erichten
van het Poeder
Westelijk pvecMsterrein
Zuidelijk precMsterrein
Aan de Dardanelles
3 CENTIEMEN HET NUMMER
Vrijdag 17 September 1945
Bestuurder- UitgeverJ. VAN NUFFEL-DB QEN'D-T.
Wat er op 't schiereiland
(JailipoK gebetn-l
fefl'Mi'hirinfigrte jaargang nummer 156
ABONNEMENTEN
Zes maanden 4 franken. Een jaar 8 franken.
Inschrijving in alle postbureelen van het land.
1'HHtiMMl. 'S
2' UITGAAF, 7 u. 's avonds m
Four toirte le f^iblicité commerciale et finaucière du .journal,
s'adressor exsltRivemcnt a'l'Agence Réclame Godts, 2, Place da
la Beurse, BvuxeHes.
BUREEL-EN
TE BRUSSEL I TE AALST
WL GODTS, 2, Beursplaats, 2 IV. Kerkstraat, n.
Telefoon A 3299 Telefoon 114
AANKONDIGINGEN
KI. aank.(l tot 4kl. reg.)fr. 0,60
3e bladz. (de reg-ol) 1,00
4» bladz. (de regel) 0,30
Financ. aankon, (perregel)fr. 2,00
Sport (per regel) fr. 1,00
Gemengd nieuws per regel fr. 2,09
Recht.heratell.(per regel) fr. 2,00
Overlijden (per-regel) fr. 2,00
Commerciale en financieele aankondigingen zicU uj,t&luitelijk ta
wendenAgenoe Kéclame Godts, 2, Beursplaats, Brussel.
Jv'-sScfte de ta Pr esse éeelt volgende rege
len mede over da gesehiedsnis van het poe
der
Van was» komt liet poeder
Vsa zeer verre, »n Roger Baoon, de mon-
fnk-scheikundifce, die in de XII® eeuw in
Engeland loefde, vond het al zoo min uit als
ile anderen.
Hat werkdadig deel van het poeder, even
als van meestal de andore springstoffen, is
4tet salpeter en wat er van voortkomt.
Nu, salpeter heeft altijd bestaan.
In salpeter is veel zuurstof bevat, en deze
gasmassa wordt plotselings bij liet branden
ontlost, aldus de ontploffing gevende.
Wat de andere stoffen betreft, welke in
fip samenstelling van hetpoeder voorkomen,
.als solfer,kool,katoen, cellulose, glycerine,
ether, enz., dat zijn enkel helpei's, die moe
ten dienen om spoedig de salpeter te doen
i ontvlammen, of de salpeter vast te zetten ofc
op te lossen.
Salpeter, zoo oud zijnde als de wereld,
•word ongetwijfeld door de eerste menschon
gevonden in hunne vochtige spelonken. Zij
gebruikten dan het salpeter, om hunne
brandstof .in den haard aan te wakkeren.
Dut was het eerste vuurwerk....
ïn de Vedas de gewijde hoekon der
Hindous, wier oorsprong vele eeuwen gele
den nog met'torug te vinden was, wordt een
beschrijving gogovon van vuqrpijlen, zonnen
en Bengaalsch vuur, welke gebruikt werden
i-tijdens volksspelen en godsdienstige feesten.
riÉr is daar ook spraak van oen duivelsch
j toestel, dat, w anneer men het in brand slak,
U door de rotsenden geest der onzuivere
'^geniusson liet vliegen met een^udarend
igorucht. n
Sinds dan heeft hot poeder zijnen weg
gemaakt.
Van de Indien kwam het weldra in China
in gebruik. Daar gingen de Arabieren het'
toaien, om hot over Constantinopel in Europa
te brengen. Dat was rond de XIII® eeuw.
iHot werd aan de kristenen bekend gemaakt-
bij middel van de steenen kogels welke door
öe on^eloevigen op hen gescMbten werden,
.©e knstenen antwoordden onmiddellijk bij'
-middel van het Grieksch vuur, dat op het
water brauddo en in eene verschrikkelijke
lonlploffing gansche bataljons en groote ge
bouwen vernielde.
Hot Grioksch vuur was uitgevonden, zegt
jinen, door den Griek Callinika. Toen deze
[stierf,droeg hij zqn geheim mede en eeuwen
lang zochten scheikundigen vruchteloos om-»
iöe formuu* dor samenstelling te vindon.
