Hedendaagsche beschaving
en vreugde
De moordaanslag op den Aartshertog
Franz-Ferdinand en zijne echtgenoote
X3A ia JU A ID
Bureel der KatholiekeWerken
T EEN EN 'T ANDER
uv
Woensdag I Juli I3S4
Bestuurder J. Van NufieUDe Qendt.
OPROEP
Twiitügste jaargsng n* I 5 I
2 CENTIEMEN HET NUMMER
ABONNEMENTENi
Eos maanden 4 franken. Een jaar 8 franken.
Inschrijving in alle postbureelen van het land.
I' UITGAAF, 4 u. 's avonds 0 Tfc 2' UITGAAF, 7 u. 's avonds
Pour toute la publicité commeroiale et financière-du jouriml,
6'adresser exclusivement l'Ageuce Reclame Godts, 2, Place de,
la Bourse, Bruxelles.
BUREEL-EN
TE BRUSSEL I TE affiLST
(DL GODTS, Beurspiaats, 2 I Kerkstraat,
Teleïoon A 3299 Telefoon 114
KI. aank. (I tot 4 kl. reg.) fr. 0,G0 I Sport (per regel) Ifr. 1,00
3C bladz. (de regel) fr. 1,00 I Gemengd uiouwaperregel fr. 2,00
4* bladz. (de regel) fr. 0,30 I Recht.Uerstoll.(por regel) fr. 2,O0l
Financ.aankon.(perfegel)t"c. 2,00 Ovcrlyden (per rogeft' fr. 2,00
Commerciale en financieele aankondigingen zicli uitsluitelyk te
wenden; Agence liéclameÜodts, 2, Beurdplaats, Brussel,
Katholieke en Grondwettelijke Vereeniging
van het Arrondissement Aalst
GROOTE HARKT, 24, AALST
Met do kiezingen vau 24 Mei U. zijn er nog
gens met honderden reklamatiën toegekomen
van politieke vrienden, dio met stommen te
weinig op de kiezerslijsten voorkwamen.
Niets was er dan aan to doen J
't Is nu, dat alios kan in regel gestold wor-
flen, 't is4ra
wordeu.
dat de kiezerslijsten opgesteld
Wij doen dus een warmen oproep aan al
ouzo Katholieke Vrienden, en in 'tbezonder
aan dezen die twijfelen, of ze huu volle kies
recht hebben en pnmiddelyk naar uit zien, en
alle inlichtingen zonder uitstel te laten ge
worden aan M. Zenon De Vos, Bi'teel der
Katholieke Werken, Groote Markt, Aalst.
Het bureel is open den Donderdag, Vrijdag
en Zaterdag van iedere week, van 9 1/2 tot 12
ure voormiddag en bij uitzondering 's Zondags
van 10 tot 12 ure voormiddag.
Het mangelt onzen tijd aan vreugde.
Geen vreugde En "de eono inrichting
V4u vermaak rijst op 11a de andere
...Geen vreugde J3n de opgeprop
te concertzalen, schouwburgen en
cinéma's, de badplaatsen, bet sport-
wezen, enz. enz., schijnen de vraag
stellig te logenstraffen
En toch beeft onzen tijd een tekort
aan ware vreugde, aan reine zielen-
vreugde die verdwenen is uit deze
maatschappij.
De diepere zielebeschaving der
middeleeuwen konnen we niet meer,
zegt do bekende Duitscha schrijver
Fr. Foerstor. De hedendaagsche be
schaving richt 's menschen denken en
voelen op bijzakenfceroolt lion van de
inwendige rust en maakt hen in vele
zaken innerlijk armer, hij uiterlijker
vermeerdering van rijkdom,
Geen beschaving is mogelijk, zoo
niet de zorg van het zieleleoen in hel
middenpunt der gedachten staat.
De menschheid, hoewel ze nooit
grooter hooveelheid kennis ophoopte
beeft toch nimmer minder kennis ge
bad van hetgeen zij het dringendst
noodig heeft. De beschaving van het
hart en van de ziel ontbreekt.
