LEO HARMEL
6
Gelukkig gered
Woensdag
Mei 1051
De nieuwe Praalstoet van
het 11. Bloed te Brugge
MINISTERRAAD
De Mijninstorting
te Hornu
Poor het
PLAAMSCHE RECHT
Rssd-Krais van Belgie
DE VOLKSSTEM
XXXVII JAARGANG NUMMER 133
Kofkalraat, 9 en 21, Aalst. Telêfoou 114. DAGBLAD 2Q Centiemen Ultgnvér J. Van Nuftel-D» GenJl.
Publiciteit buiten het Arrond. AALST Agentschap Havas, Adolf Maxlaan 13,te Brussel Rue de Richelieu, Parijs Bank Building/Kingsway, 20 Londres W. C. 2.
H. Joannes
Zonop4,25Zonaf7,l 1
L.K. 9 N.M, 17
Een patroon naar dsn geest van
Berum Novarum •-
(Uit DE JONGE WERKMAN).
Leo Harmei placht dikwijls te zeggen sportclub; verder, richtte hij bihliothfc-
dat hij «'s Pausen man» wilde zijn. En
jjij was 'het inderdaad, en wal zoo dat
zijn naam onafscheidbaar werd van
dien van Leo XIII. «Harmei, zegde hem
eens in 't openbaar de groote Paus,
er is in uw land geen mensch die me
meer genoegen Joeeft bezorgd l en
pij een andere gelegenheid aarzelde
hij niet to verklaren dat die leeken-
apostel hem de zoetste dagen van zijn
pausschap had bezorgd.
Harmei was geboren uit een. oudo
!A.rde.ensche familie, sinds 'n kwart eeuw
gevestigd langs de boorden der Sniffe
in hot. «Val des Buis» (Noord Frank
rijk).
Pa.s 25 jaar joud mioest hij het be
stuur overnemen van de spinnerijen
Zijner familie. Opgevoed in de dicpst-
kristelijke tradities, droeg hij als aan
geboren in zijn%hart de liefde voor den
werkman. Zou hij ook weldra niet le
ken in en vooral dient vermeld dat 20
jaar voor er.elders sprake van was, hij
het systeem der familietoeslagen. leeds
in praktijk had gesteld, Voor hem toch
gold «da heropbeuring van het arbei
dersgezin» als «het eerste na to stre
ven doel
Men nierke nu ook op dat al deze
hoogervernoemde in s'le Hingen door de
werklieden zelf weiden bestuurd: het
was Harmel's uitdrukkelijke wil.
Om den ondernemingsgeest bij zijn
werklieden nog meer te ontwikkelen,
had hij een «verbeteringsraad» fnge-
&Leld: de werkman mocht er zijn ont
dekkingen mededeelen, alsook, de mo
gelijke verbeteringen der werktuigen.
De p'atroon nam de onkosten der
proefnemingen op zich en beloonde de
uitvinders naar verdienste-.
Wat later bezat de fabriek haar
werklieden-syndikaat en een «fabrleks-
7,en in het testament zijns vaders deze jfaad» kwam de kroop, op 't werk zet-
roereride woorden «Bemint onze dier- ten: onder werknemer,» en werkgevers
bate werklieden, ze waren mijne kin
deren
.Wat Leo's aandacht vooreerst gaan
de maakte, was de godsdienstige nooji
yan zijn werkvolk; hij noemde dat «de
ellende der ziel Geen geest van
Spaarzaamheid, geen voorzorgen...,
kortom ontmoedigde mensche.n
Wat nu aangevangen Leo's groote
werd hier beraadslaagd wer al de
W&geng slecht weder niet uitbegaan.
Uitgesteld tot Zondag 10 Mei
De hernieuwde praalstoet die Maan
dag zijn jaarlijschen triomfantolijken
uittocht moest doen, is door het slecht
weder afgezegd geworden.