In 1TK), ten minste zoo luidt eene:
lïegonde, zou zokcron Dupré, een Fran-,
jfetio scheikundige, er in gelukt zijn een:
[brandstichtend vocht samen te stellen, dat
iop hut wat6rbrandde en alle hoedanigheden
fvan hat Grieksch vuur had.
Ilij stelde aan Koning Lodewijk XV voor
idit vocht lo gebruiken om de Engelsche
pvioot, welke dan dicht bij de Fransche ha
vens lag, in brand te steken.
1 Proefnemingen werden gedaan te Brest,
Sfloch de bekomen uitslagen waren zoo vree-
sclijk, dat de Koning- uit menschlievendheid
fweigorde bet vocht te gebruiken. Opdat
imemarrd nog over het vreeselijlce geheim,
'fier uitvinding zou spreken, deed hij den
ongoiukkigo uitvinder in een onöeraardóch
jköt opsluiten...
Het poeder werd voor het eerst ïn Frank
rijk gebruikt in den slag van Crecy, ten.
jjtare 134$. 't'Waren de Engelschen. die er
mede sshoten.
Het tone mali ge poeder werd toen met de
band gemaakt in kleine mortiers, waarin
w.cn zoo wat op goed valle bet uit solfer,
kool en salpeter mengde.
Be Dufocdms hadden weldra dit stelsel
veibuterd en te Luback was weldra een
©udsu koorniwolen in poermolen veranderd.
Dan echte* begon het tijdvak der rampen
de poe«nol*a van Lubeek vloog in 1360 in
Ge lucht, Bveewel werden schier overal
pocrmelens ojjgerioht. Zonder ommezien of
Vooruitzicht e*Mides poermolens ingericht in.
't Auéden dkr sledtn. Vloog een de^r mo
len# in d* lucht, deu vloog soms heel de
wijk mede. EtnésKjk werden toeh eenige
Tec-ïv.oEgen geeemen de molens mochten
biet meor i» de steil, maar enkel aan de
.▼eopgeborchfcen gericht worden. Zoo vlo
gen in 1794, «ltqiMBnotons van Greuelie in
do lucht. Va» de 18©0 werklieden die er
arbsiddon, kweenan or 1000 om en stukken
ruin, enz. vielen tot in de Tuileriën en in
et Koiittfkfijk Paleis, parijs.
Ook bij het vervoeren van het poeder
hadden soms erge ongelukken plaats. Daar
om werden in Frankrijk, bij Koninklijk be
sluit, strenge maatregelen genomen om het
vervoor te regelen. Wanneer eene zending
poeder moest vervoerd worden, reden er
twee ruiters voorop. De eene droeg eene
zwarte vlag en de andere eene bel, waarme
de hij gedurig luidde. De inwoners dér plaat
sen langs waar de zending trok,moesten dan
allen binnen blijven en hunne vuren uitdoo-
ven; de 6medsn moesten allen arbeid staken.
Napoleon maakte de ernstige reglementen
voor de poederfabrieken. 't Was hij, die
bepaalde dat de poederfabrieken, moesten
ingericht worden verre van bewoonde
plaatsen.
De werkhuizen werden verdeeld in een
groot deel afzonderlijke gebouwen, derwijze»
dat wanneer er eene ontploffing plaats had
in een gebouw er geeno algemeeno ramp
plaats had. Er mochten goene ijzeren
voorwerpen in de fabriek zijn en al de
werklieden moesten sandalen dragen.
Er is echter nog een gevaar de werk
lieden zijn liet gevaar zoo gewoon, dat zij
alle gevaar over het hoofd zien. Ondanks
het reglement, zijn or steeds werklieden die
stekjes in den zak hebben, alhoewel zij
weten, dat het minste vlammetje het poe-
derstof dat overal ronddwarrelt in brand zal
steken. Anderen dragen de reglementaire
sandalen, doch zij hebben de zolen v.olge-
slagen met dikkoppige nagels....
Zekeren dag stond den bewaker van een
poederfabriek aan de poort der fabriek zijn
pijpje te roeken, toen het hem te binnen
schoot, dat zekeren werkman uit de zaal 10
een bijzonder werk moest doen.
