De noodzakelijkheid
Godsdienstig onderwijs
'T EEN EN ANDER
Vreeselijk oaplak in eens
koolmijn te Boussa
IIA-GEÏLAD
Zondag 12 en Maandag 3 October 13 2 3
Dit nummer tevat 12 filadzijden en
T/erdt TerkoeM aan 5 eentiemen-
Een droèvig figuur.
Nog de Hollandscbe baronnes
BUREELENl
TE BRUSSEL I TE AftLST
BL GODTS, Beursplaats, 2 J 9, Kerkstraat; 9j
Telefoon A 3299 I Telofooo 114.
BestuurderJ. Van Nuffel-De Gendt.
AANKONDIGINGEN)
Kl. aank. (1 tot 4 kl. reg.) fr. 0.60 Sport (per regel) fr. 1.00
3* bladz. (de regel) fr. 1,00 Gemengd nieuws per regel) fr. 2,00
4* biadx. (de regel fr. 0,30 Reeht. herstell. (per regel) fr. 2,00
Financ. aankon, (per regel)fr. 2,00 Overiijden (per rcgei) fr. 2.CQ
Comrcerojale en financieele aankondigingen zich uilsluitelijk te
wenden Agence Réclame Godts, 2, Beursplaats, Brussel.
ïBcsensismd© Jaargang nr 233
ytumuuiw i^LLEL*L?*Jg^
2 CENTIEMEN HET NUMMER
ABONNEMENTEN)
Zes maanden 4 Iranksn. Een jaar 8 franken.
Inschrijving in alle pcslbureelen van het land.
I' UITGAAF, 4 u. 's avonds 2° UITGAAF, 7's avonds
Pour toute la publicité commerciale et financiers du journal,
s'adresser esclusivement i l'Agence Réclame Godts, 2, Place do
la Bourse, Bruxelles.
van liet
Toen onze voorvaderen de school
wet van 1842 op touw zetten, werd
door al de volksvertegenwoordigers
cn senators, zonder eene enkele uitzon
dering, de noodzakelijkheid van het
go .Isdienstig onderwijs erkend.
Zonder do minste tegenspraak te
verwekken, werd hot godsdienstig on
derwijs in do scholen, aan het hoofd
van het programma geschreven en met
algemeene stemmen aangenomen.
Zoozeer waren onze vroegere wet
gevers, zelfs do liberale leden van het
parlement, van oordeel, dat geen on
derwijs zondor godsdienst, mogelijk
was,
Wij laten hier do woorden volgen,
welke door do bijzonderste kopstukken
der liberale partij, ten voordeele van
hel godsdienstig onderwijs,uitgespro
ken zijn
De heer Joseph Lebeau, lid van hot
Nationaal Kongres en bekleed met de
weerdigheid van liberale minister,
deed in 1842 de volgende verklaring:
Eikeon is zoodanig overtuigd van
do voordeelen welke een ouderwijs
met den godsdienst verbonden, ople
vert, dat alle sociale vrees verdwijnt,
en dat dit gevoelen- gedeeld wordt
door elkeen met gezonde rede be
ga aid.
Een ongodsdienstige onderwijzer
eoner lagerescliool.zalik altijd aanzien
als een ware pest voor de samenle
ving.' n
Vrijmetselaar Tkeodoor Verkaegen,
Grootmeester van den Grand Orient
van België, drukte zich uit, als volgt:
De huisvaders zullen eene groote
waarborg vinden in liet zedelijk en
godsdienstig onderwijs hunner kinde
ren en ik zelfben, als huisvader, van
deze waarheid diep overtuigd.
(Staatsblad van 13 Oogst 1842).
Ik aanzie het godsdienstig onder
wijs als zeer nuttig, ja, als allernut
tigst. n
(Beknopt Verslag van 13 Oogst 1842).
(In het beknopt verslag staan die
twee woorden insgelijks in andere let
ters om er des te meer op to drukken.)
