25
m m ®iSE
Woensdag
iJanuari 1924
inbreuken op ligt Volkenrecht
Hst XXVIie Internationaal Eii-
claiisfefÉ feügras
:§0§=—
Nieuwjaarsgiften
veer den Pans
iinislerïeeSe krisis
in Engeland
Lasibiuwblaiges!
Ministerraad
te; teStecS
XXX' JAARGANG NUMMER 19
Kerkstraat, 9 en 21, Aaest. Tel. 114 E>^C3-3BS_i^33 0 3 CENTIEMEN
WEKELIJKS 0.60— Uitgever: J. Van Ncffel-Df, Gendt
II. Raymond us
Zon op 7,34 Zon af 4,30
iLaatste Kwartier don 28
Publiciteit buiten liet Arr. AALST K Agentschap Havas, Adolf Maxlaan, 13, to Brussel. Place de la Bourse, 8, Parijs, Bream's Buildings, 6, Londres E. C. 4.
Vervolg,
'k Stak mijn hoofd eventjes bin
nen in den tempel Gods en 'k be
merkte wel dat de oudheden er niet
ontbraken. Daarmee wil ik niet
zeggen dat er kostbaarheden en
schatten te vinden zijn. Wat ik
niet bespeurde dat waren pilaren
om de goede reden dat niet één en
kel de gewelven der kerk moet on
dersteunen, aangezien ze slechts
bestaat uit één beuk, lang doch da
nig nauw. De saeristij is achter het
altaar en maakt ook nog deel van
de kerk, zooals het voorkomt in
vele buitenkerken dezer streek.
Talrijke fransche kerken in de
dorpen en in de steden zijn niet
opgetrokken en versierd met pij
lers, alhoewel men echte juweel
ken s en juweelen van bouwtrant
tegenkomt. Nog iets wat bewijst
dat deze gouwen vroeger zeer
Christelijk waren. De vaderlands
liefde wordt hier zelfs iu de hei
ligdommen zeer aanbevolen en in
eere gehouden, want overal hangt
aan de gewelven het fransche drie;
kleur of staat in het Koor, zeer
dikwerf nevens het hoogaltaar, een
nationale standaard. Gemeenlijk
prijkt daarop de beeltenis va!i het
ÏI. Hert van Jesus met de ken
spreuk en aanroeping: «17. Hert
van J ems bescherm en red Frank
rijk,'t Was te zien binst den oor
log dat de fransche geestelijken
tevens ieverigfe priesters en vurige
vaderlanders zijn! En toch binnen
den tempel Gods uiten zij hunne
liefde tot hun vadergrond en natio
nale instellingen, niet alleen met
bijzondere ken teek nis en zinne
beelden uit te stellen, maar ook
met van op den Kansel zeer dik
wijls de vaderlandsliefde aan te
bevelen en op te hemelen, zij noch-
tans die vervolgd werden in hun
eigen land en door hun eigen volk.
Na dit kerkbezoek, van. binnen
en van buiten, stapte ik in gezel
schap van den eerw-pastoor mee
naar zijn pastorij of 'k zal lievej.
zeggen naar zijn kortwoonst of
allergeringste woning, wat beter
dan een schuur of stal, zonder ver
dieping, doch met een groenselhof
achter en voren. En de man praat
te westvlaamschizoo gemoedelijk en
deed zijn beklag over het onver
schillig zoogezegd christen volk en
over al die tegenkampers en tegen-
strijders die nooit geen voet in de
kerk zetten. «Doch ik mag niet
klagen van de Vlamingen,want ze
passen goed op en ze zijn onzen
troost», voegde hij erbij. «Ik zou
geern, zeer geern naar België te-
rugkeeren, om aldaar te pasteren,
vertelde hij nog, maar a ja, 't zijn
Kier veel te weinig priesters, want
ge moet weten dat ik ook drie pa
rochies onder mijn gebied en be
stier heb, te weten, hier LaVacque-
ric, Beandéduit en Le Mesnil
wat verder en als het slecht en vuil
jveder is, is 't lastig en moeilijk...»
