DE OORLOG tl DE BALKAREN
EENVOUDIG EN 03EB
T EEM EU 'T ANDER
DAGBLAD
w-
RU1TENLAND
JtcMtisssde jaarjjang 1,7 2 -
2 CENTIEMEN HET NUMMER
Vrijdag IS October 1912.
ABONNEMENTEN:
Zes maanden 4 franken. Een jaar 3 franken.
Inschrijving in alle postbureeien van heb land.
EERSTE UITGAAF, 4 uren 's avonds. KJ
TWEEDE UITGAAF, 7 uren 's avonds. «g»
BUREELEN
TE BRUSSEL I TE AALST
728, Steenweg vza Waterloo, 728. j 9
Telefoon 114
BestuurderJ, Van Nuffel-Be Gendt.
s>.
AANKONDIGINGEN i
KL aank. (1 tot 4 LI. reg.) fr. 0,60
3e blaöz. (de regel) fr. 0.5Ö
4* bladz. (de regel) fr. 0,30
Financ. aauiion. iper regel) fr. 2,00
Reklamer. (per regel) fr. 1.00
Gemengd nieuws (perregel) fr. 2,00
Recht, hersiell. (per regel) fr. 2,00
Overlijden (per regel) Ir. 2,00
Fransche katholieken over den on-
gelukkigen toestand der Kerk en der
katholieke partij in hun land te recht
bedroefd, maakten voor eenige jaren
<3eu inkwest heel Frankrijk door.
Zij gingen te rade bij hoogleeraars
en geleerden, bij godsgeleerden en
inannen van wereldberoemde weten
schappelijke kennis en vroegen hun
wel te willen schriltelijk antwoorden
op de vraag, wanneer en hoe en aan
weïke voorwaarden het katholicisme
in Frankrijk hot verloren veld zou te
rug inwinnen.
Belangrijke vraag. Belangwekkende
antwoorden. Zij staan allen neerge
schreven in een boek door Dr Rifaux
uitgegeven bij Plon-Nourrit, Parijs,
1007.
En welke verscheidenheid in de op
lossing van dat vraagstuk Een der
tigtal Fransche geleerden gaven hun
gedacht te kennen. Hunne antwoor
den getuigen van grondige studie,
scherpen en doorzienden blik en veel
gezond oordeel, maar zij verschillen
totaal het eene van het andere. En
hier meer dan ooit is het 't geval te
zeggen Tot capita, tot sententise.
zooveel hoofden, zooveel meeningen.»
Eensgezind nochtans zijn ze, zonder
uitzondering, zoowel leeken als gees
telijken, dat, zoo Geloof en Kerk veel
invloed verloren hebben op de Fran-
sche volksmassa, zulks niet kan toege
schreven worden aan de zoogezegde
tegenstrijdigheid tusschen Geloot en
Wetenschap.
In hunne oogen bestaat die tegen
strijdigheid niet. En zulke bestatiging
zal ons zooveel te meer genoegen ver
schaffen, wanneer wij rekening houden
dat de groote helft der geleerden, die
men ging raadplegen, juist geene ge-
loovigen waren.
Voor hen kan en zal er nooit spraak
zijn, het Geloof te veranderen door de
wetenschap.
Burggraaf R. d' Adhémar noemt ze
zwanzers of onuoozele lui, die het eer
ste door het tweede vervangen willen.
En hij voegt er bij dat wetenschap en
kunst een weeldeartikel zijn dat wei
nige bezitten. (Er is hier natuurlijk
spraak van de echte geleerden, en niet
van degenen die slechts met eenen
wetenschappelijker, vernis zijn over
goten.) Om ons vreugde en tevreden
heid hij te brengen in het gewone le
ven, zegt hij, troost in het ongeluk en
volmaaktheid in ons zedelijk bestaan,
daarom is het niet genoeg eene gron
dige kennis te hebben var. al de uit
vindingen van Newton en Pascal. En
wanneer Pasteur een zijner kinderen
verloor dan heeft die genie zich gericht
tot het kristen Geloof en de kristene
Hoop om zijne heete tranen op te dro
gen, zijn bloedende wonde te heeien.
