In Oktober aanstaands begint bet Stiieiaar der Vak- en Ambachtsschool
KATHOLIEKEN VOLKSKRING SINT JOZEF
Aelst
3\£©-&a.l@sdi.@'tt;est;x*£i,SLl; L^elst;
Het Schoolkomitéit.
1 1
GESTICHT DOOR EEfi
4 ÉN S AÜGUSTI 1912
DE VOLKSSTEM
De opening der Ambachtschool in October
1911 was een blijde nieuws voor geheel ons
Arrondissement. Eene schoone inrichting
die veel goed zal doen Zoo hoorde men
t' allen kante zeggen, en zoo hoort men alle
dagen nog meer en moer.
En toch, men vindt er nog die het belang
en do noodzakelijkheid dier inrichting niet
genoeg begrijpen anderen verwarren Am
bachtsschool met Nijverheidsschool nog
anderón vragen inlichtingen, maken opwer
pingen...
Om allen twijfel en dwaling weg te nemen,
willen wij nogmaals zooals verleden jaar
eenige inlichtingen geven over deze zoo
nuttige instelling.
1Wat is eene Ambachtsschool
Het woord zelve zegt het ons Am-
bachts...school t. t. z. eene school, waar
men een on stiel of een ambacht leert. En
wat is een ambacht? Eene bediening die
uitgevoerd wordt met de hand, of, waarin de
hand de bijzonderste rol speelt, als in schrijn
werkerij, smederij, paswerk, meubelmakerij,
gieterij, enz...
De nijverheid, teweeggebracht door liet
handwerk, is betrekkelijk klein, en wordt
daarom Kleinnijverheid genoemd,
terwijl deze, teweeggebracht door 't werk
der machienen, massagroot is, en daarom
GrooitaljverheÊd heet. Nu, al de
bedieningen, in betrek met de grootnijver
heid, van eenvoudigen fabriekwerker tol
fabriekbestuurder toe, hebben ook hunne
scholen, die men noemt H\35jv®a*5ieidis-
SCuSöBen» Bijgevolg, moet de schrijn
werker naar de... Ambachtsschool de mees
tergast naar do... Nijverheidsschool de
smid, naar de Ambachtsschool, enz...
2. Kan Pauwke geen ambacht meer leeren
op den werkwinkel (I)
Neen. De tegenwoordige ambachtsman
moet op ruin lijd, schooner, beter, overvloe
diger, ingewikkelder en volmaakter werk
leveren dan vroeger hijgevolg moet hij ge
leerder en behendiger zijn ook. Nu, dat gaat
niet zonder leermeesters, zonder scholen....,
en... die heeft hij niet.
De patroon kan zich mot Pauwken niet
bezig houden bij en heeft den lijd niet, en
ook, als 't manneke veel kent, zou hij kun
nen op een ander loopen met zijne dure les
sen 't ware voor niet gewerkt De gasten
zullen 't hem ook niet leeren die hebben
hunne handen vol er, zijn, over 't algemeen,
daartoe onbekwaam wat men niet heeft,
kan men niet geven.
Daaruit volgt dal Pauwke maar bij- en
beuzelwerk te verrichten heeft booodscbap-
pen doen, schavelingen dragen, den slijp
steen draaien, wat schaven en wat zagen, en
dat werk is zonder volgorde nu moeilijk,
dan gemakkelijk vandaag rolluiken, giste
ren muizevallen, morgen timmerwerk, over
morgen spiïtrappen, een ware warboel. Die
toestand verslecht van dag tot dag, want
stilaan dringen do machienen binnen de
werkhuizen, en, mocht Pauwke vroeger nog
wal meehelpen en soms eens zwaluwsteelt
maken, nu is dat uit, geen handwerk meer
hout aanbrengen of stom staan zien op een
zaagmacliien, dat is zijn werk. Zoo moet hij
alles stelen met zijn oogen. Dat is goed, ja,
maar niet voldoende.
Het beste middel om iets te leeren blijft
altijd, sSoeBlo Al doende leert men.
