o
Hoe d9 socialisten hst recht
der kleins landen verstaan
Negsn&nde jaargang n' 149
Zaterdag 23 Juni 1913
ID C3- ÜB X_« ZO
n
M Efj 5
i 'l
Een Éiilisciie scciaüslisclic fetoriegemoréSget
vraagt dal Engeland en Osiisciilasd ziek de Belgi
sche en Porliigeesclic koloniën zonden verdeele».
De luchtverovering
2 CENTIEMEN HET NUMMER
abonnementen;
Zos maanden 4 franken. Een jaar franken.
Inschrijving in alle postbnreeien van het land.
I" UITGAAF, 4 u. 's avonds 2° UITGAAF, 7 u. 's avonds «g>
Pour toute Ia publicitè foir.inerciale et finanoière du journal,
s adresser exclusivénieut a l'Affenee Réclame Godts, 2, Place de
Ia Bourse, Bruxcllos.
BUREELEN j
TE BRUSSEL TE AALST
EL GODTS, BeurspSaa's, 2
Telefoon A 3299
BestuurderJ.
Kortstraat,
Telefoon 114
Van Nuffel-De Genat.
AANKONDIGINGEN!
KI. aank. (1 tot 4 kl. reg.) fr. 0.60
3* bladz. (de regel) fr. 1,00
4* bladz. (de regel fr. 0,30
Financ. aankon, (per rcgoI)fr. 2,00
Sport (per regel) fr. 1.01
Gemengd nieuws per regel) fr. 2,06
Reclit. herstelt*, (perrogel) fr. 2,00
Overlijden (por regel) fr. 2,QG
Commerciale en financieele aankondigingen zich uitsluitelijk te
wenden: Agcnco Réclame Godts, 2, Boursplaats, Brussel.
i'i
iiïif
(Senaat. Zitting van SOJuni.)
Telkens waar de Wetgeving pas
gal', heb ik met kracht geëischt dat
beide landstalen als volkomen gelijk
berechtigd boeven aanzien en behan
deld.
Naast de godsdienstige overtuiging,
die worstelt in 't innigste van 's men-
sclten ziel, ligt niets ons nader aan het
hart, dan do taal, die ons van de wieg
af in de ooren klonk, waarvan onze
moeders zich bedienden om onze goes-
ten voor hooger licht te openen, God
en zijne wet te doen begrijpen.
Onze beste en roorendsto herinne
ringen komen in die taal op, en die
worden mot do jaren scherper van lijn
en kleur.
Een dichter der oudheid, denkende
aan weo voor het vaderland, spreekt
van Dulcis Pairia (O Zoet Vader
land!) Welnu die taal is een derhoofd-
bestanddeolen van vaderlandsliefde
Op dit gebied waren do dapperste vol
keren immer het kitteloorigst.
Noem dus den Vlamingen niet kwa
lijk dat zij geen afstand willen doen
van hunne eischen met zulle karaktor
zullen zij ook heldenmoed op het
slagveld toonen. Vaste trouw aan taal
gaat gepaard met trouw tot in don
dood aan 's lands vaandel.
Eigenlijk is zij een stoffelijk middel;
liarsJiopga waarde erlangt zij, door
dien zij ons stoffelijk wezen Innig met
ons verstandelijk en zedelijk wezen
verbindt.
Zij is ecn.o uiterlijke belichaming
van onze gedachten en gevoelens.
Om met'onze medemenschen in ge
meenschap te treden, om onze hoogere
gaven in werking te stcilen, hebben
wij onze taal noodig.
Het is dus niet te verwonderen dat
onzo betwistingen over taalaangele-
gonheden wel eens hoog loopen, wat
in meertalige landen overal gebeurt.
Die zijn maar te verhelpen, door be
narde gelijkheid, binnen do perken
van bot mogelijke.
Mijns erachtèns deelde regeering
in baar ontwerp wat ze kon om ieder
tot zijn recht te laten komen.
Ter Kamer werd diegelijkheid vaak
betwist, onder voorwendsel, dat bet
Nederlandse!), niet als het Franscb
eer.o woreldtaaal is en dat onze Waal-
sclio broeders er
hebben onzo taal aan te leeren.
De tegenwerping is niet afdoende.
Wij maken wetten voor ons land, niet
voor het buitenland. In België nu is
Nederlandscb de laai der meerderheid
der bevolking.
Bovendien is bot Franscb niet zoo-
zeor een wereldtaal als men gelioit te
zeggen. Ontegensprekelijk is de Frari-
sche letterkunde sinds eeuwen bewon
derenswaardig, doch buiten Frankrijk
België en Zwitserland wordt zij nog
slecits gehuldigd door enkele uitver
korenen.
