28
Donderdag
Sep! 1922
Aan onze lezers
HI1R SiEDEUS
1st graf van isn
onlbokendenJass
i®esland in &S@in-flzI®
bedenkelijk
Hef pSsilsum van
de zehnacfaien
Hef MmWjk van den ex-keizer
loopt op geen wieltjes
Een reisgids uit het jaar 1811
Se spreksnds film
OnitssliM's verpüchüeges
DE VOLKSSTEM
XXVIII* JAARGANG NUMMER20Q
Kerkstraat, 9 en 21, Aalst. - Tel. 114 DA.GBL.AD - 3 CENTIEMEN - WEKELIJKS 0.50 Uitgever: J. VanNuffel-De Gendt
Publiciteit buiten liet Arr. AALSTT*Agontschap Havas, 'Adolf Maxlaan, 13, te Brussel. Place de la Bourse, 8, Parijs, Bream's Buildings, 6, Londres E. C. 4,
H. WenceslaS
Zon op 5,45 onder 5,39
Volle Maan den 5
Te rekenen van heden sullen on-
%e verkoopers geene muntstukken
van fr, 0,50 meer, aanvaarden. Wij
herinneren aan 'eenieder dat deze
muntstukken in de Nationale iBank
'en Postkantoren'enz. tot Vrijdag
aanvaard worden.
Nadien zijn se 'niét meer geldig.
De liefdadige wereld komt een
'groot verlies te ondergaan door het
afsterven van Broeder Amedeus, al
gemeen overste der Congregatie van
de Broeders van Liefde van Gent.
Florent Jan-Baptist Stockmans,
zag het levenslicht te Mortsel (Ant
werpen) den 24 Juli 1844, Helder
van geest, moedig van karakter,
sterk van lichaam, rijk ontwikkel
de jongeling, trad hij in het leger
der Liefde broeders en legde zijne
plechtige kloosterbeloften af te
Gent in het Blindengesticht den 22
Februari 1864,
Gedurende 58 jaren oefende hij
zijn ambt van liefdebroeder uit met
de meeste zelfopoffering en met al
den iever die dezen uitgelezen kloos
terling bezielde om zijne medemen
sehen bij te staan, te helpen, te
troosten, te ondersteunen, raad te
geven, door zijn gebed en voorbeeld
voort te helpen en te stichten.
Gedurende 46 jaren was hij de
algemeene bestuurder van het we-
reldomzejtend liefdewerk der geach
te en gewaardeerde Gentsche Broe
ders. Onnoodig te steunen op zijne
bekwaamheid en op zijne deugden.
Hij ging door al weldoende en
daarom was hij geen onbekende
voor geen enkel Belgisch katholiek.
Iedereen kende de generaal der lief
dadigheid. De menschelijke mise
ries en krankheden kende hij op den
draad.
De kinderen moesten onderwezen
worden in de christelijke leering, in
de overige vakken en kennissen de
zieken moesten opgepast, bezocht en
bijgestaan worden de krankzinni
gen moesten een onderkomen, een
medelijden, eene koestering vinden;
voor dit alles zorgde vader Amedeus
als een tweede Vincentius a Paulo,
De burgerlijke macht moest ook
tusschenkomen, 't bestier van 't land
moest zich met de zaken bemoeien,
doch Vader Amedeus hield de bo
venhand. Slim als een vos, uitgesla
pen om met ministers en ministe
ries om te gaan, wist hij zijn plan
en het plan zijner onderhoorigen en
beschermelingen te trekken en alles
viel goed- uit, altijd en beter dan
men wel gedacht had.
De kabinetten van de verschilli-
ge ministers van Rechtswezen be
zocht hij dikwerf', gewapend met
zijn regenscherm, 't was zijn be-
velhebberstaf, zegde Willem Ver-
speyen, hoofd-opsteller yan den
Bien Public en '.yon altijd het
spel,
Dat rechtstreeks binnendringen
bij den minister heette Vader Anie
deus te biechten gaan bij den
rechten man
Een behendig minister had op
zekeren dag toch moeten toegeven
en hij schetste de eerste Liefdebroe
der van Belgie als volgt Die
duivel van Vader iAmedeus, dan
wanneer hij ongelijk heeft, zal toch
immer eindigen met gelijk 'te hij
gen Wat wilt ge er aan doen
zijn vragen en klagen, smeeken en
bewijzen was overtuigend en men
w-ederstoud nooit aan zijne bewijs
gronden, deze stonden te vast en
Waren te stevig. Hij deelde zelfs zij
ne liefdadigheid door zijne bespre
kingen en onderhandelingen aan
anderen mede.