Hij heeft er voorzeker niet eens aan ge
dacht zich te wenden tot die Weten
schap die van hem den wereldberoem-
den Pasteur had gemaakt en hem de
vreugde had geschonken eener onbe
grensde glorie.
Al die mannen lachen ook, of liever
glimlachen uit medelijden, wanneer
men hun opwerpt, dat vele geleerden
niet tot het katholicisme toebehooren.
En wanneer zij u eene heele vleet na
men naar het hoofd slingeren, in alle
eeuwen, in alle gebieden, en dan nog
juist van mannen die immer op den
voorrang stonden der echte wetenschap
en u doen inzien hoe die groole man
nen nietbeschaamd waren in eeue kerk
neer te knielen en daar te bidden met
denzelfden ootmoed als eene eenvou
dige boerendochter, die haren pater
noster bidt, dan zult ge uitroepen
Welke geleerden, welke kristenen
V e waren nochtans zeer benieuwd
om aangaande dat vraagstuk de m<
ning te kennen van hem, die in Frank
rijk voorzeker aan de voorspits staat
van al wie aan Wetenschap meedoet,
wij spreken van A. de Lapparent.
Kort, eenvoudig edoch subliem is zyn
antwoord. Men kan die bladzijde
samenvatten in één enkel woord
Credo Had men hem gevraagd zijn
oordeel te vellen over een wetenschap
pelijk vraagstuk, dan zou hij misschien
gansche boekdeelen hebben neerge
schreven. Nu antwoordt bij enkel dat.
bij gelooft en hoopt.
De crisis die in de Latijnsche lan
den heerscht, is in zijne oogen geene
geloofscrisis maar eene algemeene
crisis, die men even goed militaire, of
vaderlandsche, of familie- of zeden-
crisis zou kunnen noemen.
Hetgeen dat ras kenmerkt, inzonder
de Fransche bevolking, dat is zijne
eeuwenoude en overdreven haat voor
alle tucht. Daarin ligt de bron van alle
kwaad. En juist omdat het katholi
cisme de grootste en de schoonste
tuchthouder is, heeft men het eerst en
vooral op hem gemunt, als op dengene
die belet dat al het overige in puinen
valle.
De dolle razernij ziekte zegt hij
verder, die in mijn vaderland woedt,
zal misschien voort heerschen. Zoo
nauw weet ik het niet. Maar ik ben
overtuigd dat het einde van het Catho
licisms in Frankrijk ook het einde zou
zijn van Frankrijk zelf.
De getuigenis van den grooten ge
leerde is een meesterstuk van kortbon-
digheid en rechtzinnigheid. Dat onze
vijanden ons nu maar naar het hoofd
slingeren van slaven, waanzinnigen,
bijgeloovigen, dompers en wat almeer.
Wij bevinden ons in goed gezelschap
ling plaats Mgr. de la Porte, den nieuwen
bisschop van Le Mans. Er bad te dezer ge
legenheid eene indrukwekkende betooging
plaats, waaraan ongeveer tien duizend
katholieken deelnamen.
De burgemeester, een combïst, liad allen
stoet op den openbaren weg verboden. Do
vikarissen-generaal van het bisdom hadden
bericht doen aanplakken waarbij de katho
lieken verzocht werden zich in de straten te
bevinden die aangeduid waren als moetende
door den prelaat gevolgd worden. Talrijke
brigaden gendarmerie en gansch de policie
waren te been, doch zij hebben niet kunnen
beletten dat eene geestdriftige menigte den
bisschop vergezelde en toejuichte. Er ont
stonden hotsingen met de policie, verschei
dene aanhoudingen werden gedaan doch niet
bekrachtigd. In de kathedraal, waar de in
drukwekkende plechtigheid van de aanstel
ling plaats had, liep alles zonder stoornis af.