Niet een enkele ouder zal er ge
vonden worden, die aan zijne kinderen
zal verbieden de godsdienstlessen bij
te wonen.»
(Staatsblad van 14 Oogst 1842).
In het jaar 1850, ten tijde der be-
preking over do wet op het middel-
haar onderwijs, verklaarde de liberale
minister Robin, het volgende
Het woord godsdienst zal steeds
ons schild zijn. Dat dien naam ge
schreven worde op de voorgevels van
onzo atheneums eu onderwijsgestich
ten dat die naam overal verkondige
dat wij ook, do weldadaden van een
godsdienstig onderwijs erkennen dat
wij overtuigd zijn van zijn gewicht cn
zijne noodzakelijkheid on dat wij den
godsdienst aanzien als den grondslag
der socialo orde.
Verneem nu wat schreef de heor
Laurent, den zoo gevierden en aange
beden liberalen leeraar
Hoe dikwijls, schrijft hij, heb ik
niet moeten ten velde trekken, tegen
de ongeloovigkeid van mijne leerlin
gen, welke hun geloof in onze scholen
hadden verloren.
Ik sprak hen van God, van de on
sterfelijkheid der ziel var. Gods alvoor-
zienigheid en van die groote waarhe
den van den godsdienst.»
(Revue de Belgiquc,
15 Novembre 1878.)
In zijn werk Etudes sur l'histoire
de l'humanilé, T XVIIIp. 530 lezen
wij
«De mensch moet in God gelooven,
alsook in de wijsheid waarmede Hij
alles bestuurt en in do onsterfelijkheid
der ziel, waardoor do mensch zijne
persoonlijkheid bewaart.
En waarom zijn aan de menschheid
deze grondregels noodïg
Eert zeer geleerde liberaal, de heer
Laneleye, leeraar aan de hoogeschool
van Luik en lid van 36 academiën
geeft het antwoord
Do plicht zonder God of zonder
toekomend leven is een zeer schoon
woord, doch het is een woord vol on
zin zonder het geloof in God noch in
de onsterfelijkheid der ziel, is alle
zedenleer zonder grondslag en bijge
volg onbekwaam om de maatschappe
lijks orde te handhaven, omdat alsdan
allo recht en plicht ontbreken. Moeste
alle godsdienst uithef hort der mensch
heid verbannen worden, dan waro het
menschdom welhaast vervallen tot den
staat der barbaarschheid.
Wij zouden nog meer aanhalingen
kunnen geven, doch hot hier voor
staande bewijst genoeg do twee vol
gende punten
la Do liberalen van heden zijn de
zelfde liberalen niet meer van vroe
ger. Eertijds wareu de liberalen niet
vijandig noch aan godsdienst, noch
aan godsdienstig onderwijs.
Op lieden zijn moest aide kopstuk
ken der liberale partij godsdienst
haters.
2° Alhoewel vijandig aan den gods
dienst, zijn onze tegenstrevers, zelfs
deze welke voorhotkind van den armen
werkman het onzijdig onderwijs
eischen, zoozeer van de noodzakelijk
heid van een godsdienstig onderwijs
overtuigd, dat zij hunne eigene kinde
ren naarkatholieke opvoedingsgestich
ten zenden,evenals zij voor den minde
ren man in de hospitalen wereldlijke
ziekendienaars en voor hun eigen
klooster-ziekenverzorgers verlangen.
,Welke wreedheid Aan de kinde
ren van den armen werkman willen op
dringen, hetgeen zij voor hunne eigene
kinderen niet willen.
Welke onmeedoogendheid! Aanket
werkende volk den schat van het ge
loof willen ontnemen, waarvan men
de noodzakelijlieid erkent, ten einde
dit volk nog dieper in eonen kolk van
ellende te storten....
Dat do weldenkende lieden oordee-
len
A/rr.
