Bfiliffi GENTliUE 8E Lit 6EKBRE
Van Bdssstta
Be^aaisn MHBSGH on LMIO
Muisde Helstede Lüiiöaa
iluismsüiisissi en LanóMuwaiam
Msuiisls, LatüiteMlai en Beit
lm WCM to
ie geïateroeerde Beiges
Agaten veriüöp tbs ttMs
ül©©tF-©©la Lassd!
schoenen Meersch
Zaailanden en Bosch
Eene bladzijde uit
de geschiedenis.
WISS E4->CE N T
^2®2*ade&trMlfc S,
aofeuM, Aniu*ileit,
OU ?an de Iwete voorwaarden.
I '.vo van obi. 4*f0 Gemeente Krediet
:4,2Ö; Kasbons tram Oéeeaa 492 1/2, uit-
l~- rbaar in 1927.
T Mond uitbetaling van koepons.
Vreemd© aan dm»tn»Pfff&ten gtsHijs
in B-Tgisch geld. Hypotbeekkas van Ajit-
\vc rpen en GromHurodiet van België ZON
DER KOSTEN. Vernieuwing van alle
koepons blad.
Gediplomeerde Juffer geeft leasen van
SoKice en van Piano, Denderniondschei!
Steenweg, n. 100, Aalst. 1199
AANOEKOMCN
BESTE PETROL.
to bokomeu bij 1170
IE. Botermarkt, 3, Aalst
t'fSSQt eene uitgewekene
I voor do Siiui of den buiteo, kunnende alle
werk, klein loon, zich te wenden in de
Koolstraat, 74, Aalst.
PETROL Beste Amerikaauscho
Petrol, per vat en per liter, aan prijzen
builen allo eoimurroaiie, te verkrijgen bij
EdfiSlOmd HliithyOi Mcire. 1164
££opii wp»G£i$ te koopen alle soorten
van Houden. Zich to wenden bij Heet. VAN
CUTS F' St Camiel-sTraat, N° 16, Aalst,
(Zontstraatp). 1201
j Wilt gij uw aap
een goed© prij3 verkoopen. Geef uw
adres ten bureele dor Volksstem. 1206
LiGHT LICHT
Nog altijd te verkrijgen Essence alsook
Carbdbb de Calgum, in 't groot en in hel
klein, aan do best koop© prijzen. 1207
Lot goed Oo©s* Do Sswei,
op het adres Haoltert, Statie.
Aan de flopplanters
j Kr is SOLFER to bekomen bij M. A.
Cardon, te Moorsel, Statie. 1158
iNTsmmloose :n^aa,£at:c3<33asa.2pjsp:iJ
rssr^n Js^AJL^mrsr
Bijhuizen te Boom, Dsndarmonde, Geeraardsborgen, Lokeron,
Ninove en Sint Nicolaas
verkoop ZONDER KOSTEN van
Obligatiën 3 °f0 Buurtspoorwegen aaa 75.50
4 p. h. Congo 1996 aan-86.
4 p. h. Gemeente Krediet aan 94.25 net.
4*|-o Sosiété Générale deBeigique uitkeerb. na S jaar aan pari net.
4 0/„ Grond krediet van Beigiö - na 10 jaar aan pari net
4 "jo.Betgisehe Zee en Binnenvaart My. na 12'jaar aan 975 net
4-50.p. h. Financier® de Transports aan 477.50 net
4.50 p. h. Union Minière-du Haut-Katanga, uitkeerbaar in 1925
Aan-on verkoop van Belgische Schuld, Schatkletbons, Annultó»,
Stadstaten enz., aan de beste voorwaarden.
Een tabel aanwijzende de laatste knersen, gemaakt in de meest verhan
delde waarden, is altijd aangeplakt in de zaai der baulr.
Terstond betaling, aan de voordeeligste wisselkoersen der vreemdo koe-
pons.
De Bclgisebe-koepens zijn betaalbaar ZONDEK KOSTEN of mot fr. 0.50
per foomkercfl volgens de soort dar koepons.
