21
Een nieuwe Encycliek m\
het sociale vraagstuk
Nog de Wijzigingen
in M Ministerie
Donderdag
Mei 1031
Katholieke dag te Lede
K A 1 3
Kortstraat, 9 en 21, Aalst.
XXXVII JAARGANG NUMMER 115
Telefoon 114. DAGBLAD 20^"'U,,D Uitgever J. Van Nufiel-De Gendt.
Publiciteit buiten liet Arrond. AALST Agentschap Havas, Adolf Maxlaan 13,te Brussel
Rue de Richelieu, Parijs Bank Building/KIngsway, 20 Londres W. C. 2.
H. Hospieius
Zonep4,04Zonai7,3l
E. K. 24 V. M. 31
RERUM NOVARUM
QUADRAGESIMO ANNO
Een nieuw economisch stelsel moei
worden opgebouwd.
Het is derhalve absoluut noodzake
lijk heel hat eoonomisch systsem op
nieuw te regelen door het terug te
brengen tot de beginselen der sociale
rechtvaardigheid, teneinde de gemeen
schappelijke vruchten van kapitaal en
arbeid meer naar billijkheid te ver-
deelen.
Aldus zal de bevrijding van het pro
letariaat door Leo XIII zoo vurig ver
langd, tot stand komen.
De arbeiders moeten trapsgewijze
kunnen komen tot zekeren ge'êvenra-
digden welstand van bezit. Dat kan in
den tagenwoordigen stand van zeken
niet bereikt worden, tenzij door middel
van een rechtvaardig en billijk loon.
Het loon moot derhalve zoo zijn dat
het in werkelijkheid voldoet aan de
wettige eirchen niet alleen van het
individu, maar cok van het gezin van
den rachtschapen arbeider en hem in
de mogelijkheid stellen, om werkelijk
binnen on boven aangegeven grenzen,
in da maatschappij op te klimmen.
Aan het einde van het tweede déél
geeft de H. Vader da algemeene richt
lijnen aan., waarlangs de sociale orde
moet hersteld worden om te beant
woorden aan#de wetten dar rechtvaar
digheid.
Aan eiken klassenstrijd worde een
einde gemaakt en een eendrachtige
samenwerking der verschillende groe
pen worde opnieuw in het leven ge
roepen 1
Arbeid is niet een willekeurige han
delswaar, maar in den arbeid moet
immer de mensohelijka waardigheid
van den arbeider geëerbiedigd worden.
De versohillende ambachten, de ver
schillende voortbrengselen.de verschil
lende beroepen moeten samenwerken
tot het algemeen welzijn en de men
sohelijka samenleving aal des te har
monischer geordend zijn. naarmate
ieder en allen getrouw hun eigen be
roep uitoefenen, d. w. z. hun eigen
roeping vervullen.
De economische macht is in de macht
van weinigen
Eindelijk geeft de H. Vader in het
derde gedeelte een samenvattend over
zicht van den tegenwoordigen toestand
van het moderne eoonomisch stelsel
en ofschoon hij het niet veroordeelt
in zich, kan hij het toch niet anders
zien dan zeer misvormd en belast met
allerergste misbruiken.
In plaats van da vrije en vaak ba: -
delooze concurrentie, is de overdreven
concentratie van heel de economische
macht, niet slechts van de naties af
zonderlijk, doch van geheel de wereld
In handen van zear weinigen gekomen.
Concentratie en macht# die ontaardt
in despotische tyrannie.
Hat eenige geneesmiddel tegen deze
wanorde is, geiijk gezegd, de terug
keer tot de gezonde beginselen der
Christelijke sociale politiek on de wij
ze van toepassing er van op het kapi
taal, op den arbeid en op beter onder
lings verhoudingen.