D# bemeubeleering van zijn
armtierig pastoreel huis heeft geen
groote weerde en de weelde is er
voorzeker niet gehuisvest. Treffe
lijke stoelen en tafels staan er niet
en zijn boeken zitten in eene kas,
welke hij met eigen handen heeft
méén gestoken. Nochtans indien
de armoede aldaar niet huist, zijn
de wanorde en de slordigheid daar
buitengesloten. De brave man
Wilde mij het noenmaal doen op-
disschen doch ik weigerde want ik
moest verder nog op bezoek bij
enkele fransche en bij talrijke
vlaamsche boeren. De zichtkaarten
van het dorp wilde ik bezitten en
We schaften ze ons aan om eene
herinnering van zoo een reistochtje
m de Oise tc blijven bewaren.
Doorbrave mensehen van Corte-
marck ontvingen ons met open ar
men en wilden ons schenken al wat
den hemel geven kan, doch we had
den niet lang meer te vertoeven en
we zetten onzen moteur in gang en
weg waren we de route op naar
G-randvilliers, dieper in de Oise.
We rolden dwars door Beandé-
duit, een proper dorpje en we
stoefden van daar naar Somme-
reuxwaar een huwelijk juist
plaats had. Om te beschrijven de
versiering van groen, licht papier,
uitgeblazen schelpen van eieren op
draadjes en koordekens gestoken,
oude versleten tapijten en op
schriften goed komt liet uit, is ra-
dikaal onmogelijk. En de suisse
liep op zijn uiterste beste en kwam
ons tegeen juist toen er eene katte
over den weg sprong en onder ons
wielen morsdood geraakte,
Grandvilliers is een klein stadje
met dicht bij een gebouwen huizen
en straten doeh met bitter weinig
bewoners. Vandaar reden we we
derom 't Noorden in, vielen in het
Soimnedeparteknent langs Equen-
nes, waar we menschen van langs
de kanten van Thourout bezochten
en bereikten l'oix langs de natio
nale baan van Parijs op Kales, die
verkeert in zeer slechten staat,
THEOPHIEL.
De Commissie van Onderzoek in zake
inbreuken op hefc Volkenrechfc heeft
een nieuw deel laten verschijnen van
de Rapports et documents d'enquête».
In dit deel worden twee zaken be
handeld die tijdens dén oorlog voor
zeer velen onzer landgenocten vanhet
grootste belang zijn geweest: de weg
voering van de zoogenaamde weikloo-
zen en de behandeling van de krijgsge
vangenen en de burgerlijke gevange
nen.
Uit het verslag blijkt vooreerst wel
ke bedoelingen de Duitechcrs met de
zen uitzondrelijken maatregel hadden;
dan wordt uitvoerig medegedeeld, door
welke drogredenen en zelfs leugen
achtige voorstellingen de Duiteehers
hunne afschuwelijke daad trachten te
verklaren; daarna komen de stukken
waarin het krachtige verzet van autori
teiten en bevolking tot uiting komt;
ten slotte worden vele Duitsche docu
menten bekend gemaakt waaruit onbe
twistbaar 'blijkt dat het doel door de
Duitschers 'beoogd wel degelijk was:
rechtstreeks of onrechtstreeks een doel
treffende hulp te verleenen aan het
Duitsche leger.
In het verslag wordt verder tot in de
minste 'bijzonderheden uiteengezet op
welke wijze de wegvoeringen plaats
hadden en het lijden 'geschilderd van
de weggevoerden, wanneer zij bijeenge
bracht werden in België, alsook wan
neer zij ter bestemming in Duitsehland
of in de nabijheid van het gevechts-
front waren aangekomen.
Ieder Belg zou de fiere houding en
den lijdensweg moeten kennen van die
groepen landgenooten, die niettegen
staande de ergste dwangmaatregelen
zich ontembaar getoond hebben in
hunne weigering Wörk te aanvaarden,
dat zij in strijd achtten m(et de (belangen
van hun vaderland.
I>it (zeer gedocumenteerd verslag,
waarvan de historische waarde aan
zienlijk is, verdient op dit oogenblik
vooral de aandacht, nu het proces door
de Federatie der weggevoerden inge
spannen tegen het Duitsche Rijk voor
het Belgisch-Duitsche scheidsgerecht
aan den gang is.