VerEiGi'sïïÊj vara Esrass^SsaSForis. Inrichtingen ten hoogste gowaar-
borgd togen alle gevaren. Wederlegging; van geld, titols en waarden, allo
bankoperatiën.
OPENBARE VERKOOPING
van
Aalst-H93j]boeSt:
De Notaris Oscar TJBBAUT, te Aalst, zal
met gewin van j .ilmslag en gelagen in het
1 openbaar verkoopen
1. Een perceel Meersch en Laad zeer wel
gctcgan en geschikt voor bouwgrond,gehucht
MijUioek, aan de Binnenstraat, gekadastreerd
wyk D, nummers t"0 2 on603,motceue groette,
van 34 area .SO c mtiaren, palende ion ooste
aan hot Weldadiglmideburool van Aalst, ten
.xaidc meteeno breedte van 22 motera 20 cent.
aan de Binno: straat, ten west© on ten n oor de
aan den hoer Jan-Louis .lacobs-Uiets en kin
deren. Verdeeld in oost- en west hel ft.
Gebruiker don heer Jozef Lodegon.
Oosthelft ingesteld fr. 600
Wo3thelft ingesteld fr. C0U
2. Een porcoul Meersch en Landweg, gele
gen gehucht MSjlbeek, up hot Spitsveld,nabij
/de Beekstraat, gekadastreerd wijk F, num-
I mors f.iK en 85c, mot cono grootte van 35 aren
t 40 centiaren, palende ten ooste aan don heer
i Charles De Hmclt-Luyckx, ten zuido aan do
j hoeren Jan Van L&ngenkove, Gustaaf Do
Boeck-Caudrou on Romy Van Lienle-De
Bock, ten westë aan do Burgerlijke Gods
hui. n van Aalst cn ten noordo aan don iieer
jDomiun Pcirreboom. Boornprijs fr. 330
Gebruiker den heer FransVan Langen Iioyo
Ingesteld fr. 13ü0
I ZITDAGEN
Instel Woensdag 26 September! 1Q17
Verblijf Woenedng lü October
,-ten 3 uro uanuddag, ter liorhcrg A la. Piece
Impériale bij drn imor Frans Van Mossc-
velde, te Aalst, Keizerlijk© Plaats.
N. B. Do koopers zijn verzocht ter verkoo-,
ping mede to breogvn hun trouwboekje of
extrakiuit hunnen geboorteakten dageno
die kunnen genieten dor vermiuttansig ran
roc'iton, (landbouw wot) hunne contribuüehil-
jettcu.
OPENBARE VERKOOPING
van ©enen
te Denderbelle
De Notaris MOYERSOEN, te Lede, zal
ten verzoeke van wie het behoort, open
lijk verkoopen:
Eenen sohoonon Meersch, gelegen te
Denderbelle, beltend ten kadaster sectie
A, nummer 99, met eene grootte van 1
hectaar 50 centiaren, palev.-de west dame
weduwe Van Langenhove-Bogaerts, noord
de Broekairaat en daarover M. B. Borms
te Deudormondo, oost de Broekstraat en
daarover het Kerkgoed van Denderbelle.
Gebruiker Ch. Smekens. leDenderbelle
Dit jieroeel zal onder voorbehoud van
samenvoeging worden opgeroepen in twee
doelen: Ooathelft en West helft.
ENKELE ZITDAG:
Woensdag 17 October 1917,
om 3 ure namiddag, ter herberg van den
heer Leon Muylaert, to Herdersem, Dorp
Er zal geen tweedon zitdag plaats hebben
Vriendelijk verzoek aan de koopers ter
vorkooping mede te brengen hun trouw
boekskon of uittreksel van geboorteakt
en deze die kunnen genieion van vermin
dering van rechten al hunne contributie-
biljetten
OPENBARE VERKOOPING
van
A-WDHirj
is Moorse! en Herdersem
Do Notaris MOYERSOEN, te Lede, zal
ten verzoeke van wie het behoort, openbaar-
lijk vorkoopen:
1. Een perceel Land, gelegen te Moorsel,
wijk Hol, bekend bij kadaster sectie E, n. 304
moteeno grootte 33 a. 50 c. en groot volgens
meting 28 a. 88 c. Gebruikt door Jozef on
Clement Van den Steen.
