17
Woensdag
Oclob. 1925
Het gnlwapeiingsvraagstuk
la het bezette gebied
Undbiawbelanges
ËraisS fit een Dagblad
Hei Fascisme in Italië
Gebruik der talen aan de
Genhche Mosgesshoal
Hd Sterslelvraagsfisk
De H. Stoel en de hervorming
van dsn kalender
Geweldige entpleffisig m een
fort te Warschau
Opetting êsr Katholieke Hoo
geschool vm Leaves
To Berlijn kost do spinazie
23 miijes» mark por pond
DE VOLKSSTEM
XXIX» JAARGANG NUMMER 2S9
Kerkstraat, 9 en 21, Aalst. Tel. Ill - D AGrBLi AD iO CENTIEMEM WEKELIJKS 0.60 Uitgever: J. Vak Kcffel-De Genet
Publiciteit .buiten het Arr. AALST Agentschap I lavas, Adolf Maxlaan, 13, to Brussel. Place de la Bourse, 8, Parijs, Bream's Buildings, 6, Londres E. C. 4.
H. Hedwigis
Zon op 6,15 onder 4,58
Volle Maan den 24
:oOo:
TEGEN DEN
CHEMISCHEN OORLOG
Benevens liet vraagstuk der be
perking van de bewapening heeft
de Volkenbond nog allerlei andere
zaken ter hand genomen, die tot
dat doel leiden; in wij deren om
vang kan men nog heter zeggen:
tot het voorkomen van oorlog en al
wat daarmee semenhangt.
In afwachting van het oogenblik,
dat eert algemeen plan tot beper
king der bewapening doorgevoerd
kan wördén, wil de Volkenbond al
zijn best doen 'althans een stilstand
in de bewapening te bewerkstelli-
gen.
Het plan, om de leden uit te noo-
digen hun bewapening zoo moge
lijk terug te brengen tot die van
het jaar 1913, heeft men laten Va
ren, om de velerlei moeilijkheden
cn onbillijkheden, die daarmee ver
bonden, waren. Zoo dat nu alleen
maar deze vergadering opnieuw
een wensch van de vorige heeft
overgenomen, dat de leden der glo
bale som, die dit jaar voor leger,
vloot enz. wordt uitgegeven, voor
het volgende jaar niet zullen over
schrijden. Met de uitzonderingen
natuurlijk, die door den Raad als
geldig worden erkend.
Sedert enkele jaren wordt tevens
door iiet secretariaat statistisch ma
teriaal verzameld en jaarlijks uit
gegeven, dat tot nu toe alleen nog
maar betrekking heeft op de bewa
pening in vredestijd en al de uitga
ven daarvoor. Dit w.erk levert na
tuurlijk geweldige moeilijkheden
op, omdat men rekening moet hou
den met de groote verschillen in de
administratie der onderscheidene
landen en met andere omstandig
heden. Men heeft echter dit jaar
de gelukkige conclusie kunnen
trekken, dat, rekening houdende
met de waardevermindering van
't geld en de variaties der grootlian
delsprijzen, de militaire uitgaven
bijna overal nijging tot dalen be
ginnen te vertoonen.
Voortaan zal jaarlijks een uitga
ve verschijnen van. al de inlichtin
gen, die men uit officieele en pu
blieke bronnen kan putten, welke
uitgave zoo mogelijk steeds meer
en meer zal worden- uitgebreid. Niet
alleen zal rekening worden gehou
den met de bewapening, maar ook
met wat de staten aan sluimerende
strijdkrachten bezitten, rijkdom
aan grondstoffen en industrieele
macht.
Wat reeds op het gebied van toe
zicht van den wapenhandel werd
gedaan door de conventie van St-
Germain is vastgeloopen, daar de
Vercenigde-Staten hun medewer
king hebben geweigerd. Men heeft
nog gepoogd tot andere mogelijk
heden te geraken; maar het resul
taat bleef negatief.
Zoodat er niet veel anders over
blijft dan het werk nogmaals van
voren af aan te beginnen. Daarvoor
is de Tijdelijke Gemengde Com
missie aangewezen, en de mogelijk
heid is niet uitgesloten, dat nog
maals de Ver.-Staten uitgenoodigd
zullen worden, aan dit werk mee te
helpen. Uitdrukkelijk is echter te
vens aan de G. T. C. de opdracht
gegeven, eveneens andere conven
ties uit te werken, aannemelijk voor
sommige mogendheden, die wapens
fabrikeeren, ook als andere (de V.-
Staten) niet toe willen treden.
