Waf wij wille*
en wat zij willes
ia zake van onderwijs.
Ksniii Altet te Bergen
'T EEN EN 'T ANDER
Egayeïrïiende jaargang n'
Cinsday 9 September !S(j3
XD Or 33 JL. J\. !0
Van Nuffel-De Gendt.
BestuurderJ.
CENTIEMEN HET NUMMER
ABONNEMENTÈNi
Zes maanden 4 franken. Een jaar 8 franken.
Inschrijving in a'.le postbureeien van het land.
I' UITGAAF, 4 u, 's avonds ejt fa T UITGAAF, 7 u, 's avonds fa
Potir (oule Ia publicité corr.morciale et finaneière au journal,
s'adresscr oschisi vement k 1'A^ence Réclame Godts, 2, Place do
la Bourse, Bruxclles.
BUREELENi
TE RRLST
Kerkstraat,
Telefoon 114.
TE BÏ5SIS5EL
SA CCDTS, Beursplsate, 2
Telefoon A 3299
si
AANKONDIGINGEN:
K!. aanfc. (1 tot V kl. reg.) fr. 0.60 I Sport (per regel) fr. OS
3* blads. (de regel) fr. 1,00 I Gemengdnieuws per regel) fr. 2,00
4* 'oladz. (de regel fr. 0,30 I Recht, nerscell. (por regel) fr. 2.00
Financ. aankon, (per regel) Tr. 2,00 I Overlijdon (per regel) fr. 2,00
Comraereiale en
i Agence 1
financieele aankondigingen zich nitsluitclijk te
e Réclame Godts, 2, Beursplaats, Brussel.
Nog eene anderhalve maand en
België zal de nieuwe schoolwet bezit
ten, welke sedert jaren door alle ka
tholieken metongoduld verbeid wordt.
Wij katholieken vragen eene. wet
van vrijheid en rechtveerdigheid. Te
lang reeds werden onze rechten over
het hoold gezien.
Wij waren verplicht, het godsdien
stig onderwijs te bekostigen, en moes
ten daarenboven, door onze belastin-
gon,het officieel onderwijs betalen aan
hetwelk wij in geweten onze kinderen
niet mogen toevertrouwen.
Alle do voordeelen waren voor het
officieel onderwijs, dat nochtans veel
min kinderen in zijne lokalen telt dan
het vrij onderwijs.
Wij vragen geene voordeelen wij
eischen alleenlijk ons rechtde gelijk
heid der scholen voor de toet en de vrij
heid van den huisvader in den heus
der school.
Onze togenstrevors willen de vrij
held van don huisvader fnuiken zij
willen den huisvader het recht ontzeg
gen voor zijn kitul eene school te kie^
zen, alwaar den godsdienst zijner
voorvaderen wordt aangeleerd,zij wil
len voor elkeen het onzijdig onder
wijs.
ITet kind mag zijne bestemming niet.
kennen de heilige naam van God
mag in do school niet moer weerklin
ken en zelfs mag hij ingèenen enkelen
schoolboek meer vermeld worden.
Zij willen hot onderwijs gelijk in
Frankrijk. Het ordewoord is gegeven
door do vrijmetselarij en als leden der
logie zijn zij verplicht de hevelen uit te
voeren.
Ziehier het dagorde dat door de
logen van het Zuiden gestemd werd
op hun kongres van 30 April 1905
Aangezien, nieltegenstaando de
verwereldlijking der openbare scholen
een groot getal schoolboeken nog in
godsdienstigen zinzijn opgesteld,drukt
'bet kongres den volgenden wensch uit:
Allo onderwijzers moeten aangezet
worden,om de schoolboeken zoodanig
to wijzigen, dat de geest van verwe
reldlijking erin doorstrale. De vrij
metselarij noodigt alle hare logebroa-
ders uit om boaken iu dien zin to
schrijven.
Aanstonds zelten de moortelbroe
ders zich aan het werk.
Nieuwe schoolboeken worden ge
schreven, alwaar er niet de minste
spraak is, noch van God, noch van de
eeuwige bestemming van den mensch.
De reeds aangenomene schoolboeken
werden zorgvuldig gewijzigd.
Wij geven hier eenige staaltjes van
dit heldenwerk
De gekende fabeldichter La Fon
taine schreef bet volgende
Petit poisson deviendra grand
Pourvu que DIETJ lui prcte vie.
Do vrijmetselaars hebben er de vol
gende wijziging aan gebracht
Petit poisson deviendra grand
Pourvu que L'ON lui prcte vie.
