Het bijna
avnnnda Ministsria-THs
ia 'i water.
15
Belgische c^ooprs in
het bezet
De Universitaire stichting
kg
Dinsdag
I Decern. 1921
!- Theunis ziet af van de vorming van
dit kabinet»
Enhij vormt er een ander.
!d
Kerkstraat, 9 en 22, Aalst.
XXVil' JAARGANG NUMMER 287
Tel. 114 3D.^C3-EB3L_ia3vH> 3 CENTIEMEN WEKELIJKS 0,50 Uitgever: J. Van Noffbl-Db Gbnsi
H. Auberlua
|Zon op 7,38 onder 3,521
Volle Maan den 44
Publiciteit buiten het Arrondissement Aalst, zich te wenden tot het Agentschap Havas, Adolf i.Jaxiaan.lo, te Brussel; 8. Place de la Bourse, Parijs eo 6, Bream's Buildings Londres E.G.4
Zaterdag namiddag werd uit Brussel
liet volgend ophefmakend telegram ver
zonden
Isa cle afgevaardigden der liberale
linkerzijde ontvangen to hebben, heeft
M. Theunis besloten een gehoor aan den
Koning te vragen, ten einde aan den
vorst mede te deelen, dat hij zieii ver
plicht ziet af te zien van dc samenstel
ling van een kabinet.
Ziedaar een nieuws dat inderdaad
niet bemoedigend is, want na een week
onderhandelingen, staan wc nu weer zoo
ver als bij 't begin, op den dag toen de
koning M. Theunis ontbood om hem to
gelasten met de vorming van een minis
terie.
Wat er nu gebeurd is op de vergade
ring der liberale linkerzijde, dat deed
M. Theunis besluiten voorloopig de
pijp aan Marten to geven, zullen wij
straks vernemen.
Reeds Vrijdag werd men gewaar dat
er iets haperde, want terwijl M. Theunis
in gesprek was met M. Paul-Emile Jan-
son, kwamen ook MM. Hymans en De
vèze in het kabinet van den kabinets-
vormer en die bespreking heeft lang, zeer
lang geduurd.
De kink in den kabel kan niet geko
men zijn uit het feit, dat aan de liberalen
te weinig zetels waren toegekend: de ka
tholieken hadden 6 zetels Yoor hunne
82 zetels en de liberalen 5 voor hunne 83.
Men moet dus uitgeschoven zijn op
con appelsienschel. Maar dewelke?
.VERGADERING DER LIBERALE
LINKERZIJDEN
De liberale linkerzijden van Senaat
en Kamer vergaderden Zaterdag mor
gen, onder voorzitterschap van M. Mas-
son.
Men hoorde er de uitleggingen der li
berale personaliteiten die in onderhan
deling getreden waren met M. Theunis
voor de samenstelling van liet nieuwe
kabinet.
Eene levendige bespreking had plaats
en er word onder meer beraadslaagd over
het beginsel oener samenwerking met
de katholieke partij.
Ten slotte werd de volgende dagorde
gestemd
De liberale linkerzijden van Senaat
cn Kamer,
Niet- in staat hunne toezegging te
schenken aan de thans voorgestelde mi
nisterieel e combinatie,
Drukken hunne sympathie voor
M. Theunis uit en verklaren bereid te
zijn hu,u steun te verleencn aan een door
hem voorgezeten kabinet dat, enkel een
klein aantal nolitieke personen omvat
tend, zou volledigd wordon door man
non welke door hunne bijzondere be
voegdheid aangewezen zijn om nuttig
mee te werken tot 's lands herstel.
I)e zitting heeft geduurd tot 12 u. 40
Onder de sprekers noemt men MM. De
vèze, Janaon, Hymans, Mechelynck,
Franck, Max, Speyer, Jourefc, Lambo-
rcllo, Robyn.
De opwinding is op aller gelaat te
lezen, wanneer zij na afloop der zitting-
in groep buiten komen.
M. Janson is rood als een kalkoen.
Wij hadden maar óén competentie
«egt hij op schamperen toon en zij be
staat al niet meer't schijnt dat het land
er nog meer wil hebben.