Daarom zou men moeten beginnen met do
allereerste en allereenvoudigste zaken dio
eikendeen begrijpen kan. Dan trapsgewijze
opklimmen in moeilijkheid, zonder sprongen,
langs zeS^zoekenden esi zelv-
doenden wegjj, gebruik makende van
hetgeen hij reeds kent, om tot het onbekende
te geraken. Zóó ware de kermis diep en zou
ze lang blijven leven de vreugde on 't genot
zouden ze vergezelion en het werk doen be
minnen en. 't geen men bemint doet men
geerne, en 't geen men geerne doet, doet
men goed.
Zóó leeren is heel gemakkelijk, aange
naam en vruchtrijk voor den leerling, maar
het zóó weten te schikken, is donders moei
lijk voor den leeraar. Nog eens, dat kan het
werkhuis niet geven. Dan moet het elders
gezocht. Waar In de ambachtsschool.
3. Vroeger waren er nochtans goede Am
bachtslieden. Waar haalden die hunne
bekwaamheid
Op het werkhuisMaar, dan was ieder
werkhuis een waar leerhuis ook. De patroon
(1) Pauwke is een ingebeelde leerjongen.
had een werkkontrakt met den leerjongen,
waarbij deze laatste zich verbond, gedurende
verscheidene jaren, bij hem te blijven wer
ken. [Hoe meer goed werk de jongen nu
aflegde gedurende dit tijdstip, hoe voordee-
liger voor den baas. Vandaar de grooto be
zorgdheid vanwege den meester, om den
jongen goed en veel te leeren. Ook, werkte
niet wie wou Voof aleer men voor eigen
rekening mocht beginnen, moest men een
meesterstuk voortgebracht hebben. Ziet
al was die opleiding ernstig, toch zou ze nu,
in 't algemeen gesproken, niet meer deugen.
Andere tijden, andere zeden. Men vraagt
meer
4. Zoodat Pauwka den schrijnwerkers
stiel niet meer zou kunnen leeren op
het werkhuis, zelfs niet bij zijnen peter?
Moelijk Wilt ge een klinkbaar bewijs
De groote patroons der steden zenden allen
hunne zonen naar soortgelijke scholen. ABs
zij dat deen, moet gij dan
twijfelen
5. Dost de Ambachtsschool iets voor de
godsdienstige en zedelijke opvoeding
O ja, want zij is even noodzakelijk voor de
Godsdienstige en -zedelijke opvoeding als
voor het vakonderwijs.
Waarbij komt bet, belaas dat er tegen
woordig zooveel jonkheid verloren loopt?
Omdat alle opvoeding en karaktervorming
ophoudt bij 't verlaten der lagere school. En
hoe oud zijn ze dan Pas 14 jaar als 't wel
gaat. Vaarwel schoone lessen, goede behan
deling en goede raadgevingen.Vaarwel zede
lijke opvoeding, nu begint de onzedelijke
Eibun brood waren ze nog jniet weord
ze moesten nog voortleeren... veel, lang
Doch hun hart is gevormd, het vlamt voor al
wat goed en schoon is de wil is kloek en
onwankelbaar voor al wat recht is; 't gedrag
is voorbeeldig, 't karakter rotsvastslechte
gezellen, gevaren der wereld, dit alles
schampt op hem af. als de peil op den kei.
Een ambacht leeren duurt., hoelang 20
jaar. Mensch worden en deugdzaam leven,
al is het ook de moeilijkste stiel, leert men
op 14 jaar
Neen, voorwaar, de godsdienstige en zede
lijke opvoeding eindigt zoo min met de lagere
school als de verstaudige, en, is er na die
periode eene theoretische en praktisch stiel
vorming noodig, nog veel meer dient er eene
theoretische en praktische gedragsvorming
te zijn. De ambachtsschool' zal die geven, en,
gelijk de werkjongen gedurig en met nauw
gezetheid gewerkt en genoerstigd zal hebben
aan het voorwerp, dat eens zijn brood moet
verschaffen, zoo zal Lij schaven, vijlen,
puimen en polieren aan zijn eigen, totdat de
bekwame ambachtsman en de goede christen
lot een wezen zullen vergroeid zijn.