Om 9 y2 ure werd door Mgr. Cawet,
hulpbisschop van Namen, eene ponti-
fikale Hoogmis gezongen in de hoofd
kerk van St. Salvator waar de onschat
bare relikwie van he.t Heilig Bloed was
heengebracht.
Men bemerkte talrijke overheden in
het hoogkoor, namelijk Mgr Waffelaert,
bisschop van Brugge, en de hulpbis
schop Mgr Lamiroy, van *Brugge, en
M#r Van Gauwenbergh, van Mechelen;
de heeren gouverneur baron Janssens
de. Bisthoven; burgemeester Van I-Io.es-
ienberghe, enz; le leden der Eidele Con
frérie; talrijke ridders van de Orde
van het Heilig Graf, enz. De kerk was
bomvol geloovigen.
Het regende sedert den vroegen mor-
gend en gezien de ongunstige vooruit
zichten werd de uitgang van den lang
verwachten praalstoet na de kerkelijke
plechtigheden afgezegd.
Nooit zag men te Brugge zulk een
toeloop van vreemdelingen zoo uit het
vraagstukken welke de tucht, het toon binnenland als uit Frankrijk, Engeland
do hygieen en de techniek aanbelangen.
Mgr Pottier mocht wel terecht ver
klaren dat Harmel's werk «de meest
volledige en best geslaagde poging was,
Holland en Duitsehland. De beweging
was buiten alle bedenking.
De ontgoocheling werd echter spoe
dig getemperd door de officieel© aan
Hoe schoon ook deze uitslagen wa-
ontdekking zou rtiet lang uitblijven, 'ren, Hamel wilde het daarbij niet laten.
Sinds 1875 vinden wij ze op versoh-il- [Hij zocht zijn eigen initiatieven ook
lende wijze weergegeven; ziehier hoe buiten het «Val des Bois» ingang te
door het privaat initiatief in den loop kondi'ging dat de «uitgang van den ver
tier XIX eeuw tot stand gebracht. maarden stoet uitgesteld is- tot ZON
DAG a.s. 10 Mei. Hij is vastgesteld om
11 URE, na de pontifikale Hoogmis ter
Burgplaats.
't. Is de eerste maal sedert 70 jaar
dat de stoet niet is kunnen uitgaan door
het slecht weder. Gedurende den oor
log is de H. Relikwie verdoken ge
weest en is er gedurende deze vier ja
ren eene onderbreking geweest.
Op verschillende plaatsen waren er
verlioogen opgetimmerd.
doen vinden daarom zette hij moedig
een kruistocht in om ook de andere pa
troons tot soortgelijke werken tc be
llij ze zelf uitdrukt «Er is slechts een
middel de persoonlijkheid der werk
lieden zoo breed mogelijk ontwikkelen
met hun aller toewijding en hun ver- .wegen.
gcheidene vaardigheden produktief te Hij ook was de eerste, die de groote
Smaken; de werklieden zelf moeten de Rome-bedevaarten der arbeiders op
.werktuigen zijn van de zedelijke en.touw zette en leidde in 1891 zou bij
stoffelijke opbeuring van hunnen stand genot smaken 20.000 werklieden
.elke werkman dient diepen bewust ge-:VÜOr de voeten van Leo XIII te doen
blaakt, van zijn plichten en van zijn jneerknielen.
(verantwoordelijkheid zoowel op gods-| Na de «Rerum Nowamti»-encycliek
dienstig en ekonornisch als op vakkun- za' -t-"00 Harmei de eerste arbeiderskon-
dig gebied; wij moeten vrije mannen Sressen en de volkssekretariaten orga-
opleiden, die in slaat zijn zelf hun eigen niseeren en zoo wijd mogelijk de syndi-
fcaken on die der gemeenschap te be-ika'e 'gedacht© verbreiden,
sturen». Ziedaar heel den inhoud van| Op 84-jarigen leeftijd zal hij vcoi'
Leo Harmel's gedachte ;den laatsten keer den weg inslaan naar
Hoe1 heeft hij deze gedachte nu ult-iRoma om er da fel-bekaihpte syndi-
gewerkt
Nadat hij voor zijn fabriek een el-
gen kerk had gebouwd, was zijn eerste
Verwezenlijking, welke tot al do andere
katen met hart en ziel fe gaan verde
digen.
