iet duur leven. Het proces Borms UT Een verklikker voor '1 gerecht i f.i September Bureelen: Kerkstraat, 9 en 22, Aalst. Telephoon 114 X> -A. Gr B L. A D - CENTIEMEN Drukkeruitgever: J. Van Nu^el-De Geni>t alst JEAN CANADA Voor onze invalïeden 5H XXV JAARQANG NOMMER S05 Vrjdag 5 Voor do publiciteit bulten het Arrondissement Aalst, zich te wenden lot het Agentschap Havas, 8, Martelaarplein, te Brussel8, Place de la Bourae, Parijsen lOo, Cheapside, Londen. 't Is overal duur leven, hier zooals elders, m elders zoowel als hier.Iedereen ondervindt let en overal is men op zoek naar maatrege len om daaraan te verhelpen, doch 't gaat 118 fciel gemakkelijk. Dezer dagen was daarover eene interpella- lie in de Fransdie Kamer. De minister, M. Clementel.in zijn antwoord inderzocht de kwestie ten gronde en deed tal fan zeer nuttige opmerkingen en vaststel ingen. Dat de crisis slechts tijdelijk is, is zeker, Joch heel de zaak is hier, hoe lang het leven logzoo duur zal blijven. M. Clementel oordeelde dat het duur leven lrie hoofdoorzaken heeft en dat eens die oor aken uit den weg geruimd, het leven wel liet ineens, doch trapsgewijze goedkooper zal Korden, daar alles aaneen hangt. Die drie oorzaken zijn 1* De hooge prijzen der kolen, in Frank rijk hooger dan elders, tengevolge van het lerniclen der koolmijnen van het Fransche Koorden De duurte van den vrachtprijs, vooral per schip, ook hooger voor Frankrijk dan fooi' Engeland, omdat Frankrijk minder han delsschepen heeft. 3° De nadeelige voorwaarden van den wis sel, voortspruitende uit het feit dat Frankrijk [e'weinig uit te voeren heeft. De minister vervolgde dan Wat den prijs der kolen betreft, deze tullen wel duurder blijven dan voor den oorlog, maar de gebeurtenissen laten voor den dat men weldra tot een gelijken prijs zal tomen voor de kdlen in geheel Europa. Wat de vervoermiddelen op zee betreft men mag voorzien dat ze binnen kort talrij- ter zullen worden dank aan de volgende actoren Binnen eenige weken zal het overbrengen Ier Amerikaansche troepen naar hun Vader- ind geëindigd zijn, wat twee miljoen ton cheepsruimte ter beschikking van den ban- ten-pel zal stellen. In Amerika worden nu 5 tot 600,000 ton cheepsruimte per maand bijgebouwd, dat is miljoen ton per jaar, zonder de scheeps- uimte die in Europa bijgebouwd wordt. De Fransche minister van vervoer heeft ufl-kene bestelling gedaan van ongeveer één rail- )or<- oen ton scheepsruimte aan Fransche scheeps verven, voor welke de prijs van kolen en ►laatijzer gewaarborgd zijn gelijk aan deze welke de Ëngelsche scheepsbouwers betalen, too zal de prijs j)er ton gelijk zijn aan den Ingelschen prijs en zullen onze reeders den irachtprijs op denzelfden voet kunnen stellen ds de Engelschen. De vrachtprijs zal echter eerder afslaan 1st ug- lunfli alle her, va* >476 Lst gon: inaJJ 230 or«t* looi. lietlj pen het gedurig stijgen te beletten en hem te doen terugdalen naar den normalen koers. Onze Amerikaansche vrienden houdeil zich ieverig bezig met deze kwestie de Ëngelsche groote nijveraars zeggen insgelijks ons te willen ter hulp komen, evenals de Ameri kaansche. We mogen dus verwachten dai de eetwa ren en andere levensbenoodigheden, gelèide- lijk zullen afslaan. De redeneering van den heer Minister Clementel is gemakkelijk verstaanbaar en berust op goede gronden. De faktor welke het eerst zijn invloed zal doen gevoelen is het aangroeien der ton- nemaat, 't is te zeggen van het aantal zee schepen. er3, dan onze nieuwe 6chepén zullen voltrokken zijn, daar nieuwe schepen eerder zullen te water gelaten