21
Dinsdag
Nov. 1922
De grondlegger der Vlaam
sche ffccgesehee!
i. Olemsncean aan het woord
te Mew-York
De lifewidatie der Bisitsslie
goederen
Landhonwlelangen
Belastlngswaardesi
De feestdag der fCsnIsigln
Se Setoegingeo ts Sent
Ds uitslag dsr tngelsche
verkiezingen
SEEM
XXVIII* JAARGANG NUMMER 244
Kerkstraat, 9 en 21, Aalst. Tel. 114 DAGBLAD 8 CENTIEMEN WEKELIJKS 0.50 TJitgevor: 3. Van Nuffel-De Gkndt
Publiciteit buiten het Arr. AALST
Agentschap Havas, Adolf Maxlaan, 13, (e Brussel. Place de la Bourse, 8, Parijs,'— Bream's Buildings, 6, Lcndres E. C. 4.
Opdracht van Maria
Zon op 7,11 onder 4,03
berst0 Kwartier den 25
Hulde Lodewijk DE RAET
Die naam toovert voor den geest
Van allen die op het einde der 19de
eeuw in de Vlaamsche beweging
traden, (dagen (van feilen strijd
voor het bekomen der gelijkheids-
wet, voor de vervlaamsching van
het middelbaar en van het hooger
onderwijs. Zoo geweldig grepen de
wereldgebeurtenissen der laatste
jaren ons echter aan dat De Itaet
ofschoon nog maar 8 jaren uit ons
midden verdwenen, tot een ver ver
leden schijnt te behooren en onder
het jong geslacht zijn er zeker ve
len, die niet weten, dat de wapens
welke zij thans gebruiken in den
strijd voor de vervlaamsching der
Gentsehe Hoogeschool, hen gele
verd werden door Lodewijk De
Ra et
Te hunnen behoeve weze dus in
't kort herinnerd wie de Raet was
en welk zijn streven was als mensck
en als Vlaming.
Lodewijk De Raet werd den 17
Februari 1870 uit Vlaamsche ou
ders te Brussel geboren. Zijn eer
ste schoolopleiding ontving hij in
de hoofdstad. Op het atheneum al
daar blonk hij door zijn vluggen
geest en zijn ijver boven al zijn
makkers uit. Daarna studeerde
hij voor ingenieur te Gent, te Bolo-
na (Italic) en te Brussel.
Na een paar jaren werkzaam te
zijn geweest in de privaat-nijver
heid, werd hij in 1896 ambtenaar
in het pas opgerichte arbeidsambt
(afdeeling statistiek) van het mi
nisterie van Nijverheid en Arbeid.
Toen de dood hem in 1914 trof
was hij afdeelings-overste in dat
zelfde ministerie.
Buiten zijn veelzijdige werk
zaamheid als ambtenaar en zijn
strijd tot opbeuring van taal en
volk, vond De Raet nog tijd om,
onder de leiding van zijn vriend
prof. Waxweiler, ekonomische stu
diën aan te vangen aldus ver
wierf hij, in 1913, in het Instituut
Solvav te 'Brussel, den titel van
dokter in de ekonomische en so
ciale wetenschappen met een the
sis over de landbouwbedrijven in
Belgie.
Als ambtenaar en als geleerde
verruimde De Raet zijn blik op het
leven van zijn volk en het kon niet
anders of zijn ervaringen en zijn
wetenschap moesten grooten in
vloed hebben op zijn opvattingen
als Vlaamschgezinde.
Als student reeds (verdedigde
hij met vuur de gedachte, dat het
hooger onderwijs het eigendom van
hei: gansche volk moet wezen, en in
1892 behoorde hij onder de eer
ste inrichters van het hooger onder
wijs voor het volk in Belgie naar
het voorbeeld der Engelsche Uni
yersity Extension
Zijn studiën als ekonomist de
den hem inzien dat de Vlaamsche
beweging meer moest worden dan
een taalbeweging de nieuwe we
gen door Mac Leod gebaand, ver
ruimde hij, kortom hij' schonk onze
beweging een ekonomisch program
ma.
Zijn leuzen klonken Geen ge
zonde volkskracht zonder rijke
geestkracht Géén bestendig hoo
ger geestesleven zonder volkswel
vaart
In den strijd voor een Vlaamsdie
hoogeschool vooral liet hij deze op
vattingen met kracht gelden. Van
1897 tot 1903 was het stelsel Mac
Leod tot geleidelijke vervlaam
sching van de fakulteiten der
Gentsehe hoogeschool een dogma
bij de radikale Vlaamschgezinden.