0e den» Kamer.
De Kamer zal den 12 November hare
werkzaamheden hernemen. De eerste zitting
zal besteed worden aan de kiezing van hel
bureel, waarna de Kamer uit een zal gaan
tot 19 November. Men zegt dat de lieer de
Broqueville alsdan namens de Regeering,
eene vei klaring zal doen over verschillige
vraagstukken, zooals de Nationale verdedi
ging de werkerspensioenen de werkers
woningen en misschien de Kieskwestie.
Deze verklaring zal natuurlijk eene be
spreking uitlokken, tijdens welke de herzie
ning der Grondwet zal opgeworpen worden.
Ees^e nieuwe stad!. Op ver
zoek var. het gemeentebestuur van Zwijn-
drecht, hieldert do Volksvertegenwoordigers
en Senators van het arrondissement St-Ni-
colaas eene vergadering, waarin werd voor
gesteld een comiteit te stichten dat voor taak
zou hebben zoo spoedig mogelijk de wen-
schen der bewoners van den linkeroever,
der Schelde te doen verwezentlijken.
Men vraagt namelijk dat onmiddelijk zou
begonnen worden mot het bouwen van den
tunnel onder de Schelde. Hot comiteit zou
ook nog moeten eischen dat de Staat eene
handelsstad zou bouwen op den linkeroever,
zonder de medewerking van of duidelijker
gezegd, in mededinging tegen de haven van
Antwerpen.
Gosadmajül OSttdeScf. Aarde
werkers hebben te Feising(Duitschland) eene
laag goud ontdekt. De overheid heoft hel
goudveld doen afsluiten. Het gouderts door
het laboratorium van Bruswijk ontleed, is
van goede waarde. Opzoekingen worden nu
gedaan om te weten hoeveel gouderts er
aldaar voor handen is.
De nieuwe tcBbricf. Het be
heer der telefoons heeft aan den heer do Bro
queville verzekerd dat de nieuwe tarief met
1 Januari in voege zal kunnen treden.
Eenige cijfers. In 1903 brachten
de verschillige taksen der stad Luik 2,827,000
frank op.
Luik telde dan 162,000 inwoners.
Sedert dien tijd is de bevolking met 7000
zielen aangegroeid, dat is -1 1,2 per honderd.
De gemeentelijke taksen zijn ecliter geste
gen tót 4,196,000 dat is mot 48 per cent.
Sedert 1903 hebben socialisten in het
scliepenkolegie van Luik plaats genomen,
en dadelijk zijn de lasten aan het klimmen
gegaan.
Een nieuwe bis3chcp. Dins
dag had te Le Mans in Frankrijk de aanstel-
leen priesters en kloosterlingen aan ook een
leeraar van de staatshoógeschool van Italië.
I)e beslissing van de heiligverklaring van
Joanna d'Arc zal in 1914 genomen worden.
Ierland.
Da Homs-rula. De Ierlanders volgen
met groote aandacht de besprekingen welke
in het Engelsch Lagerhuis plaats hebben,
ora hen de Home-rule of eigen zelfbestuur»
te schenken.
In de bespreking van Maandag avond
bespreking welk© tot Dijnsdag morgend
Franltrij K.
Syndikaat der onderwijzers. De onder
zoeksrechter komt een groot getal onderwij
zers van liet departement der Seine, voor de
korrektioneele rechtbank te dagen, omdat
zij inbreuk gemaakt hebben op de wet van
18S4 die de syndikUten voor onderwijzers
verbiedt.
Hevige brand. In den nacht van Dijns
dag tot Woensdag heeft eenen hevigen brand
het ouderlingsgesticht van Quimper in assche
gelegd. De ouderlingen werden in hunnen
slaap verrast en hadden nauwelijks den tijd
de vlucht te nemen. Vijf onder hen. die
moeilijk konden gaan, zijn levend verbrand.