Een Vlaamsch afgevaardigde zegt
luide dat hot de Walhnganten zijn die
'fleren onmogelijk maken.
Kortom, uit alles blijkt dat het eene
woelige bespreking moest geweest zijn.
DE LIBERALE AFVAARDIGING
BIJ M. THEUNIS
Het is te 2 uur dat MM Devèze, Hy
mans on Max door M. Theunis werden
ontvangen en hem de dagorde der libe
rale linkerzijde ter hand stelden.
Het is na dit bezoek dat M. Theunis
besloot een gehoor aan den Koning te
vragen, ten einde hem mede te deeleu
flat hij moest afzien van de samenstelling
Van een kabinet.
Om half vier verliet M. Theunis zijn
hotel om zich te begeven naar M. Carton
de Wiart, met wien hij ziek over den toe
stand onderhield.
De liberale afgevaardigden verklaar
den na hun onderhoud met M. Theunis,
dat deze bepaald zinnens scheen de moei
lijke taak, aan dewelke hij zich inge
spannen had, voort te zetten, 't is te zeg
gen, als de Koning ei- mee tot akkoord
gaat, een anderen weg in te slaan
verklaarde dat, naar zijn oordeel, het
toekomstig kabinet minstens voor de
helft uit competenties zou bestaan.
BIJ DEN KONING
Om half vijf werd M. Theunis ten pa-
leize door den Koning ontvangen.
Wh meenen to weten, zegt de Soir
dat Zijne Majesteit fel aangedrongen
heeft bij den minister van hinancien,
opdat hij zijne onderhandelingen zou
voortzetten voor de samenstelling van
een kabinet waarin een zeker aantal be
legde mannen de plaats zouden inne
men van politiekers.
DE VERGADERING
DER LIBERALEN
In de vergadering der liberale linker
zijde, heeft eerst M. Devèze een overzicht
gegeven van den toestand.
Daarna nam M. Janson liet woord om
de door M. Theunis voorgestelde combi
natie te beknibbelen.
Volgens "hem liad dat ministerie een
al te politieke alluur.
De hceren Hymans, Max en Flagot
steunden vorigen spreke*.
M. Pecher gesteund door MM. Lambo-
relle, Fro nek en Lejeune, bestreden ech
ter de stelling van M. Janson.
Dergelijke pretenties moeten noodza
kelijk, zegde M. Pecher, de voorgestelde
combinatie doen mislukken.
Bij de stemming onthielden zich ver
schillende aanwezigen.
VERDEELDHEID BIJ
DE LIBERALEN
Na de vergadering hebben verschei
dene liberalen uiting geven aan hun
spijt over de gestemde dagorde.
M. Neujean zegde aan de journalisten:
We gaan naar den warboel.
Andere liberalen deelden dezelfde
meening.
óp het oogenblik dat de drie afgevaar
digden der liberalen bij M. Theunis bui
tengingen, zegde oen liberaal journalist
tot hen
Uwe medewerking weigerend, ver
wekt gij warboel in het land. Het publiek
zal van meenm® zijn dat gii u zeiven een
brevet van maohteloosheid hebt gegeven.
Wio beweerfc zulks? wedervoer M.
Devèze.
Een groot aantal afgevaardigden
die aan de vergadering deel namen, ant-
woorddo de journalist:.
De drie afgevaardigden der linkerzijde
loochenden zulks niet en verwijderden
zich zonder verderen uitleg te geven^
DE WALLINGANTEN
Op dezelfde vergadering heeft ook een
scheldpartij plaats gehad tussehen M.
Remouchamps, den bekenden Wallin-
gant, en de Vlaamscbe liberalen.
Op een gegeven oogenblik vergat de
heer Remouchamps zich zoodanig, dat
hij uitriep
«Er is een verrader in de liberale par
tij, welke de von Bissing-wet heeft ge
stemd! M
Hiermede bedoelde hij M. Franek.
M. Péehor antwoordde dat de anti-
Flamingantische politiek te Antwerpen
veel stommen heeft gekost aan "de libe
rale partij.
