17
Zullen onze kinieren
Latijn en Griekseh
siudeeren?
Dinsdag
Oogst 192 6
Het schalkistkomitcit
Naar eea metaaltrust
Hel Eugelsch
msjncontiikl
He Leeniag der
Spoorwegen
De opeiseiilug van
werkkrachten in Congo
Kleine tegeu vordering
van Fraukrijl
Amerika
°P
Landbouwbelangen
5)e moord op de
Lmlesiant Graft
Niet legen
Om den Volkenbond
»an 'da laad aajiassml, ij gtaak^
SjioonYegaaiideelcn
in dc stadskas
Godsdienstvervolging
in Mexico
XXXII* JAARGANG' MUMMER (89
Karlistraat, 9 en SI, AaWt. —Tyfoon il-I. Dagl3la,ci 20 Centiemen Wekelijks 1,00
Publiciteit
Uitjerer J. Van Nuffel-De Gendt
buiten het App. Aft UIT agentschap Hevas Adolf max laan, 1», te Brussel. Ru* de Rlehelieu, Pat Ij». E-sjra» Buildings, Lead re» E O. 4.
H. Septimus
Zonop4,46,onder7,03|
Volle Maan jdeu 23
iajger democratie, maar de «ware
democratie moet opgaan tot de
Oude Humaniora als bergbeklim
mers tot een top vanwaar ze een
vergezicht hebben.
He Oude Humaniora mogen
niet verflauwen in hun cultureele
plicht geli jk ze naar 'het woord van
Hi- R. H. Wollier niet mogen ver
minderen wat betreft hiui onder
wijs in Grieksoli en Latijn: zoo
schijnt mij de roep om vereenvou
diging van het onderwijs in de
oiide talen een noodkreetmaar een
noodkreet die te deuken geeft, en
bij hen die zich rustig bezinnen, de
vraag moet doen rijzen, of de op
lossing wel in dezen weg behoort
te worden gezoold, en of njet eene
dergelijke vereenvoudigingin
derdaad de dood is voor alle, werke
lijke klassieke vorming.
Het onderwijs in Latijn en
Griekseh kan niet meer worden
verminderd in omvang, zal het niet
geheel zijne beteekenis verliezen,
Hc studie der klassieke talen is
nu eenmaal niet eenvoudig, en het
schijnt mij vooral thans noodzake
lijk en onomwonden uit te spre
ken wie daar niet aan wil, die kan
zich zelf en anderen veel onaange-
naanaiheid besparen, indien hij zich
van dit terrein verre houdt.»
He Oude Humaniora, dus aan
de sterken alleen. Mogen oversten
en ouders waken.
Het Comitcit der Schatkist vergader
de Zaterdag morgen, onder voorzitter
schap van minister Francqui.
.Waren aanwezig M. de baron Hou-
tart, minister, van financiën en M. Plis-
nier afgevaardigde van liet Comileit
Hel comileit heeft talrijke voorstel
len van openbare werkën en toelagen
van de hand gewezen en zich met ver
schiliige loopende zaken bozig gehou
den.
Van menige zijde werden er in
den laatsten tijd aanmerkingen ge
maakt aangaande de oude Huma
niora of' Griekseh-Latijnsche stu
diën.
We willen hier niet spreken over
de tegenstanders of voorvechters
van dat soort van studiën. Alleen is
liet ons doel nogmaals te zeggen
hetgeen nooit genoeg is gezeid en
«iet voldoend kan worden herhaald
«iet iedereen is geschikt voor het
doormaken van oude Humaniora.
V el is waar is de kennis van het
Griekseh e« het Latijn op zijn ei
gen de moeite loonend en meestal
tic conditio sine qua non of de
noodzakelijke, onvermijdelijke
voorwaarde tot later booger iatel-
leetueele loopbaan. Maar de Oude
Humaniora brengen bovenal een
beschaving mede, die niet van de
hand te wijzen is.
Men overwege dat die, ontwikke
ling. ten minste indien ze na* het
eo'iegelevcn of de athenaeum ja ren
eenigernlate wordt onderhouden, de
Griesch-Romeiusche wereld en on
ze christelijke beschaving over
brugt. Niet dat die Oude wereld de
norma, de maatstaf, de- regel, het
lichtsnoer moet zijn van onze ge
dachten, maar 'dan toch een zaad
voor ons verstandelijk en ons gees
telijk leven.