Men heeft gister hunne verkoolde lij kon ge
vonden. Van gansch liet gebouw blijft er
niets dan zwartgerookte muren..
Nog een hevige brand. Woensdag
morgend is te Duinkerke eenen hevigon
brand uitgeborsten in een gebouw van 5000
meiers vierkant, dat pulpen en nitraat be
vatte. Drij duizend tonnen nitraat en 80 ton
nen pulp, werden gansch beschadigd en ver-
ïield.
iDxxitsclilaTiLtl
Opslag der steenkolen. Het Westpha-
lisch syndikaat had besloten den prijs der
steenkolen te verhoogen. Deze beslissing
zal gelukkiglijk niet ten uitvoer gebracht
worden, dank aan de lusschenkomst van den
minister van koophandel, die voetstappen
aangewend heeft am den opslag te vermij
den.
F»ortia.s»l
Jonge misdadigers. Een knaap van 13
jaren heeft bij middel van rovolverschoten
eenen jongeling van 23 jaar gedood. De
knaap verklaarde dat hij dacht dat het wa
pen" niét geladen was, doch men heeft redens
om te gelooven dat hij geene waarheid
spreekt.
iviexiko
Nieuwe voorzitter der Republiek. De
policie, de soldaten en de opstandelingen,
hebben den heer Felix Dias, als voorzitter
der republiek uitgeroepen.
De nieuwe voorzitter is Woensdag mor
gend te Vera-Crux aangekomen. Hij heeft
den hevelhebber van liet garnizoen doen in
de gevangenis werpen. Men vreest onlusten.
Al de- koophandeldrijvende lieden hebben
hunne magazijnen gesloten.
De nieuwe voorzitter is de neef van den
gewezen voorzitter der Mexikaansche repu
bliek.
Italië
Onlusten. Erge wanorders liehben
plaats gehad te Bologna, gedurende eene
Ferrer-hetooging.
De policie kon de hetoogors slechts met
moeite uit ecu drijven. Eene anarchisten
vlag werd aangeslagen, verscheidene perso
nen aangehouden en de gekwetsten naar het
gasthuis gebracht.
Denemarken.
Verantwoordelijkheid. Gedurende den
aanstaande zittijd, zal de eerste minister
Klaus Bersten, te verantwoorden hehben
over zekere niet gansch gewettigde uitga
ven, die hij gedaan heeft in 1911 ton tijde
dat hij het ambt van minister van oorlog
bekleedde. Die uitgaven heloopen tot 150,000
kronen.
De congregatie der Riten. De 1 Octo
ber heeft deH. Congregatie der Riten, hare
werkingen hernomen.
Zij hoeft hare bezigheid 356 onderzoeks
vragen over de verheerlijking van heilige
personen zijn ingekomen. Nimmer heeft men
zulk cijfer bereikt. De vragen komen uit
alle landen der werold. Belgenland vraagt
de verheerlijking der martelaren van Mon
golië (Belgische priesters van Scheut) die
ten tijde van den opstand.der Boksers gedood
werden. Men bemerkt ook groote verschei
denheid van standen. Men treft er niet al-
iluurde werd besloten dat de zittingen
die over dit gewichtig punt zullen handelen,
slechts 30 dagen zullen mogen duren. Daar
na zal men tot de stemming overgaan.
Chixxa
Klooster aangevallen. Thibetanen heh
ben het klooster vanSengaylina aangevallen.
Dit klooster werd verdedigd door een Chi-
neeschen generaal, aan het hoofd van een
aantal soldaten.
De Thibetanen lieten meer dan 400 dooden
op het worstelperk.
Turksche wreedheden
De Turksche troepen hebben het dorp
Kriva geplunderd en verbrand. Zij hehben
nochtans aan vrouwen, kinderen, ouderlin
gen en landlieden toegelaten eerst het dorp te
verlaten.
