I Zondag 17 Decefflii.
gMaanflag 18 Decemb.
1922
BUITENUMDSGHE POLITIEK
ie ¥en?laapsehïng mn Seat
1
Federatie der Kalheliske
SdBSa ea lersffflügSitggn
ie Honingln
Haf floansieel sshan&ta!
UHMVaiikaan
DE VOLKSSTEM
XXVIII* JAARGANG NUMMER asI
Kerkstraat, O en 21, Aalst. Tol. 114 -A-P i O CENTIEMEN WEKELIJKS 0.50 Uitgever: J. Van Nuffel-De Gendt
Publiciteit buiten het Arr. AALST Agentschap Havas, Adolf Maxlaan, 13, fe Brussel. Place de Ia Beurss, 8, Parijs, Bream's Buildings, 6, Londrea E. C. 4.
II. Lzaarius
5 Zon op 7.41 ondor 3,53
H. Gutianus
Zon op 7,42 onder 3,53
Nieuwe Maan deu 18
oOo—
Tegenover liet uiteengaan tan de
'Conferentie van Londen en de geringe
mislagen aldaar bekomen, staat het ver-
3oop der Conferentie van Lausanne, die
zeker
die Duitschland bij hunne aanneming
stelde -waaronder de ontruiming van
liet Rijnland eenvoudig van de hand
gewezen.
Het uiteengaan van de Conferentie
van London zal, na de gespannen ver
wachtingen, den crisistoestand in Euro
pa wel niet verbeteren. Verre van daar.
omgekeerd, zeker optimisme toelaat. I Wel is waar hebben de hoeren van
Men schijnt inderdaad to Lausanne tot Londen de verwachtingen nu weer ver
een vergelijk te gaan komen, al aullen plaatst op eene Conferentie te Parijs, in
demiehen» en fle»ter»ehe w„ne wel nmlde €eföte d T£m Januari. Het ptf
de palabers, op Oostersche wijze, wel nog
een tijdje gaan duren. Turkije zal ten
slotte wel vciBelirliende verplichtingen
op zich nemen, om de vrijheid dor
scheepvaart in de Dardanellen te waar
borgen, dat is te voorzien.
Lu -welen wij wel wat men van die
Turkselïc waarborgen moet denken.
De laatste honderd jaren van Turkije'?
geschiedenis slaan vol van geschonden
waarborgen en overtreden overeenkom
sten en als cr ooit van een «vodje pa
pier» 'kan «jpraak zijn, dan is het bij een
akkoord mot do Turken.
Dit weet men in London. Parijs en in
andere kanselarijen ook wel, maar men
sal al heel. tevreden zijn, zich zoo op
papier.» te kunnen verstaan met do
Turken, en de moeilijkheden van de
Oostcrsclie kwestie voorloopig van do
baan'te schuiven. Wij zeggen «voorloo
pig», want die Oostersche kwestie zal
ook na Laussanne nog niet haar beslag
hebben dat is te duidelijk voor al wie
sen beetje do geschiedenis kent van hot
vraagstuk.
Maar toch zal do Oostersche kwestie
eens, al ware bet maar door eene «voor-
loopige» overeenkomst geregeld... zijn,
dan zal men kunnen zeggen, dat deze
betrekkelijk spoedig bereikte uitslag te
danken geweest is aan eene flinke sa
menwerking der bondgenooten, die te
Lausanne een gemeenschappelijk front
vormden. De vertegenwoordigers van
Frankrijk, Engeland on Italië vonden
te Lausanne eene gemeenschap van niet
T'irksöhe belangen, die hen instinctma
tig bijeend reef.
Wek is waar had de heer Lloyd Geor
ge eenigc weken te voren een al te agreg-
sie-'en loon. aangeslagen. Dit moest wor
den goedgemaakt en door het aannemen
van de militaire bemiddelingsvoorstel
len, opgesteld door admiraal Lacaze en
generaal Weygand uit naam van Frank
rijk, heeft lord Curzon de Britten te
Lausanne een toon lager doen zingen,
ten zoo is het mogelijk 'geweest op de
Turksche voorstelt n in te gaan, zonder
ze daarom helemaal aan te nemen.