In Duitscbland, Oostenrijk, Italië,
zijn op twintig personen negentien die
geen Franscb verstaan.
Het Nederlandscb komt in Ger-
mdanscho landen veel beter te sta.
Gansch Duitscbland door en in da drie
vierden van Oostenrijk verstaat men
ons, wanneer wij bij bet sproken een
licht kleurtje aan onze woorden ge
ven.
Dikwijls hoorde ik beweren dat
W eenen veel weg zou hebben van
eens Franscbe stad, waar men door
gaans Franscb hoort spreken. Tot
mijne groote verbazing moest ik on
langs vaststellen, dat slechts een zeer
gering gedeelte der bevolking Fransch
kent.
Ik kon slecbls oen wereldtaal, na
mei ijk bet Eugelscb. Dit leeren wij ge-
makkolijk, want do stamwoorden in
beide talen zijn nagenoeg dezelfde.
Niet veel praat dus over de wereld
macht van bet Franscb tegenover bot
Nederlandscb, 't is eene bewering var.
lien die slechts Franscb kennen, welke
bewering echter niet zonder voorbe
houd doorgaat.
Dit wiido ik eens en vooral duidelijk
stollen om allo ijdcle begoochelin
den bodem in te slaan.
In beginsel was ik do gewestelijke
werving toegedaan. Ik zag er een mid
del in om de taalkwestie op te lossen,
daar Walen en Vlamingen zouden
worden ingelijfd bij regimenten waar
hunne taal zou gebruikt worden.Dich
ter waren zij dan ook bij hunne familie
en hunne haardsteden.
Intusschon werd bet scheidings-
vraagstuk gesteld. Ging dit door, het
ware, Belgie's dood. Alle splitsing
ware eene afbreuk aan onzen interna
tionalen toestand onze legerinrich
ting mag die splitsing niet bevorderen.
Walen en Vlamingen sproken wel
twee verschillende talen, maar maken
toch eene enkele natio uit, zulks sedert
de Romeinscbo overlioérsching en zelfs
vroeger.
Nerviërs, 'Mer.apiërs, Eburonen,
Aduatiokon vormden hot Belgisch
volk, dat Gesar het dapperste van
Gallië hoclto.
In 1302 streden do Walen met
Gwijde van Naman, nevens Breydel
en rle. Coninek voor do onalhankelijk-
hoid van hun bodem. En toon dit leger
baast bezweek onder do vijandelijke
ruiterij, toon vertrouwde graaf Gwijde
bet lot van bot Belgisch leger aan
Onzo-Liove-Vrouw van Grooninghe
die in Vlaanderen wordt vereerd.
Ontbinden wij nu niet wat te Kort-
rijk door liet bloed werd vorcenigd.
Trouwens ik zou durven bevestigen
dat-do voorstanders dor splitsing bun
plan zouden opgeven, zoodra de trom
pet aan do grens weerklonk. In vredes
tijd Walen en Vlamingen -in oorlogs
tijd Belgen. Nooit zullen wij een
schitterend verleden van twintig eeu
wen verloochenen.
Wij dienen daarentegen do innige
vereeniging van de beide rassen in do
band te werken, door verniemgvuldi-
ng van de aanrakingspunten.
Do kazerne is do vergaderplaats,
weinig belang bij »:aar wij elkander zullen leeren ken
nen en als broeders liefhebben. Zij zal
tevens eene theoretische cn praclische
school zijn, waar onze jongelingen
deze onzer beide landstalen zuilen
aanleeren, wolke zij niet konden. En
geleidelijk zullen do ISolgon aldus
eindigen met elkaar te verstaan. Dal
moeten wij betrachten, teneinde den
vaderlandschen band tusschen alle
Belgen nader toe te balen.
Or.s leger behoort eon nationaal
leger te wezen bet dient tevens
Vlaamsch on Waalscb lo zijn zooals
de natio zelf.
Gedurcndo tachtig jaar, werden wij
volkomen geslachtofferd.
Het Fransch was ter kazerne do
ambtelijke taal do Vlaamscho mili
ciens waren er buiten hunne kring
gerukt,en loefden er als in een vreemd
land.Zij verslonden liuniiooversten niot
en dezen waren er niet in staat toe
met de meerderheid hunner manschap
pen om to gaan.
Dit was stellig een oorzaak van
zwakheid met bol oog op 's lands ver
dediging, en daar dient een eind aan
te komen.
