freie op
MgrStilleiaBS
EERL
Op tie Taitsslie fronlaa
Be oorlog is is IüsM
Kiuiserooriog Ér Éikbooten
IN GRIEKENLAND
BURGERS koop! vaar uvs profijt
Zeer Eerweerien iesr Se Boel
WBu|$$a<NM>H« S3B*©31!
SöFIA, 9 Nov. Roumeensch gievechts-
i&rein i Aan hst Donaufront in sommige
vakken artillerie- en infaiUerievuur.Twee
Doitsoi© §ompagnië;i, (tie samenwerkten
met' eén gfoep'Oostojifij kscffi-Hongaarsche
monitoren, voerden éen klein onderne
ming- aankop den linkeroever tegenover
don fnonc^an bet westelijke Belenkanaal
en noopten de kustverdediging de wijk te
nomen. De compagniën lieerden met
enkele gevangenen en een caisson terug.
In de Dobroedzja schermutselingen
tusschen vooruitgeschoven afdeeïingen.
In het gebied Van Ue Zwarte Zee rust.
Balkan front. Behalve het gewone
artillerievuur en paircuillegevechten niets
van belang aan hét geheele fj/ont.
SÖFÏA, 10 November Roemeensch
gevechtsterrein. Langs 'den Donau ver
strooid vj^ir van artillerie en infanterie.
OostenrijkscU-Hongaarsche monitors heb
ben hij Slurgevo tweeRoecaeensche aken
buitgemaakt, die een lading van 600 ton
petroleum aan boord haddpn.
In de Dobroedscha niets van belang.
Bij .de brug van Gernavoda heeft onzo
artillerie vijandelijke eenheden, die op
den liukeroefor van den Donau naar vo
ren gekomen waren, gedwongen zich naar
hot station Dunarea terug te trekken.
Aan de kust van da Zwarte Zee, rust.
SOËIA, 11 Nov.: Niets van belang.
SOFIA, 10 November. Balkanfront.
Ten zuiden van het Prespameer heeft
onze kavallerio een aanval van 2 vijan
delijke komuagnieën teruggeslagen.
Op het hctdó front van uit meor tot aan
do uitmonding van de Stroema patrouille-
gevochten, die voor ons een gunsligen
uitslag hadden, en het gebruikelijke
artillerievuur, dat evenwel in de bocht
van do Tsorna iets* levendiger, hoewel
tusschenpöozend was. Onze artillerie
heeft door haar welgericht vuur verschei-
don ontploffingen tusschen de vijandelijke
batterijen teweeg gebracht.
Aanvallon der vijandelijke infanterie
bij de dorpen Rahovo en Baraldi Dzjoerna
Jiebbon wij gemakkelijk afgeweerd.
SOFIA, 11 November. Ten westen
van den spoorweg Monastir-F4orina bel
gewone gëschutyuur.
Ten Oosten van deze lijn en in de bocht
van Tserna u gisteren den geheelen dag
hevig gevochten. Wij hebben talrijke
aanvallen afgeslagen mot groote verlie
zen voor den vijand. De strijd duurt voort.
Op de rest van het front zwak geschut
vuur en schermutselingen tusschen pa-
troeljes.
Aan de kust der Egeïsche zee is het
rustig.
Tecb^SssgSs© is3°©?a
KONSTANTINOPEL, 9 November.
In do Perzischo provincie Azerbeidzjan
Jiebben wij den vijand, dioden 3n Okto
ber beproefde onze troepen, dio hij Sakiz
zijn gekampeerd, aan te vallen, terug
geworpen en hem groote verliezen
berokkênd.
Op het Kaukasiach front slechts scher
mutselingen.
KRlS'IIANiA, y Novombor. Volgens
een medèdeeling, op het ministerie van
builenlaudscho zaken ontvangen, heeft
- <jen 7 dezer een Duitscho duikboot voor
Kaap Hav.vo het stoomschip «Tulang» in
den grond geboord. Een boot met den
kanitein en drie man is in Havre binnen
geloopen. lv:n andere boot met den
stuurman, den kok en twee stoko
nog vermist.
LONDEN, 10 November. Het Noor
se he stoomschip «Tliugaug» is in den
grond geboord.
LONDEN, '10 November. De stoum-
treiler «Vineyard» is in den grond ge
boord.
LONDON, ^0 November. Lloyds ver
neemt daj het Èngelsche s.s. «Bogota» ite
den grónd moet geboord.
LONDEN, November. Het
Amerikaaascho s.s, Columéiian is naar
verbidt ju dón grond geboord.
De èolumbian meet 8580 ton, behoort
a-rn de American Dawalian S. Si Cy te
NeW York.
LONDBN, 11 November. 17 leden
der bemanning yan het Engelsche s.s,
Bogota zijn gered.
De Èngölsche b.s. Mar ga ia naar ver
luidt in den grond gebpord.
De Engelsche s. s0 Earl of. Forfar
(4453 ton) is in den grónd gehoord.