Do door de Commission d'enquête
overgelegde statistieken zijn opgemaakt
geworden naar de in iedere gemeente
an het Rijk door do gemeenteoverhe-
den samengestelde lijsten.
Volgens die statistieken bedraagt het
getal burgers, die onder voorwendsel
van werkloosheid weggevoerd werden,
120.055. Het sterfcijfer beliep tot 2.17
t.h. tijdens de wegvoering zelf. Dit is
zeer aanzienlijk wanneer men bedenkt
dat de wegvoering naar het buitenland
slechts korten tijd (eenigo maanden)
hoofd geduurd. Bij dit getal dienen ge
voegd de duizenden ongelukkigen, die
gestorven zijn ten gevolge van de on-
derstane ellende of die volslagen ge
brekkig geworden zijn na Iran terug
keer. Eene ontleding van den gezond-
heidstogstand van de weggevoerden aan
het einde van het verslag, geeft aan
gaande dit punt alle rrfogelijke bijzon
derheden.
Het verslag over de behandeling van
do krijgsgevangenen gaat zooveel mo
egelijk kamp na kamp na,welke betrek
kingen bestaan hebben tussehen de
Duitsche overheden en de onder haar
toezicht staande mannen, soms vrou
wen en kinderen, Hoe overtuigd ieder
redelijk mensch ook moge wezen van
de noodzakelijkheid om een ijzeren
tucht te handhaven in zeer bevolkte
concentratiekampen waar menschen
van allerlei ras, verschillend door op
voeding en mentaliteit, ondereen leef
den, toch zijn er tuchtmaatregelen door
'de Duitschers toegepast die het geweten
van beschaafde menschen doen in op
stand komen. In liet boekdeel, dat door
cte Commissie uitgegeven wordt komt
eene omstandige uiteenzetting Voor van
al die behandelingen zooals deze door
'duizenden slachtoffers en getuigen be
schreven werd,
De 'honger was een der pijnlijkste
kwellingen doior onze landgenooten on
dervonden tijdens hunne so'ms lange
gevangenschap en zulks niettegenstaan
de de door de Belgische regeering en
de private liefdadige instellingen toe
gestuurde hulp.
De keus van Amsterdam wordt ge
wettigd, zoowel d'oor do katholieke her
leving waarvan Nederland thans blij
ken geeft-, als door groote herinnerin
gen. De groote Nederlandsche stad was
in 1345 getuige van een H Sacra-
mentsmirakel, dat- diep in liet geheugen
bewaard gebleven is. Langen tijd heeft
men, door eene groote processie, die de
straten van Amsterdam doorkruiste,
deze gebeurtenis Opdacht, totdat do
protestantsche beraming olie gods
dienstige optochten, afschafte. Binds,
elk jaar, op den verjaardag, komen
honderd duizend katholieken 's nachts
bijeen, om in stilte, zonder luidop te
bidden, zonder zang, zonder de minste
uiterlijke plechtigheid, den omgang
van de oude processie af te leggen. Dat
wordt daar de «Stille Ommegang» ge
noemd.
Het Episcopaat en de katholieken
van Nederland sparen zich geene moei
te om aan het aanstaande Kon gres den
luister van de vorige Kongressen to
verzekeren. Aan een der beste kunste
naars van het land, Jan Toorop, is de
zorg overgelaten van de plakkaart te
teekenen, die het Kon gres aankondigen
zal; hij heeft voor de propaganda eene
oude graivuur, dagteekenend van 1568,
en liet II. Sacraments-mirakel van Am
sterdam afbeeldend, tot onderwerp ge
nomen.
Wat liet programma der vergaderin
gen betreft, dat zal uiterst belangrijk
zijn, zooals ik het omstandig heb kun
nen vernemen uit den mond zelf van
Mgr. Heylen, toen hij mij in de Procu
re ider Prenïonstreit, te Rome, ontvan
gen heeft.
Den Dinsdag, 22 Juli, ('savonds), zal
de plechtige ontvangst van den Kardi
naal-Legaat geschieden. De openings
zitting zal den Woensdag, 23 J-uli,
plaats hebben, en, op 24 en 25, gevolgd
worden door algemeene vergaderingen
en bijeenkomsten van de af deelingen.