Ook M. Lamborelle was verontwaar
digd over het'optreden van M. Remou-
Eon li/3 van het afgetreden ministerie woeggebrachL
De Nation Beige wiens politieke
reporter een liberaal is, verneemt dat de
houding van de liberale groep door een
groot aantal parlementairen van deze
denkwijze veroordeeld wordt.
VERKLARINGEN VAN M.THEUNIS
Zaterdag avond, te 7 uur, heelt M.
Theunte in zijn kabinet de volgende
verklaringen afgelegd
U weet wat er sedert dezen morgen ge
beurd ia. Ik ben daar juist bij den Ko
ning geweest om hom op de hoogte te
stellen van den politieken toestand.
Ik herken dat do houding van de libe
rale groep mij verwonderd heeft en dat
ik me aan een dergelijke houding niet
had verwacht Verder beoordeel ik niet
de redenen welke hen aangezet hebben
hunn gedragslijn te wijzigen.
Iedereen is vrij vast te stellen waar
zijn plicht en zijn belang is.
Wat hier ook van zij een nieuw feit
heeft zich voorgedaan hetwelk overwo
gen moet worden.
De eerste kwestie die nu gesteld wordt
is^de indruk te kennen welke door deze
wijziging op de andere partij wordt te-
Zet u, heer Minister, uwe pogingen
om uw ministerie te vormen, voort?
Eerst moet ik de feiten overwegen
die de gebeurtenissen aangaan en aen
toestand nagaan.
De kleinste groep heeft haar ziens
wijze doen kennen en moet natuurlijk
ook het advies van de andere groep inge
wonnen worden.
Het feit dat ik, na een week met het
ministerie niet klaar ben, bewijst niet
dat alles mislukt is. Misschien weet u
zelf lioe lang dergelijke onderhandelin-
fen in andere gelegenheden hebben gc-
uurd.
Do minister zegde nog dat thans zijn
eerste werk zou zijn den toestand to be
spreken met de leiders der rechterzijde.
Betreffende do houding der liberalen,
zegde M. Theunis nog dat deze tamelijk
ongewoon is.
DE INDRUK
In parlementaire kringen is men van
meening dat een zeker aantal liberalen
niet ongaarne een socialistisch-libcraal
ministerie zouden zien tot stand komen,
Waarschijnlijk zulien nu do katho
lieken de volgende oplossing voorstellen
M. Theunis zou eerste mi uister blij
ven, cn vijf andero katholieken welke
reeds waren aangeduid, zouden hun por
tefeuille behouden. De vijf overige por
tefeuilles zouden overgaan in de handen
van bevoegdheden, zoodat do liberale
partij dan toch nog gedeeltelijk voldoe
ning zoude hebben.
Ze vragen competenties, men zal hun
competenties geven.
DE PERS OVER DEN FLATER DER
LIBERALE PARTIJ
De meeste dagbladen in het land be-
oordeeien zeer streng de houding dor li
berale partij aangenomen, en zelfs dc
liberale bladen doen hol vrij onzacht.
De Gazette zegt dat het besluit der
liberale partijvevradering eene ware ver
stomming in pnutieko klingen en nog
het meest in de liberale kringen heeft
verwekt.
Men aanschouwt het maneuver als een
toegeving aan de socialisten en een po
ging, tot herstel van de Union sacrée
De Brusselscho liberalen, besluit het
blad, spreken openlijk van flater
en zelfmoord -
Dc Flandre Libérale schrijft dat
men recht naar den warboel loopt.
Do Etoile onderlijnt dat leden dei-
liberale linkerzijde. de aandacht trok
ken op den warboel die voorspruiten zou
uit de mislukking dei* combinatie Theu
nis en het deel verantwoordelijkheid dat
rusten zou op dc liberale linkerzijde
De Neptune vindt de houding der
liberale linkerzijde kortweg onbegrijpe
lijk en hoopt dat zij tot andere inzichten
zal koinen, opdat, men morgen van haar
niet zegge, dat zij 's lands betengen heeft
verraden.