Less op de 28 bfadzijcfec Ho© ver zij
reeds zijn!
Vergelding tn zake van Militie.
Lichting van 1913. Bericht. Het
College van Burgemeester en Schepenen
vestigt de aandacht zijner
onderhoorigen, op de bepalingen der
wet van 30 Augustus 1913, betreffende
de vergelding in zake van militie.
De personen die denken zich in de
voorwaarden te bevinden, bepaald door
de wetsbescliikkingen, om de vergelding
te genieten uit hooide van dienst van een
miliciaan, een militievrijwiiliger, een
weerspannige of een achterblijver inge
lijfd met de lichting van 1913, zijn ver
zocht hur. aanvraag schriftelijk bij bet
gemeentebestuur van de plaats der in
schrijving voor de militie, voor 20 Oc«
toba» eerstkomend© in te dienen.
Dc koninklijke familie wordt tegen
het begin van de toekomende week te
BruSsel terug verwacht.
Men weet dat de koning den 27 dezer
het. sluitingsfeest der Gentsche tentoon
stelling zal bijwonen.
Kleingeestig verfeoti. Zooals men
weet, laten talrijke Fransche eigenaars
vaD koer speerden hunne dieren ook op
de Duitsche koersvelden kampen.
Onlangs moest op het plein vau Karls-
liorst den Grooteu I'rijs verkampt wor
den en een Fransche eigenaar had luite
nant von Hoick; die een ervaren jockey
is, verzocht een zijner paarden te willen
berijden.
Luitenant von Holclc aanvaardde,
doch liad zonder den waard gerekend,
want. de algemeene opzichter der Duit
sche ruiterij, generaal von der Marwitz,
liet hem weten dat het aan Duitsche offi
cieren verboden is, Fransche paaiden te
berijden. Oostennjksche, Belgische, En
gelse he, of gelijk welke andere paar
den mogen zij berijden, maar Fransche
niet.
Is generaal von der Marwitz soms
bang, dat die Fransclie paarden, met de
Duitsche officieren naar Frankrijk zou
den vluchten
In de Gendarmerie. Bij koninklijk
besluit is de jaarwedde der onderoffi
cieren, brigadiers en gendarmen vastge
steld als volgtAdjudant l8 klas: 2,260
fr.; id. 28 klas: 2,110 fr.; Eerste opper
wachtmeester, 2,030 fr. Opperwacht
meester, 1,890 fr.; 1* wachtmeester,
1,560 fr.; Wachtmeester le klas: 1,510
fr. id. 3l klas 1,430 fr. Brigadier,
1,380 fr. Gendarm, 1,360 fr.
Eene toelage, voor ouderdom in
dienst, waarvan het bedrag is vastge
steld als volgt, wordt aan de onderoffi
cieren, brigadiers en gendarmen ver
leend, te weteu 150 fr. aan deze die zes
jaar dienst tellen. Deze toelage wordt
op 300 fr. gebracht na twaalf jaren
dienst400 fr. na zeventien jaren 500
fr. na twee en twintig jaren, en op 600
fr. aan de adjudanten en le opperwacht
meesters die 27 jaren dienst tellen. Deze
toelagen worden afgerekend en betaald
zooals de wedde.
Hierboven vermelde bijwedden wor
den slechts verteend aan de gegra'deer-
den en gei nen, die waardig zijn ze
te bekomen door een onberispelijk ge
drag en wijze van dienen.
Eene jaarlijksche vergoeding van 200
frank, voor ieder kind min dan 16 jaar
oud, te rekenen van af het derde, wordt
toegestaan aan de onderofficieren, bri
gadiers of gendarmen, die gehuwd, we-
duwenaars met kinderen of uit den echt
gescheiden en met het toezicht over
hunne kinderen belast zijn.