6. Wat zal Pauwke leeren in de Vak
school
Al hetgeen er noodig is tot het vormen van
eenen gezonden, werstandïgjen,
deugdzanien en behendigen
siieBman.
De tegenwoordige vakman moet kloek
van lijve zijn, gezond, en dien schat weten te
bewaren. Hij moet in staat zijn zich op wol-
voegelijke wijze uit te drukken, zoo schrifte
lijk als mondelings in zijne moedertaal, wen-
schelijk in de tweede taal. Hij moet alle
berekeningen kunnen verstaan en maken, in
betrok met den stiel, de stof kennen die hij
bewerken moet en alles alles wat er op in
werkt de kortste werkwijze kennen en zich
weten te bedienen van de nieuwere werk tui
ten en hulpmiddelen. Hij moet zeer bedreven
zijn in het vakteekenen al wat hij te maken
heeft, moet hij kunnen teekenon, al wat hij
geleekend ziet, moet hij kunnen maken,
want teekenen is zijne sprake, teeker.en is
zijne tale. Eindelijk, hij moet beminnen wat
schoon en goed is, willen wat hij bemint en
doen wat hij wil.
De vakken, die hem dat zullen leeren zijn:
Gezondheidsleer, Lichaamsoef, Vlaamsche
en Fransche taal, Rekenkunde, Stelkunde,
Meetkunde, Natuurkunde, Scheikunde, Vak-
kunde, Werktuigkunde, Praktisch werk,
Staathuishoudkunde, Boekhouden, Beroeps-
teekenen, Schoonheidsleer, Godsdienst en
Praktische zedonleer.
7. Is hij dan volleerd
Volleerd Volleerd Wie mag dat pluim-
ken op zijnen hoed steken Als Pauwke
met iever en regelmatigheid al do lessen ge
volgd hooft en zijn uitgangsdiploma bekomt
zal bij een volle en bekwame stielman zijn,
en de noodige middelen bezitten om op te
klimmen tot den hoogsten trap van zijn vak,
al ware het ook Patroon of Kunstenaar. Is
dat niet genoeg Ongetwijfeld dat hij nog
bijleeren moet, om zich te volmaken, maar
dat kan hij nu alleen geholpen door de da
gelij ksche ondervinding, door boeken en
schriften, door reizen en zelfstudie. Vergeet
niet dat Pauwke eene brandende begeerte
voelen zal om liooger te gaan en heter te
doen en, iemand die moedig is en met leer
zucht bezield, kan als hij wil.
Een groote Fransche schrijver had genoeg
met hetgeen hij in zijne kamer te zien kreeg,
om een grcot meesterstuk te schrijven, ge
titeld Eene reis rond mijne kamer
Wie goed kan, wil heter, en wie beter kan,
drumt naar 't beste
8. Wie is er verantwoordelijk
voor dien aanslag
Het schoolkomitéit.
9. Wie is dat
EEREVOORZITTERS
Eeno. Heer Leander Puissant, pastoor van
St-Jozef, Aalst
Al. Rom. Aloycrsoen, volksvertegenwoor
diger, Aalst
M. Fél. De Hert, schepen van onderwijs,
Aalst
VOORZITTER
M. Dr De Naeyernij veraar, Aalst.
BESTUURDER
Eeno. Heer Cyr. Dsmecster, onderpastoor
Aalst.
SCHRIJVER
Al. A. De Waegcnaere, schoolbestuurder,
Aalst.
LEDEN
Al Al. Pol.Van Ghyseghemnijveraar, Aalst;
Am. D'hondt, handelaar, Aalst
Jaak Van den Berg he, patroon-smederij,
Aalst
Jan De Somer, patroon-schrijnwerker,Aalst;
Alfons lanSandc, patroon-schilder, Aalst;
Leon De Meeter, nijveraar, Aalst
Val. De Valkeneer, apotheker, Aalst
Od. Van der Haegen, Advokaat, lid van den
Provincieraad.