Zijne stichtingen van 1876 tot
.1914 verwezenlijkt, zijn te talrijk
om hier uitbreiding te vinden, we
geven er slechts de opsomming van
een normaalschool, eljj oplcidings-
gestichten, negen èn twintig lagere
scholen, vier weezenliuizen, drie
pensionaten, vier collegies, vijf mid
delbare scholen, een werkmans
spijshuis, een gesticht yoor doof
stommen, vijf gestichten voor vol
wassen krankzinnigen, vijf gestich
ten voor verlaten kinderen, een ge
sticht voor verachterde kinderen,
een gesticht van rechterlijk aan
sprakelijke kinderen, Eindelijk
sinds den oorlog bracht hij tot stand
in 't kamp van Beverloo, een ho
me voor sodaten, eene middelbare
en eene lagere school3
Zestien keeren toog hij over den
Atlantischen Oceaan, want zijn
werk breidde zich zoowel uit over
Amerika en Canada als in Enge
land, Schotland, Nederland en Bel
gie. Den hoogst yerdienstelijken
koosterling kreeg eereteekens en
onderscheidingen van omtrent alle
vorsten en landen van Europa,
Geen legergeneraal droeg er meer
en verdiende ze beter.
Honderdduizenden zijn hem
dankbaar en blijven hem indachtig
voor het voordeel naar ziel en li
chaam dat hij hun schonk.
Vader Amedeus was ook een kun
stenaar, want de geschiedenis, de
schilderkunst, de bouwkunst waren
hem niet vreemd.
Deze onvermoeibare werker over
leed in zijn 79e jaar te Lummen in
Limburg èn vond op het kleine
Kempische kerkhof aldaar eene
rustplaats te midden zijner Broe
ders van liefde, Zijne ziele ruste
hierboven in vrede bij God, Zijn
werk zal hem overleven, want het
draagt en bewaart het kenmerk van
zijn streven en ijveren voor Gods
glorie en de liefde tot den èven-
mensch, NICODEEM.
Tijdens eene vergadering van alle
groepen van oud-strijders, voor eenige
dagen in het lokaal der oorlogsinvalie-
den gehouden, werd er op gesteund dat
de initiatief van een standbeeld aan den
onbekenden soldaat niet van de Begeer,
maar wel van de oud-strijders uitgaat.
Eene nota zal hierover aan de Begee
ring gestuurd worden.
Er was eerst spraak geweest een mar
meren beeld op te richten in den voor
grond van het Kamergebouw. Maar der
gelijk werk zou niet minder dan acht
maanden vragen en eene som van mins
tens 500.000 frank kosten. Daarbij
'komt nog dat die voorgrond eene on
zijdige ströep is waar het gemeentebe
stuur van Brussel zidh -tegen het op
richten van gelijk welk herinnerings
beeld verzet.
Dp bodoeldie vergadering wérd; ook
gezegd dat de grafplaats van den onbe
kenden soldaat aan den voet van de Kon-
greskolom enkel voorloopig zal zijn. De
regeering zou van plan zijn, ter gelegen
heid der 100ste verjaring der onafhanke
lijkheid in 1930, een grootech stand
beeld op te richten op de Poelaertplaats,
vlak voor het Paleis van Justicie waar
de onbekende soldaat zou overgebracht
worden.
Op 11 November aanstaande zal maar
eene redevoering uitgesproken worden,
namelijk door den Koning, opperbevel
hebber van het leger.
EEN NIEUWE INVAL' IN DE NEU
TRALE ZONE
Een Turksclie strijdmacht, bestaan
de uit cavalerie en madhien geweren, is
weer de zone van Tsjanak binnengerukt.
Deze daad beteekent een ernstige bedrei
ging voor een vreedzame oplossing der
kwestie.
Generaal Harington heeft den natio-
nalistischen vertegenwoordiger opgedra
gen, Kemal Pasja te verzoeken, bevel
te geven tot het terugtrekken dezer troe
pen en heeft een redelijken tijd toege
staan voor het overbrengen van deze me
dedeel ing aan den Turkschen bevelheb
ber bij de Dardanellen
Wanneer hij -echter bij zijn houding
volhardt, zijn de Kemal i sten verant
woordelijk voor de -gevolgen. Harington
heeft thans de, bcsohikkiug over ylieg-
tuigen, wélke zoo noddig hun medewer
king zouden kunnen verleen en, hoewel
het niet waarschijnlijk vrordt 'geacht,
dat de Turken het zoover zullen lajten
komen.