GRARRUGHA, 10 November Het
Deensches.s. Freja (895 ton) is in den
grond geboord.
BERLIJN, 11 November. Vijandelijke
vliegtuigen hebben gisteren tusschen 11
en 1 uur overdag plaatsen en nijverheids-
ondernemingen in hot Saar-gebied aange
vallen. Op Volklingen, Wehrden ei
Forbach zijn bommen geworpen drie
nwoners zijn gedood, twee licht, twee
zwaar gewond. Militair© schado is niet
aangericht. De overige zaaklmschadiging
is gpring.
WEENEN, |12 November. Onze zee-
vliegtuigen vielen in den nacbt van 12
dezer Padua aan en troffen de militaire
kommandogebouwen, do statie en de
infantefiekazerne bij middel van zware
bommen..
In do kazerne, alsook in de stadfwer
den branden veroorzaakt, welk-e op 40
kim. afstand nog zichtbaar waren
Ondanks hevige beschieting en het
ongunstig weder keerden de vliegtuigen
ongedeerd terug.
Een BeSgisoh vliegtuig gedaald.
DEN HAAG, 11 November. Half
ambtelijk wordt medegedeeld dat giste
ren namiddag aan liet strand bij Ter Heij
den ^een Belgisch vliegtuig is neerge
komen. De beide officieren, dis er zich in
bevonden, werden geïnterneerd.
- a u Ui', >n mi 'li m n
Griekenland en cis Entente.
ATHENE, 10 November: De rogeering
heeft lot do Entente een protest gericht
tegen het gebruik van de Grieksche tor-
pedovloot.
I^ONDEN, 10 November s De Daily
fifehs verneemt ait Athene, Woensdag
De onthullingendie de Ejeutfier'ost
Typos over èpfi Duitech-Griekscb ver
drag heeft beloofd, beantwoordén niet:
aan de verwachting. Zo komen neer op
een lange opsomming van verhalen, die
in het afgeloo.pan jaar in Athene de ronde
hebben gedaan. Sommige rnededeelingen
zijn wél gegrond, maar er zijn zwakke
gedeelten in de geschiedenis.
ATHENE, 11 /November. Blijkens
officieels beriehten uit Jannina hebben de
-Ëng'elsohe en de Fransche konsul den
prefect meegedeeld, dat Dinsdag nacht
een auto met Fransche en ïtaliaansche
burgerlijk© en militaire autoriteiten, die
politietoezicht hielden, 12 km. buiten de
stad door opbekende personen is aange
vallen. De aanvallers verklaarden dat zij
van geeii toezicht wilden wej,en en dreig
den de Frauschen en Italianen te ver
moorden, doch lieten he:n later vrij,onder
beding dat zij naar Preveza gingen.
Da consuls denken, dat de aanslag door
tegenstanders der Entente te Jannina op
touw is gezet en verlangen gevangenne
ming van de aanranders, en de vrijlating
van degenen, die in hechtenis zijn geno
men op verdenking zich bij de Venizeli-
slisclie beweging te willen aansluiten.
De prefekt hoeft aan den minister van
binnenlandsche zaken onderrichtingen
gevraagd.
LONDEN, 11 NovemberWoensdag
heeft de Russische gezant te Athene, naar
vandaar aan de Daily ^elegraph wordt
geseind, koning Konstantijn en alle prin
sen van den bloede aan een maaltijd ver-
aenigd. De Fransche gezant was ook van
de partij. Naden maaitijd zou een ont
vangst gehouden worden, waar de tegen
woordigheid van rile ministers werd ver
wacht.
ATHENE, 11 Nov. Admiraal Dartige
is heden morgend door don Koning ont
vangen, Het onderhoud heeft ongeveer
een uur geduurd.
door Kapitein Jakob.
W4" VERVOLG.
Ja, antwoordde zij opstaande, inder
daad was ik zinneloos, meer dan zinneloos
om met zooveel wreedheid iemand te be
handelen, voor wien ik alleen begeer te
leven. Ge zegt, dat Tom mij bemint ik
weet zulks, doch hij bemint mij op verre
na zoo zeer niet als ik^liem. O God, mijn
hart zal breken 1
Na eenige oogonblikken begon zij weer
aldus
Lees, wat ik hem geschreven heb
ik heb reeds evenveel in eon anderen brief
geschreven. Ge zultzien, dat zoo bij zijn
ontslag niet kan krijgen, ik hein aange
boden heb om met l.em als
vertrekken, ten minste, indien hij zulk
een dwaas en slecht meisje als ik ben nog
hebben wil.
Ik las don brief zij vroeg daarin, gelijk
om vergiffenis, bood aan om
ZU
te vergezellen
ernederde
Jt I zoo diep mogelijk. Ik was zeer be .vo
jeu gaf ii'aar den brief terug.
Zooais ik mij
mij niet verachten, vervolgde Mam ik
haat, ik verfoei mij zelf wegens mijne
dwaasheid; Ik herinner mij nu, hos gij mij
gewaarschuwd hebt, toen ik nog een kind
was.