Daarenboven hebben nog vele bekwame
en invloedhebbende Heeren hunne bescher
ming en medehulp verzekerd. Ook, de school
staat onder toezicht.
0. Onder toezicht van den Staat
©ndSer toezziic&t va si den
Sftaafc en onder de feescheE»»
msng iSsfl* stad.
11Hebt ge bekwame professors
Ja, en wij aarzelen niet te zeggen, uiterst
bekwame Eenige van liunne werken zullen
tentoongesteld worden en gij zult zelve kun
nen oordeelon.
12. Moet alle man nu ambachtsman wor
den
Bijlange niet. Enkel wie goesting en aan
leg heeft. Rome wie wil
Elke bediening moet bare beoefenaars heb
ben doch, goede ambachtslieden zijn er te
kort, veel te kort. Langs alle kanten vraagt
men er ze zijn niet te vinden. Dan doet men
vreemden komen, en, men weet het, dieloo-
pen er tegenwoordig dik. Nochtans, 't is eeno
edele, verstandige en zeer winstgevende be-
dioning 't is in de goede stiolvorming dat
voor een groot deel, de verbetering, de op
komst en de toekomst ligt onzer werklieden
en burgers, en, boven die talrijke bureel
schrijvers met hun karig loon en hun kopij-
werk, verkoos ik verreweg den puiken
pas werker of meubelmaker, met zijn ver
standig werk en zijne zakken vol geld.
13. Is die school voor Aalst alleen
Neen, voor Aalst en omstreken, al kwa
men er ook van Okogem on Noygem daar
komen er ook reeds leerlingen van 14 ver-
schillige gemeenten.
14. Waar staat ze
Niet verre van de statie
Tusschen de Meuleschettestraat, de Kool-
straat, Klottestraat en den nieuwen Boule
vard van St-Annaweg, met eenen ingang
langs alle vier do straten ze beslaat eene
oppervlakte van 110 aren.
15. Welke stielen kan men daar leeren?
Wij hebben begonnen met schrijnwerkerij,
meubelmakerij, smederij, paswerk en werk
tuigkunde. Doch, zoo gauw de omstandighe
den het toelaten, zullen wij volledigen metj
de leergangen voor eleclricien, gieter, met- j
sor, schilder, landbouwer, hovenier, enz.,, j
16. Zijn het dagleergangen
Ja van 's morgens 7 ure tot avonds
6 uren, gedurende gansch het jaar, de ver
loftijd uitgenomen, 'f is dcis eene
dagschosB,
8. Waarom geene avondschool
Omdat eene dagschool beter is dan eene
avondschool.
1° Is het niet veel voordeeliger, gedu
rende 3 volle jaren, den ganschen dag door,
een vak te leeren, dan enkel gedurende de
6 wintermaanden, 2 uren daags Het werk
huis tellen wij niet mee wij weten reeds
wat het weerd is.
2° Avondwerk is overwerk, en overwerk
deugt niet, daar de jongen vermoeid en vor-
lamd is. De vermoeienis is de vinnigste
vijand der aandacht en, zonder aandacht, is
er geen goed werk mogelijk. Ja maar, de
wil kan dwingen Ja, doch in dien strijd,
verliest bij goregeld bij kinderen toch
3° De avondschool, kan moeilijk de volle
dige voorbereiding geven tot bet vak, aange
zien zij, om reden van tijdgebrek, ver
scheidene onmisbare vakken moet ter zijde
schuiven als natuurkunde, stelkunde, scüei-
kunde, soms teekenen, enz.