Dat onze tijd aan ware vreugde te
kort komt, heeft Mgr. von Ivopplen
bewezen in zijn schoon werk Meer
Vreugde*. Daar kunnen wij onder
andere in lezen, hoe het jachtende
leven het gevolg is van den vooruit
gang der techniek, stoom en elektricH
■teit, die den mensch geen rust meer
gunnen, en neurasthenie of zenuw-
zwakheid veroorzaakt, die de samen
leving vreugdeloos en onbehaaglijk
maakt.
De moderne nijverheid heeft den
aard van den arbeid veranderd, be
roofd van ziel en geest. Wel is waar
zijn de machienen niet alleen de schul
digen.
Een groot deel der schuld hebben
ook zij, die den werkman stelselmatig
ontevreden willen houden, die belang
hebben hjj zijne ontevredenheid, die
nooit te vervullen verwachtingen op
wekken.
Die ontevredenheid van dit grootste
deel des volks werkt drukkend op al
onze vreugden. De klachten van het
volk gillen tot 011s door, we zien baat-
dragende gezichten, en worden ge
stoord in het diepste der ziel door
hetgene we aphter die gezichten voe
len en denken.
De vreugde ie heen... en (och heeft
de mensch recht op vreugde zij is on
ontbeerlijk voor het stoffelijk, geeste
lijk en godsdienstig leven.
't Is een grove dwaling te meenen
dat het christendom met zijne ernstige
zedenleer, zijne opvatting van nood
zakelijkheid van het lijden,de vreugde
dooden zou.
De grootste moordenaar is wel de
onchristelijke tijdgeest die de zielen
uithongert, hel hart wil overweldigen
door hot smachtend menschdom een
genot te voorspiegelen dat niets dan
ellenden teweeg brengt.
En Mgr von Kepplen dringt aan
houdend aan op de toepassing van liet
eenig redmiddelterug naar het chris
telijk geloof .terug tot een gezond chris
telijk leven, in een woord, tot Christies.
Geldkwestie In zijn artikel
der Revue Sociale Catholique zegt de heer
Verhaegen
Op de banken der rechterzij en op de banken
van het Gouvernement, moet eene der voornaam
ste bekommernissen zijn, onzen uitmuntende
fiinancieelen toestand te behouden, met desnoods
te weigeren nieuwe uitgaven te doen welke de
ontvangsten niet zouden vergoeden.
Ongetwijfeld zal zulke politiek eenige aanval
len uitlokken van wege de tegenpartij. Maar
daarnaar moet men niet omzien.
De rol der tegenpartij is de katholieken er toe
te brengen do uitgaven te verhoogen. in de hoop
dat zij alzoo zullen verplicht zijn nieuwe lasten
te leggen die de kiezers zullen misnoegon. Onze
vrienden zullen dio taktiok verijdelen.
Opperbest 1 't Is maar spijtig dat men alles
niet nauwkeurig liceft over wogen voor het stem
men der legefwet, en dat men zich heeft laten
vangen in het net der oppositie.
De koning; zal den 14 Juli eene
revue houden over de oud soldaten van 1870-71
tijdstip van den Fransch-Duitschen oorlog.
Een optocht en groote feestelijkheden zullen
te dier gelegenheid door den bond der oud
soldaten worden ingericht.
Eene gedenkenis der betooging zal den koning
aangeboden worden.
Staking der SaTdinen-
visschera Het conflict te Concarneau
tussclien sardinuenvisschers en conservenfabri
kanten dreigt ernstiger te worden.
De fabrikanten zooals men weet, weigeren bij
den tel te koopou, doch hun voorraden uitslui
tend bij het het gewicht willen inslaan, hebben
besloten tot uitsluiting over tc gaan. Den bij
de patroonsverceniging aangesloten fabrikanten
is mededoeling gedaan van dit besluit, zoodat
verwacht mag worden dat een ernstige strijd
voor de deur staat.
De minister van Oorlog
te BrasscliaatM.de Brocqueville
zal waarschijnlijk Donderdag de vlieginstellin-
gen te Brasschaat gaan bezoeken.
