Winkeliers
Handelaars
17
mmimm
km ens® AfesBisienlen
Woensdag
Dec, 1050
Slighting van de eerste
Missie in Belgisch-Congo
(November 1889).
ie luQÜiivsrbinding
Belgie-Oongo
Koop! uwe reklaamalmaRakken
aan fabrielprijs
in Spanje
Zware ontploffing in de
gasfabriek te Laeken.
Belgische Arbeiders
in Frankrijk
De zeek der Balustrade van de
bibliattieek te Leuven,
DE VOLKSSTEM
XXXVI JAARGANG NUMMER 290
Korkstraat, 9 011 21, Aalst. Teloloou 114. DAGBLAD 20 Centiemen Uitgever J. Van Nuftel-Do Gondt.
gullid!tit buiten het Artoni. AALSlj i: Agentschap Havas, Adolf Maxlaan 13, fe Brussel Rue de Richelieu, Parijs-
Binnen eenige dagen zullen kwijt-
schriften aangeboden worden voor de
{vernieuwing van de abonnementen voor
[1931.
Onze prijzen worden licht verhoogd
Bank Building/Kingsiüay, 20 Londres W- C. 2.
H- Lazarius
Zonep7f40Zoni!3,53
N. M. 20 E.K. 28
onze onderrichtingen aanvaarden. Doch
er; zijn geen groote hoofdmannen; ieder
dorp heeft zijn mtware (dorpschef), die
onafhankelijk is.
De Wabembe, de bergbewoners, waren
ruwe menschen, die in den beginne de
missionarissen schuwden. De Wabembe
.{uit oorzake de verhooging er \erz.en gjngCri door als koene krijgsmannen,
doch took als verstokte menscheneters.
oppeuzelden en de naburige volke
ren begroeven hunne overledenen
in 't geheim, uit vrees dat de Wabembe
ze zouden komen uithalen en verslinden
Doch in de maand Januari reeds kwam
eene afvaardiging de Wabembe met
geschenken de vriendschap der missio
narissen vragen, bezptek dat de geloofs
boden hun later zullen terugbrengen,
.Te Mulweva, izooals bij Rumonge,
kochten de missionarissen slaven vrij
en onderrichten deze kinderen en jon-
gclingen. Want vergeten we het nïel,jh„n verbtading Bclgie-Congo op
Idingskosten, (0,05 fr. in plaats van
0,03 fr.)
12 maanden 66 fr.
6 maanden 34 fr.
3 maanden 17 fr.
(Ontvangstkosten inbegrepen j.
Om nuttelooze onkosten te sparen,
Vragen wij san onze abonnenten dat zij
de noodige schikkingen zouden treffen
opdat het kwijtschrift, bij de eerste
aanbieding zou betaald worden.
De nieuwe abonnenten voor 1931
ontvangen het blad gratis tot Nieuw
jaar.
Vervolg.
De E. P. Delaunay, in een langen
brief verhaalt hoe de missie in Masanze
werd gesticht. Laten we hier in 't kort
(zijn- verhaal weergeven.
De afreis had plaats op 25 November
om 10 uur voormiddag. Om twee uur
ongeveer van den namiddag bereiken de
[reizigers tie noorderpunt van het schier
eiland Ubwari. Met droefheid aanschou
wen ze aldaar de verwoestingen, door
.een bende roovers in de negerdorpen
aa-ngericlif. Van daaruit varen ze de
baai over, welke door Stanley Burton-
golf word gonoemcl en iam 7 uur 's
avonds komen ze aan den voet van eeoi
negerdorp, Mulweba gelieeten, aan. De
schuit wordt gelost, een sober avond
maal genomen en bet avondgebed g-e-
beden. De matten worden op het strand
opengespreid en daarop leggen de mis
sionarissen zich ter rust. Gedurende'
den nacht kwam een geweldig onweder
deze rust stoven.
's Anderendaags zeer vroeg* reeds
was heel het dorp te been mannen,
vrouwen, kinderen nemen het reisgoed
der missionarissen op en dragen liet
dn de voorloopig.e woning (een ronde
negerhut), waar de geloofsboden tij
delijk zullen verblijven. Geen enkel
•\oorwerp ontbrak Een zak zout, dc
igroote lekkernij der zwarten, wordt hun
alsdan als belooning uitgedeeld.