Do man vergat zijn pijpje neer te leggen»
on kwam de zaal 10 binnen met de branden-
de pijp ïn den mond.
Men moet nu niet denken, dat de werk
lieden, die zich in de zaal bevonden ver
schrikten. Ondanks liet groot gevaar schoten
zij in een luiden sohaterlach.
Een kapitein in dienst in een Fransch-
arsenaal, deed sekeren nacht zijne ronde.
Hij vond daar eene ploeg soldaten, die nog
bezig waron obussen te vullen, om s' ande
rendaags vroeg gedaan to hebben. Men kam
licht de aandoening van den kapitein begrij
pen, bij het zien dat de soldaten eene bran
dende kaars op een reeds geladen obus ge-,
steld hadden.
Dekardoezemaaksters geven al even wei
mig om het gevaar dat hen bedreigt. Zoo
brengen er «enigen gereg-old kleine hoe
veelheden zwarte poeder mede, dat zij in;
hunne soep doen. Zij vinden dat zulks aan
de soep een lekkeren smaak geeft...
Tijdens don oorlog van Transvaal hadden,;
de Engelsche soldaten Lyöietkar doezen. De
soldaten hadden bevonden, dat lydiet een
zoeten smaak had en nu ledigden zij hunne?
diardoezen, om-het-lydiet te kunnen binnen--
-spelen. Do Engelsche staf'was verplicht te
vragen, dat men in het lydiet ©ene bittere,
stof zou doen, om de soldaten deze slechte
gewoonte af te loeren.
Het katoenpoeder werd slechts in 2846
.uitgevonden door een scheikundige van
Bazel. Eenige weken later was er oene
fabriek van leatoenpoeder te Bouchot. Deze
•vloog in de lucht.
De scheikundige Berthollet, die het-
potaschchloorpoeder uitvond, dacht er voor
zeker niet aan, dat zijne uitvinding eene
goedo remedie zou zijn voor de keelontste
kingen. In de poederfabriek van Essonnes,
waar de proefnemingen met het potaschchloor
poeder voèrtgezet werden, wilde de bestuur
der aan eenige hooggeplaatste ambtenaars
laten zien, dat het nieuw poeder tegen-
schokken bestand was.
Hij sloeg op eenige deeltjes met zijnen
stok. Een vreeselijke ontploffing volgde.
Bestuurder en ambtenaars werden in stuk
ken gescheurd en heel de fabriek vernield.
Het bitterzuuc facide picrique) grondstof
der meliniet, werd uitgevonden door een
fabrikant van Mulhouse, die op zoek was
naar een verfstof.
Hoe een dubbeltje rollen kan, wordt be
wezen door den Zweed Nobel.
Deze bracht zijn leven door mot het
fabrikeeren van dyaamiet. Hij schonk;
aan het menschdom eene springstof,
welke de oorlog nog afschuwerlij kor
moest maken. En nu, mogelijks ton titel
van herstelling, schenkt hij groote geld
sommen aan groete geleerden, gonees-
heeren, vredesapostels enz...
Het eenige goed dat van alle poeder
te zeggen is, is dat dank aan het poeder
en alle springstoffen, hoe zij ook heeten
mogen, sommige werken mogelijk gewor
den zijn, die anders totaal onmogelijk,
waren, zooals het doorboren van bergen,
ent., enz...
Duitsche bron.
BERLIJN, 15 September.
Eene Fransche aanvalspogin» op Hart-
n^annsweilerkopf werd door ons vuur ver
hinderd.
Bij Rèchesy, aan de Fransch-Zwitsersche
grens, werd op een waarnemingsluchtbal-'
geschoten. Deze sloeg om en stortte bran
dend neder.
-Fransche bron,
PARIJS, 15 September.
De artilleriobedrijvigheid op het front in
Artesie, blijft voortdurend-gelijk.
Ten Zuiden der Semme, wederzijdsch»
beschieting, bijzonder hevig-in den omtrek,
van Le Gessier, Ti Holy en Bouvraignes.
Aan het Aisne-Marnekanaal, in de nabij
heid van Sapigneul en in Godat, in Cham
pagne, ten zuiden van het kamp van Chalons,
aan den westrand dar Argonnen, voortdurend-
artilleriegevechton.