Goed Katholiek en waar Socialist
sluiten malkaar uit
Ook het socialisme, dat er vroeger
groot opging, tegen dezelfde kwaal een
radikaal geneesmiddel ean te brengen
dat «ohter erger was dan da kwaal zelf,
heeft sinds Leo XIII plotseling diep
gaande wijzigingen ondargaan en heaffc
zich zelfs in twee partijen gesplitst, de
de «ene, die van het socialism© do
uiterste consequenties aanvaardt,heeft
den naam aangenomen van commu
nisme en het Is al te bekend, dat het
zioh op geenerlei wijze met de leer
der kerk laat overeenbrengen, de an
der partij, die voortgaat zioh socialis
ten te noemen, heeft dikwijls in vele
opzichten het program gewijzigd en Is
op verschillende punten minder of
mter de katholieke sociale beginselen
zoo nabij gekomen, dat sommigen aich
afvragen, cf er nu wel van iets anders
Sprake is, dan van verschil van naam-
Doch de H. Vader aarzelt niet nadruk
kelijk te verklaren, dat dit socialisme,
Indien het in werkelijkheid zoo blijft,
zich aldus verzacht en zekere pro
grammapunten, die overeenkomen
met de rechtvaardigheid en ook door
de kerk worden aangenomen,voor zich
opëjschend.'niettemia, op een funda-
menteele opvatting gebasseerd is van
de menschalijka aamenleving die zoo
verschilt van de ware opvatting door
het Evangelie ons gegeuen, dat olka
zeer stellige verzoening nog altijd ab-
■oluut onmogelijk blijft.
Hat is niet mogelijk tegelijk goed ka
tholiek en waar socialist to aijn. En do
H. Vader vermaant in dit verband met
vaderlijke welwillendheid die verdwaal
de zonen, die door valsche voorspiege
lingen misleid de rijen van het socia
lisme zijn gaan vergrooten.dat zij toch
zoo spoedig mogelijk terugkeeren tot
den schoot der Kerk, dien zij zoo ver
keerdelijk hebben verlaten en dat zij
zioh aansluiten bij de edelmoedigen.di©
volgens de beginselen van Leo XIII
met al hun krachten er aan werken,om
inderdaad de rechtvaardigheid en de
liefdein de mensohelijka maaatsohap-
pij te herstellen.
Verbetering der zeden is noodig
Komende tot de meer in bijzonder
heden afdalend© aanwijziging der ge-
noesmiddelen tegen de tegenwoordige
kwalen, merkt dé H. Vader met diepe
scherpzinnigheid op, dat do wortel van
de wanorde zoowel in de moderne ecG-
nomie als in het socialisms hierin be
staat, dat men uitsluitend op de aarde
sche goederen lot, zonder zich om God
en om de eeuwige dingen te bekomme
ren, en dat het geneesmiddel derhalve
op den wortel zelf moet toegepast wor
den. door da geesten en de harten tot
God te verhaffen en ze te bewegen tol
«dele eri zuivere verlangens.
Daarom is hat noodzakelijkallereerst
te streven naar een ernstige verbete
ring der zeden en het rijk der gerecht
tigheid, waarvan heel de sociale econo
mie moet doordrongen zijn, te heratel
len,
V
Verklaring van NI. Jaspar
Een confrater ontmoette Dinsdag
morgen den Eersten Minister, die hem
zegde dat eene kabinetswijziging in
den echten zin niet heeft plaats gehad.
Eigenlijk is niets ande.rs gebeurd dan
dat gevolg ds gegeven aan het herhaald
aandringen van M. Vauthier, om in zij
ne vervanging te voorzien.
Daarom heeft de Eerste Minister aan
den Koning voorgesteld, in de plaats
van M. Vauthier, M. Robert Petitjean,
wiens tusschenkomsten in de Kamer
zeer de aandacht trokken, tot minister
le benoemen.
Van den anderen kant heeft M. Jas
par van de gelegenheid gebruik ge
maakt om aan zijn zeer bekwamen en
bevoegden. v-oornaams;ten medewerker,
M. Charles, de portefeuille van -kolo-
nieën toe te vertrouwen.
De nieuwe ministers leggen den eed af
De Koning ontving Dinsdag voor
middag ten paleize de heeren Jaspar,
Eerste Minister Petitjean, minister
van Wetenschappen en Kunsten; Char
les, minister van Koloniën.
