De luehiverovering
maatsGÊappslijk werk
T EEN EN 'T ANDER
Teritg van M Zuid-Pool
Gekortemssan
m de Balkanen
Buitenland
De moord op den Groot-Vizier
I
Ook een
Hegeaiiendls faargang nr 1 S3
JÖ> C3r IE3 X_j 13
BestuurderJ. Van NuffeBDe Qentit.
A
CENTIEMEN
NUMMER
DkiSiiaij S7 Jassi
I
ABONNEMENTEN:
Zos maanden 4 franken. Een jaar 8 franken.
Inschrijving in alle postburesien van het land.
r UITGAAF, 4 li, 's ayonds m 2' UITGAAF, 7 u, 's avonds «8»
Pour tont* Ia public! té eorr.merciale et financiére da journal,
sadrosser excUisivement a rAftOnoo Réclame Godts, 2, Place do
la Bourso, Bruxellcs.
BUREELENI
TE BRUSSEL I TEfiflLST
O. GODTS, Bcursptaats, 2 I s, Kertstraat;
Telefoon A 3299 J Telefoon 114.
AANKONDIGINGEN a
KI. aank. (1 tot 4 kl. ro£) fr. 0,60
3* blad:, (de regel) fr. 1,00
4* bradc. (de regel fr. 0.30
Finane. aankon, (per rogol)fr. 2,00
fr. 1.00
Sport (per regel)
Gemengd nieuws per rogcljfr. 2,00
Iïccht. horstel!. (per regel) fr. 2.00
Overlijden (per regel) fr. 2,00
Commerciale en flnaneieele aankondigingen zich uitsluitelijk te
wenden Ageuce Réclame Godts, 2, Beursplaats, Brussel.
Volksontwikkeling is zijn naam.
Kijk kijk hoor ik daar oon twij
felzieke spotgeest mompelen komt
dat ook al te pas bij sociale werken
Veel beter dan gij meent, beste
vriend ton minste als men aan die
uitdrukking maatschappelijke wer
ken hare volle beteekenis goeft.
Gelijk de menseh velerlei behoeften
heeft, zoo bestaan er ook vele midde
len om hem goed te doen, velerlei
werken en inrichtingen om in de nood
wendigheden te voorzien. Het mis
verstand ligt hierin, dat aan die woor
den - maatschappelijke working te
veel een uitsluitend stoffelijke zin
wordt gehecht.
Zij doen voorzoker een verdienste
lijk werk, degenen, die een deel van
hunnen vrijen tijd besteden aan het
slichten, besturen en vooruithelpen
van allerlei maatschappijen van voor
uitzicht, zieken- en lijfrentkasson,vak-
vereenigen, boerenbonden of hoe zij
ook boeten mogen. Als zij echter mee-
nen, dat daarmede alles gedaan is,
hebben zij liet mis voor.
Do mensch is immers geen zuiver
stoffelijk wezen. Hij heeft ook eene
ziel met verstand en vrijen wil be
gaafd. Indien het dus loffelijk is, de
kwalen van stoffelijken aard te keer te
gaan,niet minder goed is het te ijveren
voor do verstandelijke ontwikkoling
zijner medemenschen,te arbeiden voor
do veredeling der karakters, voor de
verbetering op zedelijk gebied.
Volksontwikkeling Wil dat zeg
gen dat iedereen advokaat ofingonieur
leeraar of kunstschilder, schoolmee
ster of bureolrat moet worden Dat
oen geslacht van grootsprekers of half
geleerden moet worden gevormd Dit
ware niot het beeld, maar da karika
tuur der volksontwikkeling gelijk wij
die verstaan.Volksontwikkeling dat is,
aan den minder geletterden man eene
menigte begrippen en kennissen mede
doelen, die hem in zijn dagelijksch
loven zullen van pas komen, 't is liom
doen voelen, dat or nog een edeler
gonot bestaat dan hotgene men ge
meenlijk begrijpt onder de benaming
plezier 't is hom een beter besef
geven van zijne waarde als verstande
lijk wezen, hern over liet alledaagsche
leven doen opzien naar eer. hoogor
ideaal. Is dit niet een edel schoon
werk, aller lof en aanmoediging
waardig
Wij zijn er verrevanaf.tebebooren tot
het getal dergenen,die een geleerde als
een soort afgod aanzien, die hot woord
wetenschap mot eene hoofdletter
schrijven'voor dowelken liet als een
vasten regel geldt. Open eono school
en ge sluit een gevang nDe onder
vinding hewijst.dat geleerdheid alleen
niet tol de zedelijke volmaking voert.