Dat eenheidsfront der bondgenooten
te Lausanne is dan ook een tegenvaller
voor de liecren'van Angora en meer nog
vcinv de Russen, die tot nu toe gepoogd
hebben roet in 't eten te werpen. Angora
zal dus op den duur wel verplicht zijn
wat water in zijn nationalistisehen wijn
te doen en de opgedrongen diensten van
de Russen wat op zij te schuiven. Die
bolsche^iston-deiegatio hoeft (trouwens
hi et altijd goede diensten bewezen aan
hen, die zij nochtans meenden te die
nen. Toekerend is in dat opzicht de
scherpe vraag van lord Curzon aan It-
;ned Pacha Wie is het dan eigenlijk,
'?.\o hier de regeering van Angora verte
genwoordigt, ïsmed Paeha of Tchitche-
rino
In afwachting is te voorzien dat de
Lte-usanne-besprekingenmet of zonder
Nieuwjaars oaidorbrftlri ng, hui» beslag
zullen krijgen en dat wij ons ten slotte
Jpoor eene overeenkomst zullen bevin
den, waarin de groote bondgenooten
veel van hunne pluimen zullen gelaten
hebben. Zooals hooger gezegd is op
Turksche beloften niet veel te tellen en
militair ge. prohen zijn de Kemalisten
in staat de vreemde bezettingen eenvou
dig in zee te jagen. Dat lost alles op.
Dat ié dó reden van de Eurapeesche toe-
gevingen aim een volk, dat eigenlijk in
Azie thuis hoort.
Anders is echter de toestand te Lon
den geweest, waar de mogendheden niet
eensgezind, niet' met hetzelfde eenheids
front eene tweede groote wereldkwestie
trachtten op te lossen die d.er Duitscho
fecliadevergoedingen. Volgens de inge
komen berichten heeft men te Londen
geen overeenkomst kunnen vindon over
rlc Franschc voorstellen, die nochtans
door Engeland waren uitgelokt gewor
den. En ten aanzien van do tolheffingen
op den Duitschcfl uitvoer, én ten aan-
ricn van de hoelo of gedeeltelijke bezet
ting van het Rulirgcbied, is geen ak
koord gesloten. Frankrijk wil wel een
ibetalingsuitsLel' toestaan, maar 'enkel
onder waarborgen en pondnemmj
üe heer Poineaié dringt aan.
Duitechland is wel gewaar geworden,
9at het ditmaal met de Fransche be
dreigingen gemeend-was, en daarom is
het op de laatste minuut afgekomen
niet betalingsvoorstellenZij werden
johter, vooral wegens do voorwaarden,
bliek begint echter genoeg te krijgen
van die wandelende assisen, die tot geen
uitslag voeren. Do voorgenomen Confe
rentie van Brussel jzal natuurlijk door
die van Parijs gehandicapeerd worden.
Onze bescheiden meening is, dat men
met dat gedurig uitstellen en verschui
ven van eene Conferentie op de andere
de geesten in Duitschland opgehist wor
den tot tegenstand cn verzet. Men riot
er natuurlijk, zco goed als wij, de
machteloosheid der Entente, voortko
mende uit gebrek aan verstandhouding
Anderzijds moeten de Duitschers wel
zonderlinge conclusies trekken uit de
manier, waarop do groote mogendhe
den- zich moeten laten welgevallen de
ruwe behandeling der Kcmalistén in
het Oosten, waar de vreemde vertegen
woordigers, niet uitgejouwd worden,
zooals te Passou en to Ingolstadt, maar
eenvoudig aan de deur gezet worden
waar het nog niet gebeurd is, zooals te
Constantinopel waar hun op Oostersche
wijze beleefd gezegd is dat men voor
taan geen notitie meer zal nemgn van
hunne adviezen.
En daar eischt men geen vergoeding,
geen afzetting en geen eerherstel' voor
Waarom Omdat men weet, dat de
Turken niets van dat allemaal zouden
toestaan. Zijn rijn in feite de meester,
fen hun land en de Duitschers zijn het
niet. Dat is verschil.
Maar voor een logisch denkenden
Pruis is er dan ook maar één conclu
sie. Laten wij doen gelijk de Turken
Deze hebben zich in do binnenlanden
van Angora tot den tegenstand voorbe
reid, op korten tijd en met geringe mid
delen. Waarom zouden wij 'dat niet
kunnen in het binnenland van Pom-
meren cn Brandenburg Vandaar de
geheime wapendepots.