worden in Amerika, Engeland, apan en elders. Daarbij 500,000 ton scheepsruimte welke Frankrijk per akkoord van Engeland verkre gen heeft, ziju nu ie zijner beschikking ge- lield. We moeten de grootste poging mogelijk doen om aan ons land eene volledige onafhan kelijkheid te verzekeren in zake van koop waardij vlooi. De oorlog heeft bewezen dat het hoogst schadelijk is van iemand af te hangen voor het vervoer per zee, al is het zelfs van dei» lesten vriend. Wat den wissel betreft, men mag verho- Vervolg van Patira en De schat der Abdij door Raoux. De Navbrt (168* vervolq.) «Mijn© 'dochter,» zei de Jean Canada lot haar. «ik verlaat u om een© plicht te vervullen en vertrouw u aan oprechte rriendèn toe». «Indien mij een ongeluk overkomt blijf dan bij hen. Uw vader en moeder zijn gedood, gij hebt geen tndere familie meer dan de groote fa milie der Canadeezen en der Franschen» «Nonpareille begrijpt u,» antwoordde het kind met hare welluidende stem, «zij heeft Patira voor haar broeder aan genomen.» Daarop wierp zij zich in 'de armen van Jean Canada en barstte in weer wil van het geweld dat zij zich aandeed in tranen uit. Gedurende een oogenblik bleef zij snikkend den hals van den gene hangen, die haar eenmaal van den dood had gered, deze plotselinge gevoe ligheid was d'es te meer een bewijs van hare kinderlijke gehechtheid aan Jean Canadia, daar de Roodhuiden van natu re een groot vermogen hebben om hun- smart zoowel zedelijke als lichame lijke smart te verbergen. Ook knelde Jean Canada haar aan zijn hart met ee ne teederheid, die door die treurigheid Wan het aanstaandè langdurig vertrek maar al te wel gerechtvaardigd werd Eindelijk moest men scheiden- .>ean Canada ging in gezelschap van Halgan en Tanguy naar de binnenplaats. Ge lijk den eersten keer trok Patira de ijzeren grendels weg, opende de sloten •tiet de deur open en de twee gezellen HET PROCES QUIEN Na nog eenige getuigen gehoord te hebben, gaf de griffier van den Parijzer krijgsraad 'ezing van het volgend telegram, door den voorzitter van den krij/sraad ontvangen in betrek met de zaak Neels de Rode en getee- kend door M. Hollevoet, prokureur des Ko- nings te Brussel Antwoord op de vraag om inlichtingen nopens Maurice Neels, gezetd Neels de Rode die in den nacht van 6 tot 7 Januari 1916 door twee revolverschoten gedood werd te Schaarbeek. Mijn parket begon het onderzoek, toen de Duitsche overheid de rechtspleging in handen nam, zeggende dat Neels tot het Duitsche leger behoorde. Na eenige dagen werd Louis jBril aangehouden. Hij bekenue Neels de Rode gedood te hebben en werd door den kop geschoten. Mijn parket is er in gelukt de photos der stukken op Neels gevonden, te bewaren. Daaruit is gebleken, dat Neels in dienst was van Vargan. Het onderzoek wegens ver raad, geopend tegen vader en moeder Neels en tegen den sekretaris Raoul Gollé, alle drie aangehouden, heeft bewezen, dat Maurice Neels aan Pinkhof! de inrichtingen voor het overbrengen van dienstwilligen heeft verra den. Niets bewijst, dat hij de inrichtingen van Miss Cavell verraden heeft. Volgens Collé zouden de Duitscbers in lichtingen over Miss Cavell bekomen hebben door een bediende, beantwoordende aan het volgende signalement een vijftigtal jaren oud, zeer groote gestalte, mager, kleine, kort gesneden knevel, sprekend met parijzer tong val, veel cigaretten rookend. Ik zend u de photos der stukken en do- kumenten dezer zaak. De prokureur des Konings, (Get.) HOLLEVOET. Luitenant Wagner, gouvernementskommis- saris staat dan recht en doet aan het Hof opmerken, dat het noodig is de