Den Zaterdag, 26 Juli, zal eene Mis,
met algemeene kommimie voor de kin
deren, gecelebreerd worden, en den
Zondag zal de Kardinaal-Legaat eene
pontifikale hoogmiis zingen, in tegen
woordigheid van Kardinalen, Aartsbis
schoppen, en andere Prelaten.
Deze twee laatste plechtigheden zul
len geschieden op liet uitgestrekt ste
delijk stadium, aan de stadspoorten ge
legen, en dat, door liet inrichtingsko-
miteit, voor de twee dagen, gehuurd (ge
worden is voor de schoone som van
30.000 gulden. De algemeene vergade
ringen zullen plaats hebben in de \Sint-
WiÜebrordskerk eii. in de groote stedelij
ke Konzortzaal, daar men zulk een toe
loop van kongressisten voorziet, dat
eene vergaderplaats te klein zal zijn.
Volgens liet reglement der vorige
Kongressen, zal de officieele taal der
vergaderingen de landstaal zijn, in dit
geval dus de Nederlandsrihe taal. Er
zullen evenwel redevoeringen in andere
talen gehouden worden, en namelijk
in liet Franscli. Van nu af kunnen wij
zoo-gen dat een Belg liet woord in liet
Vlaamsch zal voeren, en een andere in
het Franscli. Een der afdeélingen zal
aan de priesters voorbehouden zijn, en
daar zal men uitsluitend Latijn spre
ken.
Inschrijving geopenddoor den Bond
der Katholieke Dagbladschrijvers van
Belgieonder de hooge bescherming van
't Episcopaat.
ZEVENDE LIJST.
Overdracht der vorige lijsten: fr. 33,764
Het Handelsblad, 100; Weduwe
C.D.P., 100 Pausa sed bona, 200; Ka
nunnik Leo Van Gen echten, 50 Der-
de-Ordeling, Leuven, 25 M. en Mevr.
Halflants-Sidonis, Lubbeek, 50 E.H.
A. Lanoye, aalmoezenier, Ruhrort, 50;
M. Fr. Liboftte, Carnière, 100; De Gees
telijkheid van Thielt, 95; Mevr. Schot-
tey Vandermeersch, Oostende, 10Ö
Mevr. VariderjReersch-van Coil ie, id.,
100; Mej. van Braibandt, Leupegem,
100 Familie Boeteéls, Ninove, 50
Damen van de Christelijke Scholen,
Flonéj 50; H. Vader, zegen ons,T.N.D.,
50 M. en Mevr. Nerincx, Leuven, 100
Abdij van den Cesarsberg, id., 100
Mevr. Oh. 't Serstevens,100M. en Mcv.
Claes, Brussel, 100 M. en Mevr. Rol-
lier van Malleghem, 50 M. het be
stendig raadslid en Mevr. Vanderlinden,
Goeffordingen, 100M. Dohet-Delrue,
Namen, 50 E. II. J.J. Warzée, Ciney,
100; Naamloos, Hoogstaede, 30 Gode-
laine Antonie, Teseenderloo, 50 M. de
la Vallée Poussin, Leuven, 50M.N.
Kirsch, A'thus, 25 M. Emiel Btin,
lamjber, 100; Leerlingen en oud-leer
lingen van dom Bosoo, Doornik, 100;
Mevr. van der Elsit, Brussel. 100; M. en
E. van Malleghem, Nukerkc, 100
Graaf' de Lintburg Stirum, Wemmei,
30; Kanunnik de Brouwer, Maredsous.
100 M. 'Renaajt Frayes, Brugge, 100
Mej. Delespaul, Kortrijk, 100; M. A.
Franchimont, Barvaux S. O., 25 M.
en Mevr. A. Belpaire, 200; Derde Ordo
van den II. Franciscus, Doornik, 25
Leeraars en leerlingen van het Seminar
rie, Luik, 260 Naamloos, Oostende,
150 M. en Mevr. Godin 't Serstevens,
Stavelat, 100; Onbekenden 25 Mejuf-
fer J. Huyghe, 200 Opdat het God
be'hage, Waereghem, 25; Th. A.M.