Deze partij zal onder voorbehoud van sa
menvoeging worden opgeroepen in noord-en
zuidhelft.
2. Een perceel Land, gelegen te Moorsel,
wijk Hoelcsken, bekend bij kadaster sectie E,
n. 401, met eene grootte van 25 a. 80 c. groot
volgens meting-26a. 63 c. Gebruikt door
Jozef Van den Steen.
3. Een perceel Land, gelegen te Moorsel,
wijk Hoeksken, bekend bij kadaster sectie E
n. 405f, met eene grootte van 9 aren, groot
volgens meting 8 a. lü c. Gebruikt door
Frans Van Lysobeth.
4. Een perceel-Land, gelagen te Herdersem
wyk Mrnficigem, bekend ten kadaster sectic
B, n. 485, met oenegrootte van 17 aren 10 c.
grootvoigens.mefcnig 17 a. 13 c. Gebruikt
door TheolLel Van Nuffel. Boompr. fr. 950
5. Een perceel Land, gelegen .te Herdersem
wijk Te&flclgeiu, bekend bij kadaster,sectio.
B, n. 486s, mcteena.grootto van-23 aren S0 c.
groot velgens meting 23 a. 9S e. Gebraakt
door Theotiol Van NuffelBoamprijs lr. 80?
EENTGE ZITDAG
Maandag 15 October 1917
om 2 ure namiddag, ter hyrfcerg bewoond
door den heer Frans Van Lysobeth, te Moor
sel, Houten Kruis.
N. B. De koopers zijn verplicht ter vor
kooping mode te brengen hun trouwboekje
of eon uittreksel uit hunnen geboorteakt en
degene d-ie kunnen genieten van de vermin
dering dor rechten (landbouwwot), hunne
con tri touiiebil jatten.
ZITDAGEN
Instel Dinsdag 2 iqi~
Verblijf Dinsdag 9 Oolob0r 191
telkens om 2 uren-namiddag, ter herberg In
den Schrijver gehouden door den heer
Edgard Noöl, te Erpo, Dorp.
L)e koopers zijn verplicht zich te voorzien
van trouwbo. i. of uittreksel uit hunne ge
boorteakte en bolsstmgsbrieven.
OPENBARE VERKOOPING
van eoiten
"t© 2E3E©3^caL©rJES©ja3L
De Notaris MüYERSuEN, toLedo, zal,ten
veraooko van wie het behoort, openbaarlijk
verkoopen:
1. Eenen beplanten Meersch, gelegen te
Herdersem, Kluys, bekend ten kadaster sec
tio A, nummers 638 en Ö8S. met eene grootte
van 36 aren 40 centiaren. Ouverp^acht.
2. Een perceel Lai.d, gelegen te Herdersem
Kluys, bekend ten kadaster soctie A, num
mers 62u on 021, mot eene grootto van 47 aren
10 centiaren.
In gebruik bij dame W°. Van den Branden.
Dit perceel zal onder voorbehoud van sa
menvoeging worden opgeroepen in 2 deelon.
3. Een perceel Land, gelegen to Herd«r«om
Kluys, bekend ton kadaster sectie A, num
mers 622b en 623, met eono grootte van 37 a.
10 c. In gebruik hij dame \V° D. Ledcgon.
EKNIGE ZITDAG
Woensdag 17 October 1917,
ora 3 ure namiddag, ter herberg van den heer
Loon Muylaert, to Herdersom, Dorp.
Er zal goon tweede zitdag plaats hebben.
Vriendelijk verzoek aan de koopers ter ver-
kooping medo te brengen, hun trouwboekje
of uiltreksel hunner geboorteakte en al hunne
contributiebiljetten.
OPENBARK VERKOOPING
vun eeno
rsrj£33 ERI^El
De Notaris MEERT, te Erpe, zal, namens
wien het behoort, met gewin van palmslag
en gelagen inliet openbaar verkoopen:
Gemeente Erpo
1. Eene behuisde Hofstede, gestaan en ge
legen aan het Dorp, gekadastreerd sectie C,
nummers 637, 638, 639,1)40, moteeno grootte
van 38 aren 80 centiaren, palende noord den
heer Hector Van Londerzele, oost de heeren
Jcan De Boeck en Gustaaf De Kegel, zuid hot
Vondolstraatjc, west de litek. Bewoond door
do Wc August Van den Brcmpt-Rocls.