aankomst dezer stukken af te wachten om de debatten voort te zetten. Hij voegt er bij, dat hij zijn rekwisitorium niet kan beginnen, zonder kennis genomen te hebben van die dokumenten. De verdediging is het met het openbaar ministerie daarover eens. De zitting wordt diensvolgens gehevenIn het publiek wordt opgemerkt, dat het signa lement in het telegram gegeven, juist met dat van Quien overeenstemt en de verdediger van Quien verklaart, dat Quien zelf zijne verwon dering heeft uitgedrukt, dat hij te Brussel aangehouden werd door een Duitsche policie- man, die op hem geleek als twee druppels water op elkander. De kristene onderwijzers bij minister Harmignies Na de algemeene onderwijzersvergadering van Zondag weiden de bureeleri van het Kristen Onderwijzersbond door minister Har mignies ontvangen, aan wien zij breedvoerig hunne verlangens en hunnen toestand hebben doen kennen, en die met de meeste goedwil ligheid beloofde hunne belangen te behar tigen. Minister Harmignies verklaarde nog 1Dat de plaatsvervangers van gemobili seerde onderwijzers volledig door de Staats kas zullen betaald worden 2. Al de achterstallige duurtetoesla-ren, tot 31 Maart, zullen vóór 30 September aan staande gelikwideerd worden. 3. De onderwijzers van de verwoeste stre ken, welker gemeenten aanneming hebben gevraatrd, zullen de achterstallige loonen ont vangen door bemiddeling van den Konink lijken Hoogkommissaris, op wiens naam de toelagen reeds gelikwideerd zijn. 4. De werkzaamheden in zake de duurte- toeslagen voor den tweedeR termijn zijn reeds ver gevorderd en het verschot van 200 frank is van nu af aan betaalbaar bij de agenten van de schatkist. Hier sprak de minister zijne groote ver wondering uit over de vertraging in het be talen van dit voorschot. 5. Aan de weduwen en weezen, alsmede aan de personen ten laste van de door den oorlog gevallen onderwijzers, zal voldoening worden gegeven door eene bijzondere wet. 6. De schoolkomitciten zullen worden ver zocht om aan het onderwijzend personeel van aan te nemen scholen te betalen één tiende van hun traktement en dc 20 fr. per kind, welke bedragen ten laste komen van de ge meenten. 7. De toestónd van de uitgeweken onder wijzers zal grondig onderzocht worden, doch hier zal ieder geval afzonderlijk aan een bijzonder onderzoek moeten worden onder worpen. De onderwijzerswedden zouden in 't ver volg door den Staat worden betaald. van Jean Canadia voegden zich bij hun nen meester. Deze gezellen waren Phe- bus en Mingo. «Ja Pbebus, ja, mijn wakker dier, ge moogt ons volgen, «naar ge moet stom zijn, verstaat gii P stom, alsof ie- dler geblaf een Huron kon dtoen verschij nen... Gij Mingo zult in dit huis blij ven, in dè bosschen kunt gij ons niet van nut zijn; ge zult Nonpareille be schermen.» «Zijn uwe wapenen in goede orde?» vroeg Tanguy. «Ik' heb mijn kruisbeeld aan 'den gor- dël bevestigd,» antwoordde de missio- naris. t Mijn voorraad kruit en kogels is toereikend1,» antwoordde Jean Canada. «En levensmiddelen?» «We zullen er voor drie dagen medé nemen, de Voorzienigheid zal het overi ge doen.» Een laatsten keer drukte men elkan der de hand, daarna verliet den verde diger van Canada de St. Laurenshoeve. Halgan en de markies konden met hunne oogen de vertrekkenden niet vol- fen in de duisternis, maar het gerucht unner stappan dtrong nog tot hunne ooren door. Eindelijk smolt het met het gerucht van den wind in de takken te zamen. Toen verlieten Halgjm en Tanguy de buitendeur, welke Patira "terstond we der dichtgrendelde, allen zochten de een zame groote zaal weder op, waar