In bot gasthuis, werden do zieke
soldaten dikwijls behandeld door ge-
neesheeron die hunne taal r.iet verston
'den
In elk geval, daar zij do zieken niet
verstonden moesten zij zich tot verken
ni.ng van de kwaal met louter uitwen
dige tc-ekens vergenoegen. Zulks was
een schreeuwend misbruik,waar tegen
de Vlamingen sleéds opkwamen.
Voortaan, zal de dokter met den
zieke kunnen spreken, en komen wij
tot oen toestand die rekening houdt
met 's menschen recht.
Voortaan ook zullen do uit do mili
taire school komende officieren en de
onderofficieren die, langs den kader
tot officier willen opklimmen de twee
talen moeten kennen.
Ter militaire school, of de pupillen
school cn in de scholen voor hot oplei
don van kaporaal» en onderofficieren
zullen Fransch en Vlaamsch gelijke
lijk behandeld worden.
Het verwondert mij dat zulks afge
keurd word. .Die maatregelen diendon
ja onvermijdelijk genomen. Do solda
ten zijn niet voorde officieren gemaakt,
maar' wel de officieren voor de solda
ten. In een tweetalig leger, moot do
officier twee talen, kennen, zoo hij op
do hoogte zijner taak kan zijn.
In Frankrijk enöuitscliland volstaat
ennis van eene taal, daar het leger
er slechts eene taal spreekt", ten onzent
moet de officier twee talen kennen
omdat liet leger er-twee spreekt.
Onze officieren boeven alzijdig ont
wikkeld, anders gezegd, zij moeten
alles kennen wat vyoc hun vak noodig
blijktminder krufnên wij niet vergen
Liiidéiis artikelen 14 en 15 van liet
ontwerp moeien berichten en mede-
deolingen van leg-erhoolden, voor het
publiek bestemd, in 't Fransch en
t Nederlandscb opgesteld beido tek
sten naast elkaar.
De kennisgevingen en de mode-
deelingen, door da-militaire overhoden
aan bet publiek gericht, worden opge-
steldin hetFranscii en iu hel Vlaamsch,
de twee teksten naast elkander staan
de
Do instructie van den troep wordt
in het Vlaamsch en in het Fransch
gegeven.
Sommige Flaminganten wensc.hten
de bevelen te doen gebeuren in de
beide tale,4. Dat kunnen wij niet bijtre
den liet. zou verwarring in do rangen
verwekken, cn daarbij, de bevelen
bestaan uit enkele kleine formules, die
op drie dagen worden aangeleerd.
Do Vlamingen verwierven dus haast
alles wat zij vroegen, zonder hunne
Waalsclio broeders te benadeelen.
Vrees nietde eischen der Vlamin
gen zijn enkel door rechtvaardigheid
ingegeven.
Als Limburger en Vlaming stem ik
liet ontwerp zonder achterdocht, om
dat het ieders rechten eerbiedigt.
7,012 (niet reclitslreelcscho afvaart), das
55,374.
Onder do roclilslreeksclie afvaart worden
begrepen de uitwijkelingen die rechtstreeks
te Antwerpen scheep gaan naar overzeesche
landen, en onder de niet rechtslreeksche af
vaart zij die te Antwerpen vertrekken op
kustvaarders om in andero Europeesche ha
vens schoop te gaan naaroverzoescho landen.
Sacchulase. Dit is suiker, ge
maakt van houtzagelingen. Een werkhuis
voor dit artikel zal in Egypte gebouwd wor
den; het zal 200 ton houtzagelingen per week
kunnen verwerken en 350,000 gallons suiker
voortbrengen.
Onderworpon aan oeno waterachtige op
lossing van vitriool,hij stoomdruk, veran
dert hot hout in eene bruinachtige doeg, die
tot 25 ten honderd suiker bevat. Het is de
saccharine cèllutoso, door den uitvinder,
den lieor Zimmerman, Sacchulosego
noemd.
Do goleorde Engelsciiman voedt er de
trekpaarden mede; gemengd mot haver, Ins
tall do paarden zo graag on zij verzwaren,
"chter duurt het eenige maanden, vooraleer
liunno vertcriiigsergauon aan het niouwe ro-
giom gewond zijn.
0e gemeerctekiezirog wsss 27
Juli t« BrsisseS- Enkel katholieke
cn socialistische partijen zullen in dezo kie
zing wolke een en opvolgor van den voort
vluchtige g-ozol Furnémont moet aanduiden,
in hot strijdperk treden.
