Hoe ver staat liet
m\ Fransoiie schelen?
'T EEN EN 7 ANDES
Acfattlencïe Jaargang n' 213
2 CENTIEMEN HET NUMMER
Ëïr.3JL:y 17 10 82.
r> O
SBf W5
f»
jO* -ZX. £3r .ëtj X_j "Q>
SGïtrikkeltjk crjeM op de Schalde
nabij Homlxcm.
IMaas4 onze Kolonie.
ABONNEMENTEN-
tès maanden 4 franken. Een jaar 8 franken.
Inschrijving in alle postbureeien van het land.
EERSTE UITGAAF, 4 uren 's avonds. si#
TWEEDE UITGAAF, 7 uren 's avonds.
ipTt?;
BUREELEN
TE EFSWSSEL
723, Steenweg van Waterloo, 723,
TE AALST
9, Kertestraat,
Telefoon 114
BestuurderJ, Van Nuffel-De Gendt.
AANKONDIGINGEN
KI. aank. (1 tot 4 kl. reg.) fr. 0.60
3® blaöz. (de regel) fr. 0,50
4e bladz. (de regel) fr. 0,30
Financ. aankon, (perregel)fr. 2,00
Reklaraen (per regel) fr. 1,00
Gemengd nieuws (per regel) fr. 2,00
Recht, herscell. (per regel) fr. 2,00
Overlijden (per regel) fr. 2,00
Holala Voorzichtig We gaan
spreken over de lagere school en het
ontwikkelingspeil in Frankrijk Op
gepast dus, want M. de burgemeester
Max van Brussel staat reeds met zijn
advokaten klaar om ons een proces
aan te doen. Immers die de Fransche
school beknibbelt, beknibbelt de on
zijdige school en die de onzijdige
school raakt, die treft in hun teer
gevoeligste snaren de antiklerikalen
onzer grootste steden.
In plaats van zelf die school te he
kelen, laten wij liever bet woord aan
Fransche antiklerikalen.
M. Ernest Mir, officier van 't open
baar onderwijs bevestigt
Ik heb willen weten hoeveel on-
geletterden er waren tusschen dezen
die storten op de spaarkas en ik heb
beroep gedaan op den schatbewaarder
van de spaarkas van Aucb. Ziehier de
inlichtingen die deze ambtenaar mij
heelt verschaft
Het getal storters (spaarders) van
't eerste halfjaar van 1912 bedraagt
260. Het getal ongeletterden (dezen
die hun naam niet kunnen schrijven) is
27, hetzij 10,38 op 100
Dal is meer dan tien ten honderd,
meer dan honderd op de duizend
En nochtans, zij die komen storten
in de spaarkas, staan niet op de laag
ste sport der samenleving, die bekoo-
ren meest tot den élite van den
werkenden stand. En het departement
Gers, waarin Auch gelegen is, be
hoort niet tot het getal departementen
waar het percent ongeletterden hel
grootst is.
Eene tweede getuigenis.
Het is deze van een officier van 't le
ger. Hij verklaart
Deze die trachten weg te steken
de belangrijkheid van het groot getal
ongeletterden zouden verwonderd heb
ben opgekeken, zoo zij de enorme de
tachementen hadden gezien, die elk
bataljon van zijn regiment, iederen
avond in den Winter wegzond om den
a. b. c. te leeren spellen. Ieder deta
chement vertegenwoordigde wel de
waarde van anderhalve of van twee
volledige compagnies.
«6 tot S compagnies van ongeletter
den in een regiment, 't Is chik
«Het getal van de vrijgesproken on
geletterden beloopt ongetwijfeld 13526.
Maar liet getal van de ingelijfde onge
letterden overtreft zeer wijd dit cijfer.
Een derde getuigenis.
Het is nu een radikaal Fransch blad
dat spreekt.
«Te Rijsel.zegt dit blad.vormden de
ongeletterde soldaten bijna het vijfde
deel van geheel bet garnizoen twin
tig op honderd.»
De Temps tracht geenszins die
cijfers te betwisten bet duivelt op den
ellendigen politieken geest die er thans
in Frankrijk heerscbt.