zij ee- ruimen tijd, in stilzwijgen verzonken, tegenover elkander zaten. Zij begrepen dat Jean Canada den eersten stap gezet had op een zeer gevaarlijke en hache lijke baan. De oorlogs-invalieden die een stiel wen- schen aan te leeren of gelijk welk onderricht te volgen om bekwaam te worden ten beste mogelijk in de levensnoodwendigheden te voorzien, mogen zich wenden a) Deze der provincie Brabant 's Woensdags en 's Zaterdags, van 10 ure tot 's middags, 110 Lemonnier Laan, Brussel; b) Deze der provincie Antwerpen 's Zondags van 9 ure tot 's middags en Donderdags van 14 tot 17 ure, in de Nijver- heidschool, Paardenmarkt, Antwerpen c) Deze der provincie Luik 's Maandags, Woensdags en Vrijdags van 9 ure tot 's middags, rue Laport, 3, te Luik. De reiskosten zullen terugbetaald worden. Het Depot der Oorlogs-invalieden (D.I.G.) zal, op 8 September, van de Villa Parmen- tier (Woluwe) overgebracht wordeu naar de Kazerne van het 2* Gidsen, Plein van Etter beek. De belanghebbenden worden verzocht tot op dien datum geene bezoeken te doen aan het D. I. G. De kinderen zwegen, Nonpareille die vaagde vluchtig hare tranen weg. Ein delijk gehoorzaamden zij aan de liefde rijke uitnoodiging van Tanguy en gitt en ieder naar zijn slaapvertrek, waar kleine Indiaansche zich rustig liet ontkleedën door de dienstmeid, weike Tanguy haar had gegeven^ zonder een van die bekoorlijke vco-orden te vinden welke gewoonlijk op hare lippen ^peel den. Het scheen haar dat zij ten tweeden male wees werd- Den volgenden dag werd zij door de vriendelijke woorden van Tanguy en dte streelingen van Hervé weder een wei nig opgemonterd. Zij hervatte haar be gonnen werk aan den veitasch en ver zocht Patira een halsband voor Mingo te maken. Deze twee bezigheden vulden den dag; twee dagen later verklaarde dë markies aan Hervé en Nonpareille d'at ze beiden onderricht- zouden krij gen waarvan ze eerst later het nut «ou den begrijpen. Jean Canada had zich niet vergist, toen hij meende Jeffs in de nabijheid van het Groote Blokhuis gezien te heb ben. De detective bereidde zijne midde len op beleg voor. Ofschoon hij in de Indianen die hij met dë uitvoering zij ner plannen zou belasten, vertrouwen steldie, was hij een van die lieden wel ke niets aan het toeval overlaten. Eene vluchtige teekening van de plaats en eene nauwkeurige opneming van de lig ging en inrichting der gebouwen moes ten de Hurons in staat stellen eene ge makkelijke overwinning te behalen. Vervolgt, Namiddagzitting van Woensdag 3 Septemb. Voortzetting der ondervraging liet verhoor wordt om 2 ure 45 geopend. Eorms in de gevangenkampen VOORZITTER Borms heeft ook meetin gen gehouden in de Duitsche gevangenkam pen. Hij heeft verslag gedaan over zijne herhaalde bezoeken en brengt daarin hulde aan de Duitsche officieren. Hij verklaart zich fier, in luitenant Van Rossum en anderen nog fanatieke aktivisten herkend te hebben. Borms raadde in zijne verslagen ook aan de verspreiding van Het Vlaamsche Nieuws en andere aktivistische bladen uit te breiden, daar zulks in de kampen veel goed deed aan de aktivistische zaak. Gij hebt dat verslag aan de Duitsche over heid gestuurd niet waar BORMS aarzelt, doch bekent ten slotte. Er zijn ook Walen naar de kampen geweest, zoo beweert hij. Die bezoeken hebben veel verbe teringen bijgebracht. VOORZITTER. In het blad Onze Taal, in de kampen uitgegeven, werd er ook tot gewelddadigen ophand aangezet. BORMS. Wij wilden enkel krachtdadig optreden, om de rechten welke wij ter Vre- deskonferentie zouden bekomen hebben te handhaven. De Vlaamsche Rijkswacht VOORZITTER. De aktivisten wilden eene Vlaamsche rijkswacht inrichten, samen gesteld uit ontslagen krijgsgevangenen. BORMS. Die rijkswacht moest dienen om ons te helpen in het handhaven onzer rechten, en om de veiligheid op den buiten te verzekeren. De Duitscbers hebben het ech ter niet toegelaten. VOORZITTER. Als voorbereiding werd een Turn verbond gesticht met zetel te Ant werpen. BORMS. Ja, omdat de Duitscbers de rijkswacht weigerden. VOORZITTER.