F&^adewetten
De dramas der Zee
'T EEN EN 'I ANDER
visGiisieep in brand
SE RAMP YAM CARDIFF
Miiüenkmd
Negentiende jaargang nr 243
Zaterdag 18 October 1913
^HP
3D
BestuurderJ. Van Nuffel-De Genót
CONGO
Eens Zesftriigsclie
2 CENTIEMEN HET NUMMER
DE VO
'ABONNEMENTEN?
Ze9 Kaanden 4 (ranken. Een jaar 8 (ranken.
Inschrijving in alle postbureelen van het land.
I" UITGAAF, 4 li. 's avonds cis 2' UITGAAF, 7 u. 's avonds dfs
Pour toute Ia publicité cornmerciale et finaneière du journal,
s'adresser exclusivement a l'Affence Réclame Godts, 2, Place do
Ia Bourse, Bruxclles.
Aankondigingen?
BUREELEN
TE BRUSSEL I TE ffiflLST
K3> GOOTS, BeurspIaaiSj 2 I 6. Kerkstraat,'
Telefoon A 3S99 Telefoon 114.
©i
KI. aanfc. (1 tot 4 tl, rog.) fr. 0,60
S* bladt. (de regel) fr. 1,00
4* bladz. (de regel fr. 0,30
Financ. aankon, (perregel) fr. 2,00
fr. 1,00
Sport (per regel)
Gemengd nieuws per rogel) fr. 2,00
llecht. herstelt, (per rogel) fr. 2.00
Overlijden (per regel) fr. 2,00
Cornmerciale en financieale aankondigingen zich uitsluitelijk te
wenden Ageuce Réclame Godts, 2, Beursplaats, Brussel.
Den spotnaam fagadewetten wordt
door onze tegenstrevers gegeven aan
de voordeelige wetten op sociaal ge-
hied, door onze katholieke regeering
in'bet leven geroepen.
Spreken wij op heden slechts van
ééne dezer wetten, welke onschatbare
diensten aan de Belgische werklieden
oplevert Het is de wet ten voordeele
der werkmanswoningen den 9 Oogst
1889 door het Staatsblad afgekon
digd.
Van het jaar 1889 tot 3i December
1912, heeft de spaarkas voorschotten
gedaan aan de werklieden welke een
huis wilden oprichten,voor eene totale
som van 103.268.000 frank.
Met deze som zijn S7.500 huizen
gebouwd, die den volkomen eigendom
van den werkman zijn en slechts alle
jaren eene zekere alkorting vergen
De Spaarkas had op het eind van
'tjaar 1912, nog 92.2tfe.000 frank te
goed.
Ziehier de verschillende voordeelhn,
dio aan iederen werkman voor het
bouwen van z(jn huis toegestaan zijn
Is Hij krijgt krediet voor de negen
tienden van de weerde van den grond
en van 't gebouw. Hij moet dus maar
een tiende kontant betalen hot is te
zoggen dat, indien een huis 8000 fr.
weerd is, hij maar 800 frank in klin
kend geld moet geven. Welk is de
arbeider, die deze betrekkelijk geringe
som na eenigen tijd niet kan vergaderd
hebben Seffens kan hij dan aan het
bouwen Vallen van een huis dat tien
maal zoo veel weerd is.
2* De negen tienden, waarover hij
krediet krijgt, moeten maar na eenen
langen tijd, die tot 25 jaren kan strek
ken,teenemaal wederbetaald zijn. Alle
jaren heeft hij slechts eene kleine geld-
Itorting te doen, die over het algemeen
niet meerder zal zijn dan zijne vorige
huishuur, en die bovendien jaarlijks
zal verminderen tot' aan de volledige
uitbetaling zijnen schuld.
3' De intrest van het verschoten
geld bedraagt nooit meer dan drie en
half ol vier ten honderd. Nooit kan hij
bijgevolg aan woekeraars ten prooi
vallen, die somtijds 10, en nog meer,
toe honderd eischen.