Do algemeene afkeuring, zegt het
blad, zal de liberalen treffen, die stelling
namen tegen de combinatie Theunis op
het oogenblik dat er nog middel was be
langen te verzoenen of in te toornen, de
welke met het algemeen belang niets te
stéllen hadden.
Eiji wat vooral afkeiuingswaardig mag
lieelen, is dat het gebeurde onder het
masker van een plotselingen wensch
naar een ministerie van competenties,
een camouflage waarmee men nie
mand om den tuin zal leiden.
Het a Laatste Nieuws zegt naar aan
leiding der dwaze houding van zeker
deel der liberale linkerzij
Het gold hier eigenlijk een voortzet
ting van de dwaze Brusaelsch-liberale
politiek, welke zich over het Vlaamsche
land wilde uitbreiden en waarvoor de
liberale partij reeds zoo zwaar geboet
heeft.
DE BEKENTENIS
Door de «Nation Beige» ondervraagd,
zegde M. Janson
Waarom hebben wij dan de dagor
de gestemcl die nu zooveel beknibbeling
uitlokt? Waarom zijn mannen als
Adolphe Max, Paul Hymans, Masson en
zooveel andere onmiddellijk met Mau
rice Fóron en met mij overeengekomen,
om te weigeren in het liberaal-katholiek
ministerie te treden, dat men wilde sa
menstellen?
Ook hier zal ik zonder omwegen ant
woorden
Ómdat de groote meerderheid van de
liberale linkerzijde van Senaat en Ka
mer niet de gevangene van de Vlaam
sche rechterzijde wil worden.
DE ZONDAG VAN M. THEUNIS
M. Theunis gaf Zaterdag te verstaan
dat hij Zondag wat rust. zou nemen. Dit
gebeurde niet. Onze minister van Geld
wezen hield zich met zijn secretaris M.
Terlinden onledig om zijn talrijke brief
wisseling die door de gebeurtenissen der
laatste dagen liggen bleef, af te hande
len.
In den loop van den avond ontving hij
een Amerikaansche afvaardiging die met
hem over den politieken toestand kwam.
sprekeUu
Het ging naar men beweert over
hoogst belangrijke finantieele vraagstuk
ken voortvloeiend uit onze betrekkingen
met de Vereenigde Staten.
Aangaando de vorming van liet kabi
net, verklaarde een personaliteit die
nauw in verband staat met de katholicke-
liberale onderhandelingen, dat de katho
lieken niet meer zulen samenwerken met
de socialisten. Het land duit zulks niet.
STRENGE VEROORDEELINGEN
't Is tegenwoordig een gevaarlijke onr
derneming in 't bezet gebied aankoopen
te doen.
De Duitsche politie gaat tegen de
koopors op de meest brutale manier te
werk. Menschen met pakjes worden in de
statie aangehouden; hunne reispassen
nagezien en, zijn het vreemdelingen,
dan worden zij als boosdoeners naar het
hoofdbul-eel geleid, waar hunne pakken
worden onderzocht.
Dat spel is begonnen den 24 Novem
ber. Daags nadien kon men in den
Stadt-Anzeiger van Keulen, het. vol
gende lezen
Om den uitvoer van koopwaren te
verhinderen is. op bevel van den pro
cureur van Keulen, gisteren in do groote
statie liet afzoeken van reizigers begon
nen.
Dit werd uitgevoerd door 30 politie
beambten, en de eerste dag leverde reeds
goede resultaten; y verdachte perso
nen werden aangehouden, op dewelke
koopwaren werden gevonden wier uit
voer verboden Isdozen morgen was het
aantal aangehoudenen nog grooter. De
strijd tegen warcnverschuiving, woeker,
enz., zal streng worden doorgedreven.
En in liet nummer van Maandag 28
November van hetzelfde blad kon men
lezen
Het Keulsche woekergereeht heeft
verleden Zaterdag afgerekend met de
buitenlandsche opkoopers en cle straffen
zullen ras genoeg gekend zijn om aan
de vreemde uitzuigers den lust te be
nemen, nog eens naar Duitschland te
komen om het. verder uit te mergelen
Het gerechtshof, waar 30 vreemde op
koopers voor de vierschaar moesten ver
schijnen, geloek wel een reispokkenzaal
en voor de rechters moesten de betichten
hunne koffers en kisten openen, om de
gehamsterde waren te toonen.