2. Een perceel Land, gelegen op Lange-
veld, aau do Kalseide naar Eronuogum, geka
dastreerd sectie D, nummer 690, met eene
grootte van 82 aren 9U centiaren, palende
noord jufvrouw Mason, oost jufvrouw T'Kint
zuid de kinderen van don heer Germaan De
Vos, west de Kalseide naar Erondogem.
Gebruiker M. Gustaaf Van Keymouien.
Deze koop is volgens meting groot 84 aren
13 centiaren en vcrdeold in 3 loten te weten:
Let I. 28 aren 11 centiaren Land ten
noorde, met eene breedte van 25 m. 90 centi
meters aan do straat en 23 m. 74 c. van achter
Lot II. 28 aren 03 centiaren to midden,
met eene breedte van 25 m. 90 centimeters
asm de-straat en 23 m. 88 c. van achter.
Lot III. 27 aren99 centiaren ten zuide,
met eene breedte van. 26 m. aan do straat en
.24txn. 30 centimeters van achter.
OPENBARE VERKOOPING
van goede
TE LEDE
Do Notaris MEERT, te Erpe, zal ton aan
zoek© van wie hot behoort, met gewin van
palmslagen gelagen openbaar!ijk verkoopen
Gemeente Lede
1. Eono goodc partij'Land, golegen op den
Kleinvnkautor, gekadastreerd sectie B, num
mer 170, met eone grootte van 24 a60 c.
Gebruikt door den heer Emiel De Winne,
mits 60 fr. 's jaars.
2. Een perceel Hofland, gelogen to Lede,
Broemeahul, gekadastreerd sectie B, num
mer 107a, met eens grootte van ll.areu.
Gebruikt door don hoer Louis Timmermans
mits 25 fr. 's jaars.
3. Ecu goed perceel Land, gelegen op Ne-
romyeld, gekadastreerd sectie C, nummers
421422, 423, met eeno grootte van 22 a. 30-c.
Gebruikt door Dame weduwe Emiel Siau,
mits 60 fr. 's jaars.
4. Eon goed perceel Land, gelegen op Ne-
romvel'd, gekadastreerd sectie C, nummers
415bis, 416, 416bis, groot 20 aren 60 centiaren
Gebruikt door Dame weduwe Emiel Siau,
mits 50 fr. 's jaars.
5. Eon porceel Land, gelegen op Speekaert
ter wijk Grootenkauter, gekadastreerd sectio
C, nummer 608a, groot aren 30 centiaren.
Gobruikt door den heor Jooris De Sutter,
mits 10 fr. 's jaars.
G. Een perceeltje Bosch, gelegen op don
Pachtendriesch, gekadastreerd sectie F. n.
367, groot 6 aren 90 centiaren.Onverhuurd
ZITDAGEN
Instel Maandag 24 September) 101T
Vorbiijf Maandag 8 October j1'11
telkens om 3 ure namiddag, ter herberg Het
Schoolhuis bdwoond door den heer Louis
Timmermans, te Lede, Droef.
De.koupers zijn vriendelijk verzocht hun
trouwboekje of uittreksel van geboorteakt
en hun contributiebiljobten mede te brengen.
Door sterfgeval
OPENBARE VERKOOPING
van
to IfttPEj Ë2©r*p
De Notaris MEERT, to Erpe, zal, op
Maandag 15 October 1917,
om 8 ure voormiddag, ten sterfhuize en
hove van do echtgenoten Leo Van Gautor
en Therosia De Cuyper, te Impe. Dorp,
oponbaarlijk verkoopen:
Huismeubols, zooals: stoof met toebe-
hoorten, kieer- en andore kassen, han
gende horlogie, stoelen, bedstoelen, ma
trassen, sargiën en ander slaapgerief;
Mans- en Vrouwenkleederen, ijzer- en
gleierwork, heiligheolden onder booaal,
printen, jatten, teiloren, messen en meer
andore voorwerpen.