Naar verluidt, treedt de Fransche Hoo-
ge commissaris bemiddelend bij Kemal
Pasja op,
Nader wordt bericht
Turksche cavalerie, naar mén schat
2000 man sterk, is Erenkeuy weer bin
nengedrongen. Een Engelsche mobiele
eöftonne is uit Tsjanak vertrokken, en
heeft stellingen betrokken- ha-lverwege
Erenkeuy, om bij mogelijke gebeurte
nissen -gereed te zijn.
H;
Men seint uit Constant-in op el aan Beu-
ter r:
De vertegenwoordiger van het gouver
nement van Angora verklaarde dat, aan
gezien Erenkeui bezet was voor de ont
vangst der nota van de mogen-heden,
men hem meer dan 48 uren moet ge
ven pm zijne oversten te raadplegen.
De hooge geallieerde commissarissen
vergaderden Maandag namiddag te Con
stantinopel om de kwestie der schen
ding van de neutrale zone te bespreken.
De hooge Fransche commissaris stuur
de een telegram aan Moestafa-Kemal
hem dringend verzoekend, onmiddel
lijk bevel te geven tot 'ontruiming der
zone.
Het is onwaar dat er reeds vuurscho
ten zij» gewisseld.
?K
In afwachting Van het antwoord van
Moestafa Kemal ,zet de Britsche regee
ring haar toebereidselen voort.
De süper- dreadnougt Bevanclie
met schout-bij-nacht Dabb is Maandag
te Malta aangekomen en 's avonds door
gestoomd om de zeemacht van admiraal
de Brook te vervoegen het slagschip
had een aantal watervliegtuigen aan
boord, in bestemming voor Constanti
nopel.
De Bamillies te Malta verwacht
29 September, de Centurion en de
Malaya vandaag verwacht r; samen
met. do 3e flottieltje destroyers en de
lichte kruisers 'jx Ceres baledon
en Carysborcl die morgen moeten
aankomen, hebben orders om onmiddel
lijk door te stoomen naar 't Nabije Oos
ten
Het derde bataillon grenadiers, het
tweede bataillon fusilliers en de tweede
lichte voetvolk-brigade, -hebben order ge
kregen te vertrekken, om de troepen yan
generaal Harrington te versterken.
De 11e batterij artillerie gemiddeld
kalieber is Maandag uit Gibraltar naar
Constantinopel vertrokken,
AFSTELLING MAN DEN SULTAN
DE TOESTAND TE
CONSTANTINOPEL
Lady Harrington en de vrouwen van
16 hoogere Britsche officieren verlieten
Maandag Constantinopel vandaag ver
trekken de vrouwen en andere officie
ren.
Volgens een telegram uit Constantino
pel aan Daily News hebben de groot
vizier, de minister van buitenlandsche
'zaken en de minster van bmnenlandsche
zaken in het kabinet van Constantinopel
hun ontslag gegeven.
Die ontslagen doen de samenstelling
van een nationalistisch kabinet voorzien
en, binnen kort, de afstelling van den
sultandie zou vervangen worden door
den kroonprins, die heel populair is bij
de nationalisten.
De groot-vizier heeft aan de regeering
-van Angora medegedeeld dat de regee
ring te Constantinopel er geenszins aan
denkt Angora te hinderen en dat hare
leden bereid zijn ontslag te geven.
Men gelooft dat, in dit geval, Kemal
een gouverneur-generaal naar Constan
tinopel zal zenden.
De ontroering onder de bevolking te
Oanstantinopél is nu verminderd ten
gevolge van de gunstige Wending der
onderhandelingen pver de Opstersche
kwestie.
Er w-as hier eciïe zekere paniek ont
staan op het bericht dat do igansche
Britsche kolonie ging inschepen en ver
scheidene consulaten werden letterlijk
bestormd om paspoorten to krijgen
De rust keert nu stil aan.terug, maar
do tendenzioze geruchten duren voort
en 't ware wenschelijk dat de onderhan
delingen vlot van stapel liepen, want
zoomin als Kemal lang zijn leger kan
bedwingen, zou men hier de rumoerige
elementen lang in bedwang kunnen
h0UdeU-- R R R
1 Een telegram uit Consta-ntiriopol aan
don Times meldt ook dat aldaar al
gemeen geloofd wordt dat, na het teoke-
nen van den vrede, de Sultan zal ge
dwongen worden afstand van den troon
te doen.
Het is iiu honderd jaar geleden dat
ingenieur .William Church te Birmin
gham do eerste bruikbare zetmachien
vervaardigde. Deze machien werd later
verbeterd, en zal misschien ook als voor
beeld gediend hebben voor de in 't jaar
1844 voor 't eerste gemaakte Linoty
pe van den Zwaab Otto Mergenthaler.