Tevens zal dan deze commissie,
in samenwerking met de Econo
mische Commissie van den Volken
bond, het probleem van liet toezicht
der wapenfabricatie zelf in studie
nemen, om zoo mogelijk tot een in
ternationale regeling te komen.
Wat van een 'toeJcomstigen oor
log het meest wordt gevreesd is, dat
deze rich door geen regelen en voor
schriften binnen grenzen zal laten
houden, dat niet kanonnen en gewe
ren den dood zullen brengen aan de
gexoapende macht alleen, maar dat
heel de hel van den chemischen oor
log en den bacteriologischen,uitge
stort zal worden over gansch een
volk.
W«l heeft men ook allen leden
aanbevolen, het verdrag te teeke
nen, dat te Washington werd opge
steld. Maar toch eigenlijk niemand
gelooft, dat in eenmaal uitgebar
sten oorlog dergelijke maatregelen
nog veel effect zullen hebben. Hier
helpt alleen voorkomen, door de
menschheid grondig te overtuigen
van wat de toekomst wezen zal, als
men het gevaar niet tijdig weet te
bezweeren; als men haar een beeld
voor oogen geeft, waarvan de ver
schrikkelijkheid haar nooit weer
loslaat.
Aan drie militairen en lord Ro
bert Cecil is reeds eenigen tijd gele
den opdracht gegeven, zich van de
medewerking van bekwame bacte
riologen en scheikundigen te verze
keren, om te komen tot het opstel
len van een verslag.dat in zijn hel-
Selie duidelijkheid geen twijfel
meer zal overlaten.
Het verslag is nog niet gereed,
maar zal niet lang meer op zich la
ten wachten. De vergadering heeft
nogmaals aan Raad en Commissie
verzocht, te zorgen, dat daaraan
mettertijd de grootst mogelijke pu
bliciteit zal worden gegeven.
Zooals men uit die telegranfmen
weet, zal de Gemengde Commissie,
die uit particuliere personen be
staat, als zoodanig nog een jaar
blijven voortbestaan. Wat er dan
gebeurt is nog niet zeker. Het waar
schijnlijkst is dat ze zal worden sa
mengesmolten met de permanente
militaire commissie, om tevens aan
deze (de officieele adviseerende
commissie, volgens art. 9 van het
Pact.) een minder eenzijdige sa
menstelling te geven. Voor dit jaar
is de G. T. C. nog met al den boven-
staanden arbeid belast, terwijl ze
zich waarschijnlijk ook voorloopig
met de definitieve plannen tot be
perking der bewapening (art. 8)
zal bezighouden.
oOo-
DE TOESTAND.
Dusseldorf, 15 Oct De dag was
rustig te Dusseldorf cn het schijnt dat
de opwinding afneemt. Heden waren
evenwel de winkels nog gesloten. De
municipaliteit deed een oproep voor
het inrichten van een .burgerverweer.
Zondag werden talrijke huiszoekin
gen gedaan en vond men veel gestolen
waren weer.
De bezettingsoverheden hielden 16
ophitsers aan. Zij zullen voor den
krijgsraad verschijnen.
DB DUURTE-OPSTOOTJES
Dusseldorf, 15 Oct.. Maandag
morgen vroeg wemelden de straten al
van werkloozcn en andere betoogere,
die ook hier cn daar weder aan het
plunderen sloegen, ondanks de krach
tige pogingen der inmiddels met
brandweerlieden versterkte politic, om
zulks te beletten.
Tot dusver zijn een 150 plunderaars
ingerekend enkele raddraaiers zijn in
het huis van bewaring te Derendorf op
gesloten de anderen zijn weer vrijgela
ten, olmdat er geen plaats in de gevan
genissen was.
De schade, bij de opstootjes van
Vrijdag cn Zaterdag aangericht, be
draagt verscheidene billioenen mark.
Er zijn 200 winkels leeggeplunderd.
De bezettingsoverheid heeft, thans in
grijpende vcrkcersbeperkingen voorge
schreven. Herbergen moeten om 8 uur
's avonds sluiten en elk straatverkeer is
van 9 uur 's avonds tot G uur 's mor
gens verboden.
De politie heeft herhaaldelijk tegen
plunderaars cn betoogers van haar wa
pens gebruik moeten maken. Bij deze
botsingen ajn tal van gewonden geval
len.
