€3
la forsterkte
T EEN EN 'I ANDER
neg eaue overwinning nor mem koning neter
te Belgrado ontvangen. Vrijmetselaars te Constantmopsl.
Oostenrijk wil den oorlog voortzetten.
c»
jO -A. Or B X_I -A- Z3>
RU ITEM LAM D
f\e!slt5eside ftssrgastg n' 277
2 CENTIEMEN HET NUMMER
Qtnsdag S3 November 1982.
"ï'v-V
öJ§&'
ABONNEMENTEN:
Zes maanden 4 franken. Een jaar 8 franken.
Inschrijving in alle poslbureeien van het land.
EERSTE UITGAAF, 4 uren 's avonds. $|J «3
TWEEDE UITGAAF, 7 uren 's avonds. <fi>
7 EB,
EUREELEN
TE ErSSASSEL j TEf.CLET
Sieenu^eg uan VSaterSoOg 723. I Kerüstraat»
Telefoon 114
Bestuurder: J, Van Nuffcl-Dc Qendt.
AANKONDIGINGEN
KI. aanfc. (1 tot 4 UI. rog.) (r. 0.60
3« bladz. (de regel) fr. 0,50
4® blaüz. (de regel) Ir. 0,30
Finunc. aankon, (per regel) fr. 2,00
Reklamen (per regel) fr. 1,00
Gemengd nieuws (per regel) fr. 2,00
Recht, herstelt, (per regel) fr. 2,00
Overlijden (per regel) fr. 2,00
i - i
De zegevierende tocht dor Bulgaren
is, schrijft een medorwerlcer in do
Neue ZrniciiER Zeituitg, voor do ver
sterkte liniën van Tohatnldja voorloo-
pig tot staan gekomen, ofschoon het
den naïeven, die nog voor vier weken
do klaarblijkelijk naar het Duitscb
model geoefende Turken voor onver-
•winnelijk verklaarde,niet moeilijk viel
te voorspellen, dat dio versterkingen
door de Bulgaren onmiddellijk stor
menderhand zouden ltenieesterd wor
den. Het liep anders en hot zou ook
voor Tchataldja anders blijven loopen,
als niet de cholera een streep gehaald
had door de rekening der militaire des
kundigen.
Tchataldja is een onheteokenend
stadje aan den spoorweg van Andrino-
pel, ongeveer 45 K.M. hemelsbreed
van de hoofdsLad verwijderd, en ligt
voor het front van den linkervleugel
der versterkingen. De liniën van
Tchataldja bestaan uit twee, op som-
nige plaatsen drie, achter elkaar lig
gende rijen van sterke schansen, die.
dwars loopen over de landtong, aan
welks Oostelijk uiteinde Constantino-
pel ligt. Zij vormen dus een sperlinie,
waarvan (le vleugels rechts aan de
Zwarte Zee, links aan de Zee van Mar
mara aangeleund liggen. De landtong
heeft hier eaue totale breedte van on
geveer 35 K.M., maar de versterkin
gen zijn niet over deze geheele uitge
strektheid toegankelijk, omdat voor
eiken vleugel een zeeboezem in hel
land dringt en het aanvalsfront daar
door tot een 25 K.M. wordt ver
kleind.
Bij hetmoer vanDerkos in het Noor
den, dat tusschen zich en de Zwarte
Zee een défilé van een 800 M. laat,
evenals bij do haai van Bujuk Tchek-
reèdje in het Zuiden, waar de toegang
slechts uit een smallen dam met brug
bestaat, is het nauwelijks denkbaar
dal de aanvaller zal kunnen doorbre
ken. Het schootsveld der stolling is
voor hot grootste gedeelte zeer gunstig
voor de.ii verdediger. ITet terrein is
overgroolen afstand niet met hoornen
begroeid, en is. een zacht golvende
hoogvlakte. Voor liet front der verster
kingen strekt zich eene breedo, op
sommige plaatsen moerassige inzinking
uit.