Het boek Le Tour de France
bevatte eene voorrede, waarin men
aan de leerlingen hunne plichten jegens
God voor oogen logde. Die bladen
werden eruit golaten.
In het leesboek - Lectures couran-
tos stonden de prachtige verzen van
MussetL'fispoir eti Dieu (Hoop
op God). In do plaats van dat meester
stuk gaf men Dansez, potitos filles.
Dansoz tout en rond...! (Danst, lieve
meisjes, onz...)
In de spraakkunst van Larive en
Fléury, vond men onder andere de
volgende voorbeelden Dieu est
grarid (God is groot). L'ame est im
mortclle (De ziel is onsterfelijk)
Men boeit die zinnen vervangen door
de volgende: Paris est grand (Parijs
is groot). L'ane est patient (De ezel is
verduldig)
En op zulke wijze zouden de vrijmet
selaars van België ook willen te werk
gaan. Het ouscbuldig kind zoude moe
ten opgroeien zonder ooit te hooron
spreken van God noch Zijn gebod
Achteruit.wreedezielsbeulen! Nooit
zullen wij dit in ons land gedoogen.
Frankrijk heelt aan gansch de we
reld getoond, welke vruchten bet on
zijdig- onderwijs oplevert.
De godsdienstleer is den teugel voor
alle driften, welke het menschelijk
hort bestormen.
Neemt den godsdienst weg en ge
baant den weg tot allo soorten van
misdaden.
Indien er geen God bestaat, zooals
gij bet zoudet willen on het door ande
ren zoudet willen doen aannemen, dan
weerhoudt er den mensch niets de
grofste misdaden te plegen, te roo-
ven, te móórden en te branden, zoo
lang bij zich maar aan bet wereldsch
gerecht kan onttrekken.
En zulke grondbeginselen zouden
de vrijmetselaars iu de jeugdige her
ten onzer kinderen willen inprenten
O dit dulden wij nooit
Sommige bladen spreken van we-
dcrzijdsche toegevingen.
Wat hebben wij toe te geven Tot
hiertoe hebben wij, o schande, niet
het honderdste deel van ons recht ge
noten. Wij die het grootste getal kin
deren in onze scholen hebben, die hen
een degelijk en christelijk onderwijs
verschaffendie hen bekwaam maken
om deftige burgers te worden, blijven
verstoken van de voordeelen en ons
geldgaatvoor 'tverregrootste gedeelle
naar de Staatscbolen aan dewelke wij
in geweten onze kinderen niet kunnen
noch mogen toevertrouwen.
Geene toegevingen, geene zwakhe
den op dit punt. Wij eischen dezelido
voorrechten als dé officieele scholen,
omdat wij ten minste dezelfde dien
sten aan de samenleving verschaffen
dan zij.
Wij zijn tevens onverbiddelijk no
pens het punt dat or.s de vrijheid zou
de ontnemen van de keus eenerschool.
Onze kinderen zijn onzen eigendom en
wij, en wij alleen, hebben het recht
in zake van onderwijs over hen te be
schikken. Wij willen een godsdienstig
onderwijs voor hen, en met dichter
Vierick roepen wij uit
Laat 't geusgebroed maar komen,
Wij zijn ten strijd gegord
Wij willon niet dat Vlaandren
Een nest van roovers wordt.
Ons Itindren in geen scholen,
Waar 't kruisbeeld niet eii blinkt;
Ons kind Ten in geen moordkuil.
Waar Godes woord niet klinkt.
ons telefoonnet aan' te sluiten op het net
van Nancyvan waar de aansluiting
overgaat op Zurich, waar bet hoofdbu
reel van den telefoon is gevestigd. Zoo
dat de Belgen zich weldra met alle ste
den van Zwitserland zullen kunnen in
verbinding stellen.
tlederlandschapréksiide bevolking.
Volgens de jongste volksoptelling op
1 Juli 191-3 laatstleden, telt Nederland
C,15-3,881 inwoners.
Voeg nu daarbij de vier millioen Vla
mingen en zoo bekomt men, voor Neder
land en België alleen, meer dan tien
millioen jiederlaudschsprekende men-
scben of meer dan bet vierde der bevol
king in Frankrijk.
Sa hitte te Heme. Er komen dage
lijks talrijke' ïtaliaanscke bedevaarten
te Rome toe. De hitte is zoo drukkend
dat een zeker getal bedevaarders verkie
zen den nacht onder de opene luebt door
te brengen dan in de hotels af te stap
pen. De tw-ee laatste nachten waren de
trappen van verscheidene kerken en ook
deze der basiliek van Sint-Pieters in
slaapplaatsen veranderd.