-:oOo:-«
DE ZEEKOOL.
De zeekool is een doorlevende plant
behoorende tot de familie der samen-
gesteldbloemigen. Zij is 'leen uitmun
tende groente waarvan men de witte
scheuten eet die bereid, w-orden als as
perges of bloemkoölen zij komt op
een oogenblik dat.er weinig of geen
andere groenten zijn. Zij worden der
halve in den handel aan hooge prijzen
aan den man gebracht, en zijn dusvol-
gens winstgevend voor de groensel-
kweekers.
Deze kool gelukt best in zand&ehti-
gen, diep bewerkten en vruchtbaren
grond zij vraagt zeer voel voedsel.
Voor als nu zulten wij eenige inlich
tingen geven nopens de zorgen voor en
binst den winter aan deze plant toe te
dienen.
In October-November zal men den
grond tusschen de planten 'omsteken,
en van deze gelegenheid zal men ge
bruik maken om een doelmatige be
mesting toe te passen. Voor liet om
werken geve men dus per are
6 tot 8 kgr. zwavelzuur ammoniak,
4 tot o kgr. superfosfaat cn
3 tot 4 kgr. sylviniet.
Men zal deze 'meststoffen zorgvuldig
vermengen, regelmatig opienspjrejden
en dan den grond omwerken.
Door het toedienen van deze groote
hoeveelheid stikstof «zal men zeer kloe
ke planten 'bekomen wat hoogst nood
zakelijk is cn het fosfoorzunr en de
potasch zullen voordeelig werken op
de hoedanigheid, der groente.
Tusschen de rijen legge imen een
laag paardenmest daardoor worden
de planten tegen de hevige koude be
schut; binst den winter geve men nog
een of twee begietingen inet 'beir. Zoo
men zorg^ draagt in December de plan
ten te bedekken met een houten bak,
een ouden Ibiekorf of een aarden pot,
bekomt men einde Januari reeds een
schoone opbrengst.
Wie deze wenken in praetijk stelt
zal voorzeker voor zijn moeite ruim
schoots beloond worden DIXI.
:a() o
Tunis, 15 Oct. Een hevige
brand is dezen morgend tegen 5 uur, in
de drukkerij van het Officieel Tu-
niseli Dagblad uitgebroken. De scha
de wordt geschat op 1/2 miljoen. Te
negen uur in den m'orgen was de
brandweer nog niet meester van het 'on
heil.
Tunis, 15 Oct. Nader meldt men
nog dat de brand, die tegen 5 uur 's
morgens uitbrak, h-.-t gevolg zou zijn
van een kortsluiting.
Nu is men liet vuur bijna meester,
maar alle gevaar is nog uiefc geweken.
De werkplaatsen zijn geheel verwoest.
Veel machines, o.a. 5 linotypes, zijn
door het vuur vernield. Een opslag
plaats waar voor 250.000 frank papier
was geborgen, is bijna geheel verloren
Een groot gedeelte pap'er heeft men
kunnen redden, maar fuon moest het
nat spuiten.
De schade wordt op 1 milioen ge
schat. Zij wordt door assurantie gedekt.
Deze drukkerij was de grootste van
Tunis en bestond reeds 30 jaar. Het
verschijnen van liet blad zal waar
schijnlijk worden verzekerd door d9
Dépêche j
DE INRICHTING DER PARTIJ
GEWIJZIGD,
Rome, 15 Oct. In de bijeenkomst
van den groeten fascistischen raad
lieeft Mussolini zijn inzicht doen zege
vieren. De raad besloot dat bet uitvoe
rende komiteit afgeschaft zou worden
en vervangen door een direktorium
tot wie de sekretaris^gencraal Aan de
partij zou behooren.
Tot 12 Januari 1924 zal bet bestuur
van de .partij worden opgedragen aan
een voorloopig direktorium van vijf le
den, onder wie het kamerlid Giantg,
die aangeduid is tot voorloopig alge
meen sekretaris.
Op 12 Januari zullen al de provin
ciale sekretarissen worden bijeengeroe
pen om ecu nationalcn raad A'an dc par
tij te verkiezen, die op zijn beurt een
lijst van namen zal voorstellen, waaruit
Mussolini or vijf zal aanduiden olm bet
nationaal direktorium te vormen. Dit
zal een jaar de leiding der zaken waar
nemen, met uitvoerende cn bestuurlij;
•£c macht.