Voos* ds bakkers. Op 30 October
aanstaande wordt te Antwerpen, in de
zaal «El-Bardo», een groote wedstrijd
gehouden voor gewoon brood en voor
Hollandsche beschuit». Aan dezen
wedstrijd mogen al de bakkers van het
land deelnemen. Een groot getal prij
zen van eene waarde welke samen dui
zend frank overtreft, zijn aan de be
schikking van het inrichtend komiteit
gesteld
De heer De Beukelaer, biecuitiabri-
kant te Antwerpen, onder andere, heeft
een beker van eene waarde van 300 fr.
aan de beschikking van het comiteit ge
steld.
Onze lezers die over dien wedstrijd in
lichtingen verlangen, kunnen zich wen
den tot beer Gust. D. Dhont., secretaris,
Yekestraat, 53/1, te Antwerpen.
Bölgissho stichtmg Én Spanje.
M. Carton de Wiart, minister van
rechtswezen, en M. Le jeune, gezant van
België in Spanje, hebben te Madrid het
gesticht St-Andreas der Vlamingen, be
zocht. Deze godsdienstige en liefdadig
heidsinrichting, werd in de XV8 eeuw
door Carlos de Ambérès, of Karei van
Antwerpen, ten voordeele der behoefti-
gen uit onze provinciën afkomstig en in
Spanje gevestigd, gesticht.
Het. gebouw bevat eene oude kapel,
een klein godshuis en de woning van den
overste. Het gesticht heeft jaarlijks een
inkomen dat men op 13,000 frank mag
schatten. Het wordt bestuurd door eene
Junta waarvan de bisschop van
Siam, hofalmoezenier, voorzitter is; tus-
schen de leden der a Junta telt men
de gezanten van België en van Frank
rijk. De stichting staat onder het toe
zicht van het Belgisch ministerie van
rechtswezen.
Een doode. Verscheidens gekwetsten.
Een vrcesclijk ongeluk had Vrijdag
morgend plaats in de mijnen der a Al
liance te Boussu.
Eene kooi, waarin 22 mijnwerkers had
den plaats genomen, daalde neder, toen
zij aan de eerste halte geweldig tegen
de steunpalen geschokt werd. De op-
haalbak werd gedeeltelijk verbrijzeld,
en een der mijnwerkers, 'de 58-jarige
Jean Dendal, wouende te Boussu, viel
door de opening in bet diepste van den
put. Al de andere mijnwerkers werden
met groot geweld tegeu elkander ge
slingerd en bekwamen min of meer erge
kneuzingen.
De toestand van vijf mijnwerkers,
Arthur Cailleau van Dour, Emiel Pier-
rot en Jules Hanneux van Hornu, Jean
Picron, Alexis Dusamel en Jean Abras-
sart van Boussu, wordt zelfs als zeer
bedenkelijk geoordeeld.
Al de gekwetsten cn ook gekneusden
werden onmiddellijk terug naar boven
gebracht, waarna men op zoek ging naar
den ongelulckigen Dendal
Wel bad men niet de minste koop
meer, dezen nog levend terug te vinden,
doch men zou toch trachten zijn lijk bo
ven te halen.
't Is slechts ten koste 'der grootste
moeilijkheden, dat men er kon in geluk
ken, zijn vreeselijk vermorzeld lijk te
vinden. Het waren nog enkel vormlooze
bloedige klompen, welke men uit de
diepte kon ophalen.
Het parket van Bergen is ter plaats
geweest om een onderzoek te doen.
GROOT HERTOGDOM LUXEMBURG
Dynamletcntploffing4 slachtoffers.
Donderdag namiddag hadden de
werklieden eener zandgroef der gemeen
te Becherange (Fransche grens) dyna-
mietkardoezen gelegd om rotsblokken te
doen springen. De ontploffing liet zich
wachten. Vier werklieden, de genaarn-
den Bizin, Collet, Vauthier en Jeanty
gingen zien wat er haperde, toen opeens
vier dynamielkardoezen, de eene na de
andere ontploften. Er had eene instor
ting plaats waaronder de werkman Vau
thier begraven werd.