De twee nieuwe- leden der regeering
legden den eed af in handen des Ko-
nings.
Ontevredenheid in de liberale
senaatsgroep
In lvet begin van den namiddag liep
het geriicht dat de liberale linkerzijde
van den Senaat, na een redelijk lange
beraadslaging, besloten had, haar ver-,
trouwen aan de regeering te ontnemen.
Dit was eenigszins overdreven on be
antwoordt niet aan de waarheid.
Men bezorgt de volgende bijzonder
heden over de vergadering der liberale
linkerzijde van den Senaat, die in den
werkelijken zin des wioiords haar ver
trouwen in de. re'geering niet ingetrok
ken heeft. De zitting werd voorgezeten
door M. HiegueL
M. Arman'd Huysmans heeft zich ge
kant tegen de houding van den eersion
minister bij de regeeringshervorming.
De parlementsleden werden over de
kwestie niet ingelicht en zelfs zekere
ministers werden niet op de hoogte ge
steld.
M. A. Huysmans protesteerde even
eens tegen het feit dat een beroep, ge
daan werd op M. Petitjean) om M. Vau-
t'hder te vervangen op het oogenblik dat
de taalkwestie voor de hooge Kamer
gaat behandeld worden.
M. Dierckx werd aangesteld om de
liberale stelling in taaiopzicht te ver
dedigen.
M. Lippens, miinisler, woonde de zit
ting bij.
Ontslag van Minister Forthomme
De zonderlinge omstandigheden,
waarin het ministerie is gewijzigd ge
worden, dreigen op een regeeringskri-
sis uit te loopen.
Dinsdagnamiddag heeft de li. Fort
homme inderdaad ontslag genomen als
minister van Posterijen, Telegrafie en
Telefonie, als protest tegen hel feit
dat de eerste minister hervormingen
ring heeft toegebracht zonder voorken
nis van zijn kollega's
Geruchten waren ook dn omloop over
een mogelijk aftreden van den h. Lip
pens als minister van Yerkeerswozen.
Later werd dat gerucht tegengespro
ken, terwijl een kabinetsraad Dinsdag
avond bijeengeroepen werd.
Sovesse, minister van post en tele
graaf en Telefoon.
Yan het cabinet van den eersten mi
nister was bericht gekomen dat de h.
Jaspar eene mcdedeeling zou doen aan
de dagbladschrijvers te. kwart na acht
uren. Al de persvertegenwoordigers
waren op het vastgestelde uur! aan
wezig, doch zij werden ontvangen door
den kabinets-overste van den eersten
minister, M. Helbig, dié hen eenvoudig
mededeelde dat de lieer Bovesse, libe
raal Kamerlid voor Namen, tot minis
ter van post-, telegraaf en telefoon is
benoemd. Verder kon M. Helbig niets
mededeelen.
Daar de journalisten reeds te 6,30 u.
op de hoogte waren van de benoeming
van M. Bovesse we.rd de vraag gesteld
om welke rede de persvertegenwoordi
gers in het cabinet van den.eersten mi
nister werden geroepen.
De ministers hebben te 9 ure. eene
vergadering gehouden ,in het particu
lier huis van M. Jaspar. Een lid der
regeering zegde ons; evenwel dat die
vergadering niet werd bijeengeroepen
in verband met do gebeurtenissen van
Maandag daar lot deze bijeenkomst
reeds 3 weken geleden werd besloten.
LEZERS Doet uwe bestellingen
van Boeken in den katholieken boek
handel van De Volksstem Kerk
straat, 21, rechtover de St. Martin us-
kerk, Aalst.
De Katholieke Dag heeft, God zij
dank een gr ooien verkeugenden bijval
geno.ten.
Voorbereid door gebed en Communie
is hij uitgegroeid tot een heerlijke ge
loofsbelijdenis van onze katholieke be
volking.