Landbouwalam, zooals: wanmolen,kor-
tovvagen, raapraolen, braken, schuppen,
zeissons en meer andore voorwerpen.
De verkoopiDg zal geschieden op ge
wone voorwaarden en met gereode gelden
Door sterfgeval.
OPENBARE VERKOOPING van schoone
te Erontiegem, Odrp
De Notaris MEERT, to Erpo, zal, namens
de erlgenainen van Mevrouw Prudenco Van
Belle, weduwe Lopus, te Erondegem, Dorp,
ten hare sterfhuize, openbaarlijk verkoopen,
Dinsdag 9 October 1917, om S u. voonn.
Huismeubels, zooals: Kassen, ronde tafels,
couHssotafels in acajou en kerseiarenhout,
2 eikeu(antieke)kassen,(antieke) horiogiekas
2 eiken kleerkaesen,40 schoone stoelen,tafels
ledekanten in notelaren- en kerseiarenhout
met volledig gerief, lavabos, nachttafels, 2
zetels, barometer, printen, foyer, kachels,
stoven met toebehoorten, schouwgarnituren,
volledige tafel- en koflieserviozen, vogelmui
ten, hofbanken, kristalen cn andere cham
pagne-, wijn-, bier- en likeurglazen, sargiën,
lijnwaad, meer andere voorwerpen en allerlei
keukeugerief. Eene Geit.
Landbouwalam, zooals: kortewagen.schup-
pen, braken, rieken, mesthaken, slijpsteen,
houweel, ladder, enz. Verders eene hoeveel»
beid hooi en strooi, brandhout, betteraven.
Gewone voorwaarden. Gereede betaling.
XXUI- JAAR N' 225
ttrójtg&g 5 OcWHw «fTT
A centiemen het nummer
Dmkker-Uitgevor J. Van NcFFHSi-Ds Gbndt
Bureeian Kbrkstiuat, 9 bn 22, AaïjST
De prachtige zegepraal dor Vereenigde
Staten op hunne bevolking ia te danken
aan do opvoedingswijze der jonge ge-
slachten die er in alle scholen, in alle
ldasseu en ten gotalle van meer dan 3
millioen kinderen, eon onderwijs ontvan
gen over de nadoelen der alkoholische
dranken en met meer dan 42000 ender
wij zers geheel op de hoogte van dit
onderwijs. Zelfs wordt dit uitgebreid lot
de middelbare en hoogere scholen.
Indien roeds de hooggeleerden voor
Christus geboorte do werking kenden der
alkoholische dranken op don geest der
volwassenen, der jongelingen, der tegen
woordige en toekomende kindereu, men
ontmoet ze ook herhaalde malen in het
Oud en het Nieuw Testament men loost
er duidelijk over do noodlottig© gevolgen
vau deze dranken, dat do drinkers zullen
gestraft wordei. in hun nakomelingschap
tot in do 3© en 4egraad.
Leert do geschiedenis wat hot opmer
kingsvermogen bij onze voorouders heeft
voortgebracht, hedendaags, sedert 30 a
40 jaren, bekent men wetenschappelijk
de waurdö dezer opmerkingen. Alle
echte opvoeders, zel/s degenen die de
drankonthouding niet toegenegen zijn,
bekennen openlijk dat de kinderen en de
jongelingen, ten einde de ontwikkeling
van hun geest niet te bcuadeelen van
alle bedwelmende dranken moeten ver
wij der d blijven. De geschiedenis van af
de oudste tijden tot nu toe geeft dus alle
recht aan de wijze hehoordera der Ver.
Stalen over de opvoeding dor bevolking.
Do verbodwet heeft nog andore geluk
kige gevolgen. Hot getal zieken, krank
zinnigen, bedelaars en landloopers neemt
af, zelfs do misdadigers iu do verhouding,
van 40 60 per honderd. Als oén voorbeeld
malden wij dat in de stad Atlanta (met
155,000 inwoners) do bolastingon m«t
6 millioen frank vermindert zijn en dat
men 200.000 frank min uitgeeft voor het
onderhoud der politie on dit op een jaar
tijdverloop het getal gevangenen daalde
van 1653 tot 768.