Evenwel kan liet niet geloochend wor
den, dat van do volksontwikkeling, in
ciiristelijkei) zin opgevat,een weldoen
de invloed uitgaat,die stilaan het zede
lijk peil hij den eenling, dus ook in de
maatschappij, slijgen doet. Dit is eene
der redenen waarom dat Schoon werk
den steun en de aanmoediging der
hoogere standen verdient.
En ziehier nog eeno andere reden.
Het is voor de rijken oen plicht van
liefde,den arme en noodlijdende mede
te deelon van den overvloed, waar
mede zij bedeeld zijn. Zou lietgene
waar is in de stoffelijke orde van za
ken, niet waar zijn in dingen van ze-
delijkon aard Staan zij niet als rijken
en armen naast elkaar, zij, die met
vele geestesgaven bedeeld, wetenschap
en geleerdheid konden verwerven en
hierbij de gave van eene knappe pen
ten deel kregen, en zij, die minder be-
gaald waren of die vroegtijdig aan het
werk hunner handen den kost moeten
vragen en zelden of nooit de gelegen
heid hadden aan de geestesontwikke
ling te denken
Rijken der verstandelijke wereld,
schenk dus aan uwe minder bevoor
rechte broeders de milde almoes van
den overvloed uwer kennis. Vrees niet
desnoods eenige stonden van uwen
vrijen tijd op te offeren aan dat heer
lijk werk do Volksontwikkeling.
En zoo gij u tot hiertoe op te
grooten afstand liieldt van de volks
massa, en gij, dezer behoeften niet
kennende, u afvraagtWat moet er
aan die brave lieden geleerd worden
en lioe hebt dan een weinig geduld.
Eerlang bezorgen wij u wel een
antwoord op die dubbele vraag.
ITare.
Staat der Unie wezen zal, dio liet vrouwen
kiesrecht hoeft oi'althans binnen kort bobben
zal. In bevolkingscijfer is Illinois de derde
Staat der Unie; bij telt volgens de volkstel
ling van 1910 5,638,591 inwoners, en komt
na New-York 9,113,279 inwoners, en Pen-
sylvanië 7,665,111.
Ovsrs^ooming van een ko
Bensnöjn. De put nr 1 van de kolen
mijnen te Beeringen is geheel door water
overstroomd, welk ernstig nieuws in ganscli
Limburg groolo ontsteltenis verwekt beeft.
Do boringswerken te Beeringen vordorden
snel, waren thans reeds lot op 416 meiers
diople en men hoopte, wanneer eone dioplo
van 620 meters bereikt zou zijn, in hot begin
van 1914 de oorste steenkolen te kunnen op
dolven. Die hoop is nu den bodem ingeslagen
door bot verschijnen van het water in den
put, dat gestadig rijst, en wolbaast tot aan
do oppervlakte staan zal.
Mon zoekt volijverig naar middelen ora de
ramp te bezweren en liet water lot staan te
brengen, doch mon vreest liet ergste. Waar
schijnlijk zal al de sedert twee jaren ver-
richto arbeid nutteloos geweest zijn, en zal
die opnieuw aangevangen moeten worden.
Voor de vorgunninghoudor9 beteelcent dit
een verlies van verscheidone millioenen, zon
der nog do vertraging in do werkzaamheden
te rekenon.
öe p!*ijs van Rome voob* de
raU6fl2Be§*Ecai«st- Door do Regeering
zijn de li.li. Willem Gijssols te Brussol oi;
FolixBodsou teLuik belast geworden onder-
scheidolijk do Nederlandsche on Franscho
kantalen te dichten, waarop de deelnemers
van den prijs van Rome voor de muziek
kunst zullen werken.