Een Antwerpenaar, die naar Keulen
was gekomen, zoogezegd om zijn oog-
meesber te raadplegen, had hier allerlei
scboone dingen opgekocht en werd ver
oordeeld tot twee weken gevangenis en
20,000 mark boet.
Van eene dame uit Antwerpen werden
30 zakdoeken, 6 sjaals en een mantel af
genomen en rij kroeg, om haar kooplust
te koelen, o maanden gevang en 60,000
mark boet.
Twee personen uit Meerbeek, bij Char
leroi die dozijnen bretellen, hemden
en schoenen wilden wegvoeren, kregen
3 maanden gevang en 100,000 mark
boet.
Een schildersbaas uit Brussel, die
zijde wilde meenemen, 3 dagen gevang
en 20,000 mark boete.
Een machinist, die in bezit gevonden
werd van 12 kammen, kinderschoenen
en 18 messen en vorken, werd gestraft
met eene week gevangenis en 10,000
mark boet.
Eene telefoonjuffrouw uit Keulen,
eene Duitsche, die betrapt word, toen zij
aankoopen deed in verschillige winkels
voor twee Fransche dames en een Hol-
lan dsche, kreeg zes maanden gevang.
Eene vrouw uit Jemappes en hare
moeder, die allerlei eetwaren hadden ge
kocht, o. a. twee pond boter, vier pond
hesp, en verder zeep, metworst, Holiand-
schc kaas, wandelstokken, scheermessen,
tabaksdoozen, bretellen, handschoenen,
enz., kwamen er ieder van af met drie
dagen gevang en 10,000 mark boet.
Twee Belgische dames, die bij Tietz,
te Aken, 50 sigaren en kleerstoffen had
den gekocht on te Keulen worden ge
snapt, 3 dagen gevang en 10,000 mark
boet.
Ziedaar eenige staaltjes van hof ple
zier dat men tegenwoordig beleeft, als
men in Duitschland voor den goeden
koop gaat zorgen.
Wij weten nog niet of de Belgische
overheid tegen deze streng® straffen ge
protesteerd lieeft.
In alle geval, als de Belgen er iets
®aan koopen, komen ze met centen in
hun handenate in den tijd de moffen
in Belgie iets wegvoerden, dan deden ze
?t met geweld en zonder er ieta voor te
betalen.
Dat is 't verschil van do differentie.
Wat er ook van zij, te Keulen hebben
wij niets in te brengen. Men is daar in
de Engeteche zone van het bezet gebied
en wij kunnen de Engelschen niet dwiji-
ïou de Belgen te beschermen tegenover
ie Duitsche politie.
Mauv de mtergeallieer-lo 'commissie
heeft overal iets tc zeggon en die zou cf
moeten tusschenkomen, om de moffen
aan 'fe verstand te brengen dat, als er ie
mand te straffen heeft, het de geallieer
de overheden zijn, en dat het Duitsche
gerecht, absoluut niets in de pap te brok
ken heeft.
Er zou, in den tijd, maar eens éóti
Belgisch magistraat moeten geweest rijn
die een Duitscher had durven veroord ce
len ze zouden hem dat eens anders aan
zijn verstand gebracht hebben.
Vandaag, in 'fc bezet gebied, gaan ze
te werk, zooals zij hier onder de bezetting
te werk gingen. Welnu dat is onduld
baar. Wij vragen geenszins bescherming
voor dc woekeraars, die van do waarde
vermindering- van den mark prof'iteeren
om ginder heelo voorradon op te koopen
aan centiemen, dewelke zij hier aau
franks voort verkoop en.
b Dat die hun plan trokken en het ri
sico van hun beroep dragenwat wij ech
ter niet kunnen dulden is dat, in hel
bezet gebied, straffen als bovenstaande
door Duitsche rechtbanken op Belgisch*
ingezetenen worden toegepast en dit we
gens overtredingen, die nog niet het hon
derdste paart beteekencn van de misdrij
ven, die zij hier vier jaar lang straffeloot
hebben aangericht.