Inderdaad, een onderwijzer mag de
beste opvoeder, de 11 i n lis te leermeester
van de wereld zijn, hij zal niet geteld
en in zijne loopbaan gebroken worden,
zoo hij niet eerst en vooraf, hoofdza
kelijk, zoo niet uitsluitelijk een anti-
Verikale kiesdraver is.
Kan het missen dat die school mis
trouwd worde door de klaarziende
ouders
Het vrije katholieke onderwijs gaat
met wonderschreden vooruit, en wel
zoodanig dat het officieel orgaan der
Fransche staatsonderwijzers het ge
dacht heeft uitgeworpen eene groote
nationale meeting op touw te zotten
tot verdediging der wereldlijke school.
Hoormaar hoe dat blad permetteert:
Er is geene fout meer te begaan
in bet wereldlijk onderwijs de Room-
sche Kerk overrompelt ons.
De openbare onderwijzers zullen
weldra niets meer zijn dan de bewakers
van si^ioolgebouwen die volledig ledig
staan
En het blad haalt daarop 9 gemeen
ten aan waarvan de openbare scholen
tellen in 't geheel 59 jongens en 42
meisjes, en de bijzondere, de vrije
scholen 965 jongens en 870 meisjes,
Twee dier openbare scholen hebben
zelfs geen enkelen leerling, maar wij
onderhouden er toch, zegt het onder
wijzersblad, een onderwijzend perso
neel en de schoolgebouwen.
Daarop volgt het oordeel van twee
of drie toezichters van het onderwijs.
Ter hulp ter hulp klinkt hun
noodkreet, ter hulp, of de wereldlijke
school vergaat en de republiek zelt
is bedreigd.
Die vrijheidsgezinde heeren vragen
niets minder of niets meer dan de
laatste vrijheid aan het Fransche volk
te ontnemen/namelijk de vrijheid van
het onderwijs.
Oh, ja, ze kunnen beproeven, zegt
La Libre Parole maar dit zal niet
pakken.
Het gaat zoo gemakkelijk niet, een
volk te berooven van eene vrijheid die
reeds honderden en honderden jaren is
ingevoerd, die vergroeid is met het
volk zelf, en waarvan het volk om niets
ter wereld afstand zal willen doen.
Van de vrijheid van onderwijs zul
len ze wel afblijven, en gebruik ma
kende van zijn recht,, zal het Fransche
volk bet vrije onderwijs meer en meer
steunen en bijdragen tot de hernieu
wing van het verstandelijk en zedelijk
leven, tot de innerlijke' en uiterlijke
gezondmaking van het Fransche volk
Oh neen, verplichting van onder
wijs is niet het groote redmiddel tot
opbeuring van het volk, maar innige
overtuigingskracht is het bijna onfeil
baar middel om een volk tot zijn hoog-
sten ontwikkelingstrap op te voeren.
Oe W5*o".swe2t uepdwajeaen.
Ja, gelukkiglijk zij verdwijnen in de kool-
nijverheid van België. In 1910 werkten er
in de Belgische koolmijnen nog 13 vrouwen,
in 1911 bleven er nog vijf, in 1913 zullen er
zeer waarschijnlijk geene meer overblijven.
O, kon het ooit zoo verre komen, de door
de natuur met zoovele gratie bedeelde wezens,
uit al de nijverheden te krijgen, en hen we
derom de plaats te verleenen waartoe de
vrouw door den Schepper geroepen is.
Tegen c5e zailap^erij. Ka-
triene de Eerste, keizerin van Rusland,
deed tegen de dronkenschap wat zij kon. Zij
deed een hevel uitvaardigen, waarin te lezen
stond
Het is de vrouwen verboden overbodig
te drinken als zij in sociëteit zijn, en de man
nen zullen zich niet mogen dronken maken
vóór 9 ure 's avonds.
Had zij de dronkenschap radikaal verbo
den, dan zou Katriene nog veel heler hebben
gedaan.
Eeeiige vraagskens. Mare
Gregoiro is toch ne Judas voor zijne partij.