Wat een 'reuzenbedrijvighoid Maar
zou aanleiding geven, het oprichten wa' een beilige-ziel ook om hem te
van een syndikalen raad, bestaande uit steunen en te sterken in zijn werken
.evenveel afgevaardigden van patro-on wondere werker was tevens ook een
en werklieden. Wat later werden een diep-godsdienstlge ziel uren lang kon
spaarkas gesticht, een samenwerkende ib gebed doorbrengen aan de voe-
bakkerij, een luinmaatschappij, een 'en van l Allerheiligste. Zijn leven lvad
kommissie van gezamenlijken aankoop t0n °fr&r gebracht ter verovering
woerstandskas tegen werkloosheid, van d0n arbeidersstand voor Christuk.
Hij stierf, 86 jaar oud, den 25 No
vember 1915.
Nu wij Leo XIII vieren, mochten we
uok dien grootmoedigen patroon niet
ouderdomspensioenen, enz.
Verder kwamen er een jongens- en
.een meisjesschool lot stand, een be
waarschool en bovenal de sociale stu
diekringen, waar in alle eenvoud do
Vraagstukken van den dag onderzochtvergeten, wier leuze het immer was
;en besproken werden. i«het welzijn van den werkman door
Ook kunst- en lichaamsontwikkeling den werkman zelf», en wiens liefde
lieten hem niet ongelegen: hij richtte 2 ligt vervat in deze woorden Christus,
zangerskoren in, een tooneelclub, een de Paus, de werklieden P.G.
taligheid gehuldigd worden, 't is tj zeg
gen, dat een Vlaming eene VOLDOEN
DE kennis van het Fransch en een
Waal eene VOLDOENDE kennis van
het Vlaamsch moeten hebben, derwijze
dat' zij een dossier kunnen lezen, in-
studeeren en oplossen in de (aal,* in
dewelke het dossier is opgesteld.
Wat de minderheden en andere loe-
passingsmodaliteiten betreft, deze zul
len bij Koninklijk Besluit geregeld
worden. Hot ontwerp moet nog een
«toilet» gegeven worden, waarschijn
lijk in den ministerraad van Maandag
a.s. Het zal dan toekomende week in
gediend worden in de Kamer en moet
dozen zittijd gestemd worden, opdat
het met 1 Januari 1932 van kracht kan
worden.
De ministers beraadslaagden verder
over de reddingswerken van Hornu,
over de frontersbètoogingen vsyn Wem-
mei, over de parlementaire werkzaam
heden en over de aangelegenheden yan
bestuurlijken aard,,
Het Vlaamsch fn de Openbare
Besturen
De ministers hebben Mlaandag hun
ne wekelijktsche raadvergadering groo-
tenfiieels besleed aan het onderzoek van
het wetsontwerp van minister Baels,
betreffende het gebruik dor talen in de
openbare besturen.
Aan dit onderzoek zijn reeds ver
scheidene vergaderingen besteed ge
worden. M. Baels had aanvankelijk een
ontwerp ingediend, dat zeor iaTTikaal
was en het vraagstuk oploste in den
zin der volstrekte eentalliglïeiö. Na
langdurige besprekingen, en daaruit
iVolgenüe wijzigingen, heeft M. Baels
een tweede ontwerp opgemaakt, dat nu
eindelijk in den ministerraad de alge-
mecne goedkeuring heeft weggedragen.