-V-
Van wego de Universitaire Stichting
is ona het pas verschenen verslag ovec
haren eersten jaargang geworden; een
stuk waar een opvallend feit in de weder-
opbouwing van ons land werdfc boteo
kend.
Oorsprong en doel van de Universi
taire Stichting zijn aan hot publiek niet
onbekend; in de sombere dagen der be
zetting voorbereid, in 1919 op voorloo-
pige grondslagen ingesteld, werd dit
werk zooals men weet officieel bij de wel
van 6 Juli 1920 opgericht en met vaste
inrichting voorden bij Koninklijk be
sluit van 31 Augustus 1920.
Het eerste dienstjaar is verstrek ca,
daarover loopt bewust verslag.
Het getuigt over een werkzaamheid
dio men ontzaglijk mag noemen't weze
genoog te zeggen dat 9 Commissies, aan
welker beraadslagingen 68 vooraanstaan-.
de personaliteiten hebben deel genomen,
37 zittingen hielden.
Bij uitvoering der beslissingen door
deze inrichtingen getroffen, kende da
T eheerraad, gedurende het jaar 1920-
1921. 362 studielecningen toe, die op
708,475 frank beliepen24 studiebeur
zen aan Belgische jonge lieden op Ame
rikaansche Universiteiten2 beurzen vtn
Belgische koloniale gem «.shceren in Bra
zilië; 3 beurzon aan studenten op Euro-
peesche Universiteiten; 30 toelagen, van"
2,000 tot 14,000 frank, aan jonge lieden
om ken toe te laten zich in Brigie aan
wetenschappelijke navorschingen to? tie
wijden; 15 toelagen van 1,000 tot 15,000
frank, aan Belgische geleerden, die zich
door hun werken onderscheidden, opdat
zij in volle geestesvrijheid en met de
beste technische middelen hunne nazoe-
kingon mochten doorzetten; 350,000 fr.
aan do Studentenhuizen van onze vier
Universiteiten en van de Mijnschool te
Bergen25,000 frank aan twee weten
schappelijke genootschappen; 500,006
frank aan ieder der vrije Universiteiten
Brussel en Leuven.
De Stichting heeft heb uitgeven van
een verzameling wetenschappelijke wer
ken ondernomen; 4 dezer zijn reeds ter
pers; fr. 54,360.72 werden toegestaan"
aan 7 uitgaven, welke ingevolge bijzon
dere omstandigheden, buiten de uitga
ven der Stichting moeeten in Jt licht ge
geven worden; fr. 4,445.40 werden toe
gestaan voor het illustrecren van weten
schappelijke artikels; 19 tijdsohriften
werden met toelagen van 1,200 tot
25,000 frank begunstigd: liet uitgeven
van een driomaandelijkscn bulletijn der
Stichting werd beslot-enc en kring, waar
al de jonge lieden verecnigd zijn die in
het buitenland studeeren werd opgericht
onder do bescherming der Stichting.
Een enkele taak welke de Stichting
zich voorgeschreven had, blijft te ver
vullen de uitbreiding van het onder
wijs aangaande de bescherming van do
kindsheid. Aan een bijzondere Commis
sie werd opdracht gegeven om vast te
stellen op welke wijze de Stichting op
dit gebied zou tusschenkomenzij ver
gaderde reeds verscheidene malen, en
een beslissing zal eerlang getroffen wor
den.
Eindelijk zal binnen eenige maanden,
die groote nationale instelling, welk®
wij te danken hebben aan de initiatie!
van do heeren Francqui, Hoover, Hégoi
en Caltior, gevestigd worden in een ge
bouw, in de Egmontetraat gelegen, en te
dien einde aangekocht. Dit gebouw zal,
buiten do bureelen der Sekretariaat, za
len begrijpen voor voordrachten, archie-,
ven, spijshuis, vergaderingen, biblioth*
ken, en bovendien, kamers voor vreemd*
leeraars en studenten, die tijdelijk
Brussel verhÜiyepu
