mro
15
Woensdag
Nov. 1922
Bernard Vaughan
De overbrenging van den nieu
wen Tiaar van den Paus
naar Rome
Disltsche onlusten te Keulen
lapland en Frankrijk
Wat ex-keizer Karei van
Oostenrijk bezat
De kwestie van Herstel
De aardbeving in Chili
Kerkstraat, en 21, Aalst. Tel. 114 J_>AG
XXVIIP JAARGANG NUMMER 239
tL.Ar> 8 CENTIEMEN WEKELIJKS 0.50— Uitgever: J. Van Nuffel-De GendT
Publiciteit buiten het Arr. AALST c Agentschap Havas, Adolf Maxlaan, 13. t« Brussel. Place de la Bourse, 8, Parijs,Br6am3^1uilding,^6^^nd^^E^C^4.
H. Leopoldus
Zon op 7,02 onder 4,13
Nieuwe Maan den 18
oOo
Vroeger was er een Kardinaal der
H. Kerk en Aartsbisschop van West-
minster (Londen) die de naam der
VaugUaris hooghield. Deze beroemde
kerkvoogd was de bloedeigen broeder
van Bernard Vaughan, eeue andere
beroemdheid dezer gekende familie,
die zooveel kinderen aan den dienst
der H. Kerk schonk.
Bernard Vaughan stierf den 31 Oc-
tobor laatstleden in den ouderdom
van74 jaren. Als volksprodikant stond
hij bekend boven allen bij het Engel-
scko volk, Zijn preèkon in 't Neder-
landsch uitgegeven mogen beschouwd
worden als de aantrekkelijkte die
er wel ooit bestonden. Zijn twee boek
werken Wonden van onzen tijd
en Li.tdenspreeken verwierven
hem oene wereldvermaardheid. In
deze sermoenen geeselt hij onberm-
bertig de ondeugden, de slechte ge
woonten en de kwade gebruiken van
zijnen tijd on van zijn omgeving.
Hij stuurt daarin bet woord toe aan
de rijken, verwijt en berispt hun ge
drag, slaat de nagels op den kop,
verzwijgt de waarheid niet en drukt
den vinger op de bloedigen wonden.
Hij verwittigt daarin de armen en
zet ze aan tot beter leven, tot ver
draagzaamheid, zachtmoedigheid, ge
duld, tot lijdzaamheid, 't Is een waar
genoegen die aantrekkelijk en op
wekkende godvruchtige redevoerin
gen te lezen eu te overwegen. Niet te
verwonderen dat zoo een priester bij
val bad, zooveel te meer dat zijn liefde
en ijverwerken, zijne woorden, aan
sporingen en uitnoodigingen vooraf
gingen.
Ik vergeet nog te melden dat Pater
Vaughan aan het gezelschap Jesus
toebehoort en zijne kloosterorde door
zijn werken, zijne vurigheid, en zijn
stichtende loopbaan veel eer aandeed.
Hij doorreisde het gansche Britsche
keizerrijk, doorkruiste Europa en
Amerika, China en Japan.
Zijne machtige stem weerklonk, zijn
forsche gebaar werd opgemerkt, zijn
talentvolle redeneering, zijn gloed
volle hertespreuken deden de gewel
ven van menige Europeesche hoofd
kerk weergalmen. De Amerikanen
hoorden hem gretig aar. en waar hij
verscheen deed hij wonderen van wel
sprekendheid. Ja tot zelfs Eduard VII,
Koning van Engeland was een zijner
toegenegen aanhoorders. In Engeland
stond Pater Bernard bekend als een
hoofdpropagandist van der. eeredienst
van de H. Joanna d'Arc.
Hij bemoeide zich ook met de ge-
loofsverdodiging, met de maatschap
pelijke werken, en de arme veriatenen
van de Londenswijken waren zijne
lievelingen. Voor bun zorgde bij en
deed hij al wat hij kon om hunne ont
beringen, hun lijden, bun verlaten
heid te lenigen. Een echt vader der
werkersklas mag hij heeten.