Thourout, 50 Ter gedachtenis onzer
dierbare moeder, Wetiteren, 50 Mevr.
Duplat-Huyg'he, 100 Van Autrijve,
Jette, 100 Albert en Lodewijk Denijs,
Poperinghe, 100 Naamloos, Kortrijk,
100.
M.J. Denieuse, onderwijzer, Leaves,
10 Familie B. Chaudfon'taine, 10
J.R. de B., 5; een katholiek huisgezin,
Sb. Andries, 2 M. E. Dubuisson, Elou-
ges, 5; jVL And ré Thurion, Luilsj, 5;
Mme Jageneau-Robben, Hasselt, 10;
M. J. Leclercq, Schaarbeek, 20 een
parochiaan van Contich, 20; M. Van
Gipsy, Mcchelen, 5 M. E. Lim'bort,
Beyne, 10 M. A. Lampe, Brussel,. 10
Naamloos, 1; Kollege Edinghem, '10
M. de Clock, Arlon, 10 eene onderlin
ge klooster. Heulo, 5 Onbekend, 5;
M. Victor De Maertelaer, Chicago, 15;
naamloos uit L... 20 L. Van den Esnt,
°ke, 10; G. Hcct-Anne, Roesblaere,
20 Mme Vancutrive, Acren, 5 ter
eere van liet klein Thereesken, Aalst,
20; tot bekeering van een zondaar, Et
terbeek, 5 een Bmgsch huisgezin, 5;
C.A.,5; voor oen goed huwelijk, Tienen,
5 ter eere van het II. Hak, 2 dat
Jesus hecrsche, Huysse-Lozer, 20 H.
Vader zegen ons huisgezin, Watermael,
iter eere van het H. Hart van Maria,
een soldaat uit Crefeld, 5 Juff. J.
Ramaeekers, Jette, 10; E.H. L. Coune,
pastoor, Hendrieken-Voordt, 12.50.
Totaal fr. 38.410.50.
Men kan de inschrijvingen zenden
naar het bureel van ons bind, alsook op
postehecrekening n. 38.279 van M.
Mallié, secretaris van den Bond.
HUT ENGELSCH GOOTERJSfEMEKT
G'E'KLOPT.
Maandag avond werd in de Kamfer
dor gemeenten de bespreking 'over de
Troonrede voortgezet. Zooals te voc»zien
werd, is het gouvernement geklopt ge
worden doo^ de Liberalen en de La-
bourpartij, die samen 328 stemmen ver-
eenigden tegen 256 voor het gouveme-
ment.
M. Baldwin, eerste minister, werd in
deze zitting nog verscheiden^ malen he
vig aangevallen, onder meer door sir
John Simjon, gewezen liberale minister.
M. Austen Chamberlain verklaarde
dan, dat de uitslag der laatste kiezin
gen niet beantwoordt aan de verwach-,
tingen van het land. Immers was er
nierajand die een socialistisch ministe
rie aan 't bewind wildé roepen, hetgeen,
nu echter zal geschieden. In de- volgen
de kiczing, zal hot 'land uitspraak doen.
tussehen de Labourpartij en de :bö-
houdsgezinden. Voor dezen die het ver
trouwen van het land teleurstelden,
wordt er in de toekomst niet meer ge
stemd.
M. Baldwin antwoordende aan zijns
tegenstrevers, verklaarde, dat liet gou
vernement meer gedaan heeft dan zijne
voorgangers. Wij hebben, zegde hij, de
schuld jegens Amerika geregeld, dé
Entente bewaard, een verbond mei
Turkeye gesloten en om' zoo te zoggen
de kwestie van Tanger opgelost. Toon
wij aan het bewind kwamen hebben wij
groote moeilijkheden als erfdeel gekre
gen. Indien wij thans verslagen worden
zullen wij aan onze opvolgers geene
moeilijkheden laten, behalve de kwes
tie van herstel. De kwestie met Frank
rijk is wel nog niet vereffend', doch er
is thans meer hoop dan vroeger. £k
ben, zoo besloot M. Baldwin, alleen ver
antwoordelijk voor de politiek wélke do
verkledingen heefjt uitgelokt. De be-
houdsgezinden zien de toekomst mot
vertrouwen tc gemoot.