—Wij komen aan heleinde Belgie is nu vrij. BORMS Vlaanderen blijft geknecht. VOORZITTER Neen Vlaanderen is vrij. Toen gij u in de Jerichostraat, te Schaerbeek verborgen hield, hebt gij daar uwe werking voortgezet. Men beeft er bladen gevonden vol beleedigingen aan kardinaal Mercier, den Koning en het land. BORMS. Ik heb dat niet geschreven. Ik ben enkel verantwoordelijk voor mijne daden. VOORZITTER. En in De Vrije stem 1 RORMS. Die heb ik alleen opgesteld. Wij wilden een Vlaarasch Vlaanderen, een vrij Vlaanderen in vrij Belgie. Mr SGH1LTZ. Al die pamfletten zijn niet door Borms opgesteld en kunnen hem niet ten laste gelegd worden. Het geld der aktivisten VOORZITTER Na den wapenstilstand kregen de aktivisten nog steeds hulpgelden. Van wie? Van de Duitschers. Er is zelfs aan de Duitschers gevraagd, of de sommen, aan de aktivisten geschonken, in de Duitsche boeken ingeschreven werden, en zoo ja, deze inschrijvingen te doen verdwijnen, omdat zij zouden kunnen nadeeling zijn aan de Duitsche belangen. Het geld kwam dus wel van de Duitscbers. BORMS. Nee:dat geld kwam van de Belgische belastingen en hoe meer wij kon den losmaken hoe beter. Ik sta hier met zui vere handen. Ik werkte voor geen geld, ik streed eerlijk voor mijn volk. VOORZITTER. Gij hebt de regeering gelasterd, met te beweren dat de Vlamingen in bestuur en land verongelijkt zijn. BORMS. Dat is werkelijk *óo, doch het algemeen stemrecht zal de Vlaamsche kwestie oplossen, wacht maar tot de kiezing. VOORZITTER. Waarom hebt ge ons land willen verdeelen BORMS. Ik heb het sterker willen maken. Alleen de scheiding van Walen en Vlamingen kan de eeiidracht bevorderen. VOORZITTER. Waarom hebt gij ge wacht tot de Duitschers hier waren, om uwe eischen uit te brengen BORMS. Ik zou hetzelfde gedaan heb ben met de Engelschen. De ondervraging is nigeloopea Getuigenverhoor. De eerste getuige is Al. Bilaut, onder- oeksrechter. VOORZITTER. Kunt ge zegden wan neer het dossier óver de aanhouding van Borms en Tack bij u aangeslagen werd GETUIGE. Deu 11 Februari rond 10 u 's morgens. V. Bevond het arrest van het beroeps hof zich in uw dossier G. Neen, niet in mijn dossier. M. SCH1LTZ. —Kande advokaat-generaal ons zeggen, hoe het stuk in de handen der duitschers is geraakt G. Neen. V.M. de onderzoeksrechter heeft gedaan. M. VAN DIEREN. Een oogenblik. Hebt ge Romis ooil op leugens betrapt? G. Ik hoef daar niet op te antwoorden. M. GEEROMS kommissaris der militaire veiligheid. V. Zijn cr vele deserteurs geweest Get. Rond do 200, door hei voorbeeld van De Schaepdryver en anderen en door de pronagande van den Raad van Vlaanderen. Voor die propagande waren er geen deser teurs. OPENBAAR MINISTERIE. Waren er betrekkingen tusschen de aktivisten en het front Get. Ja, de Duitsche patroeljen brachlen de bladen op zekere punten en de aktivisten van het front gingen ze afdalen. Mr VAN DIEREN. Weet gij daar iet» persoonlijk van. Get. Neen maar officieren hebben het ge* bruiken eener wilte vlag gezien. V. Hebt ge nog iets te zeggen Get. Ja, ik heb gehoord dat Borms ook bij de deserteurs te Kortrijk geweest is, per