Met millioenen stortte men in de
offerblokken en bussen voor liefdadige
werken wanneer hij een sermoen hield
en eene omreis dééd om te preêken
voor het arm Londensche volk.
Hij stamde af van eene Engelsche
officierenfamilie en daarmee te meer
stond hij bekend als een vurig vader
lander. Dit was hij inderdaad.
Ook toen de oorlog uitbrak, wilde
hij België verdedigen, beschermen,
en later heloonen... daarom onder
steunde hij in Engeland onze zaken
met woord, daad eu geldsommen.
Bernard Vaughan was een man van
de daad, een machtig redenaar, een
steun voor zijnen evenmensch, een
verstandige en eenvoudige Jezuït, en
èen heilig priester en een ievorigo
werker op 's Heeren akker.
Dat hem thans de eeuwige rust
verleend worde. Joannes.
De zilveren tiaar, welke door de ka
tholieken van Milaan aan deir H, Vader
ten geschenke zal gegeven worden, is
aan den aartsbisschop van Milaan over
gedragen geworden.
Door een hijzonder missie zal het
kunstwerk op 23 November aan Z. H.
den Paus overhandigd worden.
De gedachte, om juist een tiaar te
kiezen ontstond, wijl van de vier tiaar's
welke in de schatkamer Ider Sixtij'n-
sche kapel worden bewaard, drie wegens
haar gewicht niet gebruikt kunnen wor
den. Maar ook de vierde is weinig doel
matig, daar de hoofd-omvang veel te
wijd is en bij het kroningsfeest van
Paus Pins XI kleiner moest worden ge
maakt.
De gedachte om aan den II. Vader
een passende tiaar to schenken, vond in
het geheele dioces. Milaan^ groofcen bijval
en spoedig bracht men 250,000 lire aan
baar geld alsmede een groot aantal ju-
weelen en (edelgesteenten bijeen. Het
goud word gesmolten terwijl de sieraden
werden gebruikt voor zoover ze voor de
versiering van de tiaar konden aange
wend worden. Deze gedachte ging van
den kunstenaar Luca Bcltrama uit, die
de teekeming der tiaar leverde en toe
zicht had op de vervaardiging ervan.
De Milaneeeche goudsmid, Giacomo
Ravasco, heeft werkelijk een heerlijk
werk geleverd.
Eerst werd van de tiaar een gipsmodel
vervaardigd, daarop van metaal, om-den
indruk en do verschillende sterkten, ge
wicht en weerstandvermogen vast te
stellen. Dan werd, midden Juni, met de
uitvoering der afzonderlijke deelen be
gonnen. Prachtig komt het groen ge
ëmailleerd goud uit, waartegen de ban
den van Zechinegoud smaakvol afste
ken. De tiaar weegt ongeveer een kilo
gram en is 36 centimeters hoog. De
kern, filigraan werk in zilver schijnt een
kanten -weefsel. Daarop rust de drievou
dige kroon.
Het stuk is een tiaar van don vrede
zooas het owerheerechendej motief, «de
olijftak aangeeft. Bladeren en bloemen
omslingeren do banden op allegorische
wijze. Op de eerste is het inschrift aan
gebracht Pio XI, Pontifici Maxirno
- Concivi Eidemq. Archiep. Olim. Sue
Amantiss. Medioaneuais. A. D.
MCMXXII Pont.if. A. I. welke dooi'
olijftakken en 80 smaragden omgeven
is. Vijftig briljanten en vier Oostersche
robijnen vormen de takken tot. een
knoop bijeen. Op dezelfde wijze is de
tweede kroon mot edelgesteenten bezet,
terwijl ide derde met 150 Oostersche pa
reten versierd is. Aan den koepel, waai-
384 Oostersche robijnen als vlammen
schitteren zijn kleine zuilen aange
bracht, welke op 40 briljanten het sym
bool dor wereld dragen op 'het uiteinde
der tiaar. Een klein platinakruis met
24 briljanten bezet, kroont het geheel.