Nu, Maria, ik zal alles doen wat ik
HET SIEOW
Vegetarisch Kookboek
bevat 600 verschillende recepten voor
het bereiden van eetmalen
(zonder vleoschgebruik) en is te ver
krijgen bij uwen verkooper aan 1.50 fr.
kan, en er zoo spoedig mogelijk werk van
maken.
Ik verliet haar en spoedde mij naar huis
om mij voor het dinor te gaan kleeden.
Ik sprak M. Wluirnciiffe over mijn voor
nemen, om Tom zijn ontslag te bezorgen
deze raadde mij, om mij dadelijk naar her
ministerie van oorlog to begeven on,
daar hij kennissen in de bureelen had,
bood hij aan, mij to vergezellen. Ik nam
dit aanbod mot blijdschap aan. Den vol
genden morgend kwam hij mij in zijn rij-,
tuig afhalen en v. ij gingen er gezamenlijk j
heen. Wharncliffe liet een kaartje bij een
der secretarissen afgeven, waarop wij
terstond binnengelaten worden. Ik gaf
mijn verlangen te kennen-. Het antwoord
luidde Zoo gij den tijd liadt om een rsm-
plagunt te krijgen, zou Ue zaak spoedig
geschikt zijn maar het regiment is zwak.
n vrouw to on do afkeer om naar do YVesi- to gaan is
in den laats ten tijd, nu daar zoovele zie
ken zijn geweest, defmato toegenomen,
dat ik er zeer aan twijfol, of zijne Konink
lijke Hoogheid aan iemand zal toestaan,
om zich vrij te koopen. Wij zullen echter
zien. De hertog is zeer medelijdend ik
zal het geval voor hem openleggen doch
j laat ons zien, of da man in kwestie nog in
zoli' veracht, kunt gij' dépöt bevindt ik geloof c uiot. Hierop
trok hij aan de bel.
Er kwam een klerk binnen. Is liet de
tachement van het drie en negentigste
fuseliers van liet dépöfc al op marsch 1 B'b
wanneer scheept het zich ia
De klerk ging naar binnen ©n kwam
SU DEN PLÊCHTIGEN LIJKDIENST
UITGESPROKEN
DOOR DBN
Vicaris-Kapitularis
a Collaudabu.nl multi sapientiam ef'US..,
Non rqcedet rnemoria ejus... et laadem
ejus efiuntiabU ecclesia.
Velen zullen zijne wijsheid vermeldon..,
Zijn aandeakën zal niet vergaan.., en
de gemeente zal zijnen lof verkondigen'
Eccl. XXXIX, 12-14.
Eminenctef.
Hoogeerwaarde Heer en,
Mijne Broeders,
Sinds menige jaren zijn de statige gewel
ven en de kunstige beuken dezer eeuwenoude
Hoofdkerk van St-Baafs getuigen geweest
van grootsclie en onvergetelijke betoogingen
waarop gansch een volk in trouwe verkleefd
heid en innige dankbaarheid zijn beminden
Kerkvoogd omringde om deel te nemen in
de vreugde zijner jubelfeesten van Priester
en Bisschop of om hulde te brengen aan
zijne uitstekende verdiensten wanneer deze
door het Oppergezag der H. Kerk plechtig
erkend werden door do oplegging van het
H. Pallium. En thans, o wisselvalligheid van
het menschelijk leven, o ijdelheid van de
glorie dezer wereldthans heeft de feest
vieringplaats gemaakt voor het rouwfloers,
de vreugde voor de droefheid, en dit zelfde
ch ris teil e volk verdringt zich nu, diep inge
togen en met benepen hart, rond de stoffelijke
Overblijfsels van zijn innig betreurden geeste
lijken Vader, den held der feestelijkheden
van weleer.
'x Is een algeüieene droefheid, een open
bare rouw. De bevolking is bewust, van het
gfoót verlies dat zij ondergaat. Zij betreurt
den wijzen Kerkvoogd die in buitengewoon
moeilijke omstandigheden met *zoo scherpe
doorzichtigheid het Bisdom wist te besturen;
den vrijgevigen Weldoener die door zijné
on uitput bare" liefdadigheid zoovele smarten
en zooveel smarten heef; gelenigd; denori-
vermoeibaren stichter van zoo talrijke heil
zame inrichtingen, welke zullen vereeuwigen
en door het nageslacht doen zegenen den
naam van Zijne Hoogwaardigheid Monseig
neur Antonius Stillemans XXIVtt Bisschop
van Gent, Doctor in Godgeleerdheid, Wijs
begeerte en Letteren, Huisprelaat van Zijne
Heiligheid, Assistent bij den Pauzelijken,
Troon, Romeinschen Graaf, vereerd met liet
H. Pallium, Commandeur der Leopoldsorde
en Officier der Koninklijke Orde van den
Leeuw.