Dezo wedstrijd heeft plaats in de oorste
dagen van Oogst,
B*** Furncsnont. Eindelijk
Vrijdag is het ontslag- van B,..** Furnemont
als gemeenteraadslid van Brussol aan M
Max, burgemeester toegekomen.
Volgens Lo Peuplo beeft Furnemont
ook zijn ontslag gegeven van al de postjes en
weerdigheden dio hij in de socialistische
partij, in de vrijdenkerij en in de vrijmetse
larij bekleedde.
Een PauseSIJk decreet. De
n Acta Apostolicae Sedis deelde dezer da
gen een docreot mede, zoggende dat do
Franscho geestelijken naargeenkiesmandaat
zullen mogen dingen, zonder machtiging van
hunnen bisschop van do plaats, waar zij zioh
mochten aanbieden.
Hot decreet voegt erbij, dat het verbod al
de geestelijken zonder uilzondering betreft,
ook de geestolijken die nu wetgevende fonc-
ties bekleedon of vroeger machtiging gono
ten.
Abbé Leraire, die in do Franscho Kamer
dikwijls een rol gespeeld beeft welke de ka
tholieken terecht bedroefde en zich tegen
don wil van zijnon bisschop liet voordragen
zal nu wel moeten aftreden of er toe beslui
ten openlijk in opstand te komen tegen Rome.
Het vPöMwerastesrarecht.
Wij hebben gemeld dat do Wotgevonde Ka
mer van don Staal Illinois eon wetsontwerp,
strekkende tot invoering van het vrouwen
kiesrecht, heeft aangenomen.
Na bekrachtiging van het ontwerp door
den gouverneur, zal bet dus wet worden en
Illinois zich plaatsen in de rij der Slaton van
do Unie, waarde vrouwen uet kiesrecht heb
hen. Dit is van groot belang, daar de Staten
waar de vrouwon liet kiesrecht reeds hadden
tot deze met eone geringo bovolking behoo
ren. In den Slaat Wyoming hebben do
wen bet kiesrecht sinds 1869, in Colorado
sinds 1893, Ulliah 1896, Idaho 1896, Was
binglon 1910, en California 1912. Bij de
vorkiezingen van 1912 verklaarden do kiezer
van Ariëbna, Kansas en zich voor
invoering van bet vrouwenkiesrecht in bun
Staat.
Men zal uit deze opsomming van Staten
zien dat Illinois bij verre de bolangrijksto
Het schip van kapitein Scolt in Engeland
Zooals men weet, was kapitein Scott, do
koene ontdekkingsreiziger, die met ver
scheidene zijnor heldhaftige gezellen bezwo-
ken is in do Zuidpoolslreek, uit Cardiff
vertrokken, om de gewichtige reis te onder
nemen. Hij had aan do inwoners de belofte
gedaan, dat indien zijn tocht gelukte, bij
met zijn schip te Cardiff terug zou koeren,
vooraleer eene andere haven aan te doen.
De overblijvende leden der expeditie heb
ben het goede gedacht gehad, mot do Terra
Nova te Cardiff aan te landen.
Zoodra liet Poolschip gesignaleerd werd
trokken talrijke booten de Terra Nova te
gemoet.
Op bet eerste schip, dat de Terra Nova
bereikte bevond zich Mevrouw Scoll, do
weduwe van den betreurden kapitein met
haar 3-jarig zoontje.
Wanneer de woduwe en bet zoontje van
bun gewezen overste aan boord stapten van
hun schip, ontblootten de opvarenden zich
eerbiedig, doch or'werdon geeno hourrakrelen
gouit.
Ook de ir.onigte, die zich op do kaaien,
aan do landingsplaats, verdrong, bewaarde
een diep stilzwijgen, 't Was de beste hulde
welke men kon brengen aan dat schip, dat
met lauweren en rouw beladen, van de
Zuidpool terugkwam.
Eene vergadsring dei-
Balkan staten to St-Petersburg
Uet Russisch Staatsbestuur beeft d
antwoorden van Servië en van Rumenië op
zijne laatste nota ontvangen en vindt die
antwoorden voldoende. Daarop heeft M
Sasonof de kabinetshoofdbn der vier bond
9laton uit de Balkanen uitgenoodig-d zoo
gauw mogelijk met hem te komen onder-
handelen lo St-Petorsburg.