De H. Vader zal de tiaar voor do eerste
maal dragen op het Konsistorie in De
cember.
Erge incidenten hebben plaats gehad
in de voorsteden van Keulen.
Misnoegd door de stijgende levens-
prijzen heeft het volk de vitrienen van
oen zeker aantal magazijnen verbrijzeld.
Policieagenten werden op het werpen
van steenen onthaald on waren genood
zaakt met den blanken sabel de betoo-
gers uiteen te drijven.
Een adjudant van piolicie, dien de
botoogers van zijn paard wilden rukken
maakte gebruik van ziju vuurwapen.
Een poücieagent werd door verschil
lende messteken gewond.
Do bet.oogers werden ten «lotto uiteen
gedreven en velschillende hunner wer
den aangehouden.
OPHELDERING UIT FRANSCIIE
-BRON OVER DEN GESPANNEN
TOESTAND
Parijs, 13 Not. Sedert eeiuge da
gen spreken de berichten uit Londen
wt-er van een wrijving tusschen Frank
rijk en Londen, als gevolg van de toe
standen in het Oosten. Men gaat zelfs
tot te spreken van een krisis in de be
trekkin-gen tusschen de twee landen.
Do oorzaak daarvan zou vooral zijn
het feit dat M. Poinearé geweigerd heeft
lord Ourzou te ontmoeten voor de Con
ferentie van Lausanne.
Torstens was M. Poinearé tc Parijs
weerhouden door de binnenlandse!)©
politiek.
Verder meende de regeoriüg «dat °P
zulk ©en samentreffen, ook Italië verte
genwoordigd diende te zijn (wat moei
lijk ging, daar aan M. Mussolini de tijd
ontbrak zich naar Parijs of Londen te
begeven).
Verder was de openbare opinie in
Londen nog verwonderd over het feit
dat generaal Pellé, hooge kommissaris
te Con^fcantmopclzich slechts na een
paar dagen bij dc uitroeping van dien
staat van beteg in deze laatste stad, hoeft
aangesloten.
Dit late handelen komt alleen voort
door het feit dat het Fransch staatste-
logram, hewelk generaal Pellé machtig
de naar goeddunken te handelen onder
weg 48 uur vertraging heeft gehad.
Het is ten sl'otte ook zéker, dat zoo
de Turken dé 'geallieerde troepen aan
vielen in de onzijdige zone, «de Fran-
sében stellig handelend zouden optre
den.
DEZER DAGEN (ZAL DE NALA
TENSCHAP GEVEILD WORDEN
In een der zalen van een gewone
rechtbank te Ween en, zal een dezer da
gen de nalatenschap van ex-keizer Ka-
rel geveild worden.
tiet vermogen in baargeld bedraagt
11 millioen Oost. kronen, dat dn levens
verzekeringen1 bij dé maatschappij
Phoenix en de Weiner Lébensver-
sicherungsgeeellsehaft was betegd.
Maar dat was niet alles, wat ex-kei
zer Karei als particulier had. Hij bezat
meer dan 30 landgoederen, die ieder
10.000 hectaren en grooter waren, voor
zien van «een grooten veestapel, land-
bouwmaChiéiren en prachtig ingerichte
kasteeten, met goede wijnkelders.
Om enkele getallen te noemien in
den wijnkelder ^te 'Weenen (bevonden
zich in October 1918, 2000 f leasehen
dessertwijnen, 7000 flessclien Bordeaux,
"1.000 flesschén Tokaler, Bourgogne,
Moezel, Haut San terne, Rijnwijnen
en Champagne, om niet te spreken van
de duizenden liters wijn in vaten en an
dere delicatessen in flesschen, uit al
le jaren, vanaf 1800
Tot het particuliere vermogen be
hoort 'ook een groote paardenkWeéke-
rij anet paarden van de edelste afstam
ming, benevens een oneindig aantal rij
tuigen, in alte vormen en maten, zadel-
tuig, versierd met g-oud en ail ver.