Nu, schrijft hij dat een oude liberaal hen de
volgende vragen heeft gesteld, waarop hij
natuurlijk niet antwoordt.
Die vragen zijn sappig zooals ge gaat
hoeren
1) Op de kieshervorming. Wat is hel libe-1
raai platvorm Is het het algemeen stem-
recht met een bijgevoegde stem voor den
huisvader? Neemt men liet vrouwenslemrecht j
aan Verdeeldheid.
2) Over de middelen te gebruiken om de
kieshervorming te doen gelukken. Moet men
de algemeene werkstaking ondersteunen
Moet men ze verwerpen Verdeeldheid op
gansch de lijn.
3. Op de Vlaamsche kwestie.
4. En misschien zelfs op de schoolkwestie.
't Is een waar extra. Er. zulke partij
droomde van aan 't bewind te komen
Libee*aaB bestism*.— De liberalen i
van Oostende hebben, - de katholieken)
hebben tegen gestemd eens te meer 50 j
opcentiemen geheven op de personeele- en
grondbelastingen. De burgers van Oostende
zullen alzoo alle jaren nog 235.000 fr. meer
mogen afdoppen.
Als ge geerne met nen leegen portemon
naie zit, moet ge maar door liberalen be
stuurd worden.
Scüioone fining. Se
dert drie maanden waren do wagenmakers
van Luikin staking.Zij eischten een herziening
van het werkhuizenroglement en eene loons
verhooging. De stakors waren ten getalle
van 400.
De patroons hebben geweigerd iets toe te
geven. Zij hebben uit Duitscliland en Holland
werklieden-wagenmakers laten komen die
spoedig op de hoogte van hun werk waren
Gisteren vernamen de stakers dat de veree-
niging van de B'usselsche wagenmakers
weigerde nog langer hulp te verleeneu en
hen aanspoorde de staking op te zeggen.
Op den stond werd de werkherneming be
sloten. Doch het ergste van al is, dat de pa
troons weigerden de nieuwe werklie door te
zenden, met het gevolg dat 150 mannen der
staking nu zonder werk op de straat staan.
De werklie hebben aan loon 175.000 fr. ver
speeld en niets bekomen.
De Peupleschrijft nochtans dat de
stakers eene schoone overwinning hebben
behaald.
Is 't niet wraakroepend, zoo do menschen
om don tuin te leiden?
Eene aanvaring. Twee dooden.
Zaterdagavond, rond half negen, had er
op de Schelde eene aanvaring plaats tusschen
de Wilfordboot, die om 7 ure uit Antwerpen
vertrekt en eene roeiboot waarin drij perso
nen zaten.
De hotsing had plaats op de hoogte van
Calheek over Hemixem. In de roeiboot zaten
de genaamden Kerm Van Robbroeck, 42 jaar,
loezichter der gemeentewerken van Hobo-
ken, Milenstraat, 135 woonachtig; Corneel
Bogaerts, 57 jaar, Nolstraat, 6; Èmiel Ver
bist, 26 jaar, metaalbewerker, ook to Hobe-
ken verblijvende. De drij personen kwan.en
van Temsche waar zij de vliegweek hadden
bijgewoond.
Het is in het terugkeeren, dat zij werden
aangevaren. Bogaerts alleen werd gered en
naar Hoboken overgebracht.. De twee andere
zijn verdronken. Hunne lijken werden Zen
dag morgend te Calheek opgevischt en door
familieleden herkend.
Vertrek van de Leopoldville.
Zaterdag namiddag,ten 1 u. is de Belgische
stoomboot Leopoldville, $aar Congo af
gevaren met 98 passagiers in lste, 55 in 2de
klas, en nagenoeg 3,800 ton lading.
Aan de vertrekplaats, eene macht van
volk. Vele officieren des legers, geestelijken
en vele missionnarissen van vorschillige zen
dingen. Opgemerkt Colonel Chaltin, gene
raal Pittoors, colonel Cabra, de commandan
ten De Breucq, Berlrand, enz., de Zeer
Eerw. Pater De Glercq, procurator der mis
sies van Scheut, enz.