Franlcrij lc
Geedo vangst. Do gonaamde Alfons
Deville, Belgisch onderdaan en 32 jaar, dio
doar bot parket van Brussel werd opgezocht
wegens oplichting van minderjarige dochters
en meisjeshundel, is Zatordag te Longwy
door de Franscho veiligheid aangehouden
Op liet oogonblik zijner aanhouding was
Deville drager van tal van juweelon in goud
eu poreis, die eene groote waarde gebben.
De opiumrookers.Onlangs werden te
Toulon bij de jufvrouwen Theresia Garlotl
en Marcelles Groze, die oeno geheime
opiumrookerij openhouden, huiszoekingen
^edaan. Zij-werden regelmatig bezocht door
eenige officieren en ook door don onderoffi
cier M. Hermier, dio zijn physieken en
zedelijken achteruitgang aan zijne woeste
gewoonto te wijten heeft. De onderzoek
rechter M. Fouclièroa lioeft tijdens een
onderhoor dor twee juffers vernomen dat do
waar hun door officiers van het koloniaal
leger, die onlangs tcruggekeord waren go
olovcrd werd. Anderzijds verneemt men
uit Marseille dat do bijzondere dienst van
lint kommissariaat der havens Vrijdag een
zeevaarder de genaamde Paul Sanlelli aan
gehouden.heeft die zich sinds maanden reeds
aan opiunihandel overgaf.
Bij eene huiszoeking bobben de agenten
talrijke blikken doozen gevondon dio samen
hel aanzienlijk gowicht van 10 kil. opium
aan do veiligheid leverde.
Santolli had zijne kliënlen to Toulon
Bóne, Pliilippovil'e Oran cn Marsoille.
Een dokter door eeno zinnelooze aange
vallen. M. de dokter Thomson, genees
hoor te Ghatillon-sur Seine, is door een jonge
krankzinnige door hem verzorgd, aangeval
Ion geworden.
De geneesheer had reeds aan hare ouders
aangeraden, om haar in een ziekenhuis l
laten opsluiten. De 23-jarige A. M.die zulks
vermoedde, had besloten zich over liaron
geneesheer lo wreken.
Vrijdag laatst kwam nu de heor dokter
terug hij zijne zieke, maar dezo vloog naar
hem too mot eon groot mes in de hand, ge
reed om don man van kunst te vortninken
Do dokter gelukto erin zijne aauvalstor op
den grond te doen vallon en zo zoo te ont
wapenen.
De ongelukkige dochter is naar het hospi
taal van Chutillon geleid geworden om dan
in een krankzinnigengesticht te worden op
gesloten.
Kaaien In brand. Zondag avond werden
do pompiers van Marseille per telefoon naar
Saint-I.ouis du Rhóne geroepen, waar een
cvige brand aan de kaaien was losgebroken.
Dank aan don hevigon wind breidde het
vuur zioh dapper uit tot aan de stapelhuizen.
Een naklank der bende Bonnot. De
minares van Simentof overleden. Maria
Bosse, de minares- van Monier, gezegd
Simentof, die met zijne medeplichtigen Cal-
lemin en Soudy het hoofd werd afgeslagen,
is Zaterdag te Parijs in het hospitaal Laën-
nec overleden, na verscheidene maanden ziek
geweest te zijn.
Wanneer Marie Besse, Monior leerde ken
nen, was hij bediende bij M. Gauzy, te
Ivry.
Samen hadden zij hot ontwerp opgeval oen
buis te slichten zooals dat bunnor patroons,
daar Mario Bosse ook werkzaam was bij een
uitverkooper. Montiier werd door do slechto
^ozollen verloid. Marie Besse vernam nocli-
Fans met groote verwondering dat haar vriend
zoo zwaar werd beschuldigd. Zij dacht hem
onschuldig en zij dood al wat mogelijk was
ora zulks te bewijzen.
Zij word ook gevangen genomen, maar
na 36 uren opsluiting in vrijheid gesteld.