Men weet dat er behalve de bestaande vlieg-
school, bijzondere inrichtingen voor do remonte-
en de artillerieschool zijn.
Zoodra die inrichtingen gereed zijn «uilen
onze officieren niet meer naar de rijschool Yan
Ioperen worden gezonden.
"Vooi* tie mijnwerkers.
Een Eugelsch geleerde, M. Alfred Williams,
hoeft een toestel uitgevonden waarmede men
in de koolmijnen het grauwvuur kan ontdekken
De proeven met de uitvinding gedaan, hebben
de beste uilslagen opgeleverd. Het toestel is zoo
eenvoudig mogelijk bij de minsto verschijning
van grauwvuur in de luchtgesteltenis der mijn
hoort men eene bel rinkelen eu wordt op een
plaatje de hoeveelheid doodende gaz opgetee-
keud. De werklieden hebben al den tijd zich in
veiligheid te stellen en weten altijd de gevaarlij
kc plaatsen te vermijden. Eens dat de uitvinding
in al de mijnen zal toegepast zijn, zullen er vele
menschenlevens gespaard worden.
De texxtooustelling van
nitvinciinmen en nieu<
wiglieden, die door de stad Brussel,
van 21 tot 28 Juli, Magdalenamarkt, zal inge
richt worden, is van nu af van den bosten bijval
verzekerd. Meer dan 200 inschrijvingen zijn
haar toegezonden.
De inschrijvers zullen weldra de verordening
en een blad voor inlichtingen ontvangen, dat
zooals de aanvragen van mededeeling, vóór den
X5n Juli moet gestuurd worden aan het bestuur
van Beroepsonderwijs en Schooue Kunsten,
Mussehea straat 15, Brussel.
Om den opzoekingsgeest san te moedigen en
iederen Belgischen uitvinder de mogelijkheid te
geven den uitslag zyner werkzaamheden vóór
het publiek te brengen, heeft de stad Brussel
besloten kosteloos de tentoongestelde voorwer
pen te plaatsenzoodat de kosten vaa vervoer en
ontruiming alleen ten laste vaa dee tentoon si oi
ler bly'ven.
Sarajevo
De plaats waar de aanslag geschiedde
Wat er denküiijk achter
de samenzwering zit
Sarajevo, de plaats waar do aanslag ge
schiedde, is de hoofdstad van liet vroegere
Turkscho vilayet, thans OoslenrijkachtHon-
gaarsch Kroonland Bosnië en Herzegowina.
Volgens de laatste volkstelling, in 4910,
had Bosnië erütlerzegowinaeene burgerlijke
bevolking van 1.898.044 inwoners eu eene
militaire bezetting van 33.753 man,
Sarajevo had toen eene bevolking van
51.919 zielen.
Zooals wij hooger zegden vormden Bosnië
en Herzegowina vroeger een Turksoh
vilayet.
t Was na de verschrikkelijke demping der
opstanden van 1875 en 1876, waarbij do be
volking op groote schaal werd uitgemoord,
dat Rusland partij trok voor de verdrukten
tegen den verdrukker en dat de oorlog tus-
schen Rusland en Ttirkye losbrak.
Be nederlaag van Turkye bracht de eerste
groote verandering aan de kaart van het
Balkan-sohiereiland en Bosnië en Herzego
wina, die aan de Oostenrijksch Hongaarsche
monarchie grenzen, werden zoo al niet be
paald aan Turkye ontnomen, voor onbopaal-
den tijd bezet en beheerd door Oostenrijk.
Van toen af was echter feitelijk Bosnië-
Herzegowina ingelijfd en over eenige jaren
Stond Europa onverwachts voor een voltrok
ken feit by keizerlijk decreet werd het pro
tectoraat vèiaudet'd in bezitneming Bosnië
en Herzegowina werden doodeenvoudig ge-
annexeord.
De bevolking van beide landen behoort
bijna geheel tot den Zuid-Slavischen atam.