4° De rechten, die op het koopen
van grond en op het bouwen van hui
zen staan, worden mot de helft ver
minderd.
5° De werkman,die een huis houwt,
wordt op zijn leven verzekerd, zooda
nig dat, indien hij kwam te sterven,
het huis in vollen eigendom en zonder
verderen last aan zijne weduween kin
deren overgaaten die verzekering
wordt aangegaan door het storten van
een enkele premie, die hem in het be
gin met al het overige verschoten
wordt. Maandelijks, ofwel alle drie of
zes maanden, moet hij het bedrag de-
zm geleende som met kleine sommen
Wedergeven,
6° Werkmanshuizen zijn vry van
persoonlijke belastingen, indien zij
eene zekere weerde niet te hoven
gaan-.
Wij kunnen de worklieden niet ge
noeg aanraden van de voordeelen van
deze schoone wet te genieten.
Kosteloos zullen met alle bereid-,
willigheid inlichtingen over dit schoon
Werk gegeven Worden, door den be
stuurraad der Vereeniging Eigen
werd is goud-weerd, in Aalst geves
tigd.
Eigenaar zijn van zijn huis niet
aan den willekeur van eenen huis
meester onderworpen zijn, is eone on
schatbare weldaad, waarvan men den
Prijs slechts kan schatten, wanneer
men mag gerust zeggen Ik bewoon
mijnen eigendom.
Dank aan de katholieke regaering,
bezitten reeds omtrent 60.000 werk
lieden dit geluk.
Zeker, heeren tegenstrevers, dit is
eene ware fagadewot, welke omtrent
60.000 FAgADEN of voorgevels van
huizen, ten voordeele van den werk
man, uit den grond heeft doen op
rijzen.
Vlsamsche scheurafmanakken.
Onze prachtige scheuralmanakkenblok
Huisvriend twee kanten gedrukt,
van 1914 zijn verschenen, en zijn van nu
af bij al onze verkoopers te verkrijgen.
Niet goad voor tien dienst. Volgens
de Littoral zou bij de laatste proef
vaart, welke onder toezicht van een aan
tal commandanten en vreemde inge
nieurs met de Oostendscke maalboot
Stad Antwerpen heeft plaats gehad,
gebleken zijn, dat dit nieuwe vaartuig
aan de gestelde eischen niet voldoet.
Door den zonderlingen vorm van den
achtersteven werken de schroeven slecht
en neemt het schip veel water over, zoo
dat men het bij slecht weer aan dek niet
uithouden kan, terwijl het vaartuig,
evenals bij zijne vorige reizen geweldig
naar eene zijde overhelt, ondanks de
verbeteringen, die men er aan heeft toe
gebracht.
Bovengenoemd blad is dan ook van
gevoelen, dat het verkeerd zou wezen
zulk een vaartuig in dienst te stellen.
Daar ook de Ville de Liège ne
dezelfde plannen gebouwd is, mag men
verwachten, dat ook dit schip niet door
den Staat zal worden aangenomen.
Bot?eer dor Staatsspoorwegen. Het
spoprwegbeheer komt voor te schrijven
dat de vervallen abonnementskaarten
ongeschonden moeten ingeleverd wor
den, om terugbetaling van den waar
borg te bekomen.
Do portretten die er op aangeplakt
zijn, mogen dus niet meer afgerukt of
onkenbaar gemaakt worden.
De abonnenten die verlangen terug in
bezit van dit portret te komen, moeten
er schriftelijk aanvraag van indienen bij
het inleveren van de kaart.
O© klas van 1912. Het gerucht is
omloop dat de klas van 1912 den
20 November, in plaats van den 31 De
cember aanstaande terug naar huis zal
gezonden worden. Dit gerucht is on
nauwkeurig. De klas van 1912 zal de
vijftien maanden uitdoen, die door de
Legerwet vastgesteld zijn.