Antonius Stillemans werd in 1332 te bant
Nico!aas geborenvan godvruchtige en deftige
©enige oogonblikken daarna met eenige
papieren in do hand terug. Het is eergis
teren op marsch gegaan en móet zich de
zen morgend inschepen'; om onder zeil t©
gaan, zoodra do wind gunstig is.
Hot hart zonk mij bij deze tijding in de
schoenen.
Hot is do wind, mijnheer G...? Ga
naar boneden en kijk op don windwijzer.
Do klerk kwam terug. Oóst-Noord-Oost,
mijnheer, on sedert tweo dagen blijft hij
onveranderlijk.
In dit geval, hernam de secretaris,
vrees ik, dat gij te Iaat komt. l)e orders
zijn gegeven om zoo spoedig mogelijk weg
to zeilen, en sedert drio weken wacht liet
fregat, dat hen moet wegbrengen. Gij
kunt er staat op maken, dat zij heden
vertrokken zijn.
Wat is er dun nog aan to doen 1 her
nam ik mismoedig.
Gij moet uw best doen, om den man
zijn ontslag te bezorgen, dour een rompla-
gant te bekomen. Dan zal men het bevel
opzenden en hij zal op vrije voeten gestold
worden. Het doet my /.oer leed, daar ik
zie, dat gij hot u zoo aantrekt maar ik
vrees, dat liet nu to laat is. Echter kunt
gij morgen weer hier komen hoorei) hot
weder is met dezen wind helder, en de
admiraal van de haven zal aan de admira
liteit bericht geven van het afzeilen der
schepen. Zioo iets z^e mocht vertragen, zal
ik zorgen, datZ. K. H. zoo mogelijk nóg
desten middag met de omstandigheden be
kend raak eh zal dan t antwoord zenden.
neringdoende ppders. Al deze omstandighe
den zijner geboorte hebben diep ingewerkt
op zijn jeugdig gemoed. D© christenc gevóe-
léns zijner ouders deden in hem ontkiemen
een diépen godsdienstzin en eene innige god
vruchtigheid Öie als de voorbereiding en
het teeken waren van zijnen roep tot den
priesterlijken staathet bedrijf zijn vaders
wekte in hem die ach tin g voor den hand
arbeid die ongetwijfeld krachtig medege
werkt heeft wanneer hij op lateren leeftijd
zoo moédig in de bres sprong ter opbeuring
en bevordering van den arbeidersstand on
van de kleine burgerij; zijne geboorteplaats
de hoofdstad van het Land van Waas, boe
zemde hem voor onzen Vlaamsehen landaard
en voor de heerlijkheid onzer moedertaal
eene geestdriftige liefde in, waarvan hij öiy>
een bijblijvend bewijs heeft achtergelaten in
zijn meesterlijk werk De Altaargeheime
nissen van Vondel het tijdstip zijner ge
boorte, korts na de uitroeping onzer onaf
hankelijkheid deed hem opgroeien in dio
gevoelens van vaderlandsliefde en van vader-
landsche eendracht die met de jaren gedurig
versterkten en hem toelieten de huidige be
proeving met kloekmoedigheid en ver trou
wen te onderstaan.
Hij deed zijne Humaniora in het Klein
Seminarie van Sint Nicolaas, waar hij wéldra
onder zijne medeleerlingen uitmuntte door
de vlugheid en schranderheid van zijnen
geest, de rijpheid en zekerheid van zijn oor
deel en zijnen aanleg voor de Letterkunde
tevens ook door de goedheid en edelmoedig
heid van zijn hart, de rondborstigheid van
zijn karakter, de gegrondheid zijner deugd
en den ernst en de deftigheid van zijnen
levenswandel. Leeraars en leerlingen schon
ken hem hunne genegenheid en bijzondere
achting en voorspelden hem eenparig de
heerlijkste toekomst.
Na zijne studiën van Wijsbegeerte en Gods
geleerdheid, die hij met denzelfden luister
voltrok in het Groot Seminarie, werd hij ge
zonden naar de Hóogeschooi van Leuven
waar hij op schitterende wijze den titel ver
wierf van Doctor in Wijsbegeerte en Let
teren.
Thans was de tijd gekomen die begaafd
heid en die wetenschap ten dienste te stellen
van het Bisdom.
Professor van Rhetorica benoemd, heeft hij
gedurende 5 jaar zijne leerzuchtige leerlingen
ingewijd in de geheimenissen der welspre
kendheid met dewelke hij, door grondigs
studiën der Oudheid, zoo innig vertrouwd
was. Menige lauweren heeft li'ij geplukt op
dit terrein van welsprekendheid. Wie van
ons herinnert zich niet zijne lijkredcn van
Pius IX, van Monseigneur Bracrj en vaaMon
seigneur Lambrecht? Hoe ongeduldig wer
den ieder jaar niet verbeid zijne openings
reden van het Letterlievend Genootschap die
telkens een zoo lijnen kunstsmaak vérriëdsn?