Nadat de zitting voor eenige minuten
geschorst geweest was, vroeg" M. Ram
say Mac Donald de sluiting der debat
ten. Het amendement doofde Labour
partij neergelegd als antwoord op de
troonrede werd ter stemming gelegd en
aangenomen mjet 328 stemmen tegen
256. Enkel 9 liberalen stemden voor M.
Baldwin.
De uitslag dezer stemming werd lang
durig toegejuicht door liberalen en so
cialisten.
M. Baldwin zou zich Dinsdag rnor-
gend naar het paleis van Buckingham
begeven, om er den/Koning het ont
slag van het ministerie aan te bieden.
HERSTELLING DER WINTER
GRAANGEWASSEN.
Hot najaarsweder was uiterst onguns
tig voor de' herfstbezaaiingen. Mei
Nieuwjaar waren nog zoo vele tarwevel
den niet opgekomen; zoovele zaaigra
nen lagen nog in de mielk en ook de.
kraaien richten veel schade aan onder
de late bezaaiingen.
iZegt hét spreekwoord een zaaier
is een graaier een persoon die er naar
raadt), toch is het onbetwistbaar dat
hoe vroeger men kan zaaien, rogge voor
10 en tarwe voor 25 October, lioe moer
kans men heeft oenen zwaren oogst te
bekomien. Hoe later men zaait, hoe flau
wer in den regel den stand zal wezen.
Richtten de kraaien schade aan, toe'h
deden zij onzes inziens ook nog goed
zij corrigeeren de te dichte bezaaiingen.
Geene landbouwers om zoo te zeggen,
die niet 50 tot 75 kgr. .zaaigraan per
hectare te veel uitwerpen. Met", bijgevolg
een deel korrels weg te Inden, verzeke
ren zij 'het overblijvende meer plaats,
lucht, licht en voedsel, zoodat zij Sterker
kan uitetruiken, straffer stroo geven,
beveiligen zij het aldus tegen legeren,
waardoor ook de böögere opbrengst be
gunstigd is.
Dit jaar werd tamelijk veel supra, in
mindere maat fosfaat Bernard toege
past'; de landbouwers .beginnen langs
om meer het belang vooral dezer eerste
meststof in te zien. Toch verwaarloosden
nog vele landbouwers de fosfaat bemes
ting. Dezen, welke in gebrekhleven ra
den wij aan ten spoedigste 400 tot 500
kgr. supra per hectare uit te strooien, en
daar 300 kgr. sylviniet van Elzas bij te
voegen. Zij kunnen beide meststof feu
met elkander mengen en ze 'boven op
uitstrdoien. In do lente, wordt er geegd.
overschoten en gerold.
Wiie Itot dergelijke bemesting zij
nen toevlucht niet neemt, loopt gevaar
zijnen öogst bedreigd te zien, dit jaarA
meer dan andere jaren. F. Osfo.
BintMmdsehe politiële. 'Avtonomii
der spoorwegen. Proceduw vooi
onteigeningen. Voor de Stoatsgeé
pensionneerden. Tentoonstelling
nan decoratieve Kunst.
De ministerraad vergaderde Maandag
namiddag in Jief. ministerie van finan
ciën onder voorzitterschap van M. Theu-
nis.
De minister van bnltenlandsche za
ken stelde zijne cdüegas op de hoogte
van den internationalen toestand, na
melijk van de werkzaamheden der com
missie van expeiibon
Do ministerraad hernam het onder
zoek van het ontwerp van autonomie
der spoorwegen. In beginsel wsjrd de
kenjre van den nsfcnwen algom;eanc)n-
'bestuurder der Spoorwegen goedgekeurd
en men waclït nu op hdt definitieve ant
woord van den (betrokken ambtenaar.
De raad onderzocht het1 wetsontwerp
tot vereenvoudiging der proceduur iiii
zako onteigeningen wegens openhaalt
liut. Men wil die proceduur sneller imfe;
