iüëKrnWm ■- -v- s
ROUWHULDE
öispSstreui'Ès overisden Medeburgers
GEDENKBOEK
XXV* JAARGANG NUMMER 225
lO CENTIEMEN HET NUMMER
Zondag 28 en Maandag 29 September 1919
Drukker-Uitsever
Bureelen Kerkstraat, 9 en 22, Aalst; Telepboon 114.
Van Nufffl-De Gendt.
publiciteit buiten bet Arrondissement Aalst, ïioU te wenden tot het Agentschap Havas, 8, Murlelaarplein, BrussG. 8, Place de la Bonrse, te Parijs, en 105, Cheapside, te Londeu.
STAD AAL.ST
AAN ONZE
ter dood gebracht bij den inval der
Buitschars of ten gevolge der gruweldaden
der opeisohingen.
Sc3xi3s:3cingen.
Saterdag avond te 7 ure luiden der klokken.
4) Zondag 28 September 1919om 9 ure in
St-Martenskerk PLECHTIGE ROUWDIENST, de
absouten zullen gezongen worden door Zijne
Hoogw. Mgr den Bisschop van GentGelegen
heidsrede door Eerw. P. Dr Bertliold der Capu-
cieuen.
2) Om 10 ure OFFIGIEELE ROUWSTOET
naar de Drie Sleutelslraat, Iluldebetoog van wege
het Stadsbestuur. Vertrek ter Groole Markt, om
10 ure.
8) Om 2 ure namiddag, VOLKSROUWSTOET
naar het Kerkhof en huldebetoog door al de
Maatschappijen der- Stad bijeenkomst op het
Slatieplein en omliggende straten.
Afvaardigingen van het Leger zullen de mili
taire eer bewijzen op de rouwplechtigheden.
Men wordt verzocht aan al de huizen over de
gansche stad de vlaggen lialftop te hijscken.
Voor het Stadsbestuur
HET INRICHTEND KOMITEIT
f)en 2G September wierd door een gemengde
belgische afdeeling troepen schermutseling gele
verd tegen Je veUgrijzen, die in stad en omtrek
gelegerd waren. De daitschers waren s' avonds
vei plicht zich achteruit te trekken in do Binnen
straat, waar zij poogden, om hun wraak te koelen,
deze straat af tc branden, cn weldra stonden
ecnigc huizen in vuur en vlam. A-an vluchten viel
niet meer te denken; er woelden daar een twee
honderdtal razende pinhelmen, die in het wilde
schoten, de deuren en vensters verbrijzelden en,
tuk op moord, hunnen wrok zochten bot te vieren.
De Spiegelccr Eduard was met zijne vrouw en
vier kinderen en eenige geburen in den kelder
zijner woning verdoken. Eensklaps werd men een
horigen brandreuk gewaar: het huis stond in
brand. Allen liepen naar boven; daar verschenen
de Daitschers, die De Spiegeleer vastgrepen cn
builen sleepten; de ongelukkige gilde hartver
scheurend: Genade! Genade Wanneer hij in de
7.op lag, trad een soldaat op hem toe en schoot
hem met den revolver een kogel in het hart; de
dood was oogenbükkelijk. Colin Frans-Antoon
ontvluchtte insgelijks zijn brandende woning;
door de barbaren tot op het Iilcin Begijnhof ach
tervolgd en aldaar ingehaald, violen zij op den
onschuldige en doorstoken hem het hart en het
hoofd met hunne bajonetten; men hoorde een
wijl Cohn erbarmlijk kermen, en dan niets meer:
hij had opgehouden te leven. Wanneer de gebu
ren zoo goed mogelijk het vuur hadden gebluscht,
namen zij de lijken van De Spiegeleer en Colin
op en droegen dienaar het hospitaal, waar Zuster
Amelbcrga vaststelde, dat den laatste in het
gansch misvormde gelaat zeven bajonetsteken had
ontvangen.
Men verzekerde, dat onder die branders "cn
irroorderssoldaten herkend zijn, die, eeniye da
gen vroeger, de statie en liet postkantoor ver
nielden en de stadsbode Gustaaf De Clerck, op
op den Brussclschcnslecaweg,'zijn zakgeld afhan
dig maakten.