Het woord beseharing» was
te nauw om ons begrip weer te ge
ven. Or Kuiper merkt in zijn
Kelleeasdic Cultuur terecht
ann Het- xro:u-iT VLTUUR
i-s onvertaalbaar; He gemakzucht
van ons cosmojrolisme Iierft ver
zuimd dien term in de Xederland-
sehe taal over te zetten. Gemakke-
bjU was dat trouwens niet; immers
cultuur is iets anders dan bescha
ving, iets anders 'dan ontwikkeling,
iets anders dan civilisatie, al heeft
hot woord met al die termen dit ge
meen dat het begrip van gestadige
verheffing er in ligt opgesloten...
kortom... m'oreele en intellectueele
levenskrachten.»
Indien het doel dus van de Oude
Humaniora zon verheven en
hoog leidt, moeten alleen die jonge
krachten zich ervoor bestemmen die
waarlijk «een kop» op hun schou
ders dragen. En mocht het dan
toch na een of twee proefjaren
blijken dat de jonge vrucht aan
dien boom niet zal rijpen, dat de
ouders dan dat scherpzinnig oog
hebben om' hun jongen of meisj
terug te roepen van den ingeslagen
weg. Beter is het vroeg en bijtijds
een uilskuiken van een valk te on
derscheiden, dan «uilen naar Athe
ne te dragen», d^i., Moodeloos of
overbodig werk te doen.
Met een tegenwerping of be
zwaar zal men ons in dezen demo-
krat is rfi en tijd de ooren willen
wasschen iedereen heeft het recht
van die cultuur te genieten.
Het recht betwisten we niet, m
welk opzicht het ook zij. We geven
slechts een raad, een voorlichting:
dat de sterken alleen vooruittre
den; voor de anderen is er geen
plaats.
«He Standaard» het vroeger
reeds menige bijdrage verschijnen,
om te wijzen op meerder gemakke
lijk en doelmatige studiën voor
minder begaafde leerlingen. Zoo
zou later de 'hoop der ontredderden
verminderen,
He Oude Humaniora moeten
liet hoog houden .ze mogen niet
wonden aangevat met het doel al-
lei n later een mooie puats te be-
kleeden. Neen, ze moeten leiden lot
integraal hooger leven. i
l)e Oude Humaniora mogen zulks m reeds het geval. Het werk
met afdalen tot de eischc-n yaa een1 v.'unJt oj> dk euSft MtPüramlen hanxiib
Parijs, 13 Aug. .r'De ondcrhaudelin-
gen tusschen etc vooraanstaande vorle-
genwoordigers van tiet metaalbedrijf
in Belgie, Duitscliland, Frankrijk en
Luxemburg, hebben lot een ontwerp
van overeenkomst geleid, die definitief
zal worden als de twee partijen, die
thans nog voorbehoud maakten, zullen
toefreden.
De overeenkomst heeft niet voor doel
de produklic te beperken, maar ze te
reglcmenteeren.
I.onden. 14 Augustus.
(Reuter)'. Mr Cook, secretaris van
der Mijmverkersbond, heeft aan dc ver
tegenwoordigers. van de pers het vol
gende gezegd:
De vrede zou nu mogelijk zijn, in
dien het gouvernement den mijnwer
kers ter wille was, wat den duur van
den werkdag en het beginsel van een
nationaal minimumloon betreft.
ïlel go.uvernement zou de hoofden der
mijnwerkers moeten bijeenroepen, om
op dje grondslagen Ie komen lol een na
tionaal akkoord, en om met hen over de
reorganisatie van het mijnbedrijf tc be
raadslagen:
De Ruad van liet. Kongres der Trade-
Unions komt, vandaag bijeen, om een
onderzoek aan den toestand tc wijden.
Maandag a.s. zal de conferentie van
de gedelegeerden der mijnwerkers
plaats hebben; meii zal dan waarschijn
lijk bepalen, op welke voorwaarden het
uitvoerend komiteit m onderhandeling
mag treden rnel 't gouvernement.
De kwestie van de acht uren' schijnt
de meeste moeilijkheid op Ie leveren
voor een regeling tusschen liet gouver
nement en de mijnwerkers.
Londen. 14 Augustus. (Reuter)1.
)e arbeid werd hernomen in de mijnen
von Midland-Wefet. Men werkt op dc
basis van 8 uren per dag. Ongeveer 70
t.h. van de mijn weker s zijn weer aan
DE VREEMDE INSCHRIJVINGEN.