En wie is verantwoordelijk Zijn
het niet de mogendheden, die door hun
gebrek aan doorzicht en verstandhou
ding ecu toestand scheppen van onze
kerheid, en de gelegenheid geven, na
vjci* jaren lang Conferenties gehouden
te hebben, aan de andere verslagen
vijanden der Entente, de eene na de an
dere weer het- hoofd op te steken. Hot
voorbeeld dor Turken werkt aansteke
lijk. Spreekt men reeds niet van eene
militaire revanchepartij in Bulgarie
Kortom het is op dit gebied een treu
rig en weinig aanmoedigend jaarseind.
DE FORMUUL NOLF
De formuul Nolf welke wij in ons
Kamerverslag mededeelen zal toch door
den Minister van Kunsten en Weten
schappen aan de Kamer worden voor
gelegd. Dc formuul komt neer op een
stelsel van splitsing der leergangen aan
do hoogeschool van Gent- in de Vlaam-
scho aideelmg 2/3 der lessen in het
Vlaamsen én 1/3 in 't Franscli en we-
derkeerig.
VERGADERING DER.'
KATHOLIEKEN
De katholieke Kamergroep is bij
hoogdringendheid op aanvraag van dé
vijl Katholieke Ministère bijeengeroe
pen. Dio-bijeenkomst had plaats, Vrij
dag om 1.30 uur.
M. Van de Vyvere heeft aan de rech
terzijde de formuul van M. Nolf mee
gedeeld. Maar do rechterzijde- was wel
dra eensgezind om die formuul te aan
zien als een .manceuver van het. laatste
uur en enkel vast to houden aan de for
muul van do taalcommissie.
Het schijnt vrel dal. ztflks indruk ge
maakt heeft en de gedachte van een ont
slag der liberale ministers meer en meor
veld verliest. Dit ontslag zou niet door- kommissie zal doorgaan.
door elkeen "bijgetreden. De strijd gaat
thans om de fakulteiten.
Men weet niet of het -voorstel der
VERGADERING DER LIBERALEN
De liberale partij vergaderde Vrij
dag morgen. Een lid van de partij deel
de ons na afloop van de vergadering me
de, dat 'bedoelde vergadering wel de
weerspiegeling was van de 'liberale par
tij. Men heeft vergaderd. Men heeft hef
tige., iwoolige besprekingen Igshouden.
Het. lee': wel eens, op een opvoering in
een boulevard schouwburg. Én ten slot
te werd niets beslist.
M. Hyrnans, do ziel van heel do be-
En weging tegen do formuul van de taal
commissie cn voor het, ontslag van do
liberale ministers, leidde andermaal den
aanval. De liberale ministers zelf zitten
er als beteuterd, niet wetende welke hou
ding zij best zouden aannemen. Maar
dc liberalo Vlamingen hebben, hun
woord meegesproken,
gaan, zelfs als de formuul van do taal
commissie good gekeurd wordt.
En men ging uiteen do gebeurtenissen
afwachtende..-
VERGADERING VAN 14 DEO.
Donderdag had In de zaal Patri?, te
Brussel, -onder voorzitterschap van M.
Sogers, staatsminister, eene vergadering
plaats der afgevaardigden van de Katho
lieke Kringen cn Vereenigingen van
Belgie. t.
Aan het bureel namen plaats, bene
vens den heer voorzitter, MM. Ryck-
mans, Libbrecht en markies Imperial!,
senatoren De Buo en Pirmez, volksver
tegenwoordigers Camauer en Renert,
sekretarissen der Federatie.
In de vergadering zelf die zeer talrijk
was bemerkte men menige parlements
leden, provin ei eraadsleden enz.
HET MILITAIR ONTWERP
M. Pirmez gaf verslag over het nieu
we militaire wetsontwerp, en herinner
de dc verschillende bepalingen van het
voorstel, waarbij do persoonlijke dienst
plicht wordt ingesteld, en als nieuwig
heid kun nep gelden do tijdelijke vrij
stellingen en de mogelijkheid van voor
zijnen tijd dienst te nemen.