Des avonds hield de jonge koning
een groote receptie Ier eere der missio
narissen. Ze worden aan de zijde van
p
op eene negeraraal, zijn ze omringd door'waarmede Kaponora en zijn medebur-
dc twee ministers, van den koning en gers de Paters hadden onthaald bleek
door heel do bevolking. Kaponora houdt niet algemeen in de Masanae-streek en
In Congo geland
Te Bangui
De militaire vliegdienst heeft van de
kapiteins Vanderlinclen en Fabry 't vol
gend telegram ontvangen, dat neerge-
Men beweerde dat ze hun eigen dooden j wercj le langui op 14 December te
,.r-_ n.» 'j j uur 30
«Aangekomen Bangui. Alles wel.»
top fïjiflio'p op8loagsn na de ontploffing gingen zoo
ub vpï>iuiuu0 c ueu Lguifr j hoog jn de luchti dat ze konden g02ien
worden tot in de
de slavenhandelaars oefenden te dien
tijde ongestoord hun afschuwelijk be
drijf uit. Op 30 Januari zagen de mis
sionarissen op het Tanganyika-meer
twee biootcn vol gewapende slaven
voorbijvaren, die oorlog gingen voeren
bij dc Wabembe, daar verschillige dor
pen verwoestten en. leegplunderden en
hunne gevangenen in slavernij wegleid
den. Weldra zal een luitenant van de
Arabische slavenjagers, n.l. Lukanda-
miza, zich vestigen op een half uur af
stand van de missie en later -zullen
Chunio en andere plaatsen door. de sla
venhandelaars bezet worden en zullen
dezer strooptochten de streek ontvolken
on de njissie tol onmacht doemen, zoö-
dat ze zal opgeheven worden en naar
Kibanga overgebracht.
In den loop van '1 jaar 1881 begonnen
de missionarissen te iM'ulwe.va openlijk
den godsdienst te prediken. Aanvanke
lijk was het getal toehoorders groot en
met den dag groeide het aan. Ook waren
de gesteltenissen der .g*eloofsleerlingen
van de beate.
Te Mulweva ook werden de eersto
kinderen geboren uit de families dioor
de vrijgekochte slaven gevormd. IDe drie
eerste kinderen werden gedoopt met de
nam-en van- Maria, Joseph'en Jan-Bap-
list.
Lang zou' de missie van Mulweva
niet bestaan. T)oen de missie van 'bij
Itumonge naar Mulweva was overge
bracht. en het getal vrijgekochte sla-
Een tweede snelbericht luidt dat bei
de vliegers Maandag morgen rond 9 u.
te Bangui opgestegen zijn.
Men verwachtte' ze te LooipoldviMe
rond half vier 's namiddags.
Het einddoel bereikt
Luidens een officieel bericht, in den
valavond te Brussel toegekomen, heb-
|ben de vliegers Vanderlinden en Fabry
ge
lukkige wijze voltrokken.
De vliegers zijn iMlaandag, te 13 u.
45, te Leopoldstad geland.
mot groote of kloina blokken (Huisvriend)
IN
DE VOLKSSTEM
KERKSTRAAT, 21, AALST
- Groote en schoons Keus -
De doodende mist in het Maasdal
De ministers hebben zich Maandag-
namiddag bezig, gehouden met de droe
vige voorvallen in het Maasdal.
Tot nog toe werd er geen bepaalde
gevolgtrekking gehaald uit de vele on
derzoeken die werden gedaan dioor ex-
ven -ïriiet den dag aangroeide, bleek de porten over ue oorzaken van de ramp
Masanze-streek geen geschikt terrein
te bieden om dit werk de gewenschte
zelfstandigheid' en uitbreiding te vër-
-,loenen en werd eene nieuwe missie te
•den ko-ning geplaatst; neergehurkt opjKibanga (1883) gesticht. De geestdrift,'giftigde uitwasemingen uit de fabrie
ken, want de ministerraad heeft het be
sluit getroffen een commissie in te
stellen met de opdraaht na te gaan of
die de bewoners van de nijverheidstreek
in bet Maasdal geteisterd heeft.
Het schijnt nu evenwel dat dc giftne
vel toch moet, «ontstaan zijn uit de ver'
Het garnizoen van Jaca, een grens
stad midden in de Pyreneen, is in op
stand gekomen.
De revolutionnaire beweging staat
waarschijnlijk onder leiding van den
voormalige kapitein Galen, die in 1926
uit het leger werd verbannen in verband
met een poging om te Barcelona een
bomaanslag op koning Alfonso te ple
gen.
De regeering heeft troepen van uit
Saragossa naar de plaats van den op
stand gezonden.
De opstandelingen lvebban alle tele
fonische en telegrafische verbindingen
doorgesneden.
Dc luchtvaartoverheden hebben aan
de militaire vliegers te iMladrid gelast
zich in gereedheid te houden.