4° De avondschool is gesloten gedurende
het Zomerseizoen. Ruim een halfjaar is de
cursus opgeschorst. Rust roestPeinst toch
wat ze vergeten
5° De zedelijke opleiding is hier totaal
onvoldoende het werkhuis, de gezellen, de
straat, behouden bier hun vollen invloed,
terwijl de tegenwerking veel te gering is
er is tijdgebrek
Dit wil niet zoggen, dat de avondschool
radikaal af te keuren is. Op vele plaatsen
bewijst ze ware diensten on is ze goed inge
richt.
18. Hoelang duren de studiën
3 jaar, voor sommige vakken. 4. Bijge
volg, als Pauwke zijne beroepsstudiën be
gint O)) 14 jaar en wel zijn beste doet, is hij
een volslegen ambachtsman op 17,18jarigen
ouderdom.
19. De daghuur van Pauwken
't Plan is schoon, doch 3 jaar zonder dag
huur is nog al erg. Gcene roos zonder door
nen. Leert Pauwke niet veel op het werk
huis en leert hij lang, toch verdient hij iets.
Hoe weinig het is, 'k komt altijd goed van
pas. Liever i vogol in de hand, dan 100 in
de lucht. 8 jaar in de lagere school, 3 jaar
in de Ambachtsschool, wie kamlat uitstaan
Wie Al de ouders die hunne kinderen
eenon stiel laten leeren. Wij hebben er veel
hooren spreken, en allen zeggen dat z'er
alles bijeengenomen, gedurende do 3, 4 eer
ste jaren insteken in plaats van uit trekken
ze moeten daarbij nog al zijn gereedschap
koopen en de jongen is nog niet halfweg in
den stiel. Vergelijkt dit met de Ambachts
school Gedurende de 3 eerste jaren treki
hij niets, 't is waar, doch hij verlaat de school
als volle gast, verdient het le jaar, 3 a 4 fr.
daags, krijgt al zijn gereedschap mee en
kent zijnen stiel op den hoop toe. Er is noj
twijfel mogelijk
20. 'k Zal Pauwke van zijn 12 Jaar in de
school steken cm vroeg gedaan te
krijgen
Verschooning, 't kan niet zijn, Pauwke is
te jong Om met vrucht de beroepsstudiën te
kunnen beginnen en voltrekkon, moet het
eerst en vooral gansch het programma der
lagere school op voldoende wijze gezien
hobben, omdat de lagere school de noodza
kelijke en voldoende grondslag, de onmis
bare voorbereiding is voor alle bediening,
waartoe de kleinen geroepen zijn, zoowel
voor meubelmaker als voor advokaat, zoowel
voor fabriekwerker als voor commerfant.
't Is de fondeering van 't huis, dat eiken
deen opbouwen moet, om later te kunnen
leven en wonen. Als nu de fondeering
ontbreekt of slecht is, kan 't huis kloek zijn?
Moest Pauwke op dien ouderdom aangeno
men worden, dan zou de ambachtsschool
eerst de lagere studiën moeten volledigen, eer
zij met haar programma kon aanvangen, en
dat ware schade en tijdverlies voor hem,
voor zijne medeleerlingen en voor den
leeraar.
21. 'k Zal Pauwkens broer dan zenden
die is 25 jaar en straf geleerd.
Ook niet. Die is le oud. Wij beginnen
enkel met het le studiejaar van eiken stiel
die 11. blijven dan 3 of 4 jaar in de school
volgens het ambacht dat ze verkozen hebben
en verders worden er alle jaren nieuwe 11.
aanveerd voor het 1° studiejaar.
22. Welke zijn dan de aannemingsvoor,
waarden
Om in de vak- en Ambachtsschool St-Jozef
als leerling aanveerd te worden moet men
1® Van 14 tot 17 jaar oud zijn
2® Voorzien zijn van een getuigschrift van
goed gedrag en van volledige lagere studiën,
afgeleverd door het bestuur eener lagere of
middelbare school, ofwel met goed gevolg
een examen ondergaan over de leerstof der
lagere school.
3° Een jaarlijkscli schoolgeld betalen van
25 fr.