Dit alles bracht natuurlijk in deze volkswijk
eene wel te begrijpen ontroering, en een uitzin
nige angst maakte zich van velen meester. Geen
wonder Ongetwijfeld zou den verslagen vijand
zich bloedig wreken, en hij was sterk, overmach
tig in getal: de velden, in den omtrek van het
Geldhof zagen grijs van pinhelmen, wagens en
kanonnen. Inden valavond begon de vlucht, en
deze was zoo aanstekelijk, dal de St. Annabrug
opengedraaid werd en slechts alle tien minuten
toegankelijk was: die drukke beweging duurde
tot 1 uur's nachts. Velen liepen heen met pakken
en kleederen, aan de hand schreiende kinderen
leidende, op kruiwagens zieken en ouderlingen
voerende; gansche drommen in de meest verschil
lende kleederdracht.... En waarheen Naar het
Landhuis, waar weldra de twee panden, de poli-
ciebureclen, de zalen van het Vredegerecht aan
vluchtende familiën een onderkomen voor den
nacht leenden. Op bevel van Burgemeester
Gheeraedts gingen de politieagenten en ander
bedienden, spijs en dranken halen in de herber-
gen en bakkerijen der Groole Markt, dit alles
uitgevoerd met ware deelneming, met heldbafti-
gen iever.
Edoch, al het gebeurde was slechts het voor
spel van de akelige tragedie, die Aalst s' ander
daags zag opvoeren.
De Zondag 27 September 1914 staat met
bloedige letters in de geschiedenis onzer stad
geboekt.
De dag rees
De helder stem van t eeuwenoud klokje van
ft hospitaal werd door een bronzen vuurmond
beantwoord. De lieve Septcmberznn goot naar
gouden stralen over de deinende vlakte en speelde
in de vensterkozijnen van het Geldhof. Daar had
den de Duilschers zich verschansten loopgrachten
aangelegd,ten einde langs den Dendermondschen-
steenweg en de Brecdeslraat den Dender te be
reiken. Bij hel losbranden der kanonnen, ver
schijnen, uit kreupelhout en struikgewas, ruwe
krijgers, sluipend, loerend, den vinger aan den
trekker van het roer, ten aanval bereid 't schijnt
een traag voortkruipende slang van menschcn-
vleesch en staal. In de Breedestraat breidt de
legermacht weidsch uiteen en vervult, links en
rechts, landijen en weiden. Knetterend salvo,
woest gehuil galmen door de lucht Auf! Golt
mit uns zu.kampf und siegeii!... Men heeft de
eerste woningen bereikt. De menscben vluchten
in hun kelders, verduiken zich op zolders en in
stalling.
Als bloedgierige tijgers drongen de soldeniers
van Willem den Meineedige in de huizen dier
arme bevolking. De 18jarige René Pyck, die met
zijn ouders aan het ontbijt zat, werd buitengc-
sleurd en in de straat vermoord. Willem Van-
Heddegem had zich met zijn zoon Alfons in een
stalleken verborgen. Twee Ruitschers stormden
binnen, plantten de verschrikte moeder een re
volver op het hart en dwongen haar, de schuil
plaats van echtgenoot en kind te toonen; deze
werden op den koer gebracht, waar de vader met
de bajonet zoo afschuwelijk doorsteken wierd, dat
de ingewanden op den grond vielen. De zoon kon
over dik en dun wegvluchten.
Van huis tot huis dreef men de inwoners op de
straat, waai* zij, te midden der soldaten, in 't ge
lid gesleurd werden. Onder gruwelijke mishan
delingen bracht men allen naar de Geldhofstraat.
Een c(lieier beval de gevangenen over een gracht
te springen, en daar, op het land van Albert Van
de Maele, gebeurde een slachting, zoo hemel
tergend, dat de pen weigert dezelve in al haar
afschuwlijkheid te beschrijven.
De slachtoffers werden naast elkander geplaatst,
onder het bereik hunner beulen, die als gieren
hun prooi beloerden.
Arme wroeters, half-naakt op uw Kalvarieberg
geklommen; weggerukt van uw schreiende kin-
derkens; de magerte van uw lijf tallenkanlë, door
kolf- en sabelslagen gekneusd nog eenigo
oogenblikken, en 't is uit....
Van Geert Frans, oud 65 jaren, wierd neerge
schoten en ontving een bajonetsteek in den hals.
Geeroms Eduard stierf een ijselijke dood na een
schot te hebben bekomen, doorsneed men hem de
keel. Robert Marinckx ontving twee geweerscho
ten en een bajonetsteek bracht een einde aan zijn
lijdeu. Jan Busteels stierf, door verscheidene ko
gels getroffen. Petrus De Groot werd op de knieën
bij deze lijken gesleurd en, ondanks zijn smarte
lijk kennen, het hart afgestoken. Jan Van Nieu-
wenhove liet men, afschuwelijk mishandeld, voor
dood liegen. Matthieu Frans lag gestoken in de
zijdeen onder den knie. Xaveer Van den Dries-
sche werd neergeschoten en de twee polsen door
sneden. Wanneer de Duilschers zich van deze
plaats hadden teruggetrokken, vond men er negen
verminkte lijken en drie zieltogende gekwetsten.