En hoe gretig werd hij niet aanhoord in die
talrijke aan gelegenheidstoespraken, waarin
hij altijd in kiesche taal den juisten toon wist
te treffen Ongetwijfeld had hij zich nog
grooter roem verworven, ware hij begunstigd
geweest met een krachtiger orgaan en hadde
eene natuurlijke bedeesdheid hem niet dóen
afschrikken van allen praal en Alle vertoo-
ning.
Vervolgens gaf hij den cursus van Wijsoe-
geerte, waarin zijne leerlingen zijne diepe en
breede gedachten, alsook zijne methodische
leerwijze bewonderden.
Twee jaren nadien werd hij door het ver
trouwen zijns Bissehops, onder do toejuichin
gen van leeraars en leerlingen, gelast met
het bestuur van het Klein Seminarie, dat hij
gedurende 2i jaar heelt waargenomen met
een gezag dat weinig bestuurders gekend
hebben, geëerbiedigd en bemind door de stu
denten, geacht door zijne medewerkers, in
buitengewoon aanzien in geheel het Land
van Waas. Het geheim van zijnen invloed lag
niet enkel iu zijne buitengewone begaafdhe
den, maar nog in eene juiste verhouding van
strengheid en goedheid en in het betrouwen
dat hij stelde in dc zelftucht of zelfontwikke
ling zijner onderhoorigen. Dit was immers
karakteristisi-.il van zijn bestuur, dat hij, in
zake van opvoeding, min verwachtte van de
dwangpÊödugogiek die ma&r al te dikwijls in
het opvoedingswezen overlieerschend is, dan
van de bezielde of vrijwillige gehoorzaamheid
die bekomen wordt doer het zedelijk inwer
ken, overtuigen en aanmoedigen dés meesters
en die zoo krachtig bijdraagt tot zelfbehecr-
schin", tot vorming van het karakter en tot
ontwikkeling der persoonlijkheid. In dit stel
sel zal men ook wel eens zijn toevlucht tot do
roede der tucht moeten nemen, maar indien
in voorkomend geval het. zinnelijk individu
onvermijdelijk steigert, de geestelijke per
soonlijkheid voelt zich nietgoKwetst en stemt
inwendig toe in de tuclit en in de straffen in
haren naam voorgeschreven.
Geen wonder dps dat aun die geestelijke
en zedelijke vorming slechts enkelen zijn on
tvouw geweest, ddar duizenden iu de wereld-,
lijke geestelijkheid of in de kloosterorden,
in de Zendingeu of in de wereldlijke bedie
ningen, met eèr den goeden strijd strijden
voor de glorie van Go«\ den roejn van het
Vadevland gn het welzijn dqr samenleving.
D.e banden die M. den Superior Stillemans
njet zijn geslicht samensnoerden, werden met
dgn tijd zpo sterk, dat zij onontbindbaar
schenen. Ln toch kwam hef uur der scheiding,
toen Mgr Lambrecht? in 1888 M. Stillemans
riep aan het lioofd van het groot Seminarie,
't Was eène pijnlijke scheiding scheiding
vaneen© teerbeminde familie en van talrijke
vrienden, scheiding van zijne geboortestad en
zijn Land van Waas met al hunne zoete herin
neringen; scheiding van een gesticht aan
welks blpéi hij gedurende 2S jaar aide krach
ten van zijpen geetten de liefde van zijn hart
had toegewijd. Toen heeft zijn zoo gevoelig
hart gebloed en de hooge vereering die hem
te beurt viel vermocht niet hem te troosten
liij vertrok ui.t gehoorzaamheid.
't Was de hand der Goddelijke Voorzienig
heid die hem geleidde naar Gent, om hem in
het Centrum van het Kerkelijk Bestuur die
laatste vorming of voorbereidiug te geven
tot het verheven ambt tol hetwelk hij be
stemd was. Trouwens, twee jaar nadien stierf
plotseling, slachtoffer van zijn zielenijver, de
'onvergetelijke Monseigneur Lambrecht, om-
glansd van den roem zijner deugd, zijner ge
leerdheid en zijne grootsclie maar onderbro
ken optwerpen. ISa de dagen van bedwelmd-
-heïd éh ontroering wendden zich de oogen
van priesters en leekèn naar M. Stillemans,
wipns bezadigde geest, bekende wijsheid, ge
zond oordeel en eene op lange ondervinding
gesteunde kennis van menschen en zaken,
.benevens al zijne andere hoedanigheden, hem
nat mriijk aanduidden als de geschikte man
Voor deze moeilijke en geduchte opvolging.
Deze verwachting werd niet teleurgesteld en
weldra verspreidde zich de blijde mare van
de benoeming van Antonius Stillemans tot
Bisschop van Gent. Hij werd uitgeroepen in
het Consistorie van 30 December 188 J en ge
zalfd hier in St Baal's den 27 Januari I8ö0.