Dit ontwerp bekrachtigt de volstrek
te eentaligheid in Vlaanderen en in
Wallonië, benevens de eentaligheid in
het centraal bestuur tot den graad van
onderbestuurder. Vanaf dezen graad
woet in het centraal bestuur, de twee-
De bekommernis der familieleden
De opgeslotenen zullen gered wor
den dat slaat vast. Niettengenstaande
doen ep in het dorp nog de meest te
genstrijdige geruchten de ronde.Zooals
overal elders zijn er ook hifer personen
welke het beter willen weten. Volgens
hen zijn de opgeslotenen reeds dood en
zijn de brieven welke mien van hen ver
toond valsch.
De vrouw van den Poolschen arbei
der welke zich onder de opgeslotenen
bevindt draagt zelfs rouwkleederen.
Men kan zich een gedacht vormen
van de ontspanning welke zich zal voor
doen als men de arbeiders zal bevrijd
hebben.
Maandag morgen rond 3.30 uur deel
de eene reddingsploeg, welke juist bo
ven kwam mede dat het werk in de be
ste voorwaarden werd voortgezet. Zij
hadden geroepen en antwoord op hun
hoepen ontvangen. De .opgeslotenen
verklaren dat zij zeer tevreden zijn
over de wijze waarop er gewerkt wordt
om hen te verlossen.
Het doel nabij.
Tegen het einde van den morgen was
het uitgraven van den koolader «Bi-
bée» een voltrokken feit en men is be
gonnen miet het bofen van den «touret»
langs waar de opgeslotenen kunnen
verlost worden. Het doorboren van de
ruimte gelegen tussclren den koolader
«Bibte» en de holte waarin de mijnwer
kers zitten opgesloten werd verwezen
lijkt. Men heeft hen langs daar zelfs
voedsel doen geworden. Het oogenblik
der bevrijding is dus nabij, maar daar
het werk waaraan men thans bezig is
niet van gewonen aard is weet men nog
niet hoelang het nog duren kan. Bo
vendien moeten er hier versterkings
maatregelen getroffen worden, willen
zich geene instortingen voordoen.
De mass'a belangstellende welke na
bij de koolmijn samenstroomt wordt
met ieder oogenblik grooter.
Het reddingswerk vertraagd
Het hoofdbestuur der mijnan heeft
Maandag namiddag aan het ministerie
van arbeid en nijverheid laten welen,
dat men bij het graven op limdernis-
sen was gestooten.
Deze hindernissen zijn echt niet. van
dusdanigen aard dat de reddingswerken
er door onmogelijk zouden gemaakt
gorden*
De gravers hebben een omweg moe
ten maken ten einde een zware balk
welke hen den weg versperde tr ont
wijken. Hierdoor koimt het dat de werk
lieden Maandag avond nog niet ver
lost zijn.
De werken worden nochtans zonder
verpoozen doorgevoerd en men hoopt
tijdons den nacht of Dinsdag morgen
tot. een gunstigen uitslag te komen.
•Later echter werd dit bericht weer
tegengesproken; denkelijk zal het uur
der bevrijding Voor de opgesloten mijn
werkers nog later slaan.
Men is thans met de graafwerken
génaderd tol bij de wanden van put 8.
Deze Wadn mioet worden aangetast op
eene diepte van ongeveer 6 meter. De
materialen zijn echter zóo hard dat
men het houweel niet meer kan-gebrui
ken maar dat. men zijn toevlucht nemen
moet tot. springstoffon.
Dit had men trouwens vroeger reeds
voorzien, zoodat de toestand geenszins
ernstiger is geworden.
Deze moeilijkheden werken alleen
nadeelig op het publiek dat ongedul
dig begint te worden en niet op de red
dingsploegen weFke geen moed verlo
ren geven.
Een telegram van den Koning en de
Koningin.
Talrijke telegrammen komen toe bij
het beheer der koolmijnen van Hornu
en Wamcs.
Om 2 ure in den namiddag wefd het
volgend telegram uitgeplakt
«Volgen met spanning de heldhafti
ge weriring der redders ën sluiten ons
van ganscher harte aan bij de pijnlij
ke onrust, waarin de bedolven mijnwer
kers en hunne, familie verkeeren. Onze
vurigste wenschen zijn met u allen.