Het Staatsblad van 14 October be
vat in beide talen
1. Een uitvoerig A*erslag aatt den Ko
ning, tot toelichting van het ontwerp
besluit, waarbij, ter uitvoering der wet
van 31 Juli 1923 op het gebruik der
talen aan de Universiteit te Gent-, de
artikelen 3 en 5 van het Koninklijk
besluit van 9 December 1849, tot rege
ling van het op Staatskosten gegeven
hooger onderwijs, gewijzigd worden.
2. Den tekst van .gezegd ontwerp-be:
sluit, regelende het onderwijs in uitvoe
ring der nieuwe wet.
3. Het Koninklijk besluit regelende
het gebruik der talen in wat betreft het
bestuur dér Hoogeschool.
Dit laatste luidt als Arolgt
Artikel 1. Do rector en de ibe-
heerder-opzicnor van de Universiteit, te
Gent gebruiken de Vlaamsche taal
cp de openbare plechtigheden, voor
hun inwendige diensten, alsmede voor
hun briefwisseling onder elkander,,
met het hoofdbestuur en met de open/
bare overheden, onderworpen aan de
wet A*an 31 Juli 1921 op het gebruik
der talen in 'bestuurszaken.
Ingeval de rector evenwel een pro
fessor is die nnet een uitsluitend in liet
Franseh gegeven onderwijs belast en
die niet in staat is om zich in het open
baar in het Vlaamsch uit te drukker^
kan onze Minister A'en Wetenschappen
en Kunsten hem de toelating schenken
om zich op de openbare plechtigheden
van dc Fransche taal te bedienen.
Art. 2. De kennisgevingen en
mededeelingen van gemeenscbappelij-
ken aard welke door den rector en den
beheerder-opziener aan het publiek,
aan de studenten en aan dezer oudere
worden gedaan, worden in 't Vlaamjseli
of in beide talen gesteld.
Art.. 3. In hun betrekking A'an
individueelen aard met de studenten of
met dezer ouders, gébruiken de reetör
en de beheerder-opziener de Vlaamsche
taal, ibehalve wanneer de 'belangheb
bende om liet gebruik van het Franseh
verzoekt of zelf deze taal bezigt.
Art. 4. In hun betrekkingen met
den reetor en deu beheerder-opriener
of in hun betrekking onder elkander,
gebruiken de leden A'an het onderwij
zend personeel de taal A'an hun keuze.
De notulen der A'ergaderingen A'an
den Aeademischen Raad en A'an de fa-
kultenen worden in het Vlaamsch op
gesteld. De in het Franseh gedane Imc-
dedoelingen worden evenwel in deze
taal opgenomen en gaan vergezeld van
een vertaling in liet Vlaamsch van dit
gedeelte der notulen.
Een Fransche vertaling der notulen
mag ter beschikking gesteld worden
van de professoren die geen Vlaamsch
zouden kennen.
Art. 5. De administratieve aan
de studenten afgeleverd beecheiden zoo
als inschrijvingskaarten, bewijzen van
storting en andere gelijksoortige stuk
ken, zijn tweetalig. De niet gedrukte
ruimten worden ingevuld in de taal die
door den betrokkene wordt opgegevep.
xtfx
HET VOORSTEL 'VAN BELG1E
Brussel, 15 Oct. Dc Belgische re
geering heeft aan dc regceringen van
Parijs, Londen en Rome laten weten,
dat Frankrijk, Engeland en Italië
haar hunne bijtrediug hebben doen
kennen bij liet voornomen A'an het
Brusselsche cabinet, aan de Herstel-
commissie dc taak toe te \'ertrouwen,
bare teclmisclio studiën te onderzoe
ken, lieeft M. Delacroix gelast onraid-
delijk deze commissie op de hoogte te
stellen.
EEN NIEUWE -STAP VAN HET
DU1TS01 GOUVERNEMENT
BIJ POINOAR'E.