De werken van Tchataldja zijn in
c!en Winter van 1S77-7S tijdens den
Turkscb-Russischen oorlog aangelegd
en waren voor drie vierden zoowat
klaar en met 200 stukken geschut be
wapend, toen do Russen ervoor ver
schenen. Desniettegenstaande werden
z i door het gedemoraliseerde en uit
eikaar gerukte Turksche leger, dat de
vervolgende Russen dicht op de hielen
zalen, zonder een schot te lossen prijs
gegeven.
Sedert dien tijd moeten die werken
voitooid en ook ten deolo gemoder
niseerd zijn geworden maar hiervan
moet men, gelet op do onverschillig
heid van de Turken, niet te veel ver
wachten. Aan het voornaamste door-
gangspunt, tusschen Hademkcui en
Tchataldja, waar de spoorlijn do ver
sterkte liniën snijdt, was ten minste in
1897, dus 20 jaar na den oorlog met
Rusland, toen de correspondent van de
Neue Zubicher Zeitung daar door
reed, niets anders te zien dan het oude
type van de aarde redoutes. Dit zijn
3-4 meters hooge, gesloten aarden
werken, nu eens half cirkelvormig,
dan weer elliptisch van vorm. De 8
M. dikke hoofdwal is ingericht voor
hot in batterij brengen van zware
kanonnon en voorzien van zware tra
versen, en door een G M. diepe gracht
omgeven'. Hot vooorliggende glacis
met bedekten weg dient voor do op
stelling van de infanterie. De gracht
schijnt, evenals intertijd hij Plewna,
niet als hindernis,maar als een gedek
te verbinding achter de infanteriestel-
ling- te dienen van stormvrijheid is
dus hier geen sprake. Zij zou nu alleen
kunnen bestaan, als de Turken gedu
rende dezen oorlog tijd en middelen
gevonden hadden om het glacis met
hindernissen van gewapend ijzerdraad
als anderszins te omringen. Ten tijde
van don Russisch-Turkschen oorlog
lagen 19 van zulke werken in eerste
linie, 18 in tweede linie, ten deele vol
tooid, ten deele in aanleg, voor do rest
alleen ontworpen.
Daar do werken van een linie
slechts een 15ÖO tot 2000 M. van
elkaar liggen en de tweede linie maar
2500-30ÜÜ M. achter do eerste ligt,
kunnen alle stellingen elkaar krachtig
met vuur steunen, mits de werken
goed bezet en deugdelijk bewapend
zijn. Bijzonder krachtig wordt de stel
ling hierdoor, dat de Turksche vloot
de Zee van Marmora en de Zwarte Zeo
geheel boheerscht en dientengovolge
de heide flanken van het Bulgaarsche
leger onder vuur kan nemen.
Als de» Turken, in dezen oorlog niet
in het veld waren gekomen met de ge
dachte den vrede in Sofia te kunnen
voorschrijven, en niet nagelaten had
den van don eersten dag van hun op-
march af aan een afzonderlijke afdee-
ling onder deskundige leiding op te
dragen deze versterkingen door de
middelen der veldversterkingskunst in
krachtigcn staat van tegenweer te
brengen en goed le bewapenen, dan
zou uit een militair oogpunt trots hun
gebreken, do liniën van Tchataldja
door de Bulgaren 'niet vermeehterd zijn
kunnen worden stormenderhand
kunnen zij immers niet genomen wor
den en voor een gelegerd beleg ont
breekt het den Bulgaren niet alleen
aan het noodige zware geschut, maar
ook hun leger is daarvoor niet opge
leid, nog afgezien van het.feit dat do
Turken voor de aanvulling van man
schappen en materiaal nog altijd over
veel grootere hulpbronnen beschikken.