Reeds in de solemneele -M.is was de
•kerk proppensvol, en met groole aan
dacht werd geluisterd naar het zeer in
drukwekkend gelegenheidssermoen door
Zitting van Dinsdag, 19 Mei 1931
De zitting vangt aan om 2 ure, on
der voorzitterschap van M. Van Dievoet
Interpellatie
M. VOS frealist, ondervraagt
Het ware. gemakkelijker geweest val
de taalkwestie geen regeeringskweslU
te maken.
Ik heb zulks nie.t gewild, omdat da
regeeringsmacht ook daar in den dienst
van hel land moet staan-.
Maar er werd nooit gezegd dat da
oplossingen, do.or de regeering voor
eersten-minister over de niet nadering gesteld, zonder wijzigingen moesten
der gedane beloften op taalgebied, aangenomen worden. Maar het is niet
Spreker haalt een aantal verklaringen laan te nemen dat het parlement teksten
aan van M. Jaspar, luidende, dal degoedkeurde die de Belgische eenheid
taalkwestie zou tot oplossing zijn ge
bracht geweest vóór het einde van ver
leden jaar M. Vos beslaligt dat de re
geering in verzuim is.
De vervlaamsch-ing der hoogeschool
yan Gent, werd slechts afgedwongen,
bekomen.
De bestaande taalwetten worden niet
toegepast. Zelfs het taairegiem in het
leger is een facade.
Spreker beweert dat de jeugd de ran
gen der gematigde Vlamingen verlaat
(Protest "rechts)
M. SAP zegt dat men te Brussel den
toestand in Vlaanderen niet inziet zoo
als hij feitelijk is. Met goeden wil kan
er nochtans wel in verholpen worden.
Spreker zal njiet. antwoorden aan M'.
Vos; de leider eene.r partij die de
scheuring wil van het land verdient
zulks niet.
M. Sap herinnert verscheidene ver
klaringen door M. Jaspar o-p verschil
lende plaatsen afgelegd, en inzonder
heid de miinisterieele verklaring van
1929. Hij herhaalt dat de heer eerste-
minister zich heeft, misgrepen nopens
de genx>edgestelten|is in Vlaanderen,
waar men van gem uitsluieringen meer
hoor-en wil. Dit wil niet zeggen dat de
heer eerste-minister 'en zijne mede
werkers niet bezield waren met goeden
wil en goede voornemens. Er werden
zfclfs loffelijke p.ogingen aangewend,
doch men had ongelijk van de Vlaam
sche kwestie eene reg-eeringskwestie te
maken.
M. JASPAR. De gr.ond van de in
terpellaties is de huidige toestand in
-het Vlaamsc-he land. -De heer Sap zegt
ons «Ik ben geen zwartkijker; doch
de toestand is ernstig omdat de regee
ring hare verbintenissen niet nakwam
en dat men er geen vertrouwen meer
in stelt. Men vraagt onmiddellijke da
den». Ziedaar de grond der interpellatie
Ik zal eerst uiteenzetten wat de re-
een E. P. Capucien van Aalst, en dat
keelemaal in het teeken stond van de geering beloofde, -om te zien of zij die.
hedendaagsche toestanden. De drie
stemmige mis van De Boeck werd op
keurige wijze door de Schola uitgevoerd
Na de Mis begonnen onmiddellijk do
vergaderingen in de afdeelingen.
Kon het gewaagd schijnen ook in den
voormiddag vergaderingen te. beleggen
toch was de opkomst zeer bevredigend;
in ieder sectie werd een nieuwe spoor
slag gegeven tot. intensieven en aan
houdende werking. De sprekers 1).
Meulem-ans voor de boeren en hoeren-
j-eugd, he.er Fordeyn voor de midden
standers en heer Van Geert voor de
wcfrklieden werden warm toegejuicht.
's Namiddags te 3 ure vergaderden
de b-oerinnfen waar Mej. Goetschalks
sprak over meer katholiek leven door
de gilde terwijl de Rath, vlaamsche
Meisjes met. groot genoegen luisterden
naaf de mooie voordracht van Mej.