Tusschen de passagiers bevonden zich ver
scheidene zendelingen de Eerw. Broeders
Tiers en de Cuyper, schoolbestuurders, ver
der Vanhée, Kachell, Poncelet, De Bock,
Copine, Marchand en Van Leuven, broeders-
leeraars de Eerw. Paters Brielman, Lau-
wers, Pirecul, Vandun, Grandjean, Peore-
boom, Roelandts, der zending van de Eerw.
Paters Jesuïten de Eerw. Paters Van den
Bosch, Van Erp, Guilmain, Lestaeghe, Diels,
Bodard, Van Üden, Lofebvre, der zendingen
van Scheut.
Verder nog vertrokken de heeren Gerard,
staalsinspecleur, di« reeds zijn 7&te reis telt,
en M. Delry, slaatsprocureur, Linghie, sec-
tieoversle, die voor de zesde maal vertrekt.
Verscheidene directeurs bij hetministerie van
Coloniën waren deze afvarenden eene geluk
kige reis komen toewenschen, en de Mutuelle i
Congolaise had bloemengarven aangeboden I
aan de damen Van den Broeck en Everaerts,
die met hunne echlgenooten naar onze colo- j
nio vertrekken.
Het muziek van het 6de Linieregiment
speelde het gebruikelijk afscheidsconcerto.
De Leopoldville zal te La Paliice nog 30
passagiers aan boord nemen.
Een onverwacht bezoek.
Eenige oogenbiikken voor het vertrek van
de stoomboot deed het geronk van eenen
motor eenieders aandacht opwekken. Het
was de vlieger Gobé, die van Temsche kwam
gevlogen met eene snelle vluch t hoven de
Schelde, ter hoogte van de bocht van Austru-
weel zwenkte, om dadelijk even vlug terug
naar "c-rr.sche te keeren, de Soheldestroom
volgende.
NEGENDE BRIEF
Donderdag avond.
Allerlei onsamenhangends. Wat zijn ze
toch vriendelijk die Italianen Ze nemen
afscheid van malkaar en zeggen a dio, kee
ren zich nog eens om en maken een schoon
saluken met de hand, terwijl ze dan zoo
zoetekes lachen kunnen.
Al de daken bestaan uit eene dubbele rei
pannen; is er eene bovenste pan kapot, moe
ten ze toch nog geen rliumalisme vreezen
de onderste is nog heel. En dat in een land
waar ze nu sedert zes maanden geen druppel
regen gevoeld hebben
Hier koopen de werklieden een gazet, en
als zij ze gelezen hebben maken ze er zich
nen ronden hoed van. Zoo ziet men gansche
ploegen werken.
De winkels zijn hier maar een voorschoot
groot. De binnenhuisjes zijn zoo duffig en
vuil als 't maar kan zijn. Ze hebben niets
dan eene breede deur in den voorgevel, geen
vensters in het deurgat hangen ze dan nog
een gordijn dat maakt de kamers nog don
kerder. Daarbij schuurt dat vuil volk van
zijn leven niet. Zindelijkheid en Italiaan zijn
twee dingen die vloeken op elkaar. De
kamers zijn onbeschrijfelijke rommelhokken
die meer aan stallen dan aan woonvertrek
ken doen denken. Ze genieten nooit licht en
lucht. En de buitengevels der huizen zijn
allen zoo bruin als het vel der bewoners.
Hier komt nooit een verfborstel aan don
muur.
De kleermakers, de schoenmakers enz.
zitten aan de deur te werken.
En wat zijn de straten hier eentonig Te
Rome, bijna geen trams. Drinkgeld kent
men hier ook toch is men met weinig tevre
den hier is zoo weinig geld. Zoodra ze hoo-
ren dat we Belgen zijn, zijn ze nog zoo lief,
de mensehen hier ze bekijken ons als kwa
men we uit een wonderland. En Belgique,
beaucoup d'argento, beaucoup, zeggen ze,
Italië pauvre rnulto pauvre Zou dat M. D.
zijn die ze zoo bederft Vóór een paar dagen
werd er 's avonds hier en daar eentje gepakt
natuurlijk. En ieder trakteerde al nen keer.