Een financieel b?ad deelt mede dat
wat betreft de plaatsing eener aanzien
lijke hoeveelheid aundeelen der spoor-
wegleening in den vreemde, het ak
koord tusschen de Hollandsche en Zwil-
sersche banken in princiep is vastge
steld. Vrijdag zouden, volgens dat blad,
de afgevaardigden uer Hóllandsche ban
ken te Brussel zijn aangekomen, en een
volledig akkoord zou getroffen zijn met
de Thesaurie. Met de Zwitsersche ban
ken heeft men schriftelijk onderhandeld
en d« uilslag is ev"ii volledig bemoedi
gend.
Naar liet blijkt echter dienen nog en
kele formaliteiten vervuld, vooraleer tot
het plaatsen der ha.udleekeningen wordt
overgegaan. Dit hoopt men in heb be
gin der komende week in orde te heb
ben". Het zou gaan over verscheidene
honderde miljoenen om. ...te beginnen..-.-
IN HET BINNENLAND.
Wat het binnenland bel reft, daarom
frent bezit men nog- steeds, geen offi
cieele gegevens. Men voorziet evenwel
dat liet totaal dor Schatkistbons dat af
gestempeld werd, betrekkelijk klein zal
(zijn. Deze die door de privilenfe aan-
deelen der Spoorwegen werden vervan
gen. zouden hol cijfer yan 5 miljard
omtrent komien.
Wat. dc onderlèekcnaars in baar geld
betreft, ook deze zouden reeds tot een
prachtig totaal zijn gekomen.
DE BEURSWAARDE
DER GECONSOLIDEERDE BONS
Het publiek heeft vertrouwen dit
meent men vooral te mogen besluiten
uit dc koersen welke buiten beurs dc
bons van hef Munthersfel bereiken, wel
ke in December zullen vervangen wor
den door aandeden van dc Spoorwegen.
Zij stónden aan 9.2 frank enkele we
ken geleden; Vrijdag stonden zij aan 90
en klommen zelfs, tot 100, dus aan pari,
in enkele uren tijds.
De regeering heeft dus., in zijn jong-
stcn kabinetsraad, besloten geen ge
volg te geven aan het ontwerp van de
kreet aangenomen door den Kolo
nialen Raad betreffende de op-
eisciiing van negers voor liet uitvoeren
van werken aan dc spoorlijn Maladi-
Leopoldslad in Kongo.
Om dit besluit dient de regeering ge-
lukgewensclit. Want een maatregel
zooals dezen welke overwogen werd,
ware, indien hij toegepast was gewor
den, al tc noodlottig uitgevallen, voor
onze faam als beschaafde natie. Want
het voorgestelde s.telsel kwam eenvou
dig neer op een nieuw soort van sla
vernij.
besluiten zijn genomen bij meerderheid
van stemmen, en luiden als yolgt: het
Belgisch gerecht was op liet oogenblik
v.ti» iïefc proces; gerechtigd .ten volle
overtuigd te zijn van do pliclitigheid
der beschuldigden, daar deze bekente
nissen hadden afgelegd en zeer be
zwaard werden door de getuigen. ?Jen
had o.ok redens om tc gelooven dat er
te Stettin ecne kemedie gespeeld werd.
Doch, naderhand hebben zich nieuwe
omstandigheden voorgedaan. Verschei
dene nieuwe getuigen werden gehoord.
Daaruit blijkt dat de moordenaars zijn:
Kaws, Engeler en Schwirrat. Deze zijn
samen met luitenant Graff in den tram
geslapt en hebben den luitenant dood
eschoten. -t
BEGENADIGD.
Tegenover deze besluiten van' liet kol-
legie der reebIsgelcerden, welks uit
spraak door de Belgische en Duitsche
regeeringen zou erkend worden, heeft
Koning Albert, op voorstel van den mi
nisterraad. het vonnis van don Belgi
schen krijgsraad verbroken en de ver
oordeelden Reinhardt, Kleiu. Graberl,
Riebke, Termohlen, Bohnland, Delrée,
Nowak en Klaus genade verleend.
Dc Duitsche regcering heeft de ver
zekering gegeven dal de veroordeelden
van Stettin, Kaws en Engcler. zeer
streng hunne straf zullen uitboeten.
Londen, 1 4 Augustus. - (Reuter)
De Financial News geeft een uit
treksel van een artikel van Dr Winckler,
opgenomen in het Anierikaanschc fi
nancieel blad Barron's. volgens
welk'artikel vescheidene voorschotten,
tegen het einde der 18c eeuw door
Frankrijk aan Amerika gedaan, slechts
gedeeltelijk aan hel Fransch gouverne
ment zijn terugbetaald. Bovendien wordt
aangestipt, dat de eerste storting van
Amerika verscheidene jaren na den
bij overcenkonisi vastgestelde:! datum
werd gedaan.