Zeer schoon is «de inhoud van ver-
sdhillendb vitrines met sieraden, o.a,
de diamante kroon van keizerin Elisa
beth, het z.-g. rozen hal sen oer met 13 ro
zen uit briljanten, het- beroemd paarl'en-
halssnoer bestaande uit 86 paarlen, de
Florentijnsohe agave, enz.
Ongelooflijk groot is het aantal lin
nen- en huishoud goed uit de keizerlijke
hofhouding 9000 handdoeken, 2000
tafellakens, 12.000 servetten, 4000 keu
kenschorten, enz.
Onder de kostbaarheden zijn nog
voorwerpen die Maria Thercaia hebben
toebehoord, kostbaar porcelain, vaatwerk
en cristal.
In do wapenzaal bevinden zich dui
zenden gewerén, verschillende prachtig
bewerkte wapen-geschenken van Euro
peesche on Oostenrijksehe vorsten.
Dit. alles is uitsluitend Oosten rij ksch
in Hongarie bezitten de erfgenamen van
den keizer ook dergelijke schatten.
V
EEN NIEUWE BANKIERS-CONFE
RENTIE M, PIERiPONT-MOR-
GAN NAAR PARIJS
De New-Yorksche v bankier Pierponfc-
Morgan is van Londen, waai* hij eenige
dagen geleden uit Rome aankwam, te
Parijs aangekomen, waar hij, onmid
dellijk na aankomst oen bespreking met,
do Oovnmiissie van Herstel zal hebben.
Men verwacht dat de uitslag van deze
bespreking zal zijn dat besloten wordt
de bijeenkomst van de bankiers-confe
rentie reeds in de eerstvolgende weken,
on dér voorzitterschap van Morgan, te
Parijs te doen plaats hebben.
Morgan is door zijn reizen naar Rome
en Loudon volkomen van de wenschen
en de bedoelingen van de nieuwe Engct-
sche en Italiaansche regeeringen op de
hoogte en thans zal hij te Parijs in de
gelegenheid zijn zich van de Fransche
stroomingen op de hoogte te stellen
Verder is 'gisteren de New-Yorksche
econoom Jenks te Parijs aangekomen
Deze zal Morgan volkomen inlichten
over den toestand te Berlijn, zoodat
Morgan bij de opening der tweede ban-
kierseon foren tie over een volledig beeld
van d:eri algemeenen financieelen toe
stand van Europa, zal beschikken
Bij de besprekingen van de bankiers-
conferentie zal de mark-stabiliseering
eens tc méér ecu voornam© rol speltm*
VERSCHRIKKELIJKE GEVOLGEN
VAN DE RAMP. HAVENSTE
DEN DOOR DEN SPRINGVLOED
WEGGEVAAGD. DUIZENDEN
DOODEN EN GEWONDEN
Do aardbeving, die Zaterdag morgen
zulk ontzagelijke verwoestingen in
Zuid-Amerika aanrichtte, moet volgens
de opnemingen der observatoriums eon
der geweldigste zijn geweest, die ooit
werdén opgeteekend.
De sterrewacht te Buozarea rappor
teert izelfs dat zij nooit zulk een gewel
dige waargenomen had.
De preliminaire golvingen begonnen
te 4 u. 46 min. 3 sec. en te 8 uur waren
de trillingen nég niet tot-stilstand geko
men.
Zoo hevig moét de schok zijn geweest,
dat in dc sterrewaöht. van Bologna al
de sismografische apparaten beschadigd
zijn.
In de sterrewaöht te Florencie heeft
het apparaat gedurende vier uren schok
ken opgotéekend.
NADERE INLICHTINGEN
Verecheidene telegrammen uit- New-
York bevestigen den ernst der aardbe
ving in Zuid-Amerika,
Men lioeft nog geen bijzonderheden,
maar' men wéét evenwel dat, in den
nacht ran Vrijdag op Zaterdag, rond
half 1, de schok werd gevoeld te Buenos-
Ayres en kort nadien te Santiago.
