
en nooit in onderhandeling getreden bert,
met de Turksche regeering, om mij ter barer
beschikking te stellen tijdens don Turksch-
Italiaansch oorlog.
Ten andere, ik geloof dat Van den Born,
evenals ik, het slachtoffer is cencr dwaling.
Indien mijn vaderland mijne hulp en
mijne ondervinding noodig had, zou ik de
eerste zijn, om mij ter zijner beschikking te
stellen.
Wat don Belg betreft, die zich aan den
vreemdeling zou verkoopen, om een ande
ren vreemdeling to bestrijden, ik aanzie hem
als onwaardig, terug in zijn vaderland te
komen.
Van den Born was niet min krachtig in
zijne logenstraffing
Wat de Ilaliaansche bladeh melden, is
valsch, totaal valsch. Ik weet niet wie hen
zulks kan wijs gemaakt hebben.
Ik, zou moeten gaan vechten tegen de
Italianen, tegen de kinderen der stad Flo-
rencie, waar ik vroeger ontvangen werd op
eene onvergetelijke wijze, met een geestdrift
en eene gulhartigheid, welke de zoetste her
inneringen zijn van mijn sportleven
Ik, zou moeten vechten tegen Eros, mijn
oude sportgezel, tegen wie ik vroeger op de
velodrooms streed, vooraleer zijn leeraar in
de vliegkunst te worden
Ik, zou moeten gaan vechten legen al
mijneItaliaansche vrienden? Nooit
Ik zou mij een moordenaar achten, moest
ik bommen op de Italiaansche troepen werpen.
Ik.zou moeten Italië bevechten,het land,
dat mij met Frankrijk, na België, het duur
baarste is
Beide Belgische vliegers hebben ten ander»
brieven van protest en terechtwijzing gezon
den aan de bijzonderste Italiaansche on Fran
se he bladen.
TE PARIJS.
Donderdag m org end, werd de inkassoer-
der eener bank,te Montmartre-Parijs,aange
rand door vier kerels, die na hem erg met
revolverschoten gekwetst te hebben, met
zijne brieventesch, eene som van 300,000 fr.
inhoudende, in automobiel do vlucht namen.
De inkasseerder, Ernest Gaby, 40 jaar
oud, behoorde tot het hulphuis der Société
Générale, Ordenerslraat. lederen morgend
begaf bij zich naar het hoofdhuis der maat
schappij, om or hel geld en de waardijen t»
halen, noodig aan het hulphuis.
Donderdag morgend kwam hij van het
hoofdhuis en was nog slechts een vijftiental
stappen van het hulphuis verwijderd, toen
een kerel, rakelings drie revolverschoten op
hem loste.
De moordenaar ontrukte bet slachtoffer
de brieventesch, welke 200,000 in geld en
voor 100,000 fr. obligatiën inhield, en sprong