Volgens schrijver van het. artikel,
zou de som uit dezen hoofde door .Frank
rijl) verloren niet minder dan
3,.743.500.000 dollar (interest "op inte-
res.l) bedragen.
O
0
JAfAX DE STAND DER GRAANGEWAS-»
SEN ONS LEERT.
I if gaande .Winter stonden de graan-#
gewassen over het algemeen buitenge-'
woon slecht, dun, armtierig. Veel regen',,
wind, koude hebben zij gansch de Len-:
te; door tè .verduren gehad, en nochtans;
de stand was met den aanvang van denb
Zomer goed tot zeer goed, lange dikke'
halmen, gevuld gewas, zware aren. YaNl
legeren was schier geène spraak.
A\ aaraan dien ommekeer, dien guns-'
Ugen stand toe te schrijven Er wordt:
sterk beinesi.,langs om minder eenzijdig^
langs om meer oordeelkundig.
De meeste landbouwers passeA ten
huidige dage reeds tamelijk groote hoe-,
veelheden superfosfaat of slaalslakken,
en cliloorpotasch of svlviniet van Elzas;
toe. Als stikslolmest wordt schier al-'
leen nog zwavelzuren ammoniak, ge
bruikt.
Nog eene andere oorzaak van riierf;
goeden stand, dit niet legeren. Er wordt;
langsom minder dicht gezaaid, en daar,)
waar dicht gezaaid was, zijn vele slrui-*
ken tengevolge dc ongunstige weersorn-'
standigheden weg gestorven, zoodat' ook*
die velden begin der Lento dun stotiden.
Een dunne stand maakf een goed uit-1
struiken mogelijk, lucht en licht, kmi--
oen doordringen, er is meer voedsel be-i
schikbaar, dc wind wiegt dc lialrnen out
en weer, en verstraft ze.
In den Herfst plantten wij me! de
plantplank tarwe uit tegen 18 kgr. en op;
de braak tegen minder dan- 75 kgr. pee;
hectare, natuurlijk mits eene voortref
felijke bemesting. Alles stond 't beste
van gansch de gemeente. Al wie onze'
veredelingsveldjes kwam bezichtigen,
stond er voor in bewonderiifg.
De leus voor den aanstaanden zaat
weze: goed don grond voorbereiden en
voolreffelijk bemesten, beste zaaigraan'
ebruiken, vroegtijdig en dun uitzaaien.
Intensiever.
^/\A
den arbeid gegaan, trots het afraden
van Cook, die hof district afloopt.
Men denkt dat om zoo te zeggen bij
na al dc mijnwerkers vólgende week de
slaking zullen opgeven. Vooral in de
voornaamste mijnen van Zuid-Wales is
DE BELG18CHE KRIJGSRAAD IN
HET ONGELIJK GESTELD.
TWEE RECHTSSPRAKEN.
Onze lezers zullen zich herinneren
dat de Belgische luitenant Graff den
22 Maart 1922, le Hamborn, in bezet
Rijngebied, vermoord werd. Hel. inder
zoek leidde tot de aanhouding van ver
scheidene personen uit de streek van
Hainborn, die dan ook voor den Belgi
schen krijgsraad verzonden werden.
Deze sprak de volgende veroordeelingen
uit: Reinhart. Klein. Graberl en Riebke,
lol dc doodstraf: Termohlen, tot 20 jaar
dwangarbeid; Elisabeth Delrée, tot 5
jaar opsluiting; Niwak en Klaus, elk lot
3 jaar opsluiting.
Zonderling samentreffen, ecnige 'da-
en na deze veroordeelingen warden te
Sloltin drie Duitsche polizeimannen,
Engeler, Kaws en Schwirrat, aangehou
den en bekenden dat zij de moordenaars
van luitenant Graff waren. Ook zij wer
den voor deze zaak voar het Assisenhof
van Slefctm verzonden en veroordeeld
Kaws en Engeler lot de doodstraf.
Schwirrat werd vrijgesproken.
AANVULLEND ONDERZOEK.
Een ar nvullend onderzoek drong zich
'dus op. Dit, werd toevertrouwd aan een
internationaal kollegic van rechtsge
leerden. welke hunne bevindingen over
maakten aan oen gemengd Duilscli-
Belgisch gerecht, voorgezeten door een
Zwitsersch magistraat en een Belgisch
en een Duitsch rechter.
