lie Geuzen in ons Land.
Geen mensch zonder gebreken.
Historisch verhaal uit de 10° eeuw
17® VERVOLG.
XII. In 't Hospitaal.
I)ie droeve tweede Paaschdag ging voor eeuwig verdwijnen; op ander
jaren ging de vrolijke bevolking, na de goddelijk diensten, de frische
buitenlucht te scheppen en de Natuur bewonderen, die, uit haren win
terslaap ontwaakt, haar optooisel begon. Nu mocht geen eerlijke ziel
buitenkomen de brave Aalstonaars zaten met don doodangst op 't lijf en
alles wat zij durfden, was van tijd tot tijd eens een slipje der gordijntjes
wegschuiven, om te zien wat daar buiten gebourdo.
Siska Van Dvek, uit de Kerkstraat, zat in die positie, als zij uitriep
Heilige Moeder Anna
Wat is er, vrouw
't Groot kruis dat van de kerk valt.
O de schelmen
'i Ligt op 't kerkhof.... er komt veel volk.... Een man valt neer
de stéenen hebben zijn hoofd gekwetst.... Ze nemen hem en gaan ermee
langs achter de kerkWie mag dit zijn
't Zal 't begin der straf Gods zijn, Siskatoe, laat de gordijn af,
want de schelmen moesten hier nog inkomen.
Later hoorde men t'Aalst met verbazing dat de gekwetste niemand
anders was dan de jonge geus Ileygerman. Als door de geest der wraak
geleid, was hij rond do kerk komen dwalen en een stuk van 't kruis had
zijn hoofd getroffen.
Hij lag.daar, buiten kennis twee mannen namen hem op en brachten
hem in 't Hospitaal, waar, nevens de gewone zieken, talrijke gekwet
sten lagen, die hunne liefdadige Zusters hadden mogen behouden.
De wonde is niet doodelijk, sprak de Doctor, als hij, in zijn avondbe
zoek, Rejgermanonderzochtmaar eeueheeto koorts. En hij schreef
een recept dat met hovende hand door de Ziekcdicnster werd aangeno
men. Want deze was niemand dan Nastasia, de troostelooze maagd,
die in hare diepe droefheid do balsem der zelfsopoffering aan 't bed der
arme zieken was komen zoeken, en dio aanstonds haren verdwaalden
vriend had herkend.
Zij bad en verkreeg van Moedor Overste om dien nacht in de zaal to
mogen waken.... 't was tien ure al de zieken hadden wat ze moesten
hebben't bleeke licht dor twee hangende lampen gaf een akelige tint
aan al die zieke aangezichten, misvormd en getrokken door de pijn
zuchten, krochen, hoesten en stenen in de zaal"; een heesch geroep on ge
zang daarbuiten. Vorscheido Zusters hielden wacht,, doch er was éene,
buitengewoon ongerust en gedurig over en wéér naar 't bed van den
gekwetsten Geus gaande. O, ze bad toch zoo vurig, 't arme kind maar
ue tijd van Genade was voorbij juist toon zij misschien voor do twin
tigste maal aan dit bed kwam, opende Rcygerman zijn oogen, zag ver
wilderd in 't rondo en trok zijn deksel af
Alexander! armo jougon murmelde de maagd, herkont gij mij
niet
Weg! weg en dc Geus stak zijn tweo handen vooruit: gij verplet
tert mijai.... weg haast u
Ik bon uwe vriendin, Alexanderhebt betrouwengij zult gene
zen Gods hermhertigheid is groot
Maar de Geus luisterde niotd'oogen schenen hem uit het hoofd to
komen dik schuim spatte tusschen zijno tandon cn hij hield met zijne
handen iets tegen, roepende Wegachteruithulp ziet gij niet dat
de kerk mij gaat versmachten.... ai, ai.... ik verstik....
In zijne wanhoop trok hij de verbindsels van zijn hoofden hoe dichter
de Zuster hem naderde, hoe pijnlijker en wreeder zijne bewegingen
worden. Hij meendo, d'armo jongen, dat do kerk, die hij had helpen
■plunderen, hem nu ging verpletteren. Toon zijno Yriopdiu zich over zijn
Led boog om zijn hoofd van liet bloed te reinigen, gildo* hij een akelige
'schrei, kwam hem bloed uit den mond, en er was geen teeken van le
ven aan te zien.
De rampzalige is dood sprak eene andere Zuster bijgesprongen om
te helpen. Ons lieer is bermhortig, maar 't is een wreédo doodWat
krijgt gij, Zuster hé, Zuster Benedikta help hier eensZustor Nastasia
is in onmacht.... 't Zal niets zijndit gebeurt dikwijls hij de eerste sterf
gevallen die men bijwoont.