Die verhevene waardigheid, Mgr Stille-
mar. s aanzag ze veeleer als een kelk van bit
terheid; ook, gehoor gevende aan zijne per
soonlijke neiging wars van alle vertooning,
en a n ziine iügeborenebedeesdheid die hem
wantrouwen inboezemde voor zijn eigen,
had hij wel gewenscht dat die kelk moclite
voorbijgaan; maar vol eerbied voor zijne
Geestelijke Overheid, onderwierp hij zich,
her hal éi1-de met zijn Goddelijken Meester:
u Bat niét mijn wii, maar de uwe geschiede.-
Onmiddellijk rees voor zijne oogeiiDp, üe
zending die hem was toevertrouwd in zijne
hoedanigheid van opvolger der Apostelen
de zeffding van Jezus te doen heerscb.cn in de
harten cïer enkelingen en een kreet, die
voortaan zijne leus zou zijn, weids op uitzijn
ontroerd lnirt Vivat Jezus Leve Jezus*.
't Waren moeilijke tijden toen Mgr Stille
mans het'roer van het Bisdom overnam: de
gezichteinder was bedekt met zwarte on
weerswolken, die zwoelo atmosfeer zwanger
van electriciteit, do baren der zee opgeruid,
de bemanning zelve aarzelend in de onzeker
heid der te volgen richting; maar ziet, een
hemelscli licht lumen in coelo glimt op
de hoogte van het Vatikaan, en metscherpen
blik ae°duisternissen doorpeilende, de oogen
strak gevestigd op dit reddende baken, wist
de doorzichtige en behendige stuurman zijn
sclijp, tusschen klippen en platen, zóó te
sturen dat wij ongehinderd onze vaart kon-
deii voortzetten.
Ja, dat is zijfie grootste verdienste zijn be
zadigd^ geest die zoo goed in evenwicht was
éh vijandig aan alle overdrijving, had het
o-t-hëim iu alles de gulden middelmaat te
ontdekken en de oneenigheden iu der minne
met wijsheid bij te leggen. Hij was de man
van den vrede dien vrede heeft hij bewaard
onder zijne geestelijkheid en van lieverlede
hersteld onder de verschillende sociale stan
den. Gok, dank aan dien vrede, heeft liij
ontelbare werken van vrede gesticht op alle
gebied.
Op gr- stel ijk gebied bespeuren wij overal
zijne wcrkundigheid en zijne zorg: zorg
eersten vooral voor zijne priesters door
wijze verordeningen tot hun geestelijk wel
zijn en tot handhaven der Kerkelijke tucht in
de jaarlijksche Synoden en door het uitbrei
den der maandoïijksijlie Recoliectiën waar
de priesters regelmatig liunné godsvrucht en
hupneu iever komen opwekken zorg voor
de menigvuldige kloosterlijke gemeenten, dit
uitgelezen deel der kudde van J. C., door het
invoeren van het kanoniek bezoek tot waar
borg en bevordering der getrouwheid fan
den" HRegel; zorg voor dc geloovigen
voor hun geloof, door zijne leerrijke mande
menten en door liet gedurig aanzetten tot
hun ernstig godsdienstig onderricht in Kerk
en School, zorg voor hunne godsvrucht dooi'
het aanmoedigen der parochiale zending en
liet aanbevelen van allerlei heilzame instellin
gen, zooals de broederschappen van het H.
Sacrament, zorg voor hun bestuur door hot
stichten van nieuwe parochiën en liet ver
menigvuldigen der dekenijen, zorg voor hun
ne eeujieid met het Opperhoofd der H. Kerk
door het werk van St, Rieterspenning waar
van ons bis 'o.:i de bakermat is en wiens duel-
wit is den H. Vader ter liulpe te komen :u
Zijne noodwendigheden voor de talrijke
vertakkingen van hef. kerkelijke bestuur.zorg
voor hunne eensgezindheid en onderlinge
stichting door het inrichten van grootsclie
godsdienstige betoogingen en liet vieren van
verscheidene kroningen van mirakuleuze
Mariabeeld'ii die rijk en arm van gansche
gewesten van Vlaanderen deden samenstroo-
men en waarvan dé eerste dagteekent van het
eerste jaar van zijn Episcopaat en de laatste
ons zijn jubeljaar herinnert. Sluiten wij dit
kapittel zijner godsdienstige werkzaamheid
rnet eene bijzondere melding van twee wer
ken die hem des te nauwer aan het harte
lagen dat zij tevens voortsproten uit innige
vaderlandsliefde: Het werk der Vlamingen
te Parijs en de zending der Gentseliepriesters
en Gentsche kloosterzusters bij de werklieden
van den ijzerenweg in den Congo.