Eenige gewonden gelukten erin, te ontsnappen.
En de beschieting der stad nam middelerwijl
in hevigheid toe.
Honderden projectielen vielen in de straten,
met ijselijk uitwerksel neer dood of brand in
alle wijken vernieling, puinen, gekwetsten en
dooden; alle kelders opgepropt met een bange,
biddende menigte.
De grond davert. Alles siddert en beeft
De lucht is bloedrood.
Op het hospitaal wapperde jubelend, in de ge
ïllumineerde oneindigheid, het vaandel van vrede,
van liefde en genade de banier van het Rood
Kruis. Nietwaar, de arme zieken, ouderlingen cn
ongeneesbaren, zouden van den oorlogsgruwel
niet te lijden hebben Nietwaar, de stervenden
zouden vredig de oogen mogen sluiten IJdele
hoop! Alle princiep van Volkenrecht misprijzend,
alle wetten versmadend, was het toevluchtsoord
der Onschuld, der Armoede, het mikpunt der
beschieting Meer dan twintig hommen waren
aireede op het gasthuis neergevallen, dwarsdoor
daken en gewelven,in alle ziekenzalen en bedden.
Wat konden de Liefdezusters doen, ten einde het
leven hunner duurbare zieken te redden, dan met
hen vluchten, achter de bemuurde omheining der
hovingen, door matrassen tegen het vijandelijk
vuur beschut 1
Een akelig schouwspel ontrolde zich hier: twee
honderd en vijftig personen, mannen, vrouwen
en kinderen, gedurende lange uren blootgesteld
aan doodsgevaar; velen getroffen, verwond of
gedood, en in hun zieltogen bijgestaan door enge
len in nonnen gekleed, door den E. H. Pastor
CL Borreman, die, alhoewel zelf gewond, het
edelste voorbeeld gaf van zelfopoffering en doods
verachting.... Een oude zieke vrouw, Paulina
Hoe vel inde, getroffen door een schrapnel, bleef
op den slag dood. Kamiel De Pauw, in het gast
huis verblijvende voor eene heelkundige bewer
king, werd door eene obus neergebliksemd en
stierf in de armen eener Liefdezuster. Elders zag
men de stervende Maria Mergan den laatsten
zuchtloozen.
Tusschen de lieden, inden hof van het hospitaal
gevlucht, vielen ook verscheidene slachtoffers.
De 2ljarige Sterck Pclagie werd den slagader
afgeschoten; onder de talrijke erg gekwetsten
telde men Cesanne Triest, vrouw Engelbertus
D'Iloker, thans levenslang gebrekkelijk, J. B.
Van Ghyseghem, door acht kogels getroffen en
den rechterarm,door beenbreuk, verbrijzeld; Van
der Biest Joanna, vrouw Sterck Alfons, de twee
beenen doorschoten; verders r.og verscheidene
andere, waaronder kinderen, die dés avonds naar
de Ambulancie der Pupillenschool overgebracht
werden. Men rekende het getal ernstig gekwet
sten op tien en de dooden op vier.
Door de beschieting van bet hospitaal, met
opgezetten wil uitgevoerd, schonden de Duilschers
de regels van het internationaal recht, aangeno
men door al de beschaafde natiën.
Aan de brug van den Zwarten Hoek ontspon
zich een kamp op leven en dood, In de koopwa-
rensiatie, achter hooge" bergen houillekolen, in
de vensters, beschut door matrassen, der aanpa
lende huizen van Denderstraat en Tragel, zaten
de Relgische Carabiniers met machiengewecren,
vastbesloten aan de Duilschers den overtocht te
beletten. De vijand daalde met woeste drommen
in de Driesleutelstraat, waar een groot getal
stadgenooten in woningen en kelders verborgen
zaten. Weldra stonden twee rijen huizen in licht-
laaie vlam. De mannen werden uit hun schuil
plaatsen gehaald, gestampt, geschuDt, vermoord
of, .vóór de duitsche rangen, naar den oever des
Denders gedreven.
In de heiberg van Charles-Louis Saeys, Drie
sleutelstraat, 17, zat lieLvol gevluchte lieden uit
den omtrek, die, verrast door de plotselinge
verschijning der barbaren, niet verder konden.