Ingevolge de voorwaarden die hun opge
legd worden toen zij, met do voorgaando ge-
inoontekiozingen het kartel mot de socialisten
aangingen, zal de liberale partij geenen kan
didaat voorstellen.
Toenemende noa:1
kcss-2sis»esSiGf£esi èn Jagsara.
Do Japan Chronicle vestigt de aandacht op
do toeneming van do vraag naar kunstmest
stoffen, waarvan liet grootste gedeelte, ruw
of boworkt, uit hol buitenland wordt getrok
ken. Zoo wordon boon en koeken uit Mant-
chourië, zwavelzure ammoniak uit Groot
Brilani'ë en pbosphaten vat: do Zuidzeo-eiiau-
den betrokken.
Do invoer van Loohenlcoeken vertegen
woordigde verleden jaar eene waardo van
ruim 23,520,000 yon, die van zwavolzure
ammoniak van 12,160.000 yen en die van
pbosphaten van ruim 7,450,000 yon.
Van dozo artikelen wordt voor oen waar
de van v. 15.500.000 gebruikt voor de ver
vaardiging van kunstmeststoffen, waarvan
voory. 40.670.000 word voortgebracht.
Do belangrijke toeneming van don afzet
van kunstmeststoffen is voornamelijk toe te
schrijven aan de verbotering der landbouw-
metliodon in Japan.
EcSgSscSs© naar
«Secu VB»ecindOi Blijkens cijfers op
en door do algemoeuo tabel van den
Belgischen l.andol, is do uitvoer van paar
den iu 't jaar 1012 nog toegenomen.
Onze paardenhandolaars zouden namelijk
omstreeks 30,000 paarden en veulens hebben
uitgevoerd, voor eene waardo van bij do 40
miliioeu frank.
Duitscbland is voor ons bet groot afzetge
bied; wij voerden er bijna 20,000 paarden
hoen voor eeuo gozameutlijko waardo van
25 niiilioen.
Ura van spöor-
Segen. Het bestuur der spoor wogen
il in September aanstaande eeri wedstrijd
M,.lilnii dn n>iii.i.A..i.7./. v4 OA I
inrichten voor do aanwerving van 120 trcii
wachters. Er zuilen GO plaatsen voor vlaam-
scbe en 60plaatsen voor waaische kandidaten
zijn.
Dg ove-pH^'S-
De uitwijkelingen, dio zich
to Aii(worpen hebben ingescheept gedurende
de vijf eerste maanden van 1013, zijn ver
deeld als volgt
A. Rech Is! rcekscbe a Eva art: Belgen, 1,987;
Russen, 22,180 Oostenrijkers, 14,758
Hongaren; 3,193 Italianen, 2,795; Dnit-
schors, 1,175; Er.gclschen, 4S2 Neder
landers, 235 Amerikanen, 124 Zwitsers,
84 Franschen, 81 Luxemburgers, 26
Allerhaiidon, 583. Samen. 47,662.
B. Niet rechtstreeksere afvaart Belgen,
2,707; vreemden, 4,905i Samen, 7,612.
Hun gezamonllijk bedrag beloopt dus 47
duizend 662, (rochtstreekscha afvaart) en
H-ranlcrlj lc
Da gezondheidstoestand van den heer
Briand. Men meldt dut do lieer Briand
die voor drie wok en bet slachtoffer van een
utomobielongeluk word slechts binnen
eene maand zal hersteld zijn.
Da telefoon Parijs Londen. Men vor-
wacht zicli eerstdaags aau eene ovoroenkomst
die ©one vermindering van laks voor do
tolefonificho ir.cdedeoliugen tusschen Parijs
London z;;l voor gevolg hobeu. De
naohtUjdingou zullen do 3/5 der dagtijdingen
kosten.
Eene bom ontploft. Twee doodon.
Donderdag morgeiid in het slotmakerswerk
huis van 24® regiment schutterij, maakten
moestergast en oen meesler-pointeut',
one bom los^ die op hot schiclplein van
Gercs niet ontploft was.Eensklaps ontplofte
do obus, en doorboorde do borst van den
meestergast. Do mecster-poinleur, werd
in den rug geraakt. Beidon blovon dood ter
plaats.
Een tiental arlilleurs die in bot werkbuis
waren wordon omvorgeworpen, en twee
wordon zwaar gewond.
Hot work buis is godoeltelijk aan stukken
govlogonEo:: stuk van don obus is zelf door
do zoldering vuTi het atelior godrongen.