Dergelijke uitslag werd verkregen in
brouwerijen en stokerijen
In 1914 brouwde men 78,004,000 hokt.
bier, in 1915 slechts 70,501,000; in 1913
.stookte mon 7,557,000 bekt. brandewijn,
in 1915 slechts 5,345,000; dit is in een
jaar een vermindering van 7,503,312 kt.
bier en 1.006,053 hoktol. brandewijn.
De alkoholkapitalieten hebben er dus
min invloed als in Engeland, Frankrijk,
Duilschland en België. De Vor. Staten
willen dus duidelijk du vergiftigende
dranken uitdrijven; zij willen deze om
wenteling voorde welvaart van het volk.
Men moet nochtans bekennen dat de
alkoiiolstrijd ernstig toeneemt iu Zweden,
Noorwegon, Engeland, Schotland, Fin
land en Duitscliland.
Mocht België ook goede legers van
alkobolbestrijders tot stand brengen,
mocht zii liet voorbeeld van voornoemde
landen volgenjmocht deze hoop ontwaken
tot verbetering van het ras, lot de groote
welvaart van allen, mannen, vrouwen en
kindereu. Dat onze landgenoolen hunne
oogen openen over hot verschil van li
chamelijke en geestdsvooruitgang bij de
onthouders en de nietouthouders in de
Veroenigde Staten. Een enkel voorbeeld
zoude ze verrassen, verblijden, misschien
bekeeren In de provinciën m?R de ver
bodwet is de bevolking op alle wijzen
gelukkiger. In do Spaarkas van Maine
hoeft mon 395,576,000 fr. gestort, terwijl
du nog niet onderdo verbodwet gekomen©
provinciën Illinois en Ohio, met 6 maal
meur inwoners dan in Maine, 10 maal
min geld naar da spaarkas dragon Io
Maine zijn 49 p. h. der familievaders
eigenaars van hunne woning, terwijl deze
verhouding voor do Staat New York
slechts tot 17 p. h. loopt 1
Veel meer zoudon wij kunnen zeggen.
Zullen ont» beheerders nadenken over
voornoemde toestanden eu voor ouze
duurbare landgenoolen hetzelfde lot voor
bereiden J.
Weldra zal hst drij jaar geleden zijn,
dat gedeelten van bot. Belgische legor, bij
den val van Antwerpen van 't Belgisch
grondgebied afgodrongen, in Nederland
werden geinttruoprd on, na een kort
verblijf in Amersfoort, in kampen werden
ondergebracht.
Drie jaren
H»flft mon or wel eenig begrip van
wat hot beteokont om drie jaren lang op
vreemdon bodem, ver van eigen huis,
gedwongen zijn te levon in houten ba
rakkou binnen een kamp. waar alle dagen
op elkander lijken, torwijl de ellendo van
don oorlog steeds grooter wordt, broe
ders, vrienden en verwanten sneuvelen
en do dierbaarste betrekkingen, in Bolgio
achtergelaten, allo verschrikkingen on
dergaan van een door militair on vreomd
goweld bezet land. dat stilaan verhongert?
Beseft men wfil, hoeveel zedelijke
kraolit cr noodig is om ook in het host
ingerichte kamp bozig en blijmoedig to
blijven Zoo licht komt men er toe, zich
te laten wiegen op de eendore deining van
alle dagen in het kamp, waar alles ge
regeld is en het eten op vaste tijden
wordt voortgezet. Het is zoo gemakkelijk
op do krib te gaan liggen on zioli te ont
trekken aan den pliolit jegens zich zelf
en de gomeonsohap om d« handen uit de
mouwen te «teken.
Ondanks dezeu eindeloos schijnenden
interneoringstijd is hot moreel der meeste
Belgen echter niet gezakt zij hebben
zich koppig ingezet togen do doodeude
verveling, werk gezocht, in of buiten de
kampen, en velen zelfs zuilen, als de
vrede mocht komen, rijker in konnis naar
Belgie lorugkeeren, dan zij kwamen. De
wijze, waarop de Belgische jongens zich
door dezo jaren bobben heengeslagen is
een bewijs voer hun gezondo volkskracht.