Na afloop van kabinetszitting des
avonds «om acht ure, bevestigde de mi
nister van binnenlandsclve zaken Malos,
het bericht van den opstand.
De regeering den toestand meester
Madrid, 15 Dec. Uit officieuze
bron wordt gemeld dat de onlusten die
hebben plaats gegrepen te San Sebas
tian, te Santander en te Sevilla, alsme-
plein van Quatros-Vientos (Vier Win
de de oproerige beweging .op het vlieg
den) te Madrid, spioedig zijn onderdrukt
geworden.
Na de mislukte poging te Jaca en in
hot vooruitzicht dezer gebeurtenissen,
had de .regeering de naodige maatrege
len getroffen.
De vlieger Franco en drie andere
vliegers, die aan het hoofd stio-nden van
de beweging in het vliegkamp van Qua-
tro-Yientos, hebben hunne partijgan
gers in den steek gelaten en zijn op de
vlucht gegaan met vier vliegtuigen, fn
onbekende richting.
Oproerlingen op de vlucht
Canfranc, 15 Dec. Te JaCa zouden
zich thans 6.000 soldaten bevinden, in
plaats van 6 tot 800 in gewonen tijd.
Anderzijds wordt beweerd dat de zoon
van den goeverneur van Saragossa zou
in hechtenis genomen zijn.
Ten slotte veronderstelt, men dat een
zeker getal burgerlijke oproerlingen
zouden trachten Frankrijk te bereiken
over den Somport-bergpas.
Ter dood veroordeelden gefuslljeerd
De krijgsraad heeft de kapiteins Ga-
lan en Salenas ter dood veroordeeld. Het
vonnis werd op staanden voet voltrok
ken. Beide officiers werden gefusiljeerd.
Verscheidene andere militairen wer
den tot levenslange opsluiting veroor
deeld.
eene redevoering om de missionarissen niet duurzaam te zijn: herhaalde malen'de bepalingen van de wet op de hygieen
welkom te heclen. De koning begroet ze klagen de Paters in hunne, brieven over door fabrieken die schadelijke stoffen
op negerwïjze en nogmaals verheft!de onverschilligheid der Masanze-in-
Kaponora zijn stem: de missionaris-b^prlingen. Ten slotte werd de streek
bewerken, werden nageleefd.
als
De officieele mededeeling luidt
volgt
De Raad trof de beslissing eene
onderzoekscommissie. tot stand te bren-
1885 werd de gen die voor opdracht zal hebben na té
gen zijn goed; ze beminnen de zwarten; .ontvolkt door de slavenjagers. De mis
ze zullen hen beschermen tegen ds-sla-jsionarissen waren onmachtig om de be-
v en jagers on tegen de Wabembe, dc woners tegen de gewelddaden te be-
iVijanden der Masanze-streek. jLater schermen. In Januari
sprak de tweede minister van den ko- jinissie opgeheven en naar Kibanga over
ging in denzelfden zin. P. Daniaud ant-'gebracht.
woordt dat de missionarissen inderdaad, In 1901 werd Lusenda-O. L Vrouwjmentaire schikkingen toegepast worden,
de vrienden der zwarten zijn cn ze wil- door de EE. PP. Herrebaut en P. Kindt en die voor doel hebben de gevaren voor
len beschermen en hun willen onder-Jon Noorden en van het oude Mulweva de openbare gezondheid in het algemeen
wijizcn den weg om gelukkig te zijn. gesticht, doch reeds in 11906 verlaten, te keer te gaan, alsmede het waterre-
Algerncen was dus de vreugde bij dc;Uon andere vijand, nl. de slaapziekte, giem van de exploitatie der ongezonde
gaan op welke wijze in de praktijk, de
van kracht zijnde wettelijke, en regie
aankomst der eerste geloofsboden. De had de streek andermaal ontvolkt
koning bood hun aan de negerhutten,! De Paters Moinet en IMtonoet sticht-
dic liunne woning 'omringden, te laten ten later de missies te Mkapakwe en fe
omverhalen, indien de missionarissen Mpala. P. Delaunay, de schrijver eener
dit wenschten. Doch deze verkozen bui-j'ot nog toe onovertroffen spraakkunst
ten hel dorp le bouwen. Te zamen met
den koning gaan ze op den Zondag 25
November oene plaats uitkiezen, om al
daar de missie te vestigen.
's Anderendaags vertrok P. Dteniaud
en keerde naar Rumonge terug. P. Mon-
cef ging eenigen tijd later (21 Februa-
?i 1881) de twee missionarissen te Mul
weva vervoegen. Ondertusschen lieten
de missionarissen zicli een woonhuis
bouwen hetwelk op 20 Januari 1880 in
gezegend en in bezit genomen werd.