Verdiende straf. Tn Engeland
wordt er ieverig jacht, gemaakt op ze
kere kerels, die van de ontucht leven en
ook op degenen die zedelooze boeken en
prenten verknopen. 2 kerels, onlangs in
de straten te Londen betrapt, terwijl zij
schandelijke portretten te koon boden,
werden door de politie onmiddellijk naai
de rechtbank van Ifewington geleid en
op staandèn voet door den rechter ver
oordeeld tot 25 geesëtslagen en 6 maan
den dwangarbeid. De rechter drukte bo
vendien nog zijn spijt uit, bun geene
strengere straf te kunnen toepassen. In
dien dat voorbeeld in andere landen ge
volgd werd, zou 't spoedig gedaan zijn
met dien schandelijken handel die reeds
zooveel jongelieden in 't verderf gestort
beeft.
Dq N. Vaster. Er zijn opnieuw on
rustwekkende tijdingen over den ge
zondheidstoestand van den H. Vader in
omloop gebracht. Deze berichten zijn
onnauwkeurig. Donderdag namiddag
heeft Zijne Heiligheid in do koer van
St-Damasous, de bedevaarder» van Pia-
cenza, Parma en Novara ontvangen. Z.
II. Pius X vertoonde zich aan de bede
vaarders van het balkon, op gemelde
koer uitgevendde Paus werd geest
driftig toejuichend.
Telefoon tusschen België en Zwitser
land. Tot dusverre was het niet moge
lijk eene rechtstreeksche telefoonge
meenschap met Zwitserland te bekomen.
Eene overeenkomst ia nu gesloten tus-
schen België, Frankrijk en Zwitserland,
Een prachtig weder heeft Zondag de
blijde intrede van Koning Albert te Ber
gen opgevroolijkt. Ook verdrong er zich
eene overtalrijke menigte in de prachtig
versierde en bevlagdé hoofdstad van He-
negouw.
Ds aankomst.
Juist op klokslag 9 uur, stoomt de ko
ninklijke trein binnen Koning Albert,
de prinsen Leopold en Karei, het gevolg
van den koning stappen uit en worden
verwelkomd door gouverneur en burge
meester, kanonschoten on ontelbare bra-
bauQonnes. Ma de o-ebruikclijke voor
stellingen verlaten de hooge bezoekers
de statie.
Pas zijn zij op de statieplaats ver
schenen, of een geestdriftig gejuich
barst uit de samengepakte menigte los.
De troepen hebben alle moeite der we
reld, om de opgetogene menigte in te
houden, f. Is dat cr, ondanks de oproep
der socialisten, tot hunne partijgenoo-
ten, om aan de fesstbetooging geen deel
te nemen, uit alle plaatsen dor streek
duizenden en nog duizenden lieden naar
Bergen gestroomd zijn om hunnen vorst
groeten.
Do feeststoet.
Eindelijk geraakt de feeststoet toch
vooruit en het gaat naar het provinciaal
hotel. Overal op den doortocht, dezelfde
geestdriftig juichende menigte, overal
dezelfde vlaggen, nationale, Beiersclie,
hier en daar de Waalsche.... roode haan
op gouden veld.
Voorwaar de Borgenaars en de lieden
uit den omtrek juicheli ruim zoo goed,
als de Antwerpenaars en de Gentenaars,
wanneer zij het bezoek van koning Al
bert. ontvangen.
Overal hoort men tusechen de juich
kreten ook het geroep Leve do Konin
gin. Onze vorstin is wel van het feest
niet, doch de Walen willen zoodoende,
onzèn Vorst en zijne zoontjens doen ver
staan dat ook door hen, de Koningin
geëerd en bemind wordt.
In hst provinciaal hotol.
De stoet, komt aan het provinciaal ho
tel. In het eeresalon worden aan den
vorst en de kleine prinsen bloemen aan
geboden door de dame van den gouver
neur en hare dochtertje».
Daarna neemt M. Francois André, so
cialistische voorzitter van den provincie
raad, het woord, om Koning Albert te
verwelkomen.
Zijne redevoering is eene algelieele op
hemeling van de onderwija-gestichten,
door de Kartel Deputatie ingericht en
ondersteund. Hij eindigt als volgt
Ik ben gelukkig, dat het toeval wil,
dat het juist een gekozene van do wer
kende klas is, die U hier de erkentelijk
heid uitdrukt voor hetgeen Gij voor het
onderwijs deedt.