Dood doodsprak de Maagd 's anderdaags, in hare cel ontwa
kende is 't een droom geweest? dooddoodEn zijne arme ziel ge
storven zonder een enkel teeken van borou w
Don dijnsdag 11a Belokcn-Paschen herbegonnen de Geuzen met nieuwen
moéd hun werk van schending en rooverijde huizen dor deftigste Bur
gers werden doorsnuffeld, cii wee waar men een Geestelijke of oen
godsdienstig voorwerp vond.
Den 30 April werd er conigo orde aangesteld door Tyant, goeverneur
vaii Ninove, die 't bevel over Aalst kreeg.
Dan begonnen de Geuzen, op bestuurlijke wijze, de stad te vergodde-
loozen.
I11 do Queecsoole werd 't verbod gegeven van do ware Roomsche lee
ring te onderwijzen do schoolmeesters en schoolmeesteressen moesten
den katecliismus van Iloidelborg leeren en mochten geene andere hoeken
gebruiken dan dio der Calvinisten.
Al wie verdacht was van to zeer aan het Katholiek Geloof aange
kleefd te zijn, werd verbannen, en er begon een tijdvak van bespieding
en verklikking, dat twee jaren duurdo.
- Do rebellen, schrijft de Chronijk, bleven t'Aalst twee jaren en 8
maanden tot op den 30 November 158-1, als de stad wedergekeerd is tot
haren wettigen Souveroin.-
Over die droeve dagen onzer Geschiedenis zouden wij nog veel kunnen
verhalen lioo dat de Geuzen, eenige dagen na dc inneming van Aalst,
naar Lede zijn getrokkenhoe dat do Katholieken dier Gemeonte, waar
Godsdienst en Vrijheid ten allen tijde zulke kloeke voorstaanders aan-
troffen, hoe do Ledenaars zich tot het uiterste verdedigden cn liever 1
stierven dan het juk der Geuzen te verdragen hoe dat de Kerk in brand
werd gesteken en hoe zekere Fierens wonderlijk werd gered.
Wij zouden nog moeten verhalen hoe de Geuzen te Brussel, te Gent
te Audenaarde, te Dendermondo op do wreedste wijze zijn te werk ge
gaan
Waarschijnlijk, als God ons leven en bijstand leent, doen wij dit later.
Bemerken wij nu de onverstaanbare dwaasheid onzer verdwaalde
Landgenoten, die zich onder '1 Genzenvaandol scharen, dat, roodgeverfd
van t moed der treö'elijkste bewoners van ons Vlaanderen, achter zich
eenen sleep van ellende en armoede heeft gelaten. De vroemde koopman-
verheten 't land en de V laamsche nijverheid verhuisde naar Engeland.
Leest het volgende, beminde Vrienden, en zegt mij of iedereen, voor
God, voor zijn geweten en voor zijn eigen belang, niet verplicht is, dege
nen tegen te werken die den sineerigen naam van Geus als den hunnen
hebben aangenomen.
Uit den geuzentijd.
lot in de jaren 1560, was Vlaanderen binst langen tijd gelukkig
geweestt bloeide hier al wat dat er was, te stcdé en te lande.
a.n t jaar 1520 af, was de geuzerij, of heter gezeid, de ketterij van
Kalvijn en Luther, 111 Frankrijk en Dditschland opgekomen.
In ioul brak deze ketterij in Vlaanderen, en in' 15CG noemden bare
aanhangers hun eigen zelven DE GEUZEN. Hunne leering was opstand
tegen liet wereldlijk gezag, gemeenzaamheid van goed cn plunderde.
diem van Nassau, prins van Oranje, spande eerst meè in 't duikor-
ke, m d hope van aizoo zijnen hoogmoed te kunnen voldoen. Later
wierd hij openbaarlijk geus.
Van ditm tijd af, ging hot er op eene gruwzame maniere. In't jaar
loOü, in 10 dagen tijds, in Vlaanderen alleen, wierden er boven dc 400
kerken geplunderd en verbrand. Een kronijksclirijvor van dien tijd zegt
lat de brand alsdan in Vlaanderen wan delde romdom hel land.
van toen voort, natuurlijk, geen vrede moor, geon ruste en goëh
werk meer 't wierd armoé en ellende overal, en honderdduizend
mensehen verhuisden uit het land. In 1567, waren er inde stad Londen
alleen, 3838 V laimngon gevestigd, en wat later trok wel het derde deel
van t werk- - van Somergen tot aan Brugge, was het volk van
Antwerpen er naar. toe. Toen woonden or schier geene mensclien meer
te lande, maar wolven. Te Lokeren, zegt een oude kronijlïe, wierden,
er m een jaar tijds, zeventien personen van de wolven opgeetcn
larnl onhevrocht en onbewoond. In 1584 woonden er te Wulvennghcm
maar 5 mensclien en te Vinckhem maar 3.