Van toen af bleef zij strijden om Monier te
redden.
Na deu dood ▼an Monier bleek Marie
Beseo, die sinds lang ziekelijk was, totaal
verloren. Zij werd naar hel hospitaal van de
la Pilié overgebracht. Eenige dagen later
werd zij naar dat van Laënnoc overgebracht
en is er nu bezweken.
3SZ>-W.itSC2a.X£%XXCa.
Het te water laten van een Kruiser uitge
steld. Zaterdag namiddag moest te Ham
burg bot te water laten van een kruiser
Dei'fllingor plaats grijpen. Men heeft
echter de/.e zeeplechtigheid moeten verschui
ven om do teknische rodenen waarover geeno
verklaring te bekomen was.
Een luitenant moordenaar Utt Hague-
nau (Elzas Lorreinen). De luitenant Gruwoll
van liet 15 regiment dragonders, die verle
den jaar zijne vriendin bij middel van revol
verschoten doodde en zich daarna trachtte te
zelfmoorden, werd door eone tuchtraad uit
hel leger verwozon. Een keizerlijk besluit
voorziet r.u zijn afschrijving uit den lijst van
Duitsche officieren.
Op dit oogenblik bevindt de luitenant zich
in oen geslicht to Freiburg in Brisgau, om
er over zijne geestesgesteldheid onderzocht
te worden.
De goneesheeren hebben bom roods
verantwoordelijk verklaard en Cauwellezal
eerstdaags voor het assisenhof van Neder
Elzas verschijnen om er over zijne moord
geoordeeld te worden.
De gewezen luitenant heeft het zicht ver
loren met zich oen kogel door het hoofd te
jagen, on hij bohoort tot eone zeer rijke
ïjvoraarsfamilie van Keuion*
Aanhouding van een blauw-baard. Het
onderzook geopend nopeus Hespf, in do
maand April to Frankfort aangehouden deed
inzien, dat bij zijne twee oorste vrouwen
vergiftigde, twee kinderen, eene zuster en
eeno nicht, dit alios om do verzekerin
premiën te trekken.
Italië
Eeno plechtige inhaling te Napels
Zondag morgend is te Napols in de togen
\yoordighcid van den koning van den hertog
de hertogin van Aoste, der heoren
Sacchi cn Nilti, ministers der Openbare
Werken on van Landbouw do Stadsspoor
weg Napels op plechtige wijze ingehul
digd. M. Sacchi en de meier van Napols
bobben redevoeringen uilgesproken die lang
toegejuicht werden.
Sngdlancü
Een Unionistisch leider door een spring
tuig geraakt De heer E. Gsrson, de*
Unionistische leider die in do verschillende
deelen van het land ten strijde trekt togen
de Homerule kwam verleden Zaterdag te
Leeds aan. Ilij begaf zich gevolgd door oen
stoot beloogers naar bot gemoontebuis, maar
onderweg is bij door een bom getroffen ge-
wordoti. De lieer Carson werd licht geraakt
do dader is niet gekond.
Oostenrij t-Honearie
Eene nieuwe partij.Uit Buda-Pesth
De politieke partij van Cossulh, die van
Justh, alsmede do verschillende volksver
tegenwoordigers dio partijgangors zijn dor
onafhankelijkheid hebben besloten zich te
vereonigon op de bazis van oon gemeen
programma cm eene partij tot stand lo bren
gen onderdon naam van Vereenigde Partij
der Onafhankelijkheid cn van 1848 dio
ruim 100 volksvertegenwoordigers telt.
Hei programma heeft voor doel van hol
algeraeon stemrecht te zien verwezenlijken
eu bet herstellen te bekomen dor verkrach
ting dc-r grondwet en ook om de vrijheid van
veroeniging en van drukpers to bekomen.
Rtisland
Op het bureel der Douma De Douma
beeft met 198 stommen tegen 83, de lieer
Nicolai Lwov, hoofd dor vooruitstrovers
lot eersten onder-presidont gekozen, in ver
vanging van prins Ovroussov, dio zijn ont
slag geeft.