De soldaten vielen er woedend binnen, schreeu-
**verKie Tleraus en iedereen met revolvers be
dreigend. Met de kolven der geweeren werden
allen buitengestampt. De schoondochter vluchtte
met haar kindje van 14 maanden naar boven, om
aan verder mishandelingen te ontsnappen. Intus-
schen stapelden do pinhelmen beneden tafels en
stoelen op elkander, legden daarop do kleederen
der bewoners en staken alles, bij middel van een
geel poeder, in brand. De vrouw van Saeys werd
vastgegrepen, en samen met de heeren Emiel
Van de Meerssche, Karei Van Balen, Jozef De Vos
en anderen, buitengesleurd. M. Van de Meerssche
ontving, door een geweerkolf, een zoo geweldigen
slag in den bals, dat hij ten gronde stuikte; wan
neer hij weder recht stond, waren een groot getal
bajonetten op hem gericht, doch een officier liet
niet toe hem verder af te maken. Karei Van Balen
poogde te vluchten, maar hij bleef met de kous
in den prikkeldraad hangen; de Daitschers staken
hem, onder de oogen zijner kinderen, Louis en
Jozef, de ingewanden uit het liphaam.
De woning van Jan Persoons stond in laaie
vlam. Zijn kinderen namen door het veld ver
schrikt de vlucht, doch zijn 10 jarig zoontje Frans
werd driemaal zoo erg geschoten, dat het op 30 Sep
tember te Gent stierf. J-B. Van der Menlen werd
uit het huis van Jacobus Robbrecht gehaald; in
den gang dezer woning bekwam hij een eerste
geweerschot, en nauwelijks op straat trof hem een
tweeden kogel; hij viel onder het venster en de
soldaten staken hem dood. Podevijn Jan, wierd
zijn geld afgenomen,doch kon te midden van den
kogelregen ontsnappen. De gebroeders De Mol
Triphou en Gustaaf poogden over eenen muur te
klimmen; Gustaaf bekwam een kogel in mond en
werd verders doof bajonnetten afgemaakt; Triphon
vluchtte in de Breedestraat, maar werd rechtover
de Brouwerij doodgeschoten. Frans Matthieu, in
de bende voortgedreven, bleef, wreed doorstoken,
in dc Driesleutelstraat liggen, en bezweek 's an
derendaags aan zijn wonden
De ongelnkkigen, die poogden te ontvluchten,
hadden het erg te verduren. Wilfried De Witte,
gebracht tot in de Hertstraat, werd door zijne
beulen doodgeschoten. Uyttersprot Alfons wilde in
dezelfde straat ontsnappen, doch, door een kogel
getroffen, stortte hij, aan de tabakfabriek De
Bruyn, neer; een soldaat sprong toe, keerde hem
op den rug en doorstak den stervende met zijn
bajonnet. Droeshout Gustaaf, dienaast Uyttersprot
ging, werd zoo deerlijk mishandeld, dat hij na
den slag, naar de Pupillenschool moest overge
bracht worden. Steenhaut Frans cn zijn zoon
Alfons waren gansch met bloed besmeurd, dat
uit verschillige wonden vloeide samen met Jan
Podevijn die eene som van 521 frank ontstolen
werd, konden zij uit de furie geraken. Do Man
Leopold bekwam een bajonnelsteek dwarsdoor de
bil en ontelbare slagen ophetboold, methetgevolg
dat hij sindsdien het gehoor verloor; hij ontsnapte
langs de Tramstraat. Het lijk van J-B. De Winne
vond men na de bestorming der brug, gansch
doorschoten, in de Ilerlstraat. Meulebroeck Jan-
Frans werd het been doorschoten, maar kon met
De Man de plaats der slachting ontvluchten. Dp
Moor Frans werd het lioofd verbrijzeld. Lócman
Felicien, uit de woning van Prosper Scbuddinck
gehaald; werd naar de brng van den Zwarten
Hoek gedreven, en ontving een steek in den rug;
hij bleef lang tusschen leven cn dood.
In de Nieuwbrugstraat, vlak voor den Dender,
sneuvelde Jozef De* Nil; bij een poging om over
de rivier te geraken, werd hij dood geschoten.
Daar ook vond men het lijk van Jozef De Vos,
oud 28 jaren; iijn makker in de rangen, Frans
Steenhaut, za# hem, getroffen door een kogel in
de keel neerploffen, om niet meer op te staan.