Men wéét dat er tusschen Santiago en
de hoofdstad van Argentinië een af
stand van 1200 kilometers ligt. Alle te
legrafische en ^telefonische, verbindin
gen worden afgebroken.
Bovendien werden déT kabels ©oner
Ameri'kaansche compagnie gebroken
door den springvloed, welken de aardbe
ving vergezelde.
Verder werd te New-York vernomen,
dat nog twee hevige schokken Zaterdag
morgen plaats hadden in de streek tus
schen Iquique en Antofagasta.
DE SPRINGVLOED OP DE
EILANDEN HAWAÏ
Men meldt uit New-vork dat, volgens
een telegram uit Hila, op de tiawai-ei-
landen, een springvloed Vrijdag avond
te half 11, de baai heeft'droOg gelegd,
verscheidene visschersbooten, die in de
haven lagén, diep in het land meevoei-
rend.
Mensclienlevens waren er hier niet te
betreuren, maal* Oone onbeschrijflijke
paniek maaikte zich meester van de
Japanners, die aan den -zeekant léven.
(Het vefsehil van uur, in de onder
scheiden telegrammen, legt, zich uit
door dén grooten afstand doch het is
stellig dat hier één en dezelfde ramp
bedoeld is, die echter verscheidene
schokken telde.)
DE NOORDELIJKE HAVENS VAN
CHILI GETEISTERD
Men seint uit Buenos-Ayree, 12 Nov.
De berichten die uit Santiago komen,
bewijzen* de uitgestrektheid van de
ramp, die zulke onheilen in Chili heeft
aan gericht. Doch het is heel onwaar
schijnlijk dat men ooit het bedrag der
schade of zelfs het aantal dooden ken
nen zal.
Het meest beproefde «gebied ligt bij
benadering in eene straal van 200 kilo
mei ere te beginnen van Santiago.
Te Santiago zelf heeft men reeds 100
dooden geteld.
In 'heel het noordelijk deel van het
land zijn de havens letterlijk wegge
vaagd door monsterachtige golven die
van uit zee het land inspoelden, volgend
op de aardbeving, en die overal werden
gesignaleerd, namelijk to Coquimbo en
te Serena.
Een telegram uit Serena meldt dat,
onmiddellijk na de aardbeving, de zee
tot viermaal toe het land insloeg, hui-
'zen wegvagend of al degenen verdrin
kend die er zich in bevonden.
Te Serena hebben 60 personen als-
zoo den dood gevonden. Het aantal ge
wonden is zeer aanzienlijk.
DE VERNIELING
Talrijke gebouwen zijn ingestort te
La Serena.
In de stad Coquimbo zi.fn 500 wonin
gen vernield en hebben dé autoriteiten
de hulpwerken ingericht, om de dooden
en gewonden onder de puinen uit te
halen.
Tot (hiertoe as het zekér dat verschei
dene hónderden menschenlevens verlo
ren zijn gegaan.
Wat de stoffelijke schade betreft, die
is onberekenbaar cn de eerste beraming
(vijf millioen pesos) is ver beneden de
waarheid.
De eerste schok te Santiago duurde
liwee minuten en was zwak de tweede
duurde enkele seconden en was zéér he
vig.
In geheel Chili, van Iquique tot Val-
divia, 't is te zeggen bijgevolg op een uit
gestrektheid van 1500 mijlen is de aard-
bening waargenomen.
WAAR DE RAMP GEBEURDE
DE GETEISTERDE STEDEN
De republiek Chili, die zoo wat 4
millioen inwoners telt en 757.366 vierk.
kilom. oppervlak te bezit, die van Bel
gië is circa 30.000 v. kil. strekt zich
uit als een smalle reepel kuststreek,
langshenen de Stille Zuidzee of Stillen
Oceaan, van af Peru tot heneden aan
Kaap fioom.