Portugal
De aanslag van 10 Juni- Eenige per
sonen die door do bom van 10 Juni getroffen
werden, hebben heelkundige operaties moe
ten ondergaan. Reeds zijn twoe overlijdens
te betreuren dezo van den muzikant van
Castollo de Vide, on van eon ventor, dio don
stoet zag voorbij trokken.
Valerio, de verdachte dador, dio eene
wonde aan den onderbuik bekwam, lijdt aan
eene buikvliesontsteking. Mon meldt dat hij
belangrijke bekentenissen zou gedaan heb
ben.
Valerio word in bet Arsenaal als slot
maker, werktuigkunde, goweigerd vogons
beroepsonbekwaamheid.
De lijkschouwing van Chefket Pacha
hefkot Paclia werd door vijf kogels getrof
fen. Een kogel drong langs den linkerslaap
t hoofd en kwam langs den rechtorslaap
uiteen tweede lcogol trof don groot-vizier
den schouder, waardoor do arm ge
broken werd eon dorde vermorzelde bet
kaaksbeen en twee schoten doorboorden hem
de schouderplaten. Er werden slechts drie
kogels teruggevonden.
Neg een slachtoffer
De luitenant Hilmi, ordonnans-officier van
Djomal boy, .wiens darmen door een kogel
doorboord worde»,ie in den nacht vanVrijdag
lot Zaterdag overletfehvDoTurksche genoes-
heeren verzotten er zich togen dat de ger.eos-
heer Lacomble tol eene opor.JUU^ zijuen toe
vlucht zou nemen. t
Dö /noordenaar mistevreden
Zeven honderd aanhoudingen
Kapitein Kiazim wordt aanzien ajs do
samenzweerder, die de kritnineole ploeg
bijeenbracht die posl bad gevat in automo
biel. Do sommo geld op hom govondon be
stond groolendeols uit Rumeensche bankbil
jetten.
Topal Tewfik, die woedond was omdat hij
geen plaats hooft kunnen nomen in den auto,
beeft zijne medeplichtigen voor lafaards
uitgegeven on vroeg in vrijheid gesteld to
word on, om ze zolf te gaar. dooden.
Ondor de aangehoudenen telt men de beide
neven van den famouzen generaal Hassan
Paclia,militair gouverneur van Biehiktacha,
of do wijk dor keizerlijke paleizen, onder
bet oude regiem,
Beiden waren offiiciers onder Abdul Ila-
mid, cri worden na do omwenteling van hot
kader der officieren govaagd.
Men verzekert uit o.fficieuso bron dat niet
min dan zeven honderd-aanhoudingen gedaan
zijn.
Belioene vlieger Brindcjo.-ic des Moulinais
vfiegt van Warsohow naar Si-Petersburg
Do held van do vlucht Purijs-Borlijn-
Warschow, is wederom aan 't vliegen. Na
Frankrijk, oen deel van Belgie en hooi
Duilschland doorvlogen le hebben, zwooft
bij nu zegevierend over hot rijk van Czuar
Nikolaas.
Zondag morgend om 4 ure 48 is hij van
het vliogplcin van Warschow opgestegen en
in de richting van St-Potorsburg vertrokken.
Zijn doel was Velna te bereiken, om daar
zijne reservoirs te doen vullen.
Daar de bevolking to Vilna verwittigd
was, bevond zich eene overgroote menigte
op het uilgestrekt oefeningsplein van Vilna,
om don vliegdr bij zijne landing geluk le
w^nsflhon.
Daar bet weder redelijk was, lukte Brin-
dejonc des Moulinais ten volle in zijne poging
en daalde onder geestdriftig gejuich te Vilna
aan. Na zijne reservoirs gevuld en levens
eenige rust en een goed maal genoten te
bobben, stoeg bij om 1 ure 40 terug op, om
ditmaal té pogen in den omtrek van St-
Petersburg neer tö komen.
Eono menigte welke op verscheidene
duizondo personen mag geschat worden,
bevon 1 -'eh buiten do stad, op do plaatsen
welk ft u.^csl geschikt waren voor do nodor-
daliug.
Het geduld der menigte werd or niet te
lang op proef gestold, want Brindejouo, dio