Onzebatterijea-brachlen Duitsche machien--
geweren in het bosoh van Montmare lot
zwijgen.
Wij richten ook oen good vuur ©p de
«vooruitgeschoven lijnen des vijands.
Op het overige front was de nacht rustig.
Onze vliegtuigen beschoten de statie en
aangelegenheden van Bensdorf, bij Mör-
peilingen, alsook do vijandelijko kampen van
-Chalet-er.-Argonneen Langemark, ten noor
den van Ieperen.
PARIJS, 15 September.
Immer hevige artilleriestrijd rond Arras;
'in de streken van Roye en Nouvron en op
het front van Champagne, bijzonderlijk nabij
Auberive, Souain en Perthes.
Ook wordt een hevig artilleriegevecht
vermeld, in hot bosoh van Apremont, tem
noorden van Flerey en in'Lorreinen, in, de
streek van Emberménil.
Russische bron.
PETROGRAD, 14 September.'
Vervolg der mededeeling van gisteren).
Langs de baan Woikowischki-Kartus-
Kaja-Bercza poogt de vijand voorzichtig tot
oen krachtiger oAensiof over te gaan. Hij
ontmoet overal een voorbereiden tegenstand*
en kan onmogelijk denstelselmatigen aftocht
onzer troepen hinderen.
Tusschen Kobrin en Pénsk is de toestand
in 't algemeen niet veranderd.
In de streek ten oosten van Drohitschin
■hadden kleine gevechten plaats.
Ton zuidoosten van de statie van Sarny,
houden onze troepen nog den-vijand, die
langsheen de Styr en de Gorgnia naar het
oosten wil oprukken, inde streek vanKolki,
legen.
In de streëk van Deraschno hadden ver
woede gevechten plaats.
Ten oosten vanRowno en ïn de streek van
Dubno en Kremenetz deden de Oostenrijkers
-vruchtelooze aanvallen.
In Galicië, in de streek van Tarnopol de
den onze troep»n nog vorderingen, ondanks
zij door den vijand op eon orkaan van bom
men onthaald werden.
De Duitschers trokken ïn noordelijke
•richting terug.
Aan de Beneden-Sereth, ïn de streek van
Zaleszcziky poogde de vijand»onze opmarsch
tegen te houden, door zelf hot offensief te
nemen, doch hij werd na een hevig gevecht
verslagen.
jDuitsche bron
BERLIJN, 15 September*
Aan het Bruggehoofd ten Westen van
Dwinaburg, wordt gevochten.
Bij Soloki, ten Zuid-Westen van Dwi-
naburg werd de vijandelijke ruiterij achter
uit geworpen.
Aan deWilya, ten Noord-Oosten en tem
•Noord-Westen van Wilna werden vijandelij-i
3ke tegenaanvallen afgeslagen.
Ten Oosten van Olita en Grodno maaktens
de aanvallende legers van generaal-veld-
maarschaïk von Hindenburg, vorderingen.
Ten Zuiden der Njemen werd de Czczara
op verscheidene plaatsen bereikt. Er werden
rond de 900 gevangenen gemaakt.
Het leger van generaal veldmaarschalk
prins Leopold van Beyoren, dwong op ande
re plaatsen den vijand over de Czszara terug
-te trekken.
Het leger van generaal veldmaarschalk
von Mackensen zot den achtervolgingsstrijd
naar Pinsk voort. Het aantal gevangenon is
lot over de 700 gestegen.
Op het Zuid-Oostelijk Jcrijgstooneel heb
ben de Duitsche troepen vijandelijke aan
vallen bloedig afgeslagen.
Oostenrijksche bron
WEENEN, 15 September.
Aan de Bessarabische grens, sloegen onze
troepen een Russischen aanval af.
Aan de Dnjester en voor onze stellingen
ten Oosten van Buczacz heerscht rust.
Op al de andere deelen van onze fronten
in Galicië en WoHiynie kwam het andermaal
tot zware strijden, zonder succes voor den
vijand.
Ton noord-oosten van Dubno, liet 4*
vijand bij een mislukte tegenaanval, naast
talrijke dooden, zes officieren en 800 man
aan gevangenen in onze handen. Wij ver
overden ook drie machiengeweren.