De Bulgaren konden dan alleen
hoop hebben op een spoedig gunstig
resultaat, als het huu gelukt was met
de bij Loele Bourgas verslagen Tur
ken in de stelling te dringen, of ten
minste een krachtige bestorming te be
ginnen, voordat hun tegenstanders tot
bezinning waren gekomen. Thans staat
het vast dat de Turken achter hunne
verschansingen zich eenigszins her
steld hebben van den schrik, en voor
de Bulgaren is het gevaar niet denk
beeldig dat zij voor de Tchataldja-li-
niën doodbloeden, als zij hij hun plan
blijven, Constantinopel binnen te ruk
ken.
Van Turksche zijde kan dus wol er
op gerekend worden, dat zij zich in de
liniën van Tchataldja en in Constanti
nopel zullen kunnen handhaven, maar
niet op een geheelen ommekeer van
den krijgskans. Want al zouden de
Turken de Bulgaren ook voor hun ver
sterkingen afslaan, dar. zouden zij
toch niet meer de noodige kracht heb
ben om 'een overwinning in open veld
te kunnen verwachten.
Thans schijnt de cholera den staat
van zaken echter te veranderen. Of zij
de Turken aanleiding zal geven de be
smette plaats te ontruimen,of den Bul
garen om haar te mijden,ten einde iets
meer landwaarts in, in een voorberei
de stelling het te voorschijn komen der
Turken af te wachten, kan moeielijk
vooruit voorspeld worden.
Waar de Turken langen tijd in dich
te drommen kampeeren,ontstaan altijd
epidemiën dissenterie en typhus heb
ben in denGrieksch-Turkschen oorlog,
nog nadat de wapenstilstand gesloten
was, 40,009 man weggerukt, terwijl
het vijandelijk lood maar 4000 man
had geëischt.
KöSSzasTidscat-Esigasslh kan*
De statistieken, aan
gaande hot handelsverkeer tusschen Holland
en Bolgie, in Mei laalsleden, duiden aan dat
de Ilollandsche handelaars on nij veraars
175,354,084 lcgr. koopwaren in België in
voerden vertegenwoordigend eeno waarde
van 26,647,160 fr.
De invoer in Holland door de Belgische
handelaars en nij veraars hedroeg238,043,913
kgr. koopwaren, ter gezamenlijke waarde
van 34,202,134 fr.
Do verkochte Ilollandsche koopwaren be
helsden levend voe 3,339,086 lcgr.
visch: 2,100,000 kgr. groonlen 11,000,000
kgr. ijzer en staal 1,900,000 kgr. steen
kolen 3,5000,000 kgr. pot werk ongeveer
5,000,000 kgr.
Holland heeft in België gekocht.granen
18,000,000 kgr. bloem 4.500,000 kgr.
suiker: 3,400,000 kgr. steenon 40,000,000
kgr.:steenkolon: 19,000,000 kgr.;'potwerk
19,000,000 kgr.
O© p3esiC'ï3Wi?ee20sfS!r;. Een ge-
kekend fransch huishoudkundige, M. Ed-
moad Thiry, verklaart dat een europeesche
oorlog onmogelijk is, daar hij zulke schrik
kelijke daling der bcursweorden zou ver-
wokken, dat het de ondergang voor gansch
Europa zou zijn. Tusschen den 30 Septem
ber en don 12 October, zegt hij, dus in hot
begin van den oorlog in do Balkanstaten, is
de roerende fortuin van Europa 35 miljards
in weerde gedaald, waarvan 4 miljards voor
Frankrijk alleen. Den dag dat een europee
sche oorlog zou uitbreken, zou het onmoge
lijk zijn nog oenige weerdo to verkoopen.
Men zou do Beurzen moeten sluiten en de
toestand zou overal dezelfde zijn
Om dus hunnen eigen endergang te ver
mijden, zullon do groote europeesche mo
gendheden alles doen- 'wat mogelijk is om
zulken oorlog le beletten.