Zooals men weet hebben er in den laat-
sten tijd herhaaldelijk uitberstingen van
fanaiism in de Slavische streken plaats ge
had, die vooral zijn aangewakkerd gewor
den door de overwinningen van de Serviërs
in den laatsten tijd en de oorlogsmaatrege
len tot tweemaal toe door Oostenrijk tegen
Servië en Rusland genomen.
Tot hiertoe «ijn gouverneurs of voorname
ambtenaren als slachtoffers gevallen van dit
fanatisme.
Ditmaal heeft men hooger gemikt en is
eene misdaad gepleegd, die in heel Europa
een kreet van afschuw zal doen opstijgen.
De toestand der gekwetsten.
Luitenant kolonel Merezzi, die aan de hals
was gekwetst geworden, is buiten gevaar.
Graaf Boor Waldeck heeft slechts onbedui
dende kwetsuren bekomen, maar zijn auto
werd door de ontploffende bom erg bescha
digd, evenals deze van graaf Harrosch waar-
iivzioh de aartshertog en zijne vrouw bevon
den. De gekwetste toeschouwers verkeeren
in geen stervensgevaar. Niettemin zijn de
vrouw van een raadsheer en een monnik
door de stukken der bom zwaar verwond
geworden.
Verhalen van getuigen.
Een ooggetuige, de coiffeur Marosi die een
der eersten was om den bomwerper vast te
grijpen, verhaalt het volgende
Ik bevond mij op het gaanpad en wacht
te de komst af van don officieelen stoet.Eerst
zag ik den automobiel waarin de policiepre-
fekt plaats genomen had, vervolgens den
auto van den burgemeester. Eenige minuten
later volgde de auto met den aartshertog en
zijne gemalin. Opeens zag ik een jongeling,
die zich nabij de brug bevond, een voorwerp
tegen den muur leggen, en vervolgens in de
richting van den keizerlijken automobiel ge-
loopen komen. Tezelfder tijd wierp hij een
voorwerp, dat ik eerst niet onderscheiden
kon het liet eene streep van rook achter
Het voorwerp trof den automobiel doch ket
ste terug en botste tegen den grond. Eene
ontzettende ontploffing volgde. Ik liep naar
den bomwerper, die vluchtte. Hij sprong
over den kaaimuur in de Militza. Een poli-
cieagent, met den revolver in de vuist ach
tervolgde met mij den arnachist. Wij vrees
den dat hij gewapend was en op ons zou
schieten. Eindelijk werd de kerel in 't water
aangehouden hij bood geen weerstand en
liet zioh gedwee opleiden.
Een ooggetuige van den tweeden aanslag
verhaaltIk bevond mij met eene kennis
op den hoek der Frans-Jozef- en Rudolfstra-
ten, waarlange de stoet komen moest. Niet
ver van ons stonden drie jongelingen waar
van een hijzoodar coze aandacht gaande
maakte, omdat hij gedurig de handen in de
zakken hield. Twee jonge werkmeisjes na
derden de jongelingen, wisselden eenige
woorden met hen on kwamen dan naar ous
toe, en spraken ons aan alhoewel wij hen
niet kenden. Keert naar huis, zegden zij,
wij blijven hier ook niet
«Nochtans wij bleven. Een oogenblik
later kwam Prinzip voorbij een agent en
vatte post op denboordsteen van het gaanpad.
Op 't zelfde oogenblik kwam de eerste auto
mobiel, met den kommissaris der regeering-,
dan volgde de auto met den aartshertog en
de hertogin eu generaal Pobriek. Wij hoor
den dan tweo vuursehoten knalion en zagen
den kroonprins neerzijgen. Eenige seconden
later viel do hertogin op hare beurt, terwijl
de auto in volle vaart naar het gouverne-
mentspaleis reed
De staat van beleg.
De straten van Sarajavo zijn ganse!» ver
laten alleenlijk doorkruisen eene afdoeling
soldaten de stad.
De Servische clubs zijn gesloten en oen
groot aantal aanhoudingen zijn gedaan.