Voor hetgeen de voordeden betreft te
veileenon aan do talrijke huisgezinnen
aan de oudste zonen van minstens
zes kinderen uit M. Pirmez de mee
ning dat allo dergelijke families begoe-
de cn behoeftige zonder onderscheid
daarvan moeten genieten.
(Het dionsttermijn-, vastgesteld voor
de verschillende wapens, is volgens den
spreker niet_overdreven.
De kwestie 'dor verplichte physische
opvoeding -voor allo jongelieden moet
nader onderzocht en door een bijzon-
dor ontwerp gerégeld worden.
Hoe korter do diensttermijn is, lioe
talrijker de wederoproepingen moéten
wezen.
M. Pirmez is immer vijandig geweest
aan de gewestelijke aanwerving, doch
verklaart dat M. Devèze een goed stelsel
heeft bedacht, dat "kan aangenomen
worden en zelfs reeds gedeeltelijk in voe
ge is. De minister verzekert namelijk
aan de milicianon alle gemak om, op
hunne verlofdagen hunne haardsteden
te vervoegen.
Ten slotte wordt het oude stelsel der
w ervi n gsk om missie v ere en voudigd
M. Pirmez drukt de meening uit dat
de Federatie hot militair wetsontwerp
kan bijtreden. Wij hebben het recht
niet-, na zooveel bloed te hebben zien
vloeien te vitten op een of twee maanden
militairen diensttijd.
Gp ©ene vraag die hem wordt gesteld,
antwoordt M. Pirmez dat het leger on
der rijn nieuw statuut nagenoeg even
veel zal kosten, als vroeger.
De militaire aalmoezeniers zullen be
houden blijven.
Een lid, die den oorlog heeft mede
gemaakt, vermeent dat men voor de in
fanterie niet ^beneden de tien maanden
diensttermijn mag gaan, zonder de na
tionale veiligheid in gevaar te brengen.
Een ander afgevaardigde vraagt vol
ledige vrijstelling voor den oudsten zoon
van een huisgezin met vijf kinderen.
Op vragen van verschillende loden
wordt verder geantwoord door MM. Pir
mez, Ryekmans en de Burlct.
M. Clerckx, afgevaardigde uit Lim
burg, is van meening dat de lasten van
den krijgsdienst te onbillijk zijn ver
der»! d. Zij wegen vooral op de behoefti
ge en talrijke huisgezinnen. De fami
lien zonder kinderen zouden moeten
hun 'billijk aandeel in die lasten betalen.
I. Herbert vraagt dat dr gelijkheid tus-
6chen Vlamingen cn Walen verzekerd
worde.
M. Segcrs bestatigt dat liet militair
wetsontwerp, alge-meen bijval vindt in de
vergadering, onder voorwaarde noch
tans van liet behoud dor aalmoezeniers,
de tahseering der familien die geene
kinderen schenken aan het land, en
do gelijkstelling van "Walen en Vlamin
gen. (Bijtreding).
DE VLAAMSCHE HOOGESCHOOL
DE DREIGENDE MINISTERIEELE
KRISIS
M. Sogers gee ft vervolgens een ovci-
zicht van den politieken toestand. Deze
is ernstig. Niemand weet wat er uit het
debat over de Vlaamsche Hoogeschool
zal voortspruiten.
De ontdubbelin^.
Ion tor hoogeschool van Gent, woiIt
De heer voorzitter is van meening dat
dc oprichting eener Vlaamsche Hooge
school /te Antwerpen joené separatistc
£n anti-vaderlandsche oplossing ware.
Men spreekt van ministerieele krisis.
Zulks ware in dc huidige omstandighe
den izeer erg, cn eene nieuwe verkiezing
zou weinig aanduidingen verstrekken.
Het ware dé anarchie, zeer gevaarvol
in den huidigen binnenlandsche en ook
internationale toestand.
Bij dc samenstelling der regeering
werd het grondbeginsel laangenomen
der persoonlijke vrijheid voor de minis
ters bij «de stemming over de vervlaam-
sching van Gent. Do ministers van
rechts cn links rijn solidair in hunne
verantwoordelijkheid tegenover het-
land.
Eene' ministerieele krisis, op liet
oogcnblik dat cr vraagstukken moeien
opgelost worden, zooals de militaire
wetsontwerpen, zou buitengewoon erge
gevolgen kunnen hebben.