Parijs, 15 Oct. De bijzondere be
richtgever \ran liet- Petit Journal te
Berlijn heeft gisterenavond vernomen,
dat er sprake is van een nieuwen stap,
binnenkort, misschien zclf3 reeds atiu;
daag, door A'on Hootseh, zaakgelastigde
te Parijs, bij den Eersten Minister te
doen. De vertegenwoordigers van het
Rijk, voegt de correspondent erbij, zal
waarschijnlijk den lieer Poincaré over
de kwestie A-an do Schadevergoedingen
onderhouden doch men stelt zich dc
vraag, of die bespreking niet voorbari
zou wezen. De staat van zaken in de
Ruhr is nog verre van duidelijk, cn
van don anderen kant ziet men niet
in, welke positieve voorstellen Strese-
mann ons zou kunnen doen, zoolang
hij niet lieeft afgerekend met dc Duit-
scho nijveraarsa
Pater Gianfrancesclii S.J. werd naar
Genève gezonden om den Paus te ver
tegenwoordigen in de Commissie van
den Volkenbond, welke belast, is met
de ontworpen hervormingen in don
kalender in te studeeren.
Pater Gianfrancesclii. is lecraar aan
de Gregoriaansclie en aan de Romein-
sche Iiüogeschool,| on een gezagli eb
bend man op 't gebied der wetenschap
en der sterrekunde.
HET GROOTE AANTAL SLACHT.
OFFERS.
TALRIJKE AANHOUDINGEN
Volgens een telegram uit Warschau
aan de dagbladen zou de ontploffing
die zich in de versterkte plaats van
Warschau voorgedaan heeft, den dood
aan 150 menschen veroorzaakt hebben
en zouden er A'an de honderden ge
kwetsten minstens 200 zwaar gekwetst
zijn. Volgens een ander bericht be
draagt het aantal dooden niet minder
dan 440.
Zooals getinteld, hoeft het. o-nderzoek'
aan het licht gebracht dat deze ramp
aan misdadige, manceuvers cn om rede
nen van politieken aard moet toege
schreven worden.'
Talrijke aanhoudingen werden ge
daan.
Een groote ontroering heersclit in
gansch de stad.
Een gedeelte van de oude verster
king is door de ontploffing vernield..
Het veldstation A-oor draadlooze tele
grafie is voorloopig buiten gebruik ge
steld.
Dc oritploffing werd gehoord in een
omtrek tan 50 kilometer. Men raamt
dat er 2000 ton buskruit, in het kruit
magazijn was geborgen.
De ramp heeft diepen indruk ge
maakt op de bevolking, die een steun
fonds opricht om de geteisterde gcziii:
nen te hulp te komen. De regeermg
kende een belangrijke som toe.
De Kamer van volksvertegenwoordi
ger heeft Zaterdag zijn zitting gelie
ven ten teeken A'an rouw.
De Katholieke Hoogeschoel van
LeuA'en heropende Maandag hare poor
ten.
Na de Mis van den H. Ge eet in St.
Pieterskerk, begaf men zich stoetsge
wijs naai* het Pauscollege, waar Mgr
Ladeuze, rector, de openingsrede hield.
Onder de aanwezigen M. Poullet,
Verscheidene Senaatsleden, notabelen
on het leeraarskorps.
In den loop zijner redo heeft Mgr
Ladeuze de Commission of Relief-fun-
datie en de Universitaire fundatie be
dankt A-oor hare vrijgevigheid ten op
zichte der Hoogeschool A'an Leuven.
Hij verheugde zich over de uni\-er-
sitaire samenwerking in Belgie, in hot
buitenland en wees er ten slotte op lioo
de gansche wereld had bijgedragen om
de hoogeschool van Leuven uit bare
puin en te doen oprijzen.
En dan klagen we hier over de duur
te der groenten
De daling van de mark heeft in dyj
Duitschc hoofdstad do prijzen der le
vensmiddelen zoo doen stijgen, dat zij
voor de meesten niet meer te betalen
zijn. Des morgens worden meestal prij
zen verlangd, die op grond van de p
dollarekoere van den \-origen middag
zijn A'astgesteld.
In den groothandel vreest men ech
ter, dat bij dc groote schommelingen
ook deze prijzen des 's morgens niet ge
handhaafd kunnen worden.
In de markthallen wagen de hande
laars het niet meer hun stand te ope
nen. Dc stands zijn met rolluiken af
gesloten, die niet \meer opgaan, doch do
handel vindt door een klein luikje in
de rolluiken plaats.
lederen morgen vallen Opgewonden
tooncelcn \-oor van huisvrouwen, die
voor het geld, dat zij meegebracht heb
ben, niets kunnen krijgen. Er zijn
geen aardappelen en groenten, behalve
wat spinazie, die op bet oogenblik on
geveer 20 miljoen mark per pond kost!