Grooten ophef maakte dan ook in
1903 het optreden van den toen 33-
jarigen De Raet die het stelsel van
Mac Leod aan een ongenadige kri
tiek onderwierp, bewees dat het te
traag werkte en de vervlaamsching
aan het toeval overliet.
De Raet toonde aan dat liet
noodzakelijk was de bijzondere
technische scholen der Gentsehe
Unversitert te vervlaamschen, daal
de ontdekking der kolenmijnen in
de Antwerpsche en Limburgsche
Kempen de toekomst van het
Vlaamsche ras in Belgie bedreigde
met een overrompeling dier zuiver
yiaanisch gebleven gewesten, door
inwijking van Waalsehe inge
nieurs en mijnwerkers.
In die aanstaande krisis moest
men vooral kunnen rekenen op tal
rijke Vlaamsche vaklieden, die zon
der uitstel zouden moeten gevormd
worden in de vervlaaoisehte tech
nische afdeeling te Gent. De Raet
wilde daarenboven te Gent een
laamsche mijnbouwschool, een
Vlaamsche veeartsenijschool en een
Vlaamsche land- en tuinbouwschool
opgericht zien.
In zijn boek Vlaamsche Volks
kracht (1906) werden deze ontwer
pen toegelicht. Tot in 1908 moest
De Raet échter strijden, eer de
meerderheid der Vlaamschgezinden
zijn gedachten goedkeurde en in
het verslag der tweede hoogeschool-
kommissie, dat in 1909 verscheen,
leverde De Raet de praktische for
mule tot vervlaamsching der
Gentsehe hoogeschool per studie
jaar en tot geleidelijke verdwij
ning der Fransehe leergangen. Dat
was het einde van den strijd om de
stelsels onder de Vlamingen
en een jaar nadien werd het ont
werp De Raet dan ook wetsvoor
stel Franck-Anseele-Van Cauwe-
laerl.
In 1913 verscheen van De Raet
bijgewerkte uitgave van
Vlaamsche Volkskracht met de
ondertitel Vlaanderen's kui
tuurwaarden In dat zeer lijvig
boek werd tevens een nieuwe studie
opgenomen, onder den titel
AVaarom is de vervlaamsching
der bestaande hoogeschool de eenig
mogelijke oplossing
Ka De Raet's dood werd ons
door de zorgen van zijne neven, de
gebroeders (Lamberts, de uitgave
bezorgd van het in handschrift na
gelaten tweede deel van Volks
kracht Vlaanderen's ekono
mische ontwikkeling in het verle
den en in het heden
Die twee deelen van Vlaam
sche Volkskracht zijn een arse
naai van argumenten tegen onze te
genstanders en als het ware de bij
bel van de moderne Vlaamsche be
weging. ;Het is een a-euzenarbeid
van een man die heel zijn leven aan
zijn volk wijdde en zijn krachten
uitputte iii den dienst van zijn
taalgenooten.
In 1913 gaf overspanning De
Raet's gezondheid een geduehten
knak en nog waren zijn krachten
niet hersteld, toen de oorlog uit
brak. Bij het zien van de maat
schappelijke ineenstorting van zijn
volk werd De Raet aangegrepen
door onzeglijk wee en tegen dien
slag waren de reeds verzwakte
krachten van den edeldenkend Vla
ming, die zijn volk oneindig lief
had, niet bestand. Hij bezweek te
Vorst den 24 November 1914, in
den ouderdom (van 44 jaar.
Daags na zijn begrafenis schreef
een Vlaamsch kroniekschrijver
Van De Raet werd veel ver
wacht; deze tengere was de ,best ge
wapende, deze schuchtere was de
minst verschrokkene, deze beschei-
dene was de meest beslagene.
Deze woorden tekenen Volledig
liet gemoed en heel hei wezen van
dezen hardnekkigen Vlaamsche
strijder. T.eerden andere grootje
Vlamingen hun volk lezen en zin
gen, hij leerde zijn volk studee
rt» en denken, llij leerde het voor-,
al eendrachtig standhouden voor
het goede recht. Allen die hem ken
den, weten hoe hij herhaalde ma
len de politieke leiders aanwakker
de, hoe hij, vooral in de twee laatste
jaren van zijn leven, halve oplos
singen afweerde.