Iiongaarsche landweer en het Otocaner
infanterieregiment n. 79, gaven hier nieuwe
bewijzen hunner krijgskunst.
In het bosch en moerassengebied van de
"Styr en de Prysiaty, wierp onze ruiterij in»
de laatste dagen talrijke vijandelijko ruiterij
afdeelingen terug.
De in Lilanen strijdende Oostenrijker.'
samen met hunne bondgonooltn, bereikten
de Gzezara.
Oostenrijkscbe bron.
VEENEN, 15 September. Op bet
Tyroler grensgebied duurden de artillerie—
;gevechten gisteron voort.
Ten Oosten van den Lodinutpas, Vielen
onze troepen gisteren aan en veroverden de
vijandelijke stellingen op den Findenïgkofel
en op den kam ten Zuid-Oosten van den
gronsberg.
Aan het Kustenlandsch front beschoot de
Italiaaneche artillerie met ongehoorde hevig
heid onze stellingen van Javorrek tot aan
het bruggehoofd van Tolmein.
Vijandelijke aanvallen op den Javorrek
en in het Brzic gebied werden afgeslagen.
Ook op den Doberdo werden aanvallen
afgeslagen.
Italiaaneche bron
ROME, 15 Septombor. Onze ver
kennerskolomen vielen in den omtrek van
Cimogo, in Judicarié en bij Joffernica,
jsterke vijandelijke groepen aan en wierpen
ze achteruit.
In het Vanoidal en in Hoog-Cordevola,
bracht de vijand een groot getal vijandelijke
kanonen in stelling en begon ons. front van
Tarontpas tot aau Lanapas te beschieten.
Nadere berichten over ons offensief optre
den van 11 en 12 September, in het Plitsch-
dal,stellen do dappere houding onzer troepen
in een nog klaarder iiclit. Dank aan de
hardnekkige en heldhaftige aanvallen, ge
lukte het hun, eenige sterke stellingen aan
den hoogrand der diepte van vijanden te
zuiveren.
Op den Karst wierp de vijand in den
nacht van 11 tot 12 September een aantaj
bommen en springstoffen op onze stellingen
Een snel optreden onzer artillerie stelde
een einde aan deze beschieting, welke door
geen aanval gevolgd werd en dus vruchte
loos bleef.
Tupksehe bron.
CONSTANTINOPEL, 14 September.
Op het Dardanellenfront, in de sektors
van Anaforta en Ari Burnu, hebben onze
verkennerskoloune?! ia den nacht van 13
September, verscheidene vijandelijke loop
gravenstellingen, met goed gevolg aange
vallen.
Op 13 September bombardeerde onze ar
tillerie met goed gevolg, vijandelijke troe
penverzamelingen en hevoorradingskolonnen
en dreof ze met verliezen uiteen.
Io den omtrek van Ari Burnu, vernielden
wij te Yukseksert oene vijandelijke artille
riestelling, alsook twee observatieposten,
welke zeer sterk verschanst waren.
Te Sedd-il-Bahr bombardeerde de vijand
•su,-gedurende eene halve uur, deelen onzer cen-
trumstolling zonder een uitslag te bekomen.
Overigens niets bijzonder»,
In de Ma>ichester Guardian i# een brief
verschenen van een officier uit het expeditie-
leger, dat te Gallipeli opereert, briefwaarin
de schrijver op levendige wijze den vree se-
•lijken strijd schildert, welke op het bloedig
schiereiland plaats heeft.
Wij ontleenen het volgende eraan j
i» Uwe wolkomen brieven vankwa
men heden morgen aan en waren voor mij
eene aangename verrassing, na 72 helscliti
uren. Ik bevind mïj wel, wat de hoofdzaak
maar ik heb thans gezien, wat oorlog is,
den waren oorlog; en Hel - is het eenige
woord, wat zulks liet best kan weergeven?
Zuiverend, veredelend, enz..., zijn zeer
mooie woorden voor roman-helden, uiaar
men kan zich niots vreeselijkor, niets af
schuwelijker voorstellen Gij spreekt mot
iemand, en eensklaps valt hij doedelijk ge
troffen togen u aan....