Het jaar vyf-en-lachlig viel eemyelyk zwaar, x
7 Jaar zes-en-lachliy door armoede bedorven,
En in t jaar zeven en-luclUiy van honger gestorven.
Philppus II, van Spanje, die in dio jaren over Vlaanderen regeerde,
deed at wat luj kon om den waren godsdienst en den vrede te bewaren.
Alaar t en ging ai niet; de ketters en de geuzen mieken van Vlaanderen
eenen rooversnest en eenen brandstapelde vlaamscho katholieke
landbouwers wierden vervolgt, veracht, versmaad, verslaafd de
buiten wierd verlaten en zag er welhaast verwilderd cn ellendig uit. en
do ontvolking, ol heter de vlucht voor de geuzen en de ketters w as
algemeen.
'Ie -geuzen van dien tijd, zij zijn de vaders van de geuzen van onzen
tijd hunne gezangen, hunno woorden, hunne wenschen, en waar zij
kunnen hunne werken, zijn juist dezelfde. Reeds van nu af, braakt hun
vui emontl moord bedreiging tegen hunne katholieke medeburgers en
ïjselijke vervloeking tegen den godsdienst en ja tegen God zelve
Katholieke vlamiugen, katholieke landbouwers wilt "dj "c-lnkki"
blijven, wilt gij in rust en vrede leven, blijft ook katholiek, blijft ver-'
klceld aan uwe priesters, aan uw gelooflaat u niet bedriegen, en
luistert niet naar verleidende en libérale stemmen anders zou de
geuzerij, die reeds den kop durft opstoken, machtiger worden en plun-
derij en vernieling rondzaaion.
Cr'S-S-g-S-g? I"
Dienstboden, werklieden, landbouwers en burgers vragen dikwijls
waar zij, voor ocnigen tijd, hun gespaard geld zonder ge\aar van ver
lies, op intrest kunnen plaatsen. Het is zeer gevaarlijk hier 011 te ant
woorden. Doch wij durven iedereen aanraden nooit zijn geld aan maat
schappijen, banken on speculators to geven. De katholieke banken van
Langrand en van de Union, en verscheide liberale banken, maatschap--
Pijen cn groote huizen zijn gesprongen. Iliorom raden wij onze achtbare
Iczors van hun gespaard gold, tijdelijk, uit te zetten hij eerlijke lieden
welke veel gronden van eigendom bezitten en die per jaar maar 2 often
allcrhoogsten maar 3 1/2 ten honderd voor croos geven. Het is in 'l al
gemeen gevaarlijk geld te plaatsen bij persoonen welke geene of maar
weinig» onroerende goederen bezitten en die zich verbinden 4 of-i 1/2 011
zelf nog meer percent te geven.
De tabak, ontdekt in 1500, op eene der Antilische eilanden. Tabaga
genaamd, waarv an het zijnen naam gehaald heeft; in 't begin was hér
tahakgebruik in groote verachting; mon ging in afgezonderde, gemeeng
huizen tabakken, zegt Bilderdijk. Later is het meer, zelfs bij treflélijko
iiedon, in voege gekomen. Een matig gebruik heeft ongetwijfeld eenic
voordeel, maar bij velen verkwist het 't weefsel van de speekselklieo
(CiLande salvairl') en steelt dc beste voedingsappen des lichaams.
Te Parijs bew eren ze dat berookingen metkoffij beter zijn dan chloor'
en koolstofzuur bij dierlijke en plantaardige verrotting.
Eene vrouw was ontevreden, omdat haar zoon de letterkunde In
oefende. Alaar, bedenk toch, vrouw lief, zeide men dat hij voor 't na
geslacht arbeidt. Nageslacht! wat nageslachtantwoordde zij, het
nageslacht heeft ook niets voor ons gedaan.
O
Och, gebunrvrouw, vroeg onlangs eene zuinige huisvrouw ma" ik
eens mijn stukje gekapt vleesok in uw boter braden ge raoogt dan
morgen uw vleesch in mijne soep koken.