Terwijl de vroegere zetmachien slechts
met 'losse typen werkten, vervaardigde
Mergenthaler de regelgietmachienen.
Behalve de Linotype zijn de Typograaf,
de Monoline, de Monotype en de Lud
low de bekendste zetmaohienen.
Terwijl bij de drie eerstgenoemde zét-
macliienen slechts één machienzett-er
noodig is, vereischt do Monotype twee
arbeidskrachten de eigenlijken zetter
aan het toetsenbord en degenen die zorgt
voor de gietmachien. Bij de Monotype
worden door iedere aanslag van een toets
in een papierstrook twee gaten geslagen,
wélk door hun stand ten opzichte van
elkander en van de papierstrook een let
ter voorstellen
Deze strook met -gaten wordt in de
gietmachien gebraölit; hierin bevindt
zich eene plaat, welke de matrijzen bevat'
die met de sohriftteekens van het toet
senbord overeenkomen. Door een ver
nuftige uitvinding wordt bewerkt dat
telkens een matrijs wordt losgemaakt
die het type giet. Door een ander toestel
worden de letters aan él'kander geplaatst
en tot regels aangesloten.
De Monotype heeft het voordeel
dart de losse typen ook voor het gewone
handzetten -gebruikt kunnen worden.
De Ludlow giet vaste regels van ma
trijzen die met de hand gezet worden.
De eerste rotatiepers yan het vasten
land was te zien op de Weensclie wereld
tentoonstelling in 1873. In Engeland
werd reeds eenige jaren vroeger op een
door Ing. Bulock gemaakte machien de
Times gedrukt.
Ook ingenieur Marinonï, te Parijs,
erbetCTde het systeem der rotatiesnel
persen.
Op dit oogenblik hebben vele produk-
ten der rotatiemachienfabrieken afme
tingen -bereikt, die de uitvinders zioli
waarschijnlijk niet hadden kunnen droo-
men.
He New Yoi-k Herald meldt 15
Het ontworpen huwelijk ran den ex-
keizer heeft op hot kaaleel te Doom tot
zekere moeilijkheden aanleiding gege
ven.
De verloofde houdt ër natuurlijk aan
haar jongste kinderen hij zich te houden.
Dat schijnt echter niet in den smaak te
vallen van de eigen kinderen van Wil
helm. die er nooit in toestemmen zullen
dat de zoontjes en dochtertjes van een
andorc vrouw zieli rechtetréeksdh niet. de
familiezaken der Hohenzollern's be
moeien.
Om het geschil te beslechten, is thans
.besloten dat de kinderen yan prinses
Hermin-a in een afzonderlijke villa te
Doorn zullen gehuisvest worden, waar zij
onder de bescherming van hun yoogd en
gouvernante» zullen staan.-
waarmede men zelf 'de deur kan afsuri
ten ook nemo men een.paar goede pL
stolen mede, die men om de veertien
dagen opnieuw moet laden, opdat het,
kruid niet zou bederven
Ten slotte eenige raadgevingen voor
geval men aangevallen word't door ban/
dieten, wat altijd kan gebeuren
Indien er dn de diligencie genoog
dappere mannen zijn om met de wapens
te antwoorden op een onbeschaamd on
derzoek, is het geraden zich in de be
schutting van de koets te houden on.1
slechts op den buik van zijn tegenstan
der te mikken, zoodra men het wit- van.
zijn oogen ziet. Op deze manier zult
-gij niet missen....
En dit alles kon gedrukt worden'
slechts 110 jaren geleden, onder de re-»
geering yan Napoleon den Grootel j
Hoezeer het roi'zen van vroeger yer-
sohilde bij het reizen van nu, bewijst
wel een reisgids uit het jaar 1811, welke
door een Franseh dagbladschrijver tus-
sehen oud-papierrommel ontdekt is.
Als reisbenoodigheden werden aller
eerst opgegeven Een lederen koffer om
boven op 'de diligoncie te zetten, eene
groote vierkante J-aseh van runderleider
om bek allernoodzakelijkste te dragen
verder een handtasch, en twee herten-
vellen om op de doorgaans vuile ma-
brassen in de herbergen te leggen.
Bovendien moest men medenemeb
lakens, een oorkussen, en... een goed, ge
makkelijk kussen, waarop men kan zit
ten. om pijn te vermijden.