Waras-sea» ic 2022 geSasSc-
klgi 3 Deze vraag wordt door de Cliïhee-
zen volgenderwijze beantwoord
Wanneer de sclmp van don boer blinkt en
do sabels der soldalen roesten.
Wanneer de graanzolders vol en do ge
vangenissen ledig zijn
Wanneer or slijk ligt in de tempeldeur en
gras groeit op het gerechtshof
Wanneer do doktors to voet gaan en de
bakkers te paard rijden
Wanneer er voel oude menschon on veel
kindoren zijn.
Dio Chineezen, gelijk ge ziet, redeneoron
zoo slecht niet.
IPassseSiJke gszant. Naar men
verneemt, zal door Pius X. als pauselijk ge
zant bij het op Malta le houden Eucharistisch
Congres in 1913 Cardinaal Ferrata benoemd
worden.
De gekende toon
kundige Gilson zou benoemd worden tot op
ziener der muziekscholen van het Rijk.
Kind gestolen. Een onbekende bood
zich Vrijdag ter school, Pyramidestraat te
Rijsel aan hij zegde dat hij gelast was door
M. Delorme. zijn dochtertje Suzanna I)olor-
me, 5 jaren oud, to halen. Men vertrouwde
hem hot kind doch eenige stonden later ont
ving M. Delorme "oenen naamloozen brief,
welke hem do oplichting van zijn dochtertje
meldde. Eene som van 25,000 frank word
govraagd in ruiling van zijn kind. Dit geld
moest Zaterdag middag in een en gesloten
brief door de meid van Dolonne op do Fad-
horbo Square aan eenen kommissaris over
handigd worden. Do policie hield zich schuil
en sloeg alles gade. Do meid verscheen op de
gestelde plaats een witte omslag in de hand.
Een kerel gelastte eon kommissaris tot hij de
draagster to gaan 0:11 don brief te ontvangen,
doch op hetzelfde oogenblik werd hij vast
gegrepen. Ilij had reeds den geladen revol
ver in de hand, doch word aanstonds onscha
delijk gemaakt, blij weigert do minste in
lichting to g6von.
Het kind is zaterdag om 2 ure bij zijne bij
zit te Roubais teruggevonden. Het is naar
Rijsel toruggobracht en werd mot onuitspre
kelijke vreugd, door zijne ouders ontvangen.
Zijne medeplichtige is insgelijks aangohou-
den.
Lek. Zaterdag avond, om 7,25 ure vor-
trok uit do haven van Marseille het schip,
Alsacein bestemming voor Algiers. Het
vaardo ten gevolgo van eenen dikken smoor
op hot Pomaguesciland en bekwam eon
groot lek. Haastig stoomde het vaartuig ach
terwaarts on kwam in do haven terug rond
10 ure. Een persoon dor bemaning, door
vrees bevangen sprong in zeo. Tot hiertoe
.bAöft men zijn lijk nog niet opgevisclit.
Treurig einde van een apostaat. Men
herinnert zich nog dat in het jaar 1907 een
afgevallen priestor^met Ililalto, te Parijs
eeuo schismatieke sekte had gesticht. In do
Legondrestraat had hij eene kapel gebouwd,
doch moest ze weldra,bij gebrek aan klevers,
sluiten. Om zich le onttrekken aan de bespot
tingen van do bewoners van dien wijk, was
hij naar Mcxiko vertrokken. Heden is do
tijding toegekomen dat Lij aldaar vormoord
is.
Ontploffing in e6ne mijn. Zondag mor-
gend, rond 1 ure, eeno uitbarsting van ko-
longas ontslaan in eeno mijn gelogen te
Alais. Er waren in deze gaanderij 25 arbei-
dors aad het werk. Vier en twintig dezer zijn
door de gaz verslikt.
Do reddingswerken zijn ingericht. De
plaatselijke overheid doet den ordedienst.
Het budget. Op liet budget voor 1913,
treft men 191 millioen mark meer uitgaven
aan dan het vcrloopen jaar.