Cpllefc werd 10 meters ver geslingerd
en had de linker voet en een oor afge
rukt. Jeanty werd zwaar gewond in de
lenden, aan de borst en de beenen. Bizin
stortte in eene diepte van zes meters en
brak een been hij klaagt ook over in
wendige pijnen.
Collet verkeert in eenen zeer beden-
kelijken toestand. Een 1/2 uur na het
ongeluk werd het lijk van Vauthier van
onder de steenklompen gehaald. Hij was
gehuwd en vader van vijf kinderen,
FRANKRIJK
Echtelijk drama, Vrijdag morgend
ontmoette een koetsier, Henri Lasalle,
39 jaar oud, zijne vrouw Anna Gauthier,
34 jaar oud, in een koffiehuis te Parijs.
Zij leefden van elkander gescheiden.
Lasalle noodigde zijne vrouw uit om
liet. echtelijk leven'te hernemen. Deze
weigerde echter. Daarop bracht baar
man baar 3 gevaarlijke messteken toe.
Zij werd getroffen in de longen, aan bet
hart, en in den buik. Anna Gauthier
bezweek onmiddellijk. De moordenaar,
die de vlucht genomen heeft, is nog niet
aangehouden geworden.
Een kind doe;* zijne ouders gemarteld.
Vrijdag morgend zag de bestuurder
der gemeenteschool uit de Bretonneau-
straat te Parijs de S-jarige Charles Mas-
carino gansch bebloed naar de school
komen.
Hij ondervroeg het kind, hetwelk' ver
klaarde dat zijn vader hem mishandelde.
M. Thierry, stelde onmiddellijk een on
derzoek in en liet een dokter bij bet kind
roepen.
De kleine Marcarino droeg verschei
dene kwetsuren op het fransche lichaam.
De kommissaris deed den onwaardigen
vader naar het gevang overbrengen, en
de moeder werd ter beschikking van het
gerecht gesteld.
Dief aangehouden. Vrijdag liield
de Parijzer policie een genaamden Alfr.
Fcholze, Oostenrijker van geboorte,
aan. De kerel muntte uit in liet stelen
van rijwielen. Sinds de maand Augustus
bemachtigde hij aan de verschillende
groote statiën meer dan 200 rijwielen,
welke hij dan onder verschillige valsche
namen in de pandhuizen verpandde.
Eon 13-jarige moordenaar. Uit
Clialon a/ Saóne, wordt bericht dat de
13-jarige Langros van St-Vallier van
moordpoging op de 86-jarige weduwe
Turpin van Romain-sous-Gambon, be
schuldigd, door 't gerechtshof van Clia
lon vrijgesproken is. De veelbelovende
knaap liad bekentenissen afgelegd. De
wetsdokter, M. Garnier, van Dijon,
hield staande dat de moordenaar geheel
verantwoordelijk was voor tijne euvel
daad.
DUITSCHLAND
Een tempeest in de Baltisch© zee.
Men bericht uit Berlijn dat er over de
Baltische zee een geweldig tempeest'
woedt. De stoomer aRheinania» is te*
gen de golfbrekers van Holtenau geslin*
gerd geworden. Hij leed groote avarij.-
Op de kusten van Schoenberg, zijn 3
visschersbooten gezonken. De beman
ning werd gered. De groote vlootoefe*
ningen worden voortgezet.
15 Huizen vernield. Aanzienlijk©
schade. Vrijdag 'ontstond er in het
dorp Moncehof een allergeweldigst®
braud. 15 huizen werden totaal verniell*
De schade is zeer aanzienlijk'.
Negers in de Westfaalsche mijnen.