Eene bende Bulgaren had zich in Kriva ge-
barikadeerd. Het dorp-werd omsingeld en
nadat men toegelaten had aan al de weer-
looze lieden de vlucht te nemen wierd het
beschoten en in asch gelegd.
Men beweert dat ef to Kriva bommen en
wapens in groote hoeveelheid voorhanden
liggen.
In den Sandjak
De generaal Voukovitch heeft in den
Sandjak eene heele linie bezet. Overal heh
ben de Turken zich schier zonder strijden
overgegeven, hunne wapens en hunnen voor
raad in handen latende van den vijand.
De Montenegers verslagen
Machtige turksche troepen rukken op
Scutari aan om deze stad legen de Monte
negers te verdedigen. Deze laatste hebben
aanzienlijke verliezen onderslaan en hunne
aanvallen tegen Scutari zijn totaal mislukt.
De IVIontenegers te Berana
Men heeft nu schier volledige inlichtingen
over den slag van Berana. De Montenegers
hebbon daar eene volledige overwinning be
haald en zich meester gemaakt van 1-4 kanons
eene groote hoeveelheid wapens, krijgs
voorraad, mondbehoeften en daarbij nog 700
krijgsgevangenen. De Montenegers hebben
10 dooden en 31 gekwetsten. De verliezen
der Turken zijn onbekond.
De strijd rond Berana gaat voort. 1500
soldaten onder hevol van den Turkschen ge-
noraal Martinovilch zijn in aantocht, om de
stad to verdedigen.
Turksche protestaties.
Men seint uit Constantinopel dat het
Turksch staatsbestuur protest zou aangetee-
kond hebben tegen de Montenegers, omdat
deze, niettegenstaande de vlag van het
Roode-Kruis de hospitalen van Touzien van
Berana zouden beschoten hebben.
Indien dat geval echt is dan is zulks na
tuurlijk laakbaar. Maar liet schoonste van al
is toch welTurkyë, de wreede bloedhond,die
nu zijne vijanden van onmen schel ijk beid be
schuldigt.
Het samentrekken der Turksche troepen
Dagelijks komen er dertig treinen toe, elk
bestaande uit 25 wagons, uit Anatolië, zoo
dus per dag, 10.000 tot 12.000 soldaten voor
de legerafdeelingen die Bulgarië moeten
aanvallen. Dio legerafdeelingen tellen nu
reeds 250.000 man.
In Servië. Gevechten
Volgens de laatste berichten telden de
Serviërs in den aanval van Ristovatz 80 doo
den 100 gekwetsten. Nieuwe aanvallen heb
ben plaats. Van weerskanten schiet men met
de lianons, zonder nochtans dat die aanvallen
zoo algemeen en zoo woedend zijn als aan
de grens van Montenegro.
De Turken verlaten België
Al de Turken, in België woonachtig, heb
ben hevel ontvangen aanstonds naar hun va
derland terug te lteeren om in het leger inge
lijfd te worden.
Velen hehben reeds ons vaderland verla
ten. Talrijke muzulmans uit Tunisië of
Egypte geboortig, en die dus niet verplicht
waren de wapens te nemen, hebbon zich als
vrijwilligers aangeboden.
Turksch eergevoel
De officieele dagbladen beweren dat het
terugroepen van de afgezanten van Turkyë
in de verschillige Balkanslaten niet overeen
komt met eene oorlogsverklaring. Verre van
daar Turkyë mag immers slechts den oor
log verklaren aan een land dat denzelfden
rang bekleedt. En daarom zal Turyë wachten
totdat de Balkanstaten zelfden aanval wa
gen.
Hongersnood te Constantinopel
Men beweert dat het Turksch staatsbestuur
groot© moeilijkheden ontmoet om het leger
van levensbehoeften te voorzien. Sedert
eenige dagen ontbreekt het brood te Constan
tinopel. De miuister van oorlog heeft al de
bakkers en bakkersgasten van allen militai
ren dienst ontslagen.