Ontvangston on uitgaven boloopon meer
dan drij milliard mark. Het ministerie van
oorlog eischt 138 millioeu mark meer dan
Verleden jaar.
Veroordeeld. Berreheim do moordenaar
van Neuscheffer is door het assisenhof van
Lotharingen ter dood veroordeeld.
Voorzorgen. Nabij Piauen in Saksen is
over vier jaar eene brug gebouwd die 70
meters boven 00:10 vallei verheven is. Deze
brug was het bevelingsoord dor wanhopigea
die zich wilden van het leven brongen. Ge-
durondo die vier jaren had men 23 personen
gehoekt welke van op de hoogte van do brug
zich in do diepte geworpen hadden.
Over eenige dagen was hot een werkman
die met zijn kindje in de armen, den gevaar
lijken sprong had gewaagd. Do werkman
word gedood, doch het kindje bekwam slechts
eenige kneuzingen. De gomeente-overheid
dier plaats heeft besloten, een traliewerk
over de vallei te spannen ten einde verdere
misdaden te beletten.
Zwitserlanci.
Kongras. Zondag laatst is to Bazel het
internationaal kongres dor socïaliston ge
opend. Het had plaats in do kathedraal der
prins bisschoppen, vroeger door de protestan
ten aan do katholieken ontnomen. Hot prote
stants gemeentebestuur heeft zich niet ge
schaamd deze Godgewijde plaats, aan de
roode oproermakers te vorhuren.
Eenige hondorde afgevaardigden uit do
verschillende landen hebben in do straten
van Bazel gemanifesteerd, 's Avonds had de
grooto vergadering plaats.
Men besprak da houding der socialistische
partij bij elke oorlogsverklaring. De inter
nationale algemeeno werkstaking zoude het
Wapen zijn, door do werkliedenpartij ge
bruikt, om tegen den oorlog verzet aan te
teekenen. De lieer Anseole gaf lezing van
eenige telegrammen door socialisten uit
Serië en Salonika gezonden.
De Paus en de uitspraak van het Latijn.—
De Corriere d'llalia zegt dat volgens het
herhaaldelijk door don Paus uitgesproken
verlangen de Romoinsclie uitspraak van het
Latijn te zien invoeren, vooral in donGrego-
riaanschen zang, verschillende Belgische en
Fransche bisschoppen reeds maatregelen
namen om bedoelde hervorming in hunne
bisdommen door to drijven.
Anderzijds wordtgemeld dat do geestelijke
orden buiten Italië, die cena Latijnscho uit
spraak aannamen welke niet overeenkomt
met dio hunner taal, in hunno kloosterge
meenten do door den Paus aaubevolen her
vorming zullon invoeren.
Spanj
De gevolgen van het spel. Na twaalf
zittingen liep voor hot assisenhof van Pam-
polune eene beruchte zaak af. Het geldt den
moord te Racafuta gepleegd [op een jonge
ling door een-on-twintig spelers. Hot slacht
offer dat doorgaans met bedoelde personen
speelde, word beschuldigd van oneerlijkheid,
daar hij onophoudend won.
Do jongen werd in eeno hinderlaag gelokt
en lafhartig vermoord. Wegens die misdaad
stonden 21 personen terecht. Vijf worden
veroordeeld lot levensdurende opsluiting, de
anderen tot lichtere straffen, daar hunne wer
kelijke medeplichtigheid nietten volle bewe
zen was.
Erge paniek in eenen cinema. Zondag
avond h6eft to Bilbao eene ergo paniek
plaats gehad in eenen cinema. De zaal was
proppensvol toen opeens de kreet weerklonk
van brand brand Elkeen verdrong zich
naar do deuren en do paniek was onbeschrij
felijk. Twintig kinderen werden onder do
voeten ver tra ppeld. -Vele vrouwen on ouder
lingen zijn erg gewond.