Sterke soldatenwachten hebben voor den
Konak plaats genomen, alwaar de lijken van
den aartshertog en zijne gemalin geplaatst
zijn. 's Avonds hadden betoogingen plaats.
Dnitsoho en Croatsche studenten hebben het
hotel de l'Europe, door een Serviër open
gehouden, aangevallen en hebben er groote
schade aangericht.
Een groep Croatsche studenten vergader
den op eene openbare plaats, knielden neder
en baden tot zielerust van den aartshertog
en zijne gemalin.
Eenige Serviërs die langs daar voorbij
kwamen, werden door de Croaten mishan
deld. Het getal aanhoudingen wordt qp 100
geschat.
De troepen welke op hot oefeningsplein
gebleven waren, zijn in allerhaast terug
naar Sarajevo geroepen.
De staat van beleg is uitgeroepen.
Huiszoekingen te Sarajevo,
Na den aanslag zijn talrijke huizoekingen
gedaan bij verdachte personen. Verscheide
ne dezer hebben getracht te vluchten, doch
konden aangehouden worden.
Nog de bekentenissen der daders
Uit Sarajevo wordt gemeld dat de moor
denaar Prinzip de aanslag pleegde, om
Servië te wreken tegenover zijne verdruk
kers. Prinzip was den raorgend van den aan
slag uitgegaan met twee andere studenten,
welke hij zeker wist, geene verklikkers te
zijn.
Hij wist niets van den aanslag met de
bom en juist daarom was hij niet gereed om
den aanslag te plegen, toen de aarthertog de
eerste maal voorbij hem reed.
Da aartshertog in België
Het was op den dag van den moord juist
een jaar goleden dat da aartshertog Fraaa
Ferdinand met heel zijne familie en zijn ge
volg te Blankenberghe aankwam, om er
verscheidene weken te verblijven. In korten
tijd hadden de aarlshertog en de hertogin
de algemeene sympathie der bevolking ge
wonnen, om hun vriendelijken en gansch
niet trotschen omgang met do menschen.
Na den aanslag.
Uit Wéenen seint men dat aartshertog
Ferdinand, toen hij zich doodelijk getroffen
voelde, tot zijn vrouw deze woorden sprak
Sophia, ge moet leven voor de kinderen.»
Sarajevo, 29 JuniDe lichamen van den
aartshertog en der hertogin werden tijdens
den nacht gebalsemd en een plaasteren af
druksel werd van hun gelaat genomen.
Nog aanslagen waren voorbereid.
Men heeft in de kamer van den moorde
naar Prinzip eene aanzienlijke hoeveelheid
geld gevonden.
De aarlshertog moest langs de statie van
Biatrik vertrekken. Deze ligt aohter het
gouvernementspaleis van Biatrik.
Hij moest langsdaar per spoorweg naar
de statie van Sarajevo rijden, ongeveer 2
kilometers van daar. Op dezen weg van
Bistrik naar Sarajevo heeft men verscheide
ne bommen gevondon.
Deze ontdekking is bijzonder belangrijk
daar zij bewijst dat, indien de vorige aansla
gen zouden mislukt zijn tijdens het verblijf
der vorsten te 8arajevo, er maatregelen
waren genomen om de aartshertog te treffen
gedurende zijne reis per spoor*
De Lijkplechtigheden
Men denkt dat de lijkplechtigheden rond
den 10 Juli zullen plaats hebben. Hot is zeer
waarschijnlijk dat de keizer van Duitschland
de lijkplechtigheden,die zeer indrukwekkend
zullen zijn, zal bijwonen.
De levensbeschrijving van Aartshertog
Franz Ferdinand
Aartshertog Franz-Ferdinand van Oosten-
rijk-Este werd geboren ten jare 1863 als
zoon van keizer Franz Jozef s oudsten broo
der, aartshertog Karei Lodewijk en dezes
gemalin, Maria Annunziata, dochter van
Ferdinand II, koning van beide Sicilian.
Zijn vader was partijganger eener zeer
strenge opvoeding voor zijne kinderen en
eenezeer vroolijke jeugd hadden zij dus niet.