Óm des Zomers bevrijd té zijn van
de 'beten etn verddre joiïvriiendelijklie-
den van eon zeker soort beestjes, die
men zelfs in de besté herbergen
ontmoet, moe't men zich voorzien van een
sap getrokken van kruidnagels of van
kamfer, die men in zakje» aan de yior
hoeken van het bod moet ophangen.
In het hotel is het wenschelijk zijn
bed tegen de deur té zetten in het mid
den der kamer, en 't licht aan te hou
den, om ongelogen bezoek té vermijden,
want men kan' niet- weten wie in deze
herbergen vertoeven. Het is ook gera
den een grendel niet zich mee té nemen
Te Berlijn zijn 'dezer dagen de eerste
opvoeringen gegeven van een spreken
de film volgens het pyinciep van Hana
Voigt, dr Jo Engl en^Jos. Masolle.
De strook celluloid, die men filui
noemt, fotografeert en reproduceert nu
ook het geluid, welks golven aan den
rand van de fotografie met' fijne lijnen
zijn opgeteekend.
Volgens de Frankf. Ztg. verkeert
deze sprekende film nog in de. eerste sta
dia van ontwikkeling en zij spreekt nog
dleclit, niet béter dan de gramofoon
men krijgt den indruk dat- de personen
op het witte doek een fonograaf in hun
borst dragen. De film zingt goed, evenals
de gramofoon. Bij de muziekstukken die
ten .géhoore werden gebracht op 't witte
doek, was het geluid alles, de film niets.
Volgens de [a Fr. Ztg zou een uit
vinding als deze slechts van waarde zijn
(voor een conservatorium of een archief
voor muziekgeschiedenis. De ethnischo
waarde kan tot nu too niet groot ge
noemd worden.
DE SCHATKISTWISSELS
DE PVEBHANDIGING AAN DEN
H. DELACBOIX;
Zooals wij gisteren hebben gemeld
heeft do h. Fischer, voorzitter van do
Duitsche afvaardiging bij de Kommis
sie van Herstel, Maandag namiddag te
4 1/2 uur, do door de Bijksbank ge
waarborgde en voor Belgie bestemde
schatkist wissels overhandigd. Deze wis
sels werden onmiddellijk aan den h. De
lacroix, Belgisch afgevaardigde, overge
maakt, die ze aan de Belgische regee
ring zal doorsturen.
Het aantal dezer wissels bedraagt 10.
Acht daarvan vertegenwoordigen elk een
waarde van 10 millioen geudmai'k, de
negende en tiende onderscheidenlijk van
7 1/2 en 8 1/2 millioen. Deze wissels
vervallen definitief op 15 Februari en
15 Maart, daar zij betaalbaar zijn op
zes maand en het bedrag vertegenwoor
digen dei' stortingen, van 50 millioen
frank ieder, welke op 15 Augustus en 15
September jl. door Duitschland aan Bel-;
gie dienden gedaan. t"
Het valt op dat het totale bedrag 'der
overgemaakte schatkistwissels niet 100
millioen goudmark, maar slechts 96
millioen goudmark groot is. Het ver
schil valt te wijten aan stortingen, door
het GrooitiHertogdom Luxemburg én de
Vereenigdfö^Btaten igedaan, laan de
Kommissie van Herstel, wegens leve
ring door Duitschland van steenkolen en-
kleurstoffen. Deze stortingen wordeji'
door de Kommissie van Herstel aan BeW
gie afgedragen
De schatwissels. waarvan hierboven";
sprake, zullen door onze regeering in d€
Veioenigde-StatenEngeland, Zwitseav
land en Nederland worden gediskony
teend.
HET BEGELEIDEND SCHRIJVEN
Parijs, 26 Sept. Te zamen met dé
schatkistbons heeft de h. Oertzen tot de
Kommissie van Herstel, 'een begelei
dend schrijven gericht, waarin O. m. hötf
volgende wordt gezegd f:
Mij beroepende op de beslissing Van*
de Kommissie, van Herstel van 31 Aug/
1922, héb ik de eer, op bevel van dé
Duitsche regeering, u tien schatkistwis-'
seis over te maken, afgeleverd door het;
Bijksschuldenbeheeir, namelijk i:
1. Vier wissels F. I. n° 14 waarde
10 millioen goudmark elk, en één wis
sel F I. n° waarde 7.400.000 goud-'
mark. Deze wissels Vervallen op 15 Fe
bruari 1923.
2. Vier wissels F. I. I. h° 14, waar
de 10 millioen goudma-rk elk, en een
wissel F. I. I. n° 5, waarde 8.600.00(1
goudmark.
De vervaldag dezer wissels is bepaalt^
op 15 Maart 1923s