Fordeyn over Kath. Actie
Te 5 ure was de groole feestzaal van
de Volkskring bomvol geloopen voor de
algemeene Volk s v efr gad e rji n g met he/t
gebed. Met begeleiding van harmonie
werd door de honderden aanwezigen
het indrukwekkende «O Kruise. den Vla
ming» aangeheven. De voorzitter heer
M. Triest sprak den harlelijken wel-
ko'migpoiet uiit en heer J. Meuleman las
het algemeen verslag met de wenschen
en besluiten. Na den zang van het
Bondslied hield de heer Dr. de Groeve
de prachtige feestrede. Diepinslaande
gedachten, opwekkende stemming,
geestdriftig ne meeslepend woord de
spreker betoogde dat de katholiek van
de daad in onzen modernen tijd moet
zijn een man van gebed, van actie en
van offervaardigheid
Door allen werd het heerlijke «O,
Moederkerk van Rome gezongen en na
dat lezjng was gegeven van een hulde-
telegram aan Mgr. Coppieters, die den
Katholieken Dag gezegend had, en van
een protestmotie tegen de lijkverbran
ding dankte de B.H. Pastoor al deze die
medegewerkt hadden oimi onzen eersten
Katholieken dag zoo prachtig te doen
lukken De Katholieke actie gedachte
is te Lede dieper doorgedrongen cn
beloften gehouden heeft. Wat beloofde
zij Hoe dikwiijls herinnerde, men mij
aan eene tafelrede, uitgesproken in
eene Brusselsche club Zij gaf aanlei
ding lot- talrijke zetten vanwege de
heeren Huysmans en Mathieu.
M. HUYSMANS. Ik heb niets gozegd.
M. JASPAR. Gij schrijft soms en uwe
pen Is vinnig.
M. HUYSMANS. Ik heb uwe beloften
van 1929 aangehaald. Niets meer.
M. JASPAR. Ik zal ze zelf aanhalen,
t is zekerder. Wat waar is, dat is dat
ik verbintenissen aangegaan heb. Men
zou er mij moeten geluk om wenschen,
in plaats van het me te verwijten. Er
was een zekere mioed noodig om in een*
niet voorberejd midden le zeggen dat
er een Vlaamsche kwestie is en dat men
ze moest, oplossen.
Ik heb nooit gezegd dat ik de taal
kwestie zou oplossen. De heer Sap
heeft, bekend dat fik een dergelijke taak
niet op mij kon nemen. In dc ministe-
rieele verklaring heb ik de noodzake
lijkheid uiteengezet de kwestie op te
lossen in den loop van dit zittingsjaar.
Hoe kan men dan zeggen dat ik ver
diende voor een snoever uitgescholden
te worden... (Onderbrekingen)'.
M. SAP. De «Libre Be-lgique» heeft
zulks geschreven.
M. VAN WALLEGHEM. Het is een
uwer bladen.
iMl JASPAR. Wij bespreken geen
persartikelen. Ik wil de Vlaamsche ge
wetens geruststellen en bewijzen dal
de man dien men beschuldigt nog waar
dig is door de Vlamingen en door de
Walen geacht le worden. (G-oedkeuring
op vele banken),'
Het taalvraagstuk beheerscht de re
geeringen. Ik zeg zulks niet uil ijdele
aanstellerigheid, maar omdat ik er een
nationale kwestie wilde vaii maken.
Haar te laten oplossen door het par
lement was gevaarlijk.
Door het gezag der regeering bij de
zaak te. betrekken, heb ik de eenige mo
gelijke houdiing aangenomen.
verbreken.
De regeering zal haar bestaan niet
binden aan kwesties van bijzonderhe
den.
Mijn verbintenissen van 1929 waren
beperkt. Ik heb beloofd wetsontwerpen
ter tafel te leggen. Ik kon niet belo
ven dat zij zouden aangenomen worden
In die mate ben ik het parlement niet
meester... (Uitroepingen bij de socia
listen).
Ziet maar wat er gebeurt met de be
grootingen waarvan de stemming uit
blijft, ondanks mijn herhaald aandrin
gen.