In de universiteiten zijn al de leergangen
van genees- en heelkunde gesloten. Immers
bijna al de leeraars en leerlingen van di©
faculteit hehben dienst genomen in het leger.
In Bulgarië. Voorposten achteruit.
De kleine militaire voorposten, aan de
grens geplaatst, zijn een weinig achteruitge
trokken, zulks om gahsch nuttelooze geschil
len met de Turksche voorposten te vermij
den.
Het leger van Bulgarië bevat twee groote
groote afdeelingen de eene telt 250,000
man, is gelegerd op de oevers van de Marit-
za de andere afdeeling telt 95,000 man en
zal waarschijnlijk samenwerken met het le
ger der Serviërs.
De samentrekking van het leger van Bul
garië is nog niet geëindigd men heeft zulks
te wijten vooral aan het gebrek van vervoer
middelen.
Rond het geschil. Donkere keider.
Wij hebben het nieuws medegedeeld dat
M. Poincaré eene nieuwe Europeesche con
ferentie wilde vereenigen, met het doel de
kwestie der Balkanstaten voor goed te rege
len. Andere dagbladen meldden aanstonds
dat het Oostenrijk is dat daartoe Mr. Poin
caré heeft opgestookt. Duitscne dagbladen
antwoorden dat zulk gedacht heel edel is
maar dat lrnt enkel kan uitgevoerd worden
na helissende oorlogsfeiten.
Volgens de meening van deze dagbladen
moet men de Balkanstaten eerst eens goed
laten vechten.
Engeland antwoordt daarop dat het voor
stel Poincaré zulke algemeene strekking niet
heeft maar enkel dient om al de Europee
sche mogendheden in gemeenschappelijke
betrekkingen te houden.
De "Zeit» antwoordt dat het enkel dient
om de verstandhouding te bewaren tusschen
Oostenrijk en Rusland, die olkander beloe
ren gelijk kat en hond.
De «Neue Preie Press©» komt er ook tus
schen en beweert dat de poging van miniator
Poincaré een enkel doel beoogt, aan do Bal
kanstaten doen inzien dat, welk ook de mili
taire gebeurtenissen w ezen, Europa vast be
sloten is de hedendaogsche grondverdeeling
in de Balkanen te bewaren.
Wie ziet daar klaar in Wie geraakt or
wijs uit Wat een donker kelder, dio staats-
politiek
Wanneer men dat hoort en ziot dan mag
men overtuigd zijn van eene enkele zaak, dat
de groote Europeesche mogendheden elkan.
der om den duivel niet kunnen verstaan.
Beleg van Taraboch
De Montenegers hebben hunne laatst©
voorzorgen genomen om de stad Taraboch
in te nemen. Hunne legers zijn gereed _om
van Touzi naar Scutari op to rukken.
Een aanval der Serviërs
De Servische scherpschutters hehben
Woensdag den Turkschen post aangevallen
van Preehova. Men verwacht er zich aan dat
de Serviërs, de Grieken en do Bulgaren,
vandaag Donderdag, de vijandelijkheden
zullen beginnen, zonder den oorlog te ver
klaren.
Terugroepen van ministers
De ministers van Turkijë te Sofia, A the-
nen en Belgrado hebben die steden reeds
verlaten en zijn naar Constantinopel terugge
keerd.
Van den anderen kant zijn Griekenland,
Bulgarië en Servië aan 't onderhandelen om
ook hunne ministers uit Constantinopel terug
te roepen. Desaangaande is men nog niet tot
een© vaste overeenkomst geraakt.
De algemeene meening is dat dit Donder
dag 17n October zal gebeuren.
Grieksche schepen losgelaten
Turkijë heeft de grieksoh© schepen einde
lijk losgelaten het geeft vier dagen tijd aan