Indien er zich ministers terugtrekken
zou zulks toch maar redelijkerwijze kun
nen geschieden na de stemming van het
hoogeschool ontwerp door den Senaat,
die de beslissing der Kamer kan wii-
zigen.
Een liberaal-socialistische kombinatie
is onmogelijk.
Wij mogen en moeten vertrouwen
bobben, cn varuden keer der zaken het
-beste verhopen. (Algem. toej.)
HULDE AAN M. THEUNIS
Na eene korte uitlegging betreffende
het statuut der Katholieke Vereenigin
gen brengt M. Segers hulde aan de va-
derlandsche pogingen van M. Theunis,
cn verklaart onder de algemeen e toe
juichingen der vergadering, de uitdruk
king der gevoelens van bijzonder ver
trouwen en sympathie derzelve aan den
iheeT minister-voorzitter te zullen over
maken.
Koningin Elisabeth heeft Vrijdag te
Parijs liet paviljoen van het radium be
zocht, onder geleidde» van Mad Curie en
Dr Renaud. Daarna 'begaf de Vorstin
zich naar de Sorbonne, waar zij ontvan
gen werd door den deken der Faculteit
van wetenschappen.
BIJ DEN PROKUREUR-GENERAAL
De verdedigers van den .aangehouden
wisselagent Wynen zijn té Brussel ge
weest 'bij deu prokureur-generaal Sér-
vais, om protest aan te Icekenen tegen
de aanhouding van hun khent, wiens
invrijheidstelling zij eischen. Tevens
doden zij opmerken, dat dc vijf ver
dachten nog steeds niet ondervraagd
zijn geworden.
MINISTERIEEL®
BELANGSTELLING
De gang van het onderzoek wekt ook
de belangstelling van minister Theunie.
Dagelijks worden lange verslagen
naar Br-isscl gezonden.
Anderzijds heeft de proknreur des
Konings te Antwerpen en den onder-
üooksrechtor eon onderhoud gehad met
don prokureu: generaal te Brusrel.
DE VERDEDIGERS van VON BARY
Naar verluidt eou de Handelsmaat
schappij Albert von Bary en O den
Mrs G. Leclère on Vaas hebben verzocht
zich te belasten met hun verdediging.
VOOR DE RA ADKAMER
'Zaterdag morgend mocaten
vijf verdachter) verschijnen voor de
raadkamer, dio in buiter.gowone zitting
zal zetelen. Mter Do Winter zal persoon
lijk de raadkamer voorzitten, als eenig
rechter.
De wisselagenten zullen worden bij
gestaan door hun verdodigcre. Deze zijn
nog aangevuld geworden door Mter F.
Jacobs-IIavenith, dio optreedt voor Far-
nand Wynen. Vermoedelijk zullen eeni-
ge Brusselsche advokatcn oveneens als
verdediger" optreden.
NOG EEN EXPERT
•Vrijdag morgend hebben de ondc-r
zoeisrechter, M, Anthonis en dc proku-
renr des Konings zich naar Brussel be
geven om er te beraadslagen met den
rrokureur-generaal. Er werd beslist dat
H. Ansiaux, leeraar aan de Hoogeschool
van Brussel, ook deel zou maken van het
kol'legie der kommissarisson.
Vrijdag avond te Antwerpen terugge
keerd, hoeft de onderzoeksrechter twee
der betichten, Charles Kirchen en Jo
seph Grobet, ondervraagd over eenige
punten van novenfflsschikten aard. In
de b -.roeien van M. Kirchen werden ook
der bijzondere scho-lnog twoe kleine stambockjes aangesla-
DE NIEUWE KARDINALEN
DE PLECHTIGE
BARET-UITREÜvlNG
Dinsdag middag beeft Z. II. de
Paus in de Konsistoriezaal aan IIH. EE.
Kardinalen Bonzano, Cbarost, Tosi,
Touchct, Mori en Elu'lc de roode baref
overhandigd.
De Kardinalen kwamen in het ver-»
trek van Kardinaal Gasparri bij een
Vervolgens begaven rij zich naar de
Konsistoriezaal De Paus vergezeld van
talrijke prelaten en lioogrvaardiglieids-
beklecdcrs. trad de zaal binnen en nam
plaats op den troon. Ter rechterzijde
van den Heiligen Vader bevond zich
Kardinaal Gasparri. Ook waren aanwe
zig dc Kardinalen Dubois cn Maurin en
de bisschoppen van Poitiers en Digue,
de hulpbisschop van Marseille en talrij
ke Italiaansche en Franschc prelaten.