Groot® hengsten keuringen. De pro
vinciale keuringen in Oost-Vlaand, ge
schieden te Gent, 13 October Eecloo,
20 October Sint-Nikolaas, 22 October
Geeraardsbergen, 25 OctoberNinove,
27 October Oudenaerde, 29 October.
Voor de premie van 6.000 fr., zal er wed
strijd zijn te Gent-, den 11 November.
Hunne cantenü! Gezel de Brou-
ckère, de tegenhanger van gezel Van
de Velde, heeft in het rood orgaan van
Brussel, een artikel geschreven tegen
het school wetsontwerp Poullet.
Dat artikel eindigt met een volzin,
welke dient onthouden te worden, na
melijk Met welk recht nemen de katho
lieken onze centen P
t Een of 't anderhij heeft willen
zeggen de centen van alle belasting-
icbuldigen, en dan mogen de katholieke
scholen er zoo wel van deelen als de
officieele ofwel heeft hij willen zeggen
de centen der socialistische en liberale
belastingschuldigen en dan mogen de
katholieke belastingschuldigen, die ver
re uit het talrijkst zijn, toch ook- wel
eischen dat hunne centen wat ten
goede kamen aan de katholieke scholen.
Waren er belgcn onder de bemanning?
Het oordeel uan onzen
Minister van Zes wezen.
Wij meldden gisteren het schrijven,
dóór den Belgischen Zeemansbond aan
minister Segers gezonden, en een onder
zoek nopens de_ nationaliteit der beman
ning aanvragende, om te protesteeren
tegen de bewering van sommige bladen,
dat de Belgische leden der bemanning
zich op laffe wijze zouden gedragen heb
ben.
Een konfrater, gisteren M. Segers,
minister van Zeewezen,ontmoetende^
beeft zijne stoute schoenen aangetrok
ken en gevraagd wat er van de zaak is.
M. Segers antwoordde nagenoeg het
volgende
Ik ben hoogst verontwaardigd over
de mededeelingen door zekere bladen ge
daan, zooveel te meer, daar ik overtuigd
ben, dat de beschuldigingen welke zij
bevatten, op geene ernstige grondslagen
berusten.
In alle geval heb ik niet gewacht,
tot de Zeemansbond er mij toe uitnoo-
digde, om de noodige inlichtingen in te
winnen en een onderzoek te bevelen.Een
mijner ambtenaars bevindt zich reeds te
Rotterdam, ten einde de lijst der beman
ning van de Volturno te bekomen
en de overlevenden te ondervragen.
Ik zou mij liever tot kapitein Inch
gewend hebben, doch, zooals gij weet,
is hij op weg naar New-York.
Ik heb ernstige r edenen om te den
ken dat de bemanning van de Vol
turno niet uit Belgen was samenge
steld. Integenstelling van betgeen men
beweerd, hebben onze landgenooten zichl
zeer moedig gedragen tijdens de ramp,
want, men vergete het niet, 't is de
Kroonland een Belgische stoomer,
die het grootste getal schipbreukelingen
heeft opgenomen.
Dat alles verklaart, dat de bladen
•slecht ingelicht geweest zijn. Ik hoop
weldra bij machte te zijn, om do eer on
zer Belgische matrozen van alle smet te
ontlasten.
Gelukwensche» des Konings.
Koning Albert heeft van zijnen kant
aan den bestuurder der Red-Star-Line,
eigenaars van de Kroonland volgend
telegram gestuurd
Het schoon en moedig gedrag be
wonderende van den kapitein, de offi
cieren en de matrozen van de Kroon
land tijdens de redding der passagiers
van de Volturno bid ik u, aan allen
mijne rechtzinnige gelukweuschen aan
te bieden.
v get. ALBERT.
't Is het beste antwoord op de aanval
len tegen onze matrozen gericht.
Do oorzaak der ramp.