Dc bevolking der nieuwe missie be
stond uit twee deelen de Wayova, op
do boorden van het unieer en de Wabem-
bembo, die op de bergen verder het land
in woonden: De Wayova waren zacht
van aard en gingen gaarn met de mis
sionarissen namen deize goede gelegen
heid waar om vriendschappelijke be
trekkingen met de be.w3lking aan te
der Kiswakili-taal, overleed fe Kibanga
(1885) Zijn stoffelijk overschot unlet
dat van Pater Vyncke en andere te Ki
banga gestorven missionnarissen, be
rust thans te Mpala.
Wiare. heldenmoed is er die pionniers
noodig geweest om met de geringe mid
delen waarover ze beschikten, in een
ver, vreemd land, omringd van slaven
instellingen die de lucht en het water
bederven. Deze commissie zal aan de
Regeering alle noodig geachte voorstel
len doen, z<oowel wat de gebeurlijke
wijzigingen aan de wetten als aan die
reglementen betreft.
De Raad hechtte zijne goedkeuring
1. Aan een ontwerp van Kon. Bes.,
aangaande de verwerving- on de ontei
gening van onroerende gioederen
2. Aan een akkoord dat tusschen
den Staat en de Nationale Belgische
Spoorwegmaatschappij gesloten werd
voor het regelen der uitgaven welken
ten laste van den Staat vallen, uit
handelaars, te midden wilde volkstam- jhoofdo van de exploitatie Moor het
men, het werk Gods aan te gaan. Be- rsticliten 3-er Nationale Maatschappij,
proevingen van allen aard" hebben niet! Hij onderzocht de orde der parlemen
ontbroken. Doch hun zwoegen en hun taire werkzaamheden, en behandelde
lijden is niet nutteloos gebleven de (allerhande vraagstukken van louter ad
duizenden christenen in onze missies en jminislratieven aard.
in gansch- Congo zijn de rijke vrucht en De taks op de tantièmes der beheerders
liet schtoone loon van liet zwoegen enI De regeering heeft besloten de taks
het lijdeji der missionarissen van ge-jOp de tantièmes van de beheerders van
durende de voorbije halve eeuw. Dial naaJmjloozb vennootschappen mot 100
het voorbeeld der baanbrekers een wek-jt.h. te verboogen, 25 t.h. daarvan zul
roep weze voor .hêt sohoone missiewerk len aan de gemeenten en 10 f.h. aan
knoopen. De menschen alhier zijn onder de jongelingschap van ons vader-'do. provincies gegeven worden,
niet zoo boosaardig als bij de Barundi, Jand. De bezoldiging van de heheerders.-af-
schrijft een der eerste missionarissen.l M. VANNEST0 jgevaardigden wordt, gelijk gesFeld met
Ze zullen beter en met moer betjioiuvvenj der. Witte Paters,
jde tak§ op het beroepsinkomen.
Een arbeider gedood.
Maandag middag heeft zioh in de
gasfabriek der stad Bruseel, gevestigd
Laeken eene gasontploffing voorge
daan. Deze had plaats in een derzalan
waar zich drie groc&o gasmeters be
vinden.
Een dezer meters is ontploft. Een
arbeider, Karei Vrn Hoorick, woon-
echtig te Etterbeek, werd met groote
kracht tegen den muur geslingerd.
Het slachtoffer is als het ware ver
morzeld door de kracht van den slag.
Door de luchtdruk vlogen alle ruiten
stuk en stortte een gedeelte van hot
gebouw in- Het ontsnapte gas vatte
vuur, zoodat er meterhooge vlammen
boven het gebouw uitsloegen-
De pompiers van St Pieters Jette
kwamen ter plaats en zonderden de
overinge gebouwen af ten einde de uit
breiding van den brand te vermijden.
Na een uur werken was men het vuur
meester.
De pompiere van Brussel welke ook
ter plaats kwamen behoefden niet to
werken-
Het parket wordt ter plaats ver
wacht.
De oorzaken.
De oorzaken waaraan de Ontploffing
meet toegeschreven worden, is nog
niet geweten. Werd er in hot geteisterd
gebcuw eene onvoorzichtigheid bar»
gaan Is er een valsoh mmnceuver in
het spel geweest Het deskundig en
gerechterlijk onderzoek zal zulka wel
licht uitwijzen
Maandag namiddag is het parket van
Brussel in de Steylstraat ter plaats
van het onheil afgestapt om de gebrui
kelijke vaststellingen te dosn.