Do nieuwe Kardinalen werden ach
tereenvolgens tot den Heiligen Vader
toegelaten. Zij maakten drie kniebui
gingen en knielden ten slotte voor den
troon neer, waarna zij de voeten kusten
van Zijne Heiligheid, dio hun de baret
en -de mozetta overhandigde. Vervolgens
kusten zij de handen van den Heiligen
Vader. Na de plechtigheid brachten do
nieuwe Kardinalen een bezoek aan Kar
dinaal Gasparri.
Kardinaal Bonzano hield uit naam
van de overige Kardinalen een toespraak
tot den Heiligen Vader, waarin hij voor
hun verheffing tot het purper dank zeg
de.
Daarop richtte de Paus het woord tot
iedere Kardinaal afzonderlijk.
Tot Kardinaal Bonzano sprekend,
wees de Paus erop, hoe deze in moeilij
ke omstandigheden rich als Apostolisch
Delegaat te Washington door zijn beleid
onderscheidde.
Kardinaal Charosft werd door den
Paus gehuldigd als een bestudeerd god
en rechtsgeleerde, die zegenrijk te Ren-
nes werkzaam was, eerst "als wijbisschop,
daarna als opvolger van Kardinaal Du-
four.
Wat Kardinaal Tosi betrof, met hem
was do Paus door "bijzondere banden van
vriendschap uit zijn jeugdjaren verbon
den. Do Heilige Vader prees hem als
een ieverigen missionaris, die eerst Bis
schop was in Zuid Italië, daarna rijn
opvolger op den zetel van Adbrosius
werd.
Zich tot Kardinaal Touchct richtend,
herinnerde Zijne Heiligheid diens ieve-
rige werkzaamheid sinds 1894 tengunsta
van do heiligverklaring van Jeanne
d'Arc.
Kardinaal Mori prees hij vervolgens,
als den onvermoeibaren vernuftigen
werker in de Romeinsche Kongregaries
en de Rota.
Ten aanzien van Kardinaal Ehrïe
verklaarde dc Paus, dat men niet ia
weinige woorden alles 'kon zeggen, wat
hij voor den H. Stoel had gedaan. Toen
Paus Leo XIII twintig jaar geleden do
Vatikaansche bibliotheek voor iedereen
toegankelijk stelde, stroomden geleer-
den uit. de gansoh© wereld hierheen. Pan
ter Ehrle, die vele talen machtig 19 en
groote geleerdheid bezit, trok zich deze
vreemdelingen aan. Hij is hot ideaal
van een prcfekt geweest. De Pans zegde
zmh or over te verheugen, hem door het
toekennen van de KardinaalswaartRg-.
heid zijn dankbaarheid te kunnen too-
nen^ wijl hij hem als prefekt van do
Yaticana was opgevolgd.
Aan het slot der plechtigheid verleena.
de de Paus den Kardinalen den Aposto-.
lischen zegen.
tVËRVOLG DER ZITTING VAN
VRIJDAG 15 DECEMBER
DE HOOGESCHOOLK VESTIB
Wi j geven hier het vervolg der Ka*
merzitting van yrijdag 15 December.
M. NOLF, minister van Kunsten enj
Wetenschappen neemt het woord.
Ik spreek, zegt de heer minister op
'aandringen van M. Defétroe, doch fik
houd er aan te doen opmerken dat ik
spreek in mijn persoonlijken naam.
kwestie der Vlaamsche Hoogeschool is
(gesproten uit de demokratie. In een de-
mokratischen slaat moet er een kern
zijn van wetenschappelijk beslagen per
sonen opgevoed in de taal van het volk.
Daarom moet dan ook in alle graden
van het onderwijs in Vlaanderen dei
voertaal do eigen taal wezen van hefi
reik.
Daarom dient echter de Fransche;
hoogeschool niet worden afgeschaft. Dat
was ook dc meening Tan Godfried
Kurth.
De Burgerij in Vlaanderen is fransen,-
liet overige volk is vlaamsch. Men moei}
rekening houden van die beide strocn