De Duitscher, Friedrich Badtke, een
der geredden die met de Tourraine
te Le Havre zijn aangekomen, houdt
staan dat de brand is ontstaan door het
wegwerpen van een sigaret door een
Russischen tusschendekpassagier. Het
rooken was tusschendeks streng verbo
den er stond eene boete op van 5 dol
lars, maar toch lieten de Russen het
niet. Als er een officier kwam werden
de brandende sigaretten op den vloer ge
worpen. In dien vloer waren wijde sple
ten, waar eene sigaret gemakkelijk door
kon en daaronder lag het' reisgoed der
tussckendekpassagiers. Daar was aller
lei brandstof bijToen Badtke den Don
derdag morgend rook door den vloer zag
komen, ging hij in de' bagageruimte kij
ken en zag dat die al in volle vlam stond.
Eene hulde aan de bemanning
van de Volturno
De stoomer Grosser-Kurfürst is
te New-York aangekomen, met een deel
der geredden. Deze loven eensgezind het
moedig gedrag van de bemanning van
de Volturno
De New-York Herald liet groot
Amerikaansch blad, teekent krachtig
verzet aan tegen het artikel van een En-
jelsck blad, dat de Belgische en Duit-
sche zeelieden als lafaards afschilderde.
Nog aanstaande vertrekken.
Schepen zich Zaterdag middag ook in
aan boord der Elisabethville
MM. Eontier, bestuurder van de A.P
C.; de Eerw. Paters Kuck, Guth en Fas-
senbender, der missiën van Falls de
Eerw. Pater Ferry en Broeder Gonza-
gue, der Paters van den H. Geest; Zwei
fel, van de firma Kreglinger Dansey,
bijzondere; D. Cappedge, der Éngelsche
missiën; Peeters en Buetinner, bijzon
deren Filbry, van de N. A. H. V.
Grodroobl, van de Comp. frangaise du
Bas-Congo; Schadde, bijz.; Tilquin, der
Chantiers navals du Stanley-Pool; Re
ding, der Huileries du Congo Tayart
de Borms, van de Comfina Mertens en
Fretal, van de Coloniale beige Godart,
Voutral, Cloudet, Féron en Coupez, der
Huileries du Congo Smeilers, bijz.
Serdel en De Vries, van de N. A. H. V.;
Cook, der Huileries du CongoDewari-
cbet, van de Foreminière.
De visscheraloep nr 9 der haven van
Zeebrugge, reeder M. Dumon, had
Woensdag namiddag de haven van Oost
ende verlaten. Donderdag morgend, toen
zij zich ter plaats der vischvangst be
vond, ontplof te de motor waardoor brand
ontstond.
Onmiddellijk wierp 'de bemanning
noodseinen uit, doch daar zich geen en
kel vaartuig in de nabijheid bevond,
bleven deze seinen onbemerkt en daagde
geene hulp op.
Daar de brand in hevigheid toenam,
stapte de bemanning in de reddingsboot
welke zich op de sloep bevond en liet
deze aan haar lot over.
De sloep, die aan het 'drijven ging,
raakte de grond en een lek ontstond
waardoor het vuur werd uitgedoofd.
Garnaalvisschere van Oostende, wier
aandacht getrokken was door de klaarte
des brands, stapten aan boord en bij
middel van een sleeper kon de sloep naar
Oofelendè gebracht worden.
De schade aan de sloep toegebracht,
die 45.000 fr, gekost heeft, is zeer be
langrijk.
Da toestand der reddingswerken.
Nog steeds staat de mijn jn brand. Na
schier bovenmenschelijke pogingen, zijn
twee ploegen redders er nu toch in ge
lukt een groot deel puinen uit den weg
te ruimen. Men hoopte Donderdag avond
de plaats te bereiken, waar de ongeluk
kige slachtoffers ingesloten zijn
De algemeene opzichter der mijnen Is
van oordeel, dat men nog enkel lijken
vinden zal. Verscheidene ingenieurs be
weren echter, dat ten gevolge der luckt-
tochten welke gedurig in de mijn ge
dreven werden, het heel goed mogelijk
is, dat op een drietal plaatsen nog leven
den aangetroffen worden. Evenwel denkt
men, dat indien zulks het geval ware,
deze toch reeds zouden getraeht hebben,
eenig teeken van leven te gev^n.