Men zond mij den 7 dezer met eenige
uitgeputte soldaten naar het uileinde van
deu loopgraaf, welke wij aan den vijand
ontnomen hadden; wij moesten er een nieuw
gedeelte loopgraaf delven. Wij hebben or
hard gewerkt, dat verzeker ik u, en als lie
den die weten dal het voor lien eene kwestie
is van leven en dood. Togen den morgen
waren wij een weinig beschut. Ik had het
bevel ontvangen mij er staande te houden,
het koste wat het wilde. Ik wist dat zulks
onmogelijk was, indien wij aangevallen
werden, on liool bodaard zeide ik tot me zei
ven, dat ik den volgenden dag niet meer
zou beleven.
Gedurende de nacht was ik tamelijk opgo-
wonden en zenuwachtig, doch toen hst
oogenblik gekomen was dat de aanval kou
beginnen, werd ik ónverschillig. Daar de
Turken niet opdaagden, gingen wij door
met op to graven, wel te verstaan half go-
hurkt, want de Turkache kogels, die goed
gericht waren, dreigden met een zekeren
dood den onvoorzichtige, die zijn hoofd
boven de borstwering durfde vertoonen.
Yijf mijner manschappen werden aldus
gedood, en, hoe afschuwelijk ik was ver-
schoidene malen verplicht over hunne lijken
heen te kruipen om niet op irirjne beurt ge
troffen te worden. Versoheidene malen on
derbroken door alarmen, enz. hebben wij
tot 4 uren gedolven, waarna wij afgelost
w er deu...
Ik had een tamelijk gemakkelijk werk
gehad geone bommen, alleen een paar
obussen, zonder zelfs oen bajonnet aanval,
maar ik had er tooh genoeg van.
Ik weet thans ook wat artillerie is. Den
dag voor ons mollonwerk viol onze linker
vleugel aan en ik heb in onze liniëu twee
uren onder het bombardement onzer batte
rijen doorgebracht. Er bestond geen onmid-
delijk doodsgevaar, maar het was iels vree-
eelijks zenuwachtig. Men kon niet zien door
do opgeworpen aarde, het stof en den rook;
de scherven van onze granaten, die tegen de
borstwering van onze eigen loopgraven te
rugsloegen, hot gefluit, het gebulder en de
ontploffing der projectielen waren verschrik
kelijk. Ik heb drie van onze bombardemen
ten bijgewoond en een aanval van de Turk-
sche artillerie, dat alles in 24 uur. Alle
nieuwe ervaringen, welke ik niet spoedig
vergeten zal I
A.., kwam mij in dezo voorgeschoven
loopgraaf aflossen eu hoeft den aanval moe
ten verduren. Het was vreeselijk. Iiij hield
het vol en is wellicht eervol vermeld gewor
den. In alle geval verdient hij het. Hij werd
licht verwond, doch bevindt er zich niet al
te slecht bij.
Twee dor zes officieren van mijn troep
liggen met de koorts in het hospitaal, de an
deren zijn wol. Wat de mannen betreft,
bleef nauwelijks de helft ongekwetst.
Ik denk dat dozo laatste dagon nog vree
selijkor waren dan de 4 Juni, van rampza
liger gedachtenis.
Even wol zal ik mij flink houden, ofschoon
ik niet bedroefd zal wezen als dit karweitje
zal afgeloopen zijn.
Ik geloof dal ik U den 9 dezer geschreven
heb, na onzen grooten stoot, den derden,
waaraan onze divisie heeft doelgenemen. Ik
kan U geene cijfers of bijzonderheden opge-
von trouwens uit de verlieslijden zult gij
kunnen opmaken dat wij het hard le verant
woorden'haddden. Al onze senior-officieren,
behalve twee, zijn buiten gevecht gesteld.
Op sekeren dag moest .ik het Kommand»
nemen over oen ploeg van sapeurs.
Na een bedekt^ loopgraaf gegraven tel
hebben, Iroltkes wij ons ep onze linies -terug.
toen de Turken, een hevig geweervuur
openden en de streek met granateu ever-
stelpten. Zonder een minuut to veriiesem,
vlogen wij naar ons hol terug en verwacht
ten ieder oogenblik don moordenden gr«r»»at:|
hij kwam niet en wij kwamen ongedeerd^
doch heel bezweet uit dit avontuur
(Vervolg merges).