De Raet's vrienden kunnen het
getuigen
De wolkomsgroot van den voorzitter
van den .gemeenteraad van New-York
beantwoordend, zegde (M. Clemenceau
Zeven on vijftig jaar verliepen
sinds ik New-York zag. Ik kwam hier
niet om lofbetuigingen to onvangen,
noch om te herinneren aan de dagen
waarop gewapend Frankrijk u ter hnlp
snelde. Zulke gebeurtenissen wenschcn
wij niet terug te beleven. U hebt op
prachtige wijze Frankrijk daarvoor
vergoed. Ik zag persoonlijk uw soldaten
in actie te St. MichieJs, waar zij de
Fransclio vrouwen en kinderen gered
hebben. Mijn leven loopt ten einde, ik
kwam hier dus met persoonlijke doel
einden.
Maar ik kan nog wat goed stichten,
met u te verkonden hoe Europa over
Amerika denkt.
Hoe zal de huidige crisis eindigen
Niemand weet het. Meer dan vijftig ja
ren was ik betrokken in al crisissen
welke Frankrijk heeft doorgemaakt. In
den loop van mijn leven werd Frank
rijk tot twee maal toe door Duitschland
overvallen.
Ik iben do eenige overlevenden van
diegenen, dio te Bordeaux protesteerden
*^1873^ a^aan van Dlzas Lotharingen
Zoo iets wil ik niet meer medema
ken.
Niemand mag beweren dat wi j te veel
of te weinig soldaten hebben, tenzij die
onze veiligheid kunnen verzekeren. Dan
ml ik ama? groote vreugde demobilisatie
zien gebeuren.
Ondertusschen ben ik de meening
toegedaan, dat wij voor onze eigen ver
dediging moeten zorgen, en de" Ameri
kanen zullen het met mij eens zijn.
Door toedoen van den h. Theunis is
de likwidatio der onder dwangbeheer
pbaando jOuitsche Jgoecjeron begonnen.
Te Brussel werden zeven gebouwen
en verscheidene kasteelen te Luik. te
Antwerpen en te Leuven, te- koop ge
steld.
GEDURENDE DEN WINTER
De winter is hot seizoen der rust voor
den landbouwer. Toch weet hij dat over-
drevene rust roost-, zoodat zijne rust nim
mer in luiheid ontaardt. Hij gebruikt
zijnen vrijen wintertijd om zijn land
bouwgereedschap na te zien, te' herstel
len of io doen herstellen, het graan dor-
schen, do aardappelen en beeteii tegen
vorst to beveiligen, den boomgaard te
beren wanneer do beerputten mochten
te volstaan, soms slak en pofasch op
weiden uit te strooien, den voedervoor
raad' na te zien, enz. enz.
Vlijtig is hij genoeg, doch ongeluk
kiglijk is do landbouwer, vooral de
Vlaamsclw landbouwer, te weinig leer
zuchtig. Naar voordrachten gaat hij uiet
wetenschappelijke werken leest- hij niat,
eon nieuwsblad, zelfs een landbouwblad
heeft hij gewoonlijk wol, doch veol nut-
trekt hij daar veelal niet uit. En wat-
nog befovurswaa.rdijïer is, 't is dat do
opkomende jeugd afur di-t alles nog v»el
onverschilliger schijnt dan de ouderen
van jaren voor 6» jeugd is sport hot
manneken van den dog, veku-ijden en
fluivonprijekft-mpenZeier zijn' er lof
felijke uiteonderingen, doch in alle ge-
al 't zijn uitzonderingen.