Donderdag wérd gemeld, dat 'de red
ders er in gelukt waren den brand voor
bij te komen, doch dat zij daar erge
moeilijkheden ontmoetten, ten gevolge
der instortingen. Verscheidene redders
dwaalden van den goeden weg af en an
deren moesten reeds half verstikt naar
boven gebracht worden.
Men zal nu trachten, ook langs 'den
noordkant, redders in de diepte te zen
den.
Da slachtoffers.
Indien er geene nieuwe overlevenden
gevonden worden, zal liet getal dooden
426 beloopen. Het is dus de grootste
ramp welke zich ooit in Engeland voor
deed. In 1866 had in Yorkshire ook ccne
ramp plaats, waarbij 388 mijnwerkers-
het leven lieten.
Donderdag avond werd in den omtrek
der mijn waar de ramp voorviel eene
nieuwe ontploffing gehoord. Men weet
nog niet wat er gebeurd is'.
FRANKRIJK
Een 17»jarlga moordenaar aangehou
den. Woensdag avond werd te Nantes
eene schrikkelijke moord ontdekt. Mej.
Val. Bregen, 47 jaar oud, dienstmeid bij
M. Viaud, oud-notaris, wonende in de
Rue de Earis, werd dood in hare kamer
gevonden. Diefstal is de drijfveer der
misdaad geweest.
De moordenaar, een 17-jarige elektri
cien, Paul Forissou, werd Donderdag
morgend aangehouden en legde volledi
ge bekentenissen af.
Da luchtpostdienst. De Fransche
minister van posterijen heeft verklaard,
dat hij twee regelmatigwerkende lucht
postdiensten zal inrichten, tusschen Pa
rijs-Bordeaux en Parijs-Nice.
De voorbereidende tocht tusschen Pa
rijs-Nice zal eerstdaags door den vlieger
Gilbert beproefd worden.
Vertrek van generaal Eydoux naar
Griekenland.— Generaal Eydoux, hoofd
der Fransche militaire zending te Athe-
nen, is Donderdag namiddag uit Mar
seille naar Pirea vertrokken.
Diefstal bij een Prins. Prins Ou-
roussoff, wonende Avenue des Champs-
Elysées, werd Donderdag hot slachtof
fer van eenen belangrijken dief stal. Vier
duizend frank in geld en verscheidene
kunstvoorwerpen van groote waarde
werden ontvreemd.
Men heeft een der knechten, een ne
ger, Leon Sam genaamd, 28 jaay- 0ud
aangehouden. Hij werd QP/iervraagd
door M. Nagaud, policiekommi^saris,
doch loochende beslist r\e dader te zijn.
'Sam is ter beschikking van het gerecht
gesteld.
Heldhaftige Bood van een onder-offi
cier. Het ministerie van Koloniëu
komt een kablogram te ontvangen iden'
dood meldende van den wachtmeester
de Grammont, in een gevecht op li et-
grondgebied van den Tchad omgeko
men. De onder-officier deed eene ronde
met 19 Senegaleesche schutters. Verno
men hebbende dat er in Zuid-Ouadaï
250 schuimers uit Borkou aangekomen
waren, trok hij er met zijn kleine troep
op af. Een gevecht ontstond. De plunder
raars leden verschrikkelijke verliezen.
De Franschen hadden buiten den wacht
meester nog den dood te betreuren van
een inboorlingen-sergeant en zes schut-?
ters.
In de militaire kringen rijn reeds
schikkingen genomen om de bandietei*
te vervolgen en te straffen.
Eens vrouw verwurgd te Parijs.
Donderdag werd in de St-Maurstraat,
te Parijs, een ijselijke moord ontdekt.
Vrouw Albaux, moeder van 6 kinderen,
is in hare kamer met overgesneden keel
gevonden.