3EÏ.IZS land
Zes terdoodveroordeelingen. Uit Eka-
terinodar (Rusland) wordt gemold dat zes
bandieten, die voor den krijgsraad versche
nen wegens een aanval op M. Lemionoff, in
genieur, dien zij eene som van 11.000 roebels
ontnamen, werden veroordeeld om te worden
gehangen.
Daar daagt hulp op voor de Bulgaren
Te Constantinopel is het gerucht in omloop
dat eene afdeeling Serviërs en twee afdeelin-
gen Grieken, samen 36,000 man op weg zijn
om zich van deDardanelleu meester te maken
en van daar de Bulgaren to Tchataldja te
helpen. Die tijding vorwekt groote opschud
ding to Constantinopel. Eon telegram van
Constantinopel aan den Standard beweert
dat die troepen reeds ontscheept zijn in den
golf van Saros zoo dus in do nabijheid van
clo Dardanellen.
Dwaze redevoeringen
De koning van Servie heeft het oorlogs
veld verlaten en is verleden Zaterdag terug
naar Belgrado gekeerd. Men maakt zich
moeilijk een denkbeeld van de buitengewone
geestdrift mot dewelke koning Pietcr daar
ontvangen word. Do burgemeester van Bel
grado bood aan den koning Pieter de geluk-
wenschen aan dor hoofdstad en der ganscho
natie. Hij sprak in zijne redevoering van
steden die nu terug bij Servië worden inge
lijfd. als Salonika en Durazzo
Ton slotte verklaarde hij
Die eindelooze reeks overwinningen heeft
ons voorzeker eqnige opofferingen gekost.
Maar indien men ons de vracht van onze
overwinningen wil betwisten dan zijn tcij
bereid nog meer en grooter opofferingen te
doen. Ofwel icij zullen van onze overwin
ningen genietenofwel toij houden op van
beslaan.
Die laatste woorden werdon door al do ora-
staanders, inzond er door do ministers van
den Koning beaamd.
Het is ook opmerkenswaardig dat de Ser
viërs roods spreken van Salonika en Durazzo
als Servische sleden.
En wat gaan de Grieken daar van zeggen
on de Montenegers
h'og eene logenstraffing
Dagbladen van Londen en van alle andere
groote centrums kondigden voor eenige
dagen een telegram af van Constantinopel,
volgens hetwelk Grieksche soldaten zich
zouden plichlig gemaakt hebben aan zeer
laakbaro mishandelingen jegens de Joden le
Salonika verblijvende. Do Grieken logen
straffen stellig dio tijding. Reeds voor do
overgave van Salonika werden allerlei
pogingen aangewend om de twee elementen
dor bevolking tegen elkaar op te hitsen.
To dien einde vertelde mon dat talrijke
Griekscli6 soldalen door do Joden worden
vergft'tigd. Van den anderen kant verspreidde
zich de mare dat Joden door de Grieken wer4
den mishandeld. Wanneer nu de Turken
in Salonika machteloos bot oogenblik der
overgave moesten afwachten, dan zag men
het gespuis der bevolking van dio wanorde
gebruik maken om zich aan allerlei buiten
sporigheden over lo leveren. Men verge to
dan ook niet, dat dio onrustigo elementen
nog al talrijk zijn in eeno internationale
zeehave als Salonika. Van op den dag dat de
Grieken hun bestuur in de stad hebben ge
vestigd en do Grieksche gondarmon or da
rust moesten handhaven, heeft de grootato
orde in dio havo geheerscht, bij zooverre
dat al do vreemdelingen dosaangaando hunne
grootsto voldoening aan Griekenland heb
ben uitgedrukt.
Dtim-dumkogels»
Volgens de voorschriften mogen oorlog
voerende volkoren geeno dum-duinkogels go-
bruiken omdat deze, Lij het aanraken van
0011 hard voorworp, een been b. v., springen,