M. VANDERVELDE. En in zake so
ciale verzekeringen Is het hel par
lement dat niet vooruit wilde
M. JASPAR. Als de patroon cr zich
maê bemoeit I
De regeering is van meening dat. do.
kwestie oen gezamenlijk programma
uitmaakt, dat moet opgelost worden in
den loop van dit zittingsjaar. Hebben
wij, ja of neen, als regeerjng, niet een
reeks daden vervuld in dien zin Ziet
■miaar wat de regeerigen gedaan hebben
inzonderheid sedert den wapenstilstand
W-jj hebben verschillende wetsontwer
pen aangekondigd en ter tafel gelegd,
Ik som hier feiten op, daden, waarovor
men nooit spreekt.
M. DE SCHRIJVER. Ik heb ze allo
opgesomd.
JVI. JASPAR. Wij hebben ook nol ont
werp op liet gebruik der Uien in be
stuurzaken ter tafél gelegd.
Hebben wij na in 1929 beloofd te
hebben dat wij een gezamenlijk pro-
gramróa zouden hebben, ja of neen
woo'rd gehouden, waar- wij een reeks
wetsontwerpen bij het parlement aan
hangig maakten
Het ontwerp dat wij ingediend heb
ben was de uitsLag van langdurig en
zorgvuldig voorbereidende studies.
Zij werden niet allen geestdriftig ont
haald. Zij worden gecritiseerd. Ik hen
bereid wijzigingen aan te nemen op de
ingediende ontwerpen indien men er,
in slaagt mij te overtuigen.
M. SAP. Geen enkele Vlaming
neemt de ontwerpen aan.
M. HEYMAN, minister van Nijver
heid. Men zal ze wijzigen.
M. JASPAR. Wij hebben de mede
werking der Vlamingen noodig o.m de
taalkwestie op te lossn. Ik heb het ge
zegd in kringen die de Vlamingen
vijandig gezind zijn. Er moeten natio
nale oplossingen gevomden worden.
Er werden du6 Belangrijke hervor-
niingen'tot stand gebracht. De kwestie
der universiteit van Gent werd gere
geld. Uitmuntende leden van oppositie,
o. m. de heer de Brouckère, hebben de
hervormingen tot het uiterste bekampfc
M. J. MATHIEU. Hiij sprak in zijn
persoonlijken naam.
M. JASPAR. Het is de huidige regcc-
ring die de hervorming tot eland
bracht en nagenoeg de eenparigheid
van de leden van het parlement, bui
ten de fronters, bewerkstelligde (On
derbrekingen bij de Vlaamische natio
nal i>l en. Luidruchtige woordenwis
selingen.»
Deze uitslag werd bekomen dank zij
de regeerlngskracht. Zoo niet, ware o£
weerstand geweest op de banken van
de drie partijen. Ziedaar waar.orti het
talenvraagstuk beschouwd werd als een
regeoringsvraagstuk om de hervorming
in een nationalen gee6t door te voeren.
Zulks was belangrijk voor de hoo-ge-
school, die als de hoofdzaak der Vlaam
sche eischen beschouwd werd. Het zal
volstaan dat ik wijs op de gewichtige
redevoering, uitgesproken door, den h.
Van Cauwelaert in deze Kamer, waarin
hij verklaarde, zooals in do memorie
van toelichting stond, dat de Vlaamsche
universiteit een machtige band zou
worden tusgchen de verschillend^
standen in Vlaanderen.
Waarom herinnert gij zulks nu niet
aan het Vlaamsche VoFk Waarom
aan de samenstelling van zijn rcgec-jVoor de katholiek^ yverkiog,
En. daar ik voor alles een Belg boDr,!"# aan hel volk niet dat het do
die nationale oplossingen wil vin (Pan, rageering -Jaspat is die de Vlaamsche
schooner dan ooit ligt de toekomst open[hfcb ik mij wilLon laten leiden don hoogeschool «schonk, die. gij bekent het
^wcnsch van hel land.
zelf, een. ?ymhool