Zeg, gargoh, liior is pieco decom franka
met porboria te zamen 6 fr. Si signore, en de
gargono bracht 4 lire.
Opgestaan en aangegaan maar onderweg
dat vreemde geld eens nauwkeurig bekeken.
Maar, man, dat zijn slechte, doorslechte
stukken. Dat ge dat niet gezien hebt Ja
en 't is geen avance om terug te gaan.
Wacht, zegt onze man, 'k zal't in nen ande
ren café den garqon in zijn pinken stoppen,
't Geen dan ook gebeurde. Of deze gefopt
was
Nu, ongeluk heeft men altijd op reis, de
eene laat zijnen Boedeker pikken, de andere
zijnen gouden bril, nog anderen hunne verre
kijkers.
Maar dat een ongeluk nooit alleen komt,
zou men later best te Asch kunnen vernemen.
Daar zal nog lang over verleden Dinsdag
gesproken worden, over de 260 pauzen die
allen tegelijk in de parochie hunne intrede
zullen doen, met die honderden medailjekens.
Dat was der. dag der ontvangst bij Z. H.
Pius X.
De kat was 's morgens reeds op de koord
gesprongen.Werden daar ergens geen kosters
builengesmeten, zoodat de H. Pastoor geen
mis kon lezen Aardig volkje.
Daarbij zijn we in het land der Cavalloria
citadana, men weet niet waar men ze betrapt.
Het is in alle geval, niet multo rigoletto.
Bij ons bleven de aschepoetsters aan den
haard zitten; bier is dat kleine volkje getrou
wer 't gebeurt dat het u zelfs in vollen dag
nog bijblijft, 't Is zoo iels als eksteroogen en
tandpijn.
En als de companie dan zit te wachten en
op u roept, zoodra ge uwen neus vertoont,
en ge hebt nog geenen koffie gedronken, wat
doet ge dan Wel simpelijk meetrekken
Kan een maagsken zoo hard schreeuwen
als Aalstenaars die op reis zijn Ja maar,
mijnheer, 't ging naar den Paus, en men
moest zijn pasport hebben en dat was er nu
niet Rap 4 maal naar 't 4dö verdiep op ep
af, niets te zien Daarbij de horlogie kapot.
Straks een ander gekocht van 8.25 fr. (ze
gaat met den wind zegt de H. Pastoor,'k heb
't spel moeten bewonderen heel curieus van
werk, echt italiaansch). Wat nog italiaanseh
is. dat is Klein zijn van was. Maar als ge
naar den paus gaat, is dat toch heel ambe-
tant. Wat is dat echter voor den dappere, die
geraakt waar hij wil, ja. Met pak en zak,
met 260 portretten van den paus, met papie
ren tuig van alle slag, kan men zoodanig van
vermoeienis neerploffen voor zijne Heilig
heid. dat Hij u ook den ring laat kussen.
En dan zijt ge zoowel als de hoeren van
het inrichtingskomiteit. Klein maar slim
gaat bliksems goed samen.
Zoo maakte de zonneschijn van het laats!
uur allen regen goed. En als ge dan nog op
den hoop toe gefeliciteerd wordt lijk deando
ren, dan zijt ge in den hemel.
Te Rome is 't 's avonds nog al druk in hel
Corso Umberto, en op do Pirza Colonna
(beide togen het hotel de Milano, waar velen
onzer vernachten). lt Is daar dat men uit
rust van de vermoeienissen van den dag.
Een beetje pantoffelparade, net als bij ona
onder do Boompjes, zou eon Rotterdammer
zeggen.
De oude Romeinen gingen gewoonlijk
blootshoofd uit de moderne dragen alle
strooien hoeden, weinigen eene pet.
Wat voeren die Aalstenaars tegenwoordig
een correspondentie Op een oogenblik zijn
de inktpotten hier leeg. En naar ik verneem,
worden er hondorden kaarten verzonden
die hun spoor bijster worden. Beware of car-
tapikkam. Die Ilaliaanders leven van diefstal
en luiheid.