XDiiitsclxlanca
Poging tot ontsnapping mislukt. Te
Bochum, ia Woslfalen, is or Donderdag
nacht een drama gebeurd in bot burgerlijk
gasthuis der stad.
Eone jonge dochter, die geweigerd had
er zich been te begeven om zich te laten vor-
zorgen werd er door do openbaro macht in
geplaatst. Daar do lust haar bekroop to ont-
snappon, bond zij de beddelakens aanelkan-
dor, en maakte zo vast#aan hot vensier. Zoo
ging zij trachten hare vrijheid te herwinnen,
maar ongelukkiglijk voor haar was die lad
der veel to kort. Hot arme meisje liing al
dus in do ruimte, Builen krachten viel zij
ten laatste op de straatsteenon.
Zij werd in een hopoloozen toestand 0(v
genomen.
De ongolukkige stiorf kort daarop.
Bezoek van den koning van Italië. De
koning cn do koningin van Italië, die keizer
Wilhelm II te Kiel zullen ontmoeten, zullen
op 3 Juli aankomen.
Een verrader veroordeeld. - liet ge
rechtshof van Leipzig beeft den ouden
politieagent Jaenicke, tot 6 jaar dwangar
beid cn 10 jaar borooving zijner burgerlijke
rechten verwezen, daar hij aan do zceover-
beid van tweo grootmachten der Tripla
Entente het geheim ovorgoleverd heeft van
do signalen der Duilscho krijgsmarino.
Italië
Militaire T. Z. D. De Romer dagbladen
melden, dat in do eerste dagen van Septem
ber do werken tot het plaatsen van een
machtigen militairen post van T. Z. D, to
Brindisi zullen geëindigd zijn.
Portugal
Tusschen Senatoren. Gedurende do bo-
spreking in hot Senaat, van het wetsontwerp
aangaande het voorschrijvon van rechten op
don openharen schat, verklaarde M. Joas
Frietas, dat het huidig omwerken der wol
slochts voor dool hoeft do processen over de
zaken dor San-Thomó-eilauden te vorgomak-
k el ij kon.
M. Costa, broeder van den voorzitter des
raads, verzette zich daartegen. Een hevige
bespreking ontstond limchen de tweo sena.
toion.
Do heer Costa vloog naar M. Friotas,
maar dezo richtte ziju'revolver op zijn tegen
strever. Ilij werd onmiddelijk ontwapend ea
do zitting geheven.
Bij do herneming der zitting rerklaardo
do voorzitter dat M.Frietas heengegaan waa
en bij Zaterdag zijn goval zal komen uitleg
gen.
Eene kommissie, bostaando uit senatoren
aller partijen, is benoemd om dit incident
klaar lo brengen.
Dikwijls bewoort Le Ptuple dat bet boste
wapen der kleine landen tegen de onder
nemingen der groote mogendheden, do oor*
lijkheid oti de krachtdadigheid dor socialisten
togenover do kapitalistische gouvernementen
is. Da Duitscho socialisten hebben bet andera
op.
Een bunnor, liet Roichstaglid Louis Quos-
sol, heeft in do Socialistische Monatshefto
u artikel geschréven, waarin bij klaar en
duidelijk zegt, dat Duitscbland in /ako do
spoorwegon van Bagdad geenö voldoening
bekomen hooft cn dat dientengevolge men
aan Duitscbland vergoeding schuldig i».
Daarom zouden Duilschers en Engelschon
zich mooton verstaan, om zich de Belgische
en Por'iugoesche koloniën te verdeelcn.
Dion M. Quessel vindt hot dus zeer natuur
lijk, dat wanneer Lloine landen zich over-
roQto uitgaven on moeiten getroost hebben
orn hunne overzoescho bezittingen te ontwik
kelen, dezo bezittingen dan zonder plicht
plegingen door do groote mogendheden
zouden ingepalmd wordon 111
Sciioone rodevooring voor een socialist..
De vlieger Brindejonc d9S fóouür.ais zot
zijne vlucht voort over do Balüsche zeo.
Gistoren morgen, om 3 1/2 ure, heeft
Brindejonc Roval (in Rusland) verlaten om
zijne rondreis naar Stockholm voort te zetten.
Kort nadien was hij boven do Ballische
zee en uit het zicht van Rusland.
Gedurende ongeveer 4 uren bleef hij lus-
Rchen hemel on water en ton 7 u. 50 kwam
hij behouden neer aan do poorten van Stock
holm, waar hom van wege do toegestroomdo
menigto eono kolossale ovatie werd gebracht.
Brindejono legde ongeveer 4000 kim. af
boven züö on hij verklaarde dat alles op zijn