Toen de Ontploffing zich voordeed,
was er slechts een arbeider in de zaal
der gasmeters, zooals het de gewoonte
is. Het gas gaat doorheen die rausaoh
'cige gasmeters alvorens inde leidingen
j - -v. awn uuig
[gestuwd te wordon, De vlammen diejken,
omgeving der Ko
ningstraat.
Msn kan wel denken dat de pom
piers voor geen gemakkelijke taak
stonden, zooveel te meer omdat hel
brandend gebouw nogal verwijderd
was van een watermond. Dat ze flink
werk hebben geleverd onder de leiding
van den luitenant adjunkt-kommissa-
ris De Groef-
De stoffelijke schade is nogal aan
zienlijk, werd nog niet geraamd. Een
der drie reusachtige gasmeters werd
nagenoeg verpulverd. Het komt zon
derling voor dat de ontploffing plaats
heeft gehad in een gasmeter welke
buiten dienst was gesteld en sedert
drie maand niet meer in werking was.
Wanneer men klaar was met blus-
•chen, begon men 6effens aan hot op
ruimen der puinen. Alsdan deden zich
nog drie kleine ontploffingen voor, en
een arbeider werd aan het oog ge
kwetst dooreen metaalscherf.
De ontploffing had een breuk veroor
zaakt in de leidingen, waardoor de
gas uitzending onderbroken moest
werden. Dooh na drie uur was het noc«
dige herstelwerk verricht en de nor
male gastoevoer was terug verzekerd.
Er is een arbeidskontrakt vereischt
Hét ikonsulaat-generaal van Belgio
te Toerkonje ontvangt het bezoek van.
talrijke Belgen die in Noord-Frankrijk
eene bediening hopen te vioideru en dio
aldaar gekomen zijn zonder getuig
schrift van den «Servies de Gomtrole do
la main-d'ceuvre Daar deze landge-
nooten geen vergunning tot verblijf in
Frankrijk kunnen bekomen, rioepen iziij
bij gebrek aan middelen «die tusscihen-
komst in van hét kon&ulaat-gencraaL
leit einde naar Belgie terug iovergo-
braclit le worden.
Eens te meer wordt de aandacht der
belanghebbenden gevestigd.op de drin
gende noodzakelijkheid zich strikt m
regel te stellen, daar er op den toegang
van vreemde arbeiders in Frankrijk een
streng toezicht wordt uitgeoefend cn
dc vraag naar vre.camde werkkrachten
beperkt is. De Belgische arbeiders die
het wagen over de gr-ems te komen zon
der arbeidskontrakt, voorzien van het
gunstig «advies der bevoegde Fransche
overheden, stellen izicl^ aan talrijke te
leurstellingen bloot.
Het opschrift Furore tèutonico zal
niet worden geplaatst,
Het Hof van Beroep van Brussel
heeft Maandag voormiddag uitspraak
gedaan in zake den Amerikaanschen
bouwmeester Warren telen de Uni«*
versitaft van Leuven wegens plaatsen
op ds balustrade van de bibliotheek van
het beruchte opschrift "Furore touto-
nlco diruta».
Het tribunaal van Leuven had den
heer Warren in het gelijk gesteld en
gezegd dat het opsohrift moest ge
plaatst worden zonder dat evenwel een
rmijn bepaald werd voor het weg
nemen van de huidige balustrade en
het aanbrengen van de balustrade met
het opschrift.
Het Hof van beroep van Brussel,
ingaande op het advies van 'topenbaar
ministerie, heeft thans uitspraak ge
daan- Het vonnis luidt dat de bouw**
meester eigenaar blijft van de plan
nen die hij opgemaakt hooft, doch dat
dit niet wegneemt dat de eigenaar in
spooie de Universiteit van Leuven, het
rechtheeft die plannen te wijzigen tij
dens den opbouw. Zoo wil het de wel
van 1880,
Anderzijds liggen de bewijzen niet
voorhanden dat da heer Warren in
het bezit zijn zou vin een overeen
komst luidens dewelke hij etn recht
zou mogen uitoefenen in strijd met de
bepalingen van de wet.'
En ten slotte luidt het vonnis, dat in
strijd met wat de heerWarren beweert
nameiijk dat de artistieke waarde van
de bibliotheek zou verminderd worden
indien het opschrift-Furore teujpnioo»
niet aangebracht wordt die waarde in
geenerlei mate zou verminderen door
het weglaten van het opschrift,
Trouwens, dit opschrift is ongepast
en ovorbodig.
De heer Warren wordt tot de kosten
van het geding veroordeeld.
Zoo eindigt een geding dat aanleid
ding gegeven hoeft tot vel« polemis-