't Schijnt dat er Woensdag avond een
zang- en dansmatch heeft plaats gehad.
Spijtig dat het uur wat slecht gekozen was
juist middag bij onze tegenvoeters. 'tWas
anders heel wel voor de rare wandelaars die
een luchtje schepten.
Ge moet niet zeggen die of die iedereen
smaakt hier liet volle genot zijner vrije
dagen.
'k Geloof dat men dat leventje op zijn
roomsch zou kunnen gewoon worden.
TIENDE BRIEF.
Vrijdag. Vertrek uit Rome.
«Rome verlaat men niet op één dag, zoo
schrijft Schaepman aan Alberdingk Thijm;
dat is met een ad dio on met een stapjen in
den spoortrein niet afgedaan. Wie Rome
eens gezien heeft, verlaat het eigenlijk nooit.
Ik draag al het schoone van Rome,St-Pielor
en het Pantheon, het Coliseum enden Pala-
!ijn, de Catacombe en het Vatikaan, de hei
ligen en de bloemen, de zon en den hemel,
dat alles draag ik nu in mijn hart. 't Gaat er
nooit meer uit.
Deze gedachten hielden ons bezig toen we
in liet late nachtuur weder ajlen te zameu
RoAie verlieten, zij die van daags te voren
een uitstapje deden naar Napels en Pompeï
en zij die, te zeer vermoeid door het lange,
afbeulende reizen, liever in rust en kalmto
een dag langer te Rome van de verhevenste
poëzie genoten die daar spreekt uit de hoog
ste kunst.
Door weelderige landouwen kwamen wo
te Florentië aan, bezochten deze heerlijke
slad met hare rijke museums, hare kathe
draal, hare kerken. De kerk St-Cruce bevat
het graf van Dante. Machiavel, Rossini, den
weder tot het catholicismus bekeerden en
vermoorden graaf von Stolberg, van Cheru-
bini, Donatello, Galileus, den beroemden
sterrekundige, van Michel Angelo die rust
neven Dante, van Charlotte Napoleon Bona
parte, van Julie Clary Bonaparte, enz. enz.
In het klooster San Marco, verblijfplaats van
Fra Angelico en SaVonarolla, bewonderen
wij den heiligen kunstenaar in al zijne vlucht,
net zooals we Memlinck maar leeren kennen
te Brugge in het St-Janshospitaal.
A propos van Napels. Ge bobt daar dien
vuurspuwenden Vesuvius. Dien zijn lijf nen
keer beklimmen is een ander soep dan het
bestijgen van het belfort te Aalst, 't Kost
ook wel een hal ven kluit meer zooals ge zult
hooren.
Ze waren gevijven en lieten Cook's agent
akkoord maken dat gids en paarden en go-
leiders zouden meegaan voor 90 fr.
Eens dat ze boven waren, te midden dor
brandende lava, ver, ver van alle levend
wezen eischten de bandieten betaling van
volgende rekening. We geven ze over tot
richtsnoer van latere Vesuyiusbestijgers.
Vervoerkosten te paard voor 5 personen
fr. 90,00
Stalknechten 2,00
Begeleiders tot den berg 12,00
Drank voor het gezelschap 13,00
Dragers 85,00
Gids, voiture, funïculaire 22,00
Onvoorziene 9,00
fr. 233,00
per persoon fr. 46,60.
Daarbij nog 10 fr. voor 5 inslalanékens.
En 't schijnt dat men op zulke hoogte niet
veel goesting krijgt om over prijzen te rede
twisten, en zelfs gaarne, heel gaarne de vin-
gerkens van die kerels invet. Neen. dan had
den zij, die te Rome de cinemas bezochten
een heter programma opgevat.
Ze kregen wel is waar al do mooiste zich
ten uit België te bewonderen en vonden het
toch zeer leuk. In den vreemde ontroert u
toch zoozeer de minste herinnering aan de
lieve heimat.
A propos, gisteren avond gehoord, bij
het verlaten van den cinema.
Twee straatzangeressen, met mandoline in
do hand, geven daar katoen, «O Sla Lucia »v