(Get.) Albert en Elisabeth.
Het. lezen van dit telegram verwekte
onder de menigte den levendigs ten in
druk.
Het burgerkruis aan de redders
De Koning heeft de twee heldhaftige
redders, de pasewerker Gallez en den
porion Godart het burgerkruis, yan
eerste klas toegekend.
Men telefoneert ons uit Hornu
Dezen morgen om 8 ure gelukte het
de moedige redders, die onverpoosd
sedert verscheidene dagen en verschei
dene nachten hadden gearbeid hunne
ingesloten makkers te redden.
Allen zijn In volle gezondheid.
Rondom de mijn stond eene groote
menigte. De geestdrift was buitenge
woon groot. Het nieuws verspreidde
zich spoedig en verwekte overal diepe
ontroering.
De verloste mijnwerkers werden naar
de Infirmerie der koolmijn overge
bracht, waar zij aanstonds geneeskun
dige zorgen ontvingen.
Moeten wij wijzen op den beteren
geest, welke sedert enkele jaien in
meestal de uitingen yan ons openbaar
leven heerscht he.t terrein winnen
Afdeeling Aalst.
Zonnesteek
Aard. Een zonneslag is een bloed-»
öpdrang, veroorzaakt door rechtstreek-
sche werking van zonnestralen op eea
onlblöot lichaamsdeel, bijzonderlijk
het hoofd.
Kenteekens. 1). Hoofdpijn ca
duizelingen.
Rood aangezicht en met bloed op
gedrongen oogen.
3) Zeer dikwijls bewusteloosheid.
4) Sojns brakingen.
Verzorging. 1) Den lijder in de scha
duw leggen met het. bovenlijf verheven.
2. De spannende kleederen losmaken,
3) IJs of koude natte doeken op het
hoofd leggen,
4. Krachtige wrijvingen doen op de
boenen om het bloed naar onder to
trekken, of wel er natte doeken met
ammoniakwater op leggen (1 deel am
moniak op 3 deelen water).
5. Zoo mogelijk, den lijder frisscho
dranken geven: veel maar, .weinig in
eens.
6. Desnoods dë kunstmatige ademha
ling toepa&sen.
Al wie een menschlievend hart heeft
zal niet nalaten lid te worden van het
Rood-Kruïs.
van de eerbied voor ons yiaamsch
recht, het oprecht verlangen om ons
voldoening te schenken op velerlei ge
bied: het geval Hulin de Loo, allerhan
de benoemingen in het gerecht, in het
onderwijs, maatregelen in de adminis
traties, in het teëhnisch onderwijs, enz.
En, bij die onloochenbare tol ver-
vlaamscffing leidende werking, staat
de Regeering terzelfdertijd voor de
zware bekommernissen eener diepin
grijpende ekonomiische en financieele
krisis, welke op zulke schandige wijze
door de socialisten tegen haar wordt
uitgebuit
Alle Vlamingen wenschen de spoedi
ge behandeling van al de nog hangende
vraagstukken, op Vlaamsoh gebied. Wij
zijn er diep van overtuigd, dat, met een
weinig goeden wil en de brooduoodige
verstandhouding tussehen de meerder
heidspartijen, ja, tussehen al de par
tijen in bet Parlement vertegenwoor
digd, en da Regeering, de jaren 1931-32
ons de volledige oplossing van het
taalvraagstuk kunnen en zullen bren
gen.
Maar daartoe is noodig het nauw
keurig vóórlichten der openbare mee
ning; het niet te onderschatten der te
overwinnen moeilijkheden; met één
woord waarheid.
En deze lijn, Vlaamsch demokratisch,
zuHpn wij immer volgen..
In het Arbeirlsblad lezen wij dioasaan-
gaande het volgende
Aardebed rijven
Het is het doodtij in de steenbakkerijen, Er
is geen bedrijvigheid.