Naast dien lcrachtigen innerlijken weer
stand, zij do onbekrompen wijze geprezen
waarop de Nederlandsclio regeering hen
in staal stelde hun geestelijke en lichame
lijke ontwikkeling voort te zetten.
Het feit alleen dat hot kampleven wel
dra drie volle jaren zal hebben geduurd,
was ons aanleiding genoeg eens na te
gaan hoe liet kamplovon in beide groote
kampen zich hooft ontwikkeld. Een be
zoek aan do kampen van Hardowijk en
Zeist, onderscheidenlijk op 12 en 15den
September, sleldo ons in staat den alge-
meunen indruk te krijgen van de toestan
den alduar, die nogal sterk verschillen.
Ze leken ons in het kamp hij Zeist minder
gunstig daarentegen in Harderwijk, in
acht genorneu onze eigen moeilijkheden
op economisch gebied, zeer goed. Begin
nen we rnet Harderwijk
Hot ksmp te Harderwijk
Evan voorhij het slation, tegonever de
nieuwe kazorne, wijst een bordje uaar hit
kamp. Eon twintig minuten vettder is het
t©logen, vlak bij het vnondeBjic Belgisch
dorpje van houten huisjes, waar geziunen
van gein terneerden wenen, Leopoldsdorp.
Behalve bij de ingangen van het kamp
zijn geeno schildwachten te zien. Bij den
hoofdingang melden we ens bij do wacht,
die ons geleidt naar de ruim© barak van
den Commandant. En dadelijk troft de
bloemenweelde alom, en vooral roud liet
verblijf vau don commandant.Op do barre
heide is daar een parkje aangelegd met
sappig gras, frisacho heesters en kleine
boompjes, zoodat liet wel een houten
buitenverblijf gelijkt, zooals men zo in do
bosschen wel eens ziet'. En dat do barak
van den commandant en zijn staf binnen
de overigens heel weinige zichtbare
prikkeldraadomheining is gelegen, geeft
iets vertrouwelijks en huisolqks aan het
kamp.
Zonder eenigo moeite van militaire
bureaucratie merken we hier niets zijn
wo weldra door een officier do ruim©,
vriendelijke werkkamer van don comman
dant, den generaal hiajoor jhr. Do Lan-
noy, binnengeleid.
Of we hot kamp mogen zien ?- Maar
natuurlijk, dat mag ibc'ereen. En, voegt
de commandant er aan toe, praat u gerust
met demanschen, vraagt u ze naar alles.
U zult er echter weinig aan hebben, het
kamp zonder geleide to zien. Daarom zal
ik u een officier meegevon;
Nog een paar minuten praten we over
het kamp. De heer Do Lannoy, die, naar
uit al zijn woorden on daden blijkt,
hart hoeft voor zijn mensohen, prijst het
moreol dor geïnterneerden, betreurt, hoo
in sommige gevallen de slechte berichten
uit België de jongeus kunnen ontmoedi
gen en wijst met voldoening op hot feit,
dat cr zoo weinig straffen behoeven te
worden uitgedeeld.
Alleen, zegt de heer De Lannoy, ik
ben streng tegenover degenen, die hier
de samenleving bederven. Zoo heb ik er
een moeten afzonderen, die er wel dertig
marraines op na hield en in de afgo-
smookte liefdegaven handel dreef; en een
ander, die, naar uit zijn correspondentie
bleek, bedrieglijke handelsondernemingen
op touw trachtte te zetten.
Een officier kwam binnen, en, na het
afscheid van den commandant, begon hij
met ons den tocht door het kamp.
Wij zullen niet al te veel in bijzonder
heden kunnen afdalen, ook al omdat de
plaatsruimte dut niet toelaat. Ovur het
kamp zou een boek te schrijven zijn; het
gaat hier echter om de voornaamste
punten.