Onze werkende klas weet, dat de Ko
ningin de dochter is van een groot man,
die geneesheer-oogmeester wierd, om
zijn leven te wijden, aan de vertroosting
en genezing der pijnlijkste aller men
schel! jke kwalen zij weet, hoe de Ko
ningin de kunsten aanmoedigt en hoe
groot haar medelijden is voor de onge-
lukkigen. Ook maakt de werkende klas^
de beste en rechtzinnigste wenschen, op
dat de Koningin spoedig eene volkome-
ïte gezondheid moge genieten, want zon
der gezondheid, zou de Koningin toch
ook maar eene arme vrouw zijn.
Uit ganscher harte wenscht zij ook
aan Uwe jonge kinderen, blijdschap en
voorspoed.
't Is in die gevoelens, Sire, dat ik
in U, den koogsten dienaar der Natie be
groet.
Koning Albert antwoordde in eenige
volzinnen, waarna de voorstellingen
plaats hadden.
Na het ontbijt, door Koning Albert,
aan de overheden aangeboden,, werd de
stoet hervormd voor de ontvangst.
Op hst stsdhuês.
Nog altijd zijn het dezelfde geestdrif
tige toejuichingen, wanneer de stoet
door de versierde straten van het provin
ciaal hotel naar het stadhuis trekt.
Op het oogenblik: dat de koninklijke
stoet op de Groote Markt aankomt,
wordt hij van op den klokketoren be
groet door eene fanfaren van thebaan-
sche trompetten. Ook de beiaard gaat
aan 't klingelen, terwijl de groote klok
hare brommende stem in het concerto
komt mengelen. Het is een indrukwek
kend oogenblik. Burgemeester Lesearts
omringd door zijne schepenen ontvangt.
Koning Albert en spreekt de .verwelko-
mingsrede uit.
Onze vorst antwoordde, waarna" hij met
zijn gevolg naar de groote Gothiscïie
zaal geleid werd om er het gulden boek
te teekenen.
Daar werd een concert, gewijd aan
werken van oude Bergensche toondich
ters, gegeven door den Kunstkring Fe-
tis.
Van het stadhuis ging het dan naar
de tribuun, op de Groote Markt, om er
den optocht, der jagers-verkenners van
de burgerwacht bij te wonen.
Bij de Waalsche kunstenaars.
Nadat de optocht voorbij was, begaf
Koning Albert zich met zijn gevolg naar
de Nieuwstraat, om er het museum der
Waalsche Kunst in te huldigen. Rede
voeringen werden er uitgesproken door
M. des Ombiaux, voorzitter van de Ver-1
eeniging der Waalsche kunstenaars
door M. André, voorzitter van den pro
vincieraad, waarop de Koning ant
woordde, zijne waardeering voor de
Waalsche kunst uitdrukkende
Do schoolrevue.
Te Bergen had men niet, zooals te
Luik de vrije onderwijsgestichten uit
gesloten.
De schoolkinderen stonden in dichte
rangen langs de Dolezlaan geschaard
officieclcn rechts en vrijen liuks^»
De Koninklijke stoet trok er in rijtuig
voorbij en of er daar gejuicht werd.
hoeft wel niet gevraagd te worden,
in eten Waux-Hall.
Het laatste nummer van het program
ma was een kunstconcert, gegeven in
den Waux-Hall, door den koorkring
L'Amitié b van Paturages en de Har
monie van La Bouverie. Eene overtalrij-
ke menigte vulde de groote plaats en de
pompiers, die samen met de policie den
ordedienst ha'dden, moesten bovenmen
sclielijke pogingen inspannen om 't. volk
te beletten, al de plaatsen in te nemen.
De bijval der twee kunstkringen was
overgroot en Koning Albert gaf dik
wijls het sein der toejuichingen.
Het vertrek.
Het programma was afgeloopen. Voor
den terugkeer naar de statie was de me
nigte zoo mogelijk nog grooter dan te
voren, en de geestdrift was nu ten top
gestegen. Ook geraakte de Koninklijke
stoet slechts met de grootste moeite
vooruit. Op de Leopoldplaats was het
schier onmogelijk een doortocht te ba
nen, door die stevig opeengepakte men-
schenzee.
Reeds is Koning Albert met. zijne
zoontjes in den trein gestegen, als nog
voortdurend de toejuichingen tot hen
doordingen. Onze vorst bedankt de over
heden voor het gulhartig onthaal en....
de trein vertrekt, begroet door 50 ka
nonschoten.
's Avonds.
Heel Bergen was Zondag avond ver
licht en op alle openbare plaatsen wer
den er concerten gegeven evenals op deoi
beiaard. Er w^s veel volk in de straten.