In 1876 zien wij den 13jarigen aartshertog
als luitenant ingedeeld worden hij het 32*
Hongaarsche linie-regimentin 1882 was
hij eerste luitenant bij de dragonders en ia
1885 ritmeester in 1889, majoor in 1890
kolonel bevelhebber van een huzaren-regi
ment*
Zoo verwierf de toekomstige troonopvol
ger geleidelijk al de hoogere graden in het
leger, tot dat hij, in 1913, tot generaal-in-
spectcur dor gansche monarchie benoemd
werd feitelijk opperbevelhebber van het
leger.
Een tijd lang ia men om zijne gezondheid
erg bezorgd geweest, doch do natuur kor;
alle aanvallen op zijn gestelte boven komen,
en een lang verblijf in Egypte, als ook eena
reis rond de wereld herstelden zijne gezond
heid volkomenzoo dat hij werd een beeld
van mannelijkheid en gezondheid.
De aartshertog geraakte weldra verliefd
op gravin Chotek,die hij bij de aartshertogin
ontmoet had en tusschen heiden ontstonden,
buiten ieders weet, onderhandelingen. Al
les kwam echter aan den dag,toen de kroon
prins eens zijn zakuurwerk vergat bij aarts
hertogin Isabella, die hot opende, er oen
portretje in vond van gravin Chotek,en deze
onmiddelijk van haar hof wegzond.
Na lang aandringen van den aartshertog bij
keizer Franz-Jozef, stemde deze nochtans, in
1900, in het huwelk toe, en, zooals wij reeds
zegden, benoemde hij gravin Cliotek, na
haar huwelijk, tot hertogin von Hohenberg.
Gravin Chotek werd den 1 Meert 1868 te
Stuttgart geboren zij was dus 46 jaar oud.
Het huwelijk van den aartshertog-troon
opvolger stootte in den beginne op veel ver
zet van wege keizer. Franz-Jozef en van de
leden der keizerlijke familie.
Doch geleidelijk wist gravin Chotek zoo
zeer de waardeering van den ouden keizer
af to dwingen, dut hij haar eerst den titel
van hertogin van Hohenberg schonk, later
voor haar en hare kinderen het praedicaat
van Hoogheid.
De positie der hertogin van Hohenberg is
aan het Oostenrijksche hof altijd een voor
werp van de grootste bezorgdheid geweest.
De trotsche aartshertoginnen hebben voort»
durend de vrouw van den troonopvolger op
de achterste rij geschoven, terwijl keizer
Wilhelm de gemalin van zijnen boezemvriend
Franz-Ferdinand bij ieder bezoek aan het
Duitscha hof onmiddellijk na de keizerin en
vóór al de andere prinsessen rangschikte.
Wist Franz-Ferdinand zijne familie steeds
met liefde en voorkomendheid te omringen
en heeft hij, ondanks aijno zoogenaamde mé
salliance aan het volk het voorbeeld van
den goeden, waarlijk christelijkën huiskring
gegeven, ook heeft hij getoond een warm
hart te bezitten voor de belangen van al de
volkeren der monarchie, «onder onderscheid
van taal en nationaliteit.
Hoofdkenmerken van «ijn karakter waren
godsdienstzin, energie en opgeruimdheid.
Juist omdat hij oprecht katholiek was in
handel en wandel heeft men tegen over hem*
door zekere onbeschaamde pers, den meest
onnoemlijken en schandelijken laster zien
verspreiden.
Hij was anti-vrijmetselaar en anti-revoln»
tionair. Zijn afkeer voor do vrijmetselaars
was zoo groot, dat hij herhaaldelijk weiger»
de verscheidene hongaarsche personagies to
ontvangen, diebjj de Loge aangesloten waren,
In een gesprek verklaarde hij eens dat seker#
vreemde diplomaat, die vrijmetselaar was,
nooit zijn vertrouwen zon genieten.
Zijne gemalin was ook zeer godsdienstig
en had eene bijzondere godsvrucht tot hel
H. Kind Jesus van Praag,