Do bevindingen van het kollegie 'der
rechtsgeleerden werden ook rneegë
deeid
Veel is. er dezer dagen te Luingne en
omtrek gesproken over het geval in het
klooster der Zusters Franciskanersen,
waar ecne mirakeleuze genezing zóu
plaats gehad hebben, dank aan de voor
spraak der. kleine Heilige Thoresia, en
waar de rozen rond het beeldje een lie
melschen geur zouden verspreiden. Wij
willen geene uitspraak doen over die
zaak, ómdat we ons gansch ondorw-er-
pen aan het oordcel van de geestelijke
overheden, alleen bevoegd. Maar, we
wullon alleen doen uitschijnen dat de
socialistische bladen, vooral dc roode
Moniteur van Brussel, van de ge
legenheid gebruik maken om de gruwe
lijkste spotternijen uit te kramen aan
het adres van de Heilige Theresia en
van hen die aan de wonderen gelooven
De rooden zoeken opzettelijk alles uit
om hunnen haat tegen den godsdienst
lucht te geven. Toch zullen ze, nadien,
heel heimelijk en op alle lonen zingen
dat. ze niet tegen den godsdienst zijn
t Pakt echter niet meer, want hun zang
klinkt al te vals.ch.
SPANJE ZOU VOLHARDEN IN ZIJN
EISCH.
De correspondent van do Times
tc Parijs meldt dat de besprekingen
tusschen de meer rechtstreeks bij de
voorgestelde herinrichting betrokken
regeeringen, de oplossing nog niet ge
kregen hebben.
Spanje's eiscli van een bestendigen
zetel blijft nog steeds de yoornaamste
moeilijkheid. Koning Alfonso heeft bij
zijn bezoek aan Parijs en Londen op
nieuw hel groolc belang naar voren ge
bracht, dat Spanje aan de .vervulling
van zijn eiscli hecht.
Sedert, dien zijn pogingen gedaan,
om Spanje te bewegen fot, een compro
mis in den vorm van een tijdel ijken ze-
lel voor nog drie jaar met de formcele
toezegging van een verdere verlenging
met drie jaar. Deze pogingen zouden
echter nog geen succes, gehad hebben
en Sanje blijft volharden in zijn eiscli.
Een zelfde ycrgelijk-voorstel is aan
Polen gedaan, docli de mogelijkheid, dat
Het schepencollege van Brussel heeft'
beslist dat de bevoorrechte aandeelert
der Belgische spoorwegmaatschappij;'
ten titel van borgtocht in dc stadska»
zullen aangenomen worden in yervan-»
ging van Scliatkistbons,
W\
OFFiCIEELE LOGENSTRAFFING DER
TERECHTSTELLINGEN.
Het Mexikaansche ministerie yan
oorlog heeft, naar de .«Times», .verneemt
zijn stilzwijgen verbroken: In een ver
slag w:ordt ontkend, dat priesters, te-,
recht gesteld zouden zijn, terwijl even-,
min burgers voor aanvallen op soldaten
ter dood gebracht zijn.
>Vel geeft het ministerie toe, dat vijf
burgers terecht gesteld zijn, \vcgen$
moorden tc Saliuya cn Acanbaro.
Melding wordt verder gemaakt van
een aanval van burgers op 40 ruiters;
die naar Saliyo waren gezonden, om dot
opgewonden menigle in bedwang tc
houden.
Teneinde te vermijden, dat slachtof
fers zouden vallen, werd bevel gegeven,
om naar de heuvels terug tc trekken ent'
zich tc bepalen tot het afweren van de-
aanvallen der verbolgen katholieken. 1
Toen de hulptroepen toekwamen was
de rust spoedig hersteld. Een priester;!
en ©en paar burgers werden gewond. i(
ZOOALS TEN TIJDE VAN NERO.
Indien de wet van Calles tyranniek":
is aldus de Osscrvatore Romano de;
toepassing er van doet denken aan Nc-
Om de verbanning van den Aposto-
lischen legaat te bewerken, is men zelfs
niet voor vervalsching van documenten-
teruggedeinsd, wat. bewezen werd door.
de katholieke dagbladen der yereonig-»
de-Stalen.
Honderden kloosterlingen cri kloos
terzusters, die geen Amerikaanseli© on
derdanen waren, zijn met wapcngewehl.
over dc grenzen gejaagd. Alle kerkert
worden bezet en gesloten; alle gods
dienstige vereeniging werd ontbonden;
De troepen hebben gevuurd op de.
menigle, die de kerken omringden.
De onderdrukkers-rcgecring, die de.
Katholieke Kejrk. in Mexico wil afschaft
fen, belet alle onderhandelingen. Daar-,
om is elk vergelijk op dc basi.s d£E wel-.
Galles oninogel ijl*