Rond 111/2 ure kwam 'de oudste zoon'
thuis om te middagmalen. Op het eerste
Verdiep zag hij eene vrouw in een bloedt
plas op het trapportaal liggen. Hij snel
de onmiddellijk ter hulp en bestatigda
met angst dat het zijne moeder was. Met
behulp van den portier werd de ongeluk
kige naar het hospitaal overgebracht.
Haar toestand was hopeloos. M. Vais- -
sière, onderzoeksrechter, begaf zich naar
't hospitaal, doch het slachtoffer kon
niet ondervraagd worden.
De zaak blijft zeer geheimzinnig; men!
weet enkel dat rond 10 ure een kerel, die
M. Albaux moest kennen, naar deze ka
mer is gegaan. Niemand zag hem terug
vertrekken.
Diefstal is wellicht de drijfveer dec
misdaad geweest.
Een blo9dlg toon eel. In den nacht
van Woensdag tot Donderdag werd de
rue du Ckateau-d'eau te P.arijs in op
schudding gebracht door een dramatisch
tooneel.
Sinds verscheidene jaren Woonden
daar de genaamden Ed. Segard, 57 jaar,
oud, en Louise Rudet, 41 jaar oud, sa
men.
Woensdag nacht kwam Mej. Rudeü
rond 1 ure thuis. Segard wachtte op
haar. Eenigen tijd naaien weerklonken
drie revolverschoten. Mej. Rudet, door
drie kogels getroffen vluchtte weg en
verschool zich op de kamer eener buur
vrouw. Middelerwijl kwamen de twee
dochters, 18 en 17 jaar oud, toegeloo-
pen. Op het zicht der meisjes schoot Se
gard zich een kogel door het hoofd en
stortte ten gronde. Op het hulpgeroep
der jonge dochters snelde men ter hulp.
Agenten brachten de twee gekwetsterj
naar het hospitaal van "St-Louis over.
DUITSCHLAND
Een matroos voor den krijgsraad.
De krijgsraad van Kiel begaf zich Don
derdag naar Schweidnitz om er den sto
ker Roerick van den kruiser Blücher
te oordeelen. De matroos werd aange*
houden, door zijn eigen vader, onder be
schuldiging van op 12 Juli laatstleden,;
eene jonge dochter vermoord te hebben.
De moordenaar werd bewaakt door:
twee matrozen, gewapend met geladen
geweer.
Wanneer 'de vader en de moeder van
de vermoorde de zaal binnentraden gre-.
jen er aandoenlijke tooneelen plaats*
De krijgsraad begaf zich vervolgen^
naar de plaats der moord.
Soldaten aangevallen te Metz. Da
aanslagen op de soldaten van Metz heb-i
ben eene groote uitbreiding genomen.
Een dezer nachten werd een onder-offi
cier door onbekenden in den Moezel ge-
worpen. Als gevolg daarop komt men nu
buitengewone nachtwachten in te rich
ten. De soldaten der patroeljies zijn van
geladen geweren voorzien.
Schrikkelijke botsing tusschen inbre
kers ©n policleagenten. Donderdag
werd te Berna, nabij Leipzig, een ver
woed gevecht geleverd tusschen werk
lieden uit Galicië en policieagenten- De
werklieden werden tijdens eene inbraak
betrapt. Tijdens het rsvolvervuur werd
een policieagent gedóod. Een der inbre
kers verloor ook. het leven. De moordt
naar van dori agent is aangehouden.
Een vs^ttnfêft doodt vrouw en kind.
Eeo afschuwelijk familiedrama ontrold»
zich Donderdag te Bockum. Een werk
man, Christian, doodde zijne vrouw bij
middel van hamerslagen op het hoofd.
Het wichtje dat zij in hare armen hield
werd ook vrëeselijk verminkt. De moor
denaar poogde zich vervolgens te zelf
moorden en opende zich een slagader aan
den pols. Hij werd in hopeloozen toe
stand naar het hospitaal overgebracht*