auto. BORMS. Niet per auto, doch per trein, met Hector Plancquaert. M. BRUGHMANS advokaat, te Leuven. Voorzitter ondervraagt getuige over eene meeling waar hij niet op toegelaten werd. Get. Het was geene meeting, doch eene kiezing voor den gouwraad. De duitschers hielden de wacht. Men moest uitnoodigingen hebben om te kiezen en er kwamen er daar kiezen van Gent,. Brugge, enz. Ik heb er geen Leuvenaars herkend. Zekeren Ursi, van Leu ven werd gekozen. BORMS. ik was te Leuven niet. M. MAG OS, soldaat in garnizoen te Leuven. V. Gij waartin het krijgsgevangenkamp te GöUingen. Wat is er daar gebeurd. Get. In Meert 4917 heeft men de Walen van de Vlamingen gescheiden. Tegen do Vlamingen werden dwangmaatregelen geno men. Borms is daar gekomen met Verhulst, in Juni 1917, om eene meeting te houden. V. Hebt gij de meeting bijgewoond Get. Ik kende geen vlaamsch, maar mijne vrienden hebben mij erover gesproken Het gold er de bestuurlijke scheiding en de rijkswacht, OPENBAAR MINISTERIE. Hebben de Duitschers ook de Indiërs van de Engelschen gescheiden Get. Ja. A/. WITVROUW onderwijzer te Herent. Getuigen is in Duitschland opgesloten ge worden. Daarzg er bevoordeeligd werden op Walen boezende hem zulks wantrouwen in. Advokaat Van Dieren werd te Namen gevan gen genomen en in vrijheid gesteld. Wij dachten dat zulks was, omdat het een leider der Vlaamsnhe beweging was. M. VAN DIEREN protesleerd. Getuige, Toen Borms te Herent wilde meeting geven heb ik willen tegenspreken. Getuige heeft een redetwist gehad met Borms, herinnerde aan de wreedheden der Duitschers tegen de Vlamingen van Leuven en Herent. Borms mocht het woord niet voe ren. Men dreef hem uit de zaal. Duitschers hielpen hem. Van op een wagen gaf hij de meeting. Hij beschimpte de late hulp van Frankrijk en Engeland en zei dat de Koning aan den anderen kant van den Yzer kon blij ven. OPENBAAR MINISTERIE. Die per soon liegt niet. Mr VAN DIEREN.—Hij spreekt onder invloed van haat. Get. Ik vraag bescherming tegen die woorden. Ik werd aangehouden na de meeting voor maad aan de Duitschers. De Duitsche solda ten zegden echter dat het was omdat ik fiorms gesmaad had. Ik bleef 20maanden gevangen. Later werd mijne vrouw aangehoudeu voor spioenage en ter dood veroordeeld. M. VAN DIEREN legt uit, hoe hij na in vrijheid gesteld te zijn, onmiddelijk het leger ging vervoegen, doch wegens een gebrek aan de hand gereformeerd werd en toen naar België terugkeerde. De Voorzitter wenscht hem geluk om zijn moedig gedrag. M. SCHILTZ protesteert tegen de hatelijke getuigenis van Witvrouw, zooveel te meer daar Bonus al het mogelijke gedaan heeft ora hem en zijne vrouw in vrijheid te doen stellen. M. R. LAGOURT handelaar te Willebroeck. Getuige is wegens spioenage ter dood ver oordeeld geworden. Hij wordt door den voor zitter geluk gewenschl om zijn vaderlandsch gedrag. Hij verbaalt hoe Borms, met Tack en Lam- brechts te Willebroeck eene meeting kwamen geven, doch door het geroep en gejouwd niet konden spreken. De Duitsche policie dreef de roepers buiten. De aktivïsl van Wettercn deed getuige aanhouden. Borms beweerde dat het mijne schuld was, dat men met !les- schen geworpen had en dat Tack gekwetst werd BORMS.—Waar heb ik dat verklaard Get. Dc onderzoeksrechter heeft het mij gezegd. De aktivisten vroegen om mij zoo streng mogelijk te straffen, als eene les voor de anderen. BORMS.—Ik heb in die zaak nooit getuigd. M. FRITZ BA TARDY opsteller aan do XX* Siècle Toen getuige te Diest was opgesloten, door

Digitaal krantenarchief - Stadsarchief Aalst

De Volksstem | 1919 | | pagina 1