In de fabrieken van vuurvaste produoten is de
toestand zeer dreigend. Voor den uitvoer
hebben onzo fabrieken op een definitieve
wijze schijnt het voorname afzetgebieden
verloren ten gevolge, hetzij der tolrechten,
hetzij der mededinging, inzonderheid de
Japansche.
In Belgie beperken de handelaars hunne
inkoopen en daarbij moet men hardnekkig
strijden tegen do Duitsche, Tschechoschlovak-
scho, Poolscho en Fransche mededinging.
Al de Belgische gleisworkmakerijen arbeiden
met een beperkt personeel en leggen het werk
een of twee dagen per week neder. Eea vermin
dering van 3 t. b. wordt toegepast van af 15
December 1930.
Als verdediging, moderniseerden de Belgi
sche werkhuizen hunne instellingen in de mate
van 't mogelijke, maar hunne pogingen blijken
zonder uitslag te blijven op verscheidene
belangrijke buitenlandsche markten ten gevolge
van de overdreven of de goedkoopere Japan
sche arbeidskracht.
In het kort; heerachende slechte toestand en
de vooruitzichten voor do toekomst zeer on
rustwekkend.
De pijnlijke toestand der fabrieken van vuur
vaste producten duurt voor wegens de heor-
schende krisis. De werkloosheid neemt toe en
er is geen teeken van verbetering.
Voedingbedrijven
Niets voranderde in den toestand dar maal
derij. Deze lijdt steeds aan ovorproductie en
wanverkoop van het meel. Daarenboven is de
afval zemelen, kortmeel en gruis meer ge
vraagd. De tarwovoorraden zijn nog steeds
groot. De duurte van de arbeidskracht bJij't
dezelfde.
In de brood-on banketnijverheid voldoening
gevende bedrijvigheid.
De suikermarkt geeft hij voortduur teekenen
van een zekere slapte, niettegonstaande een
vermindering van voorraden.
De toestand dor bierbrouwerij ten aanzien
dor voortbrenging ghat achteruit. Men noteert
een prijsdaling op sommige grondstoffon,
inzonderheid op het mout.
Suikerijfabricage.Op het einde der maand
Januari waren de voorraden zeer belangrijk bij
i drogers en kunnen niet afgezet worden. Er
bijna geen vraag, zoowel uit het binnenland
als van onzen gewonen kooper. Noord Frank
rijk. De Koers van het beschikbare overschreed
de 74 frank niet. Deze afbrokkeling der prijzen
van hot beschikbare zal Inwerken op dio van
den eerstkomenden oog6t.
Plotseling vielen op do markten van Kort-
seghei
rijk en Iseghem, de prijzen van dezen Oogst op
85 frank. En nog is deze koers meer nominaal
dan wezen Rik.
De Fransche markt is even elecht de zeldza
me verhandelingen hebben plaats aan prijzen
lager dan de ot'ficieelo. ou het beschikbare
werd te Rijeel aan 73 l'rauk bij vertrek ver
handeld,
In de Nederlanden zelfde daling van het be
schikbare tot fl. 5.50 fr.
Kantbedrijf
Er is geen vraag om kantwerk, zoowel voor
het binnenland als voor het buitenland, en dit
voor allo soorten. De arbeid is dus tot het
uiterste beperkt. De fabrikanten stellen er zich
mede tevreden do keur van hot porsoneel aan
het werk te houden om de toekomst te verze
keren en vertrouwen hun werk van zulke hoe
danigheid toe, gelijk men er in normal*
omstandigheden onmogelijk zou kunnen van
bekomen hebben. De basisloonen bleven on
veranderd,
Kleedingsbedrijwén
Niettegenstaande de prijsdaling der stoffen
en weefsels, blijven de opdrachten steeds uit
bij Uieermakers en naaisters Er zijn veel werk^
lrvOS"ii. In de magazijnen gaat de verkoop wel*
nig druk. De algemeene zafctaoclsi» doet ef^
jharo gevolgen Y93l«o,