En nochtans, op voordrachten on in
landbouwuitgaven ware er voor hem zoo
veel te loeren vooral onder- opzicht van
bemesting. In de bemsetingeo gebeu
ren echto geldverspillingen, vooral in
het gebruik van stiketofmeéten. De stik
stof ia het kostbaarste der vruchtbaar-
makende beetanddooien vac den grond,
en tevens dit, waarmede er het- omzicht-
stigsrt dient omgegaan t» worden. In de
meeste gevallen is de. zwavelture ammo
niak dé doeltreffendste der stikstofgif
ten. Doch de landbouwer dient niet al
leen don rwa.veh.uren ammoniak te ken
nen, doch allo meststoffen, die de op
brengsten en de hoedanigheid kunnen
.ver-heogeR, duts hom reordosl opleveren
Van 22 dezer af nemen al de postkan
toren zonder onderscheid deel aan den
verkoop van dc hierna opgenoemde be
lastingwaarden
1°) formaatzegels van fr. 0.75, 1.50
en 2 frank. 1
2° gezegeld papier voor verhandel
bare of handelseffecten, getrokken en
•betaalbaar in Belgie, van 10 cent., 20,
30, 40, 50., 1 fr. 1.50, 2, 2.50, 3, 3.50;
4, 4.50, 5, 5.50 e.n G frank
3° gezegeld papier, tegen liet vast be
drag van fr. 0/25, voor handelseffecten,
I getrokken in Belgie en betaalbaar in
den vreemde
4° gezegeld papier voor niet verhan
delbare effecten van 10 c., 25, 50, fr. 1,
1.50, 2, 2.50 en 3 frank
5° plakzogols
a) voor plakbrieven, van 10, 15, 20.
25, 30, 35, 36, 40 en 42 centiemen
h) voor verhandelbare of handelsef
fecten getrokken in do vreemde en be
taalbaar in Belgie, van 10 c., 20 c.. 30.
40, 50, 1 fr., 1.50, 2, 2.50, 3, 3.5Ó, 4;
4.50, 5, 5.50 en G frank
c) tegen het vast bedrag van 25 c.,
voor verhandelbare of handelseffecten
getrokken en betaalbaar in den vreem
de.
d) voor kwijtschriflen, van 10 c., 20,
30, 40, 50, 60, 70, 80, 90 c. en 1 frank;
e) voor belasting wegens overdracht
van 10 c., 20 c., 30, 40,"50, 60, 70, 80,
90 cent, 1, 2, 3, 4, 5/6, 7, 8, 9 en 10
frank
f) voor weelde-taxe, van 50 c., 1, 2, 3,
4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 15, 20, 25, 30,
35, 40, 45, en 50 frank.
De feestdag der Koningin is, in be
sloten kring, gevierd geworden op liet
kasteel te Laken. Tal van telegrammen
en prachtige bloemen zijn haar gestuurd
geworden. De loden van het diploma
tisch corps, de officieele hooggeplaatstcn
en andere persoonlijkheden hebben de
registers geteekend in het/Paleis te Brus
sel .waren neergelegd.
GEEN MELDENSWAARDIGE
INCIDENTEN
.Zondag morgen hebben te Gent de
aangekondigde betoogingen plaats ge
had.
Van van 9 1/2 lieerschte rond de
statie Gent-Zuid nogal onrustige bewe
ging. Rond 10 uren begonnen zich de
stoeten te vormen, dcj betoogers voor het
behoud der Genische Hoogeschool op
t Wilson-plein, de Vlamingen en de
Vlaamsehc oud-strijders langs de an
dere zijde der statie, op de Dierentuin
laan.
Er waren strenge politiemaatregelen
genomen. Daar de Vlamingen 'geen
stoet mochten houden volgens het bevel
van den burgemeester, werden zij be
let zich in 1-ang te stellen, iets wat zon
der brutaliteit geschiedde.
Zulks had echter voor gevolg dat
Vlaamseh-gezinden zich op den door
tocht van den anderen stoet gingen
plaatsen en ook van hunne Vlaamsch-
gwimdheid ijtuid» Jjekugenis aflegden.
De stoet der voorstanders van 't be
houd der GeDtsche Hoogeschool, stapte
op cene plaats 15 op de andere 20
minuten voorbij. Hij bestond uit vier
muziekmaatschappijen, nogal wat vrou
wen, mensohen uit den hoogen handel,
uit de nijverheids- en banken K-weid en
eemge liberale afgevaardiguigsn uit
Moerboke, Eekloo, Zolzaeto, enz. Aan
vele huizen op den doortocht was het
nationaal vaandel uitgehangen.
Hier en daar werd geroepen, geschui
feld, eenige slagen gewisseld, doch in de
V old*raat werd de betooging midden
door gebroken, met het gevolg dat. de
kop vooratapte en bet acihterete gedeel
te, omzeggens niet sneer vooruit kon.
Door het optreden van gendarmen
en pol ine vermocht de stoet, weer in
gang te geraken.