Saeys Ci;-L. lag levenloos ten gronde uitgestrekt;
een kogel was hem in het hoofd gedrongen het
lijk was onkennelijk, door de mishandelingen,
die den martelaar ondergaan had
M. Camiel Van Houtte, wiens woning in brand
gestoken was, vluchtte met vrouw en kind in het
huis van zijn gebuur Frans Steenhout, waar veel
ander geburen vergaderd waren. Gelijktijdig,
langs achter en van voren, drongen de Duilschers
binnen cn sloegen met hun wapens iedereen de
siraat op, bevelende de handen omhoog le steken.
Pas aan de deur zijnde, werd Van Houtte, door
een geweerkolf ten gronde geslagen, terwijl hem
honderdvoudig in de ooren klonk Spione kapül!
Pijnlijk kwam hij recht. Vorwarts! weergalmde
het, en een nieuwen ontzeltenden slag bonsde op
den ongelukkige, zoodat hem het bloed uit de
ooren liep. Aan het uiteinde der Driesleutelstraat
werd hij bij de keel gegrepen Hier sehm,
schweinhündnach meinen kameradDaar, op
een afgerukte vensterluik, lag een zieltogend duit-
scher; woedend stak de sprekende soldaat zijn
hand in de breede wonde van zijn wapenmakker,
en die, gansch bebloed omhoog stekende, zwoer
hij wraak en dood. M. Van Houtte werd een geld
som van 328 fr. en pijp en tabak ontnomen. On
derwijl vermeerderde hetgetalder aangehoudenen
en telde weldra de groep 35 man, ongemindord
de vrouwen en kinderen; elk nieuw bijgebracht
slachtoffer ontving de verwittiging Laufen of
laufst du, ich werde dichtot schiessen. Tusschen
hem en Airons Steenhout werd een machienge-
weer, van handvatsels voorzien, gebracht, en dan
Alies kapiitVorwdrts Aan den hoek der
Hertstraat en Nieuwbrugstraat werden do burgers
vGoruilgcdreven naar den Dender. Van weers
kanten begon een verwoed geweer- en milrailleu-
zenvuur; de duilschers sneuvelden in groot getal,
cn ongelukkiglijk, met hen menig onschuldig
burger.
M. Emiel Van de Meerssche wierd, met Jozef
De Vos en anderen, voortgestuwd naar den Zwar
ten Hoek. Onderwege werd hij zoo afschuwelijk
mishandeld, dat hij driemaal op het wezen strui
kelde en bewusteloos neerzeeg; dit oogenblik
namen de bandieten te baat, om hem een som van
8,400 frank te ontstelen; weer opgetild, stootte
men hem naar het einde der Driesleutelstraat,
waar de vlammen der brandende huizen in zijn
wezen sloegen. Aan den omdraai der straat be
hield hij slechts het leven met zich, onder den
kogelregen, te laten neervallen. Dit slachtoffer
der duitsche kuituur bleef vier jaren lang onder
geneeskundige behandeling.
In de rangen van den vijand had de dood
duchtig gemaaid. Bij zijn smadelijken aftocht
nam hij het grootste getal gekwetsten en dooden
,mede. Men vond er het lijk van den barbaarschen
aanvoerder von Kohlenberg. In de Driesleutel
straat werden acht burgers ter aarde besteld, in
de Ververijstraat een, en in de Geldhofslraat
negen. Het stoffelijk overblijfsel van Jozef De Vos
bekwam een voorloopige rustplaats in den hof
vao het hospitaal.
Bij de opsomming dezer bloedige naamlijst,
verre van volledig, vraagt men zich onwillekeurig
af, wio er nog gespaard bleef van die opgedreven
brave onschuldige stadgenooten 1
PETRUS VAN NUFFEL.
In onze drukkerij is verschenen het Album or
Gedenkboekbevattende al de photos der slacht
offers van de beschieting en de bezetting der stad
en deze onzer duurbare, stadgenooten, gevallen
onder het moordend wapen van den vreemden
dwingeland. Insgelijks zijn er in opgenomen de
beeltenissen onzer in ballingschap gestorven werk-
slaven. Elk portret is vergezeld eener biographi-
sche nota en de omstandigheden der dood.
Wij doen een dringend beroep op de mildda
digheid der bevolking, om zich deze schoone
herinnering aan te schaffen. Immers, de
opbrengst komt ten goede aan
de diepbeproefde huisgezinnen
der slachtoffers. Het mag dus niet
gezegd worden, dat in één enkele woning van
Aalst het Gedenkboek zou ontbreken.
De minimumprijs is bepaald op fr. 4,50, doch
alle boventallig bedrag zal met vurige dankbaar**
beid door de heeren en juffers verspreiders aan
vaard worden. Niemand onttrekke zich aan zijn
heiligen plichtde weduwen en weezen zoo breed
mogelijk ter bulp komen.
5 V*1 r