Geschenken. 4
Koning Albert alsook de kleine prin
sen hebben van verschillige inrichtingen
prachtige geschenken ontvangen. Het
Beschermkomiteit der zedelijk verlaten
Kinderen, zond aan koning Albert een
prachtig album ingebonden in besneden
damhertenleder. Prins Leopold kreeg
een bronzen inktpot, eene mijnwerkster
voorstellende. Prins Karei ontving een
beeldje in majoliek, een mijnwerken
verbeeldende.
Een incident.
Terwijl de Koning zich in het provin
ciaal hotel bevond, trok een Vlaamscho
kring van Ouderlingen Bijstand met
zijn vaandel over de Groote Markt. Ee
nige Walen hielden eene tegenbetooging
en eene botsing had plaats, tijdens de
welke de .Vlaamsclie vlag verscheurd
werd.
FRANKRIJK
Do opium te Toulon. De policie van
Toulon heeft zekeren Blanchard, die 750
grammen opium op zich had, aangehou
den.
De Excelsior zegt dat Blanchard
aanzien wordt als een der bijzonderste
aanbrengers der streek. Het onderzoek
zou meer dan eene groote verrassing te
weegbrengen.
Men verwacht zich aan talrijke aan
houdingen
Schrikkelijk spoorwegongeluk.
Zondag morgend, om 7 ure, is een trein
uit Castres komend met. een militaire
trein van Montpellier nabij de statie van
St-Amans-Soult in botsing gekomen.
Verscheidene rijtuigen werden be
schadigd. De stoker van den reizigers
trein, eene kan tienhoudster en een or
donnans-soldaat werden gedood. Ver
scheidene soldaten zijn zwaar gekwetst.
Eenige anderen liepen lichte kneuzingen
op.
DUITSCHLAND
Koning CcKstantijn op ds maneuvers.
Keizer Wilhelm, met den koning en
den koninklijken prins van Griekenland
zijn Zondag middag naar Salzbrunn, op
het manceu verterrein, vertrokken.
Ter herinnering eter Fransehe solda
ten. Zaterdag morgend werd te mid
den van een grooten volkstoeloop in do
hoofdkerk van Metz den j aarlij kseften
dienst, door Mgr Dupont des Loges in
gesteld, gelezen, ter herinnering aan de
Fransche soldaten die in 1870 te Metz
vielen.
Mgr Benzier, bisschop van Metz, om
ringd van zijn kapittel woonde de plech
tigheid bij. Daarna begaf een groot ge
deelte der aanwezigen zich naar 't kerk
hof van Champierre waar een monument
ter heriunering van de Franschen, die
in 1870 te Metz sneuvelden, opgericht
is. Er werden kronen aan den voet van
het gedenkteeken neergelegd.
Geen enkel incident heeft de plechtig
heid gestoord.
ENGELAND
Is hst eene moord der stemreshtda-
mss? In het postbureel van Manches
ter is een postcolli ontploft, waardoor
een bediende gedood werd.
Da Kctentedersstafclng. Verschei
dene kolenschepen blijven te Huil ge
ankerd liggen ten gevolge van de kolen-*
ladersstaking.
Te Grimsby, Unninghem eh Goole is
de toestand dezelfde.
OG3TENRSJ5C-KONCARIË
Bezoeken van den Koizer van Duitsch-
land. De Neues Wiener Tageblatt
meldt dat er in de kringen van het hof
gesproken wordt, over een kort verblijf
van keizer Wilhelm in October aan
staande bij den aartshertog Franz-Fer-
dinand te Konopicht, om er deel te ne
men aan de jachtpartij die rond dien tijd
gegeven wordt.
Keizer Wilhelm zou vervolgens naar
Weenen gaan om er den kiezer Franz-
Jozef te bezoeken.
ITALIË
Voor 170.GÜ0 fr. juwesien gestolen.
De Roomeche dagbladen melden dat on
bekende dieven in het paleis van M.
Tamburini, te Maglic, nabij Lecce, ge
drongen zijn. Zij roofden voor 170.00Q
frank ju woelen.
De dieven hebben eene kast waarin 2
millioen frank weerden gesloten waren
met rust gelaten.
De portier van hot paleis is aangehou
den.
Dood van een Kardinaal. Uit Monte
Porzio wordt gemeld Zondag avond is
de kardinaal Vives j Tuto in de villa
Gamerelli gestorven.
Zijne familieleden en geestelijken wa
ren bij de laatste stonden van dea door-