In 'i gouvernement werd een smeek
schrift aangegeven en zelfs zonder een
vergadering ging de betooging uiteen.
De Vlaameche oud-strijders door
wandelden in machtige groepen de stad,
Vünmneche (liederen ^zingende.
In het koffiehuis Toniors en het
Noiariseenhuis zijn eenige ruiten uitge
worpen. Er werden wat aanhoudingen
bewerkstelligd we zagen ook een ion-
gen wegleiden met een kwetsuur aan
het hoofd, doch daar zal het wel bij
gebleven zijn.
De Brueséhch» en Franschgeainde
pers zal de incidenten, met een vergroot-
glee geniën, beschrijven de waarheid is
dat er gemauifoeteerd werd voor en te-
gsn, maar rt hitte engs i$ voorge-
Jvallég. - ov
GEVALLEN EN GEKOZENJ
FIGUREN
Sir Griffith Boseawen. de vroe
gere minister van landbouw en te
genwoordig minister van openbare"
gezondheid, verloor andermaal zi jn
zetel hij werd te Taunton gesla
gen door een onafhankelijkeu li
beraal, die een meerderheid van'
2913 stemmen kreeg. Boseawen
was verleden jaar, toen hij minis
ter werd benoemd, ook verslagen
geworden.
Boseawen is de eerste en wellicht
de eenige tot het kabinet behooren-
de minister, die verslagen werd. Er
werden eehter ook nog eenige an
dere ondergeschikte leden der re
geering verslagen.
Watson, de lord-advoeaat voor
Schotland, werd te Galloway ver
slagen door een onafhankclijken
liberaal, en majoor Hills, de fi-
naneieele secretaris van de schat
kist, leed te Durham eene neder
laag tegen den eandidaat der La-
bourpartij, die een meerderheid
van 2672 stemmen verwierf.
De meest sensationeele neder
laag werd echter geleden door
Winston C'-hurchill, den oud-minis
ter van koloniën, een der kopstuk
ken der partij van Lloyd George,
te Dundee werd verslagen.
Deze Schotsehe stad zendt twee
afgevaardigden naar het Lager
huis. Zij was in het oude Lager
huis vertegenwoordigd door twee
coalitie-liberalen, Wisfon Churchill
en Mac Donald. Beiden werden
verslagen. Gekozen werden Scrvn-
gcour, eandidaat der drankbestrij
ders, die 32,678 stemmen kreeg,
en Morel, de bekende vijand van
Leopold II en pacifist, die tijdens
den oorlog eenige maanden gevan
genisstraf kreeg, en thans als ean
didaat der Labourpartij optrad.
Hij verwierf 30.292 stemmen. Op
Mac Donald werden uitgebracht
22.244 stemmen, op Winston
Churchill slecht 20.466.
Lloyd George kreeg nog meer
reden tot ergernis. Zooals wij reeds
meldden, hield hij op den verkie
zingsdag zijn laatste rede te Bed
ford, ter verdediging der kandida
tuur van zijn vriend en oud-colle
ga Kellaway. den gewezen post
master-general, De oud-premier
was bijzonder gesteld op de herkie
zing van Kellaway, doch deze werd
te Bedford geslagen door een con
servatief met eene meerderheid van
7746 stemmen.
Kapitein Guest Lloyd George's
vroegere liberale whip, werd tc
East Dorset geslagen 'door een
conservatief en wel door Ralpk
Hall Caine, een zoon van den he
kenden romanschrijver.
Bovendien verliest Lloyd Geor
ge in het Lagerhuis tevens den
steun van sir Hamar Greenwood,
den voormalige secretaris voor
Ierland die te Sunderland de ne
derlaag leed.
Van alle vier de partijen ver
wierf de Labour-partij verreweg
de grootste netto winst de
fractie, welke zij in l>et vorige par
lement bezat, werd bijna verdub
beld. Zij verwierf te Glasgow niet
minder dan tien van de vijftien ze
tels.
Dit succes dankt zij voorname
lijk aan de versnippering van stem
men op drie of vier kandidaten
voor één zetel. Zooals reeds gemeld
weid, ging de zetel van Arthur
Henderson eehter voor Labour
verloren hij werd geklopt door
een conservatief te Widnes, waar
Henderson twee jaar geleden bij
een tussdientijdsche Verkiezing
Werd gekozen (hij bal jvoor de
leerjtfi maal jn JiqI Lagerhuis zit-,