Do tegenwoordige kampbevolking, een
kleine 7000 man groot, huist in groote
houten barakken, die op lange rijen in
het kamp staan on heole straten vormen.
De barakken, ovenals de dienstgebouwen
zijn door keurig onderhouden tuintjes vol
bloemen omgeven, waar er rasarruimto
is. Een Décauville spoortje zorgt voor
het vervoor van voorraden. Hot kamp
bezit een rioleering; het vuile waterwordt
door een motor opgepompt en door buizen
over een vloeiwpide gestort, een halve
mijl buiten het kamp. Die vloei weide
wordt voor en door het kamp in cultuur
gebracht. Alle vuilnis gaat naar een belt;
aanvankelijk word ze verkocht, maar nu
wordt alles gesorteerd, torwijl hot must
voor de bloemen en groentetuintjes wordt
gebruikt.
Behalve de woonbarakken zijn er do
gebouwen voor de workachool, de keu
kens, do kerk, do cinema de cantiue,
den schouwburg, het cafó, d© gymnastiek,
ooz. Een lieele slad dus, waar tuen terdege
den weg- moet weten. De verlichting is
elcctrisch.
En dan de nieuwste glorio van het
kamp de wielerbaan, de piste 400
motors lang on dus de grootste van heel
Nederland, aangelegd doorgeïnterneerdon
mot zand en loem en veel geduld, onder
de leiding van eon, dio landmeter is in
vredestijd. De tribune ontbreekt niet, en
do commandant hooft de haan feestelijk
geopend.
De verwarming is in deze jaren, dat
wij zolf koUngebrek bobben en ook veel
Neciorlandschu soldaten kou moeten! ij den,
ee:i hooi lasli?; vraagstuk. Men kon daij
ook, in don afgoloopen winter, niet meer
doen, dan ©enigs barakken, (oantine,
bioscoop, schouwburg) verwarmen. Dat
het daann al Imol gauw benauwd wordt,
door do aanwezigheid van zoovelen, is
gemakkelijk te verstaan. Echter heeft do
commandant toegestaan, dat de manfleu
in hun eigen barakkon op eigen gelegen
heid kaoheltjos mochten stoken, met door
hen saamgeraapt hout of andere brand
stof, mits de kacheltjes door do genie
worden opgesteld. Tengevolge van ueu
kolennood is ook het licht schaai'sch.
Daarom hebben vernaftelingen van de
werkschoot ai eens als proef een wind-
molontje op het dak gezet, om electrici»
teit op te wekken. De proef is echter nog
niet geslaagd.
Oorspronkelijk sliepen de geïnterneer
den op den grond, hetgeen nadeelig was
voor hun gezondheid. Daarna mochten ze
zioh ledikanten timmeren, zoodat ieder
nu op voldoende hoogte van don grond
slaapt. Tevens is hun toegestaan, zelf de
noodige tochtschermen te maken.
En als iu alle diensten on bureelen,
werken ook in de keuken en de bakkerij
alleen geïnterneerden. Al diegenen
er sijn er hoel wat hij elkaar vinden
op die wijze in het kamp bezigheid en
loon. Do keuken maakt, evenals de bak
kerij, een voortreflëlijken indruk; liet is
er bijzonder neljos on de spijzen worden
uiet zorg bereid. Over do kwaliteit van
het clou wordt dan ook foitelijk niet ge
klaagd, Het ia alleen jammer, dat de
Belgen niet houden van twee gerechten,
die ze nu, ook al wegens den levonsmid-
dolennood, veel krijgen bruine boonen
en rijst (en rijstsoep).
Het belangwekkendste om te zien is
wel de werkschool met de werklokalen.
Hier wordt in Vlaamsch en Fransch
uitstekend vakonderwijs gegeven, dat
door een kleine 2000 leerlingen wordt
gevolgd. Smeden, timmerlieden, verwers
decorateurs, metaalbewerkers, enz. kun-
non hier worden gevormd. Behalve dat,
worden nog verschillende cursussen ge-
govon, ook iu talon, en kau men lager
onderwijs, landbouw en handelsonder
wijs genieten. De leeraren ook geïn
terneerden wijden zioh met groote