De Kerk is, de eeuwen door, de groote
leerares der volkeren geweest. Hef zal in de
geschiedenis geboekt bjijven als de onver-
gankelijken roem der Belgische geestelijk
heid dat zij door taai geduld en ontzaglijke
opofferingen ee.i heerlijk monumentheeft op
gericht van vrij cn katholiek onderwijs, dat
als grondslag heeft de lagere volksschool en
bekroond wordt door do glorierijke Hooge-
school van Leuven. Mgr. Stillemans had zijn
schoonste jaren en zijne jeugdige kracliton
toegewijd aan de opvoeding der jeugd geen
wonder dus dat zijne bisschoppelijke bezorgd
heid zich uitstrekt© tot de graden van het
katholiek onderwijs. Let.lager ondersvijs
heeft liij door zijne vrijgevigheid en door het
aanzetten zijner medewerkers zoo degelijk
ingericht en zoo wonderbaar uitgebreid in
deze stad, dat de vrije school het vertrouwen
van de meerderheid der ouders verworven
heeft. De gestichten van middelbaar onder
wijs zijn onder zijn bestuur meest alle ver
groot en verfraaid. De studiën van wijsbe
geerte werden uitgebrèid en op twee jaar ge
bracht en door zijn toedoen zijn grondige
hervormingen ingevoerd in het leerprogram
ma van het Groot Seminarie. Eindelijk aan.
de katholieke Universiteit van Leuven, die
hij niet ophield aan de familien dringend
aan te bevelen, heeft hij zijne dankbare ge
negenheid willen bewijzen met eene Konink
lijke gift te schenken tot het stichten der
afdcelingvan Germaansche Letterkunde.
Toen Mgr. Stillemans zijn portret liet
schilderen, was het in staande houding, met
de Encycliek Rerum Novarum in de hand.
Nreffend zinnebeeld van het eigenaardig en
kenschetsend karakter van zijn Episcopaat,
zijn werkdadiglieid op sociaal gebied.
Hoe zou de H. Kerk de tijdelijke en stoffe
lijke belangen der volksmenigte niet beliarti-
'gen, Zij die de zending voortzet van Hém die
den lof uitspakvan den barmharti gen Sama
ritaan, en f die bij het zicht der hongerige
menigte uitriep Miséreor super turbam
Of moeten de sociale betrekkingen, volgens
de christene opvatting niet beheerscht wor
den door de Rechtvaardigheid en de Liefde,
die twee schutsengelen die, als hemelsche
boden, den olijftak in de hand,zweven boven
het woelende, zwoogende en voor zijn brood
strijdende menschdóm
De doorluchtige Kerkvoogd was bezield
met. die gevoelens van medelijden der Kerk
en des Goddelijken Meesters en had betrou
wen in de kracht der Rechtvaardigheid en
Liefde.
Praktische geest als hij was, hield hij zich
min onledig mei theoretische vraagstukken
die maar al te dikwijls aanleiding j geven tót
verbittering en vérdéeldheid der gemoederen,
dan met het stichten van werken dié verzoe
nen en vereenigen.
Talrijk zijn de werken, ontstaan door zijn
verlichten ondernemingsgeest, door zijne
Vaderlijke zegeningen aangemoedigd onder
steund döor zijne on uitputbare vrijgevigheid.
Inde Synode van 1893 drukte hij denwensch
uit dat de heeren Pastoors onverpoosd dc
hand zouden slaan aan het inrichten van al
lerlei mutualiteiten en maatschappelijke wer
ken; en, ten etnde hunnen iever aan to prik
kelen, verzocht hij die Heeren, voor het einde
\ac het jaar, aan hunnen Deken te doen ken
nen welke werken zij op hunne parochie
zouden ingericht hebben. Twee jaar later, in
eene kamerzitting, gaf een .afgevaardigde de
statistiek der nutualiteiten per provincie en
liij voegde er bij n Ik stel vast dat sedert 2
jaar de verschillende mutualiteiten meest
vooruitgang gedaan hebben in Oost-V laande
ren en ik 'uen onmachtig de oorzaak dezer
rassche en buitengewone uitbreiding te ont
dekken. s
Welnu, die oorzaak was het ordewoord
van den Bisschop gegeven en door de geeste
lijkheid getrouw nageleefd.
.Mgr Stillemans was een krachtdadige be
schermer van den christen Werkliedeiibond.
1 spaarde noch raad noch aanmoedigingen
a de bestuurders, schonk hun ecu geeste-
en raadgever, gat'zijne goedkeuring aan
hunne vakvereenigingen, ondersteunde hun
blad en hunne propaganda en nam niet zelden
hunne V";M cligiiig tcgertoVer ongeJST
bed i lün'gcü.
Mangel aan vak- en huishoudbennis is x
dikwijls de Cviwaak van gebrek en armoe*
in dc werkersfumiliën. Oin deze kwaal do<.
matig te keer te gaan, stichtte liij te Gent,
Nikolaae en elders verscheidene beroepssciu
lep in da hoop van hare leerlingen de be
kwaamste te maken onder hiinné vakgenoo-
ten, het puik der werklieden: terzelfdertijd
opende liij in twee groote volkswijken onzer
stad twee voorbeeldig ingerichte huishoud
scholen, met het inzicht bekwame, huishoud-
slers te vormen die, als ware voorzienigheid i
van het huisgezin, orde, reinheid, gespfiar-
zaamheid en bijgevolg ook geluk zouden doen
heerschen rond den hulselijken aard. Al deza
scholen zijn zeer bloeiend, worden druk be-
zocht ea werpen de heilzaamste vruchten af
voor de .werkende klas eu de kleine burgerij. 1
Talrijke buitenlieden onzer Vlaamsche l
gewesten zijn door den nood gedwongen
jaarlijks voor eenige maanden, bijzonderlijk
naar Frankrijk uit te wijken. Om het zeerj
deerniswaardig lot dezer on gelukkigen op;
te beuren, riep Mgr Stillemans een nieuw!