In eene mijn der omstreken van Men-
gede, in Westfalen, is een groot getal
negers aangeworven om in de mijn te
werken. Het eerste detachement neger®
is Donderdag aan het werk gegaan. Dff
blanken zijn zeer misnoegd door dien
maatregel en men vreest voor schrikken
lijke onlusten.
RUSLAND
Een trein stort in eenen stroom.
Op de spoorbaan van de Amour is een
diensttrein in den 6troom gestort. D®
machinist, de stoker en vier andere be
dienden werden gedood. Er zijn ook tal»
rijke gekwetsten.
JAPAN
Een torpedoboot ontploft. De tor»
pedoboot Latsukif die aan de vloot*
oefeningen voor Minato deelnam, is ont
ploft. Het. schip brak midden door, en
zonk onmiddellijk. Twee matrozen wer
den gedood. 16 anderen zijn gekwetst
geworden.
kl. Fonteyne schijnt, het nu op zich
genomen te hebben, eens te bewijzen boe
laag een misloopen priester kan vallen.
Onze Brugsche confrater, M. Stock,
een dappere strijder, die onder de dag
bladschrijvers enkel vrienden telt, komt
van wege dien onverlaat het slachtoffer
te zijn van een walgwekkenden aanval.
Wij laten hier het woord aan de*
Bien Public die als volgt het inci*
dent verhaalt
a Men weet dat sieur Fonteyne, ver*»
tegenwoordiger van het Brugsch Mar*
quettism, een bijzondere baat koester®
jegens onzen konfrater, M. Stock.
Deze had zich veroorloofd in zij'n
blad melding te maken van eene beruch*
te jachtpartij te Valkenswaard.
Wij ook hebben zulks uit brief wis*
selingen van den Patriote en d®
Métropole overgenomen. De verte
genwoordiger van het arme volk, sieur
Fonteyne, antwoordde met een opea
brief welken hij onderteekende en waar
in hij zegde, dat M. Stock langs voren
gedekoreerd was met liet kruis Pro
Ecclesia et Pontif'ice en langs achter
met eene smetziekte.
M. Stock is erg ziek geweest en
moest zelfs eene heelkundige bewerking
ondergaan.Met eene onnoembare wreed
heid, op het oogenblik zelfs, dat Mijnh*.
G. Stock gevaarlijk ziek te bed lag, had-
het blad van gezel Fonteyne reeds der
gelijke zinspeling afgekondigd, doch'
ongeteekend.
Den dag zeiven, dat de schandelijke
laster verscheen, kondigde M. Stock in
zijn blad arm, dat bij rekening zou vra*
gen aan sieur Fonteyne.
9 Hij heeft woord gehouden, en bij
heropening van den rechterlijken zittijd
den beleediger voor het gerecht ge*
daagd.
Alle eerlijke lieden, partijschap on*
verlet latende, zullen die daad van onzen
geachten konfrater ten volle goedkeu
ren. Er zijn schandelijkheden die geen
ander antwoord verdienen.
Het is M. Standaert-, stokhouder der
Brugsche balie, die de verdediging van
M. Stock zal voordragen.
Onze lezers zullen nog wel de lotge*
vallen herinneren der Hollandsche ba*
ronnes, deze jonge dochter, welke men
in liet gesticht van Fort-Jaeo te Ukkeï
had doen opsluiten onder voorwendsel
dat zij zinneloos was, nadat men haar te
Oostende geschaakt had.
Men zal zich ook herinneren, dat ge*
neesheeren, policie en rechters het sche
nen eens te zi jn, om de jonge vrouw wer*
kelijk voor zinneloos te doen doorgaan,;
alhoewel er niets zekers kon van vastge
steld worden. Er was nu aan het HoK
landsch gerecht gevraagd, om de ba ion*
nes onder kurateel te stellen, 't is ta
zeggen, dut er een beheerder zou be*
noemd worden, gelast met 'net bestum
harcr goederen.
De Hollandsche wet. laat enkel de k"u.
rateel toe, in geval de eigenaar zinne*