Ahocwél de schokken weiden gevoeld
van Buenos Ayres tot Santiago, dwars
door Zuid Amerika, bezit men tot hier
toe inlichtingen over de aangerichte
vernieling in Chili, waar de schok werjl
waargenomen van in het Noorden te
Antofagasta tot in het Zuiden te Valdi-
via.
Wie een atlas wil openen, zal inlich
tingen die wij hieronder meedeelon,
goed kunnen volgen.
De geteisterde steden zijn de volgen
de, nederdalend van het Noorden van
Chili naar het Zuiden.
IQUIQUE is een groéte havenplaats
van meer dan 40.000 zielen, hoofdplaats
der provincie Tarapaca, dewelke aan Pe
ru heeft behoord tot in 1882.
Iquique is de igroote uitvoerhaven
van guano, dewelke betrokken wordt
van èen eiland, dat tegenover de stad
'gelegen is. Tevens is de stad het cen
trum van uitbating der salpetermijnen
in de.nabijheid.
Do haven van Iquique werd reeds in
1868 en in 1877 door aardbevingen ver
hield.
ANTOFAGASTA is eveneens eene
belangrijke haven, die nu ook een be-
'wonertai van 35.000 zielen moet tellen.
Uitvoerhaven van salpeter. Behoorde
vroeger ook aan Peru.
COPIAPO, eene stad van 15.000 zie
den, is de hoofdplaats der provincie Ata-
fcania en ligt op 80 kilom. ten Z, O. der
haven van Caldera.
Capiapo is de zetel cener hoogere
«mijnschool en tegenover het gebouw
heeft men het standbeeld opgericht van
'Juan Godéy, die in '1832 de rijke erts-
velden van AJacama ontdekte.
COQUIMBO, 15.000 inwoners, is de
hoofdplaats der provincie van dien
naam. 'Zij is gelegen aan de spoor wég-
lijn van La Serena naar Ovalle.
Plet is oene zeer veilige haven. De
stad, die eene merkwaardige kathedraal
bezit, werd bijna geheel vernield door
aardbevingen in 1820 en 1822.
'LA SERENADE is oene ietswat gro-o-
tere stad, 20.000 zielen tellend, vlak bij
Coquimbo gelegen.
Men is hier in het centrum van den
handel in olie en gezouten huiden, der
kopermijnen en van ortsuitvoer.
SANTIAGO is de hoofdstad van Chi
li, zetel der regeering en der Wetgeven
de Kamers zetel van een aartsbisdom,
eener hoogeechool, en van bijzondere
scholen van recht, geneeskunde en godo-
geloerdheid der nationale bibliotheek
en van verscheidene seminaries.
De bevolking van Santiago wordt
Vandaag tusschen 375 en 400.000 zielen
beraamid.
Santiago ligt in het binnenland en is
de stapelplaats van den nationaien han
del de voorhaven van Santiago is Val
paraiso, het dal van het Paradijs, aldus
genaamd om zijne tooverachtige lig
ging.
Santiago werd in 1822 en in 1829 ge
deeltelijk door aardbevingen verwoest.
ANGSTWEKKENDE
NATUURVERSCHIJNSELEN
Men seint uit Coquimbo aan de As
sociated Press
100 personen weiden gedood door detï
springvloed welken de haven overwel
digde. De inwoners worden ietswat voor
middernacht gewekt door geweldige
aardschokken en namen de vlucht op
de hoogten rond de stad. De zee liep
twee «malen weg en toen sloeig eeno 60
meters hooge reusachtige golf het land
in en vorwoeato gansche stadswijken.
Do aaidschokken hebben 3 uren 40
minutenlang aangehouden. Zij gingen
vergezeld van eène vlek op de middel
lijn der zon en rond het einde van den,
dag eene gewoldige hitte.
•800 DOODEN IN DE STREEK VAN
VALLEMAR
On dei' de mijnwerkers- en landbou
werebevolking van Vallemar alleen,
heeft do aardbeving d«en dood van 300,
'inonschen uitgelokt.
De 'bijzonderheden over de andore gej<
•westen ontbreken nog,