werk in liet leven, de Franscbmanisgalde of:
Het Werk der tijdelijke uitwijkelingen, dat
zich voorstelt, in stoffelijk opzicht, billijker- v
loonen en gebeurlijke schadevergoedingen f
te bekomen in zedelijke opzicht tot sparen
aan te moedigen en de dronkenschap te be-;
strijden in godsdienstig opzicht de bezoe
ken bij zieken en stervenden- op den vreem
de in te richten, én het beleggen van geeste
lijke vergaderingen en zendingen. Door dit
zoo nuttig werk is tevens van rnenigVlaamsch
dorp een dreigend gevaar van ongeloof, j
zedeloosheid en socialism afgeweerd.
En wat diende niet gezegd van zijne lief
dadigheid jegens-de enkelingen? Letterlijk
passen op Mgr Stillemans deze woorden van
den dichter "Hij had voor elk gezucht een
liart, en heul en troost voor elke emart - 1
maar de ouderlingen, weduwen, weezen, T
schamele armen en al de schipbreukeling
van het leven waren zijne bevoorrechten.
Voorwaar, zijne barmhartigheid kende geen©
andere palen dan de beperktheid zijner mid
delen.
In eene zijner Vastenhullen hoorden wij
zijne Hoogweerdigheid zéggen "Op Lri
einde van ons Bisschopschap en Op het o.mep- i
blik van voor God te verschijnen, wenscheu'
wij ons eens de getuigenis te mogen geven,
dat wij, getrouw aan d® pauselijke richtingen
en aan den geest van het Evangelie, liet um/o
bijgebracht hebben om het .lot van den
weïkman te verbeteren.j
Ja, diepbetreurde Kerkvoogd, uw wcnsch
is volbracht, die getuigenis moogt -gij U in
geweten geven; eri wij, tèrugblikkendeopuw
heerlijk verleden, wij brengen hulde aan uw.
wijs bestuur en iu dankbare herinnering zul
len wij het geheugen bewaren uwer welda-,
den en uwen lof verkondigen Gbllaadabunt
multi sapientiam ejusnon recedet mom or ia i
ejus... et laudem ejus enuntiabil ecclesia.
Maar wat baat na de dood liet oordeel der
menschen en hun uitbundigste lof Moge
dus ons oordeel bekrachtigd worden door
het oordeel van God voor wiens rechterstoel
onze beminde Bisschop zich thans bevind:.
Dit is onze innige lioop; dit is ons v..sIj - i
trouwen gesteund op de bèló'fte van den •- i
deiij kén Rechter zelf Zïilig zijn de Ui
bartigeu, want zij zullen barmhartig beid
verwerven.
O Heer, zie met genade neder op die uui-.,
zenden die, niet de giften zijner iiel'dadi- nsid
in de handen, gelijk eertijds de armen i.
liuis der milddadige Tabitha, u toeroep n: 1
u 't is hij die Ónzen honger gestild, o:u
dorst gelescht en onze naaktheid gekleed
lieeft.
Zie neder op d e talrijke werken dio liij ge
sticht heeft tot uwe glorie en tot opbeuring
dezer nederigen wier nood gij gekendehgv^
deeld hebt in het werkhuis van Nazareth.-
Aanhoor de gebeden der menigvuldi g o
priesters die hij gezalfd heeft in uwen naam,
iler geloovigen die hij onderwezén heeft e.i
geleid op den weg der zaligheid, der kin
deren aan wie Hij eene christene opvoe
ding bezorgd heeft, der werklieden die hij
aan verleiding en goddeloosheid ontrukt
heeft, en der talrijke bekeerlingen onder i
onze medebroeders uit den Congo, die, dunk
aan hem, u hebben leeren kennen en bemin
nen.
Upen hom de armen uwer barmhartigheid
en zeg: Welaan goede en getrouwe dienaar,
treed binnen in do vreugde uws Hoeren
Enge serve bone cl jhichs, intra in gaudUim
Domini tui. (Malth. XXV. 21.)
En wij, Beminde Broeders, doorheen do
beneveling onzer tranen zijn geluk ontwa
rende, vragen wij dut hij ons zegene om oil's
te versterken in rte getrouwheid aan zijn lee-
ringfen, dat hij steeds c n schutsengel blijve1
van ons bisdom, en dat hij taod Méde Vöor
ons duur baal' Vuderlam d t het welhaast,
onder den verkwikkenüAi gioed der Yreb .-
zonne, uit zijne puinen weder oprij ze tot heil
volle dagen. Amen.