N. B. a. Dit schoolgeld zal aan de leerlin
gen ten grooten deele teruggekeerd worden
in gereedschap, hij liet verlaten der school.
Dit, volgens gedrag en verdiensten, b. Van
dat schoolgeld zal jaarlijks 5 fr. met afge
staan kapitaal in de pensioenkas gestort
worden ten voordeele der leerlingen.
23. Totwien moet men zich wenden voor
de inschrijvingnn
Voor alle inschrijvingen en inlichtingen
wegens de Vak- en Ambachtschool wende
men zich tot den Eeno. Heer DE MEESTER
Bestuurder der Ambachtschool, Den der mond-
schensteenweè 18, Aelst, of tot Mijnheer
A. DEWAEGENAERE, Meuleschette-
straat, Aelst. Van Bieden aï tot I
September aanstaande. Hoe
eerder leoe lieven. Na dien datum
kan niemand meer aanvaard worden, tenzij
om buitengewone en gegronde redenen.
24. Moeten de leerlingen gerief meebren-
gen
Al de ingeschrevene leorlingen zullen
bijeengeroepen worden in begin September
en alle noodige inlichtingen ontvangen. Al
het gerief voor ambachten worden door do
school kosteloos geleverd.
25. Zijn er geene lessen voor volwasse
nen
Nog niet, doch later zullen Zondaglosson
of avondlessen ingericht worden voor leer
gasten en ambachtslieden, die do daglessen
niet kunnen volgen en zich wenschen te vol
maken en te volledigen. Later meer daar
over.
Burgers, ^mbacbtsBieden,
WerkfBede!t,¥aders,^o&der3
JongeSsngen Ziedaar een werk dat
veel studie, geld en moeite gekost heeft on
ingericht is tot uwer aller opbeuring, op
komst en toekomst.
Er bestond eene gapende klove in
onze maatschappelijke inrichtingen. Dio
klove is gevuld. Overweegt aandachtig dit
schrift en gij zult overtuigd zijn dat wij
niets anders beoogen dan uw geluk. Wij
willen de school ernstig, goed, doorgoed, ja
zoo volmaakt mogelijk, geschoeid naar den
lesten besten leest. Vooraf niet zeggen noch
kritikeeren Zal dit Zal dat Ik denk
Ik vrees Vreest niets en hebt vertrouwen
Ge moet eerst hare werking zien en hare
voortbrengst, eer gij oordeelen kunt. Men
kent den boom aan zijne vruchten. Laat ons
eerste eenige jaren aan 't werk en spreekt
dan, vrijelijk en openhartig. Wij wachlon
gerust
fia&i u dus leerlingen te zeoi*
den S Men zegtons Vlaamsche volk is
niet genoeg ontwikkeld. Dat is waar Het
zal de schoonheid van het werk niet begrijpen,
en de ouders zullen hunne kinderen voort
naar de werkhuizen sturen, liever dan naar
d'Ambachtsschool. Dat zullen ze niet Het
getal ingeschrevene leerlingen bewijst dit
eeds. Zij zullen handelen als verstandige en
liefderijko ouders en zeggen Kind, gij zijt
14 jaar. Tot hiertoe hebben wij, te zamen
met de school, voor u gezorgd en gewerkt,
om in u de grondslagen te leggen van
kennis en deugd. Nu staat gij voor nieuwe
wegen gij moet u bereiden tot de bodie-
ning, die gij eens zult te vervullen hebben
in de maatschappij, want, een dag za|
komen, dat ge de ouders en meesters zult
missen en op eigen vleugels moeten vlie-
f gen.
Wat kunnen wij ervoor doen Geleerd-
t> beid kunnen wij u niet geven, gehl ook
nietdoch wij bezitten andere schatten
kostelijker dan diamant, schitterender dan
het edele zonnelicht wij schenken ze u als
een heilig pand, als een kostbare geden-
- kenis onzer vurige lieMe eene schoone
m broodwinning en eeno goedo opvoeding.
Kom, jongen, we gaan naar
d'ambachtsschool I
