Verschijnt al!e Vrijdagen.
a?}
Al wat voor DE WERKffiAN bestemd is, moet vrachtvrij gezonden worden aan P Daens, opsteller, Molenstraat 72.
Prijs in bureal of winkels 5 centiemen.
Met de post of te huis gebracht2,50 's jaars.
Vooraf Betaalbaar.
4"* JAAR H" 203- S SEP- 1878.
SEPTKMBE R
Do Jacobijnen noemden die maand
Fructidor, van fructus, fruit.
Do zon staat op ten 5,30 en gaat onder
ten 0,24.
Den 13 september 1557 stierf Paus
Adrianus IV, zoon van eenen Vlaam
sclien sclioenmaker; in dien tijd werd de
Wetenschap kosteloos uitgedeeld, en op
die wijze kon de schoenmakerszoon
te Leuven stndeeren; 't was een grap
pige jongen en zekeren dag in 't naar-
schoól-gaan, wierp hij zijn mustkeri in
d'hoogte, zeggende: Ziet, word ik eens
Paus7 zoover als dit mutsken vliegt,
bouw ik een Kollegie.
De zoon van meester Pekdraad stu
deerde met vlijt, bleef deugdzaam, werd
eindelijk Paus en bouwde te Leuven
een groot en prachtig Kollegie, waar
werkmanskinderen gelijk hij, het brood
der Wetenschap kostoloos ontvingen.
In Paus Adriaan zien wij hoe ver men
door vlijtig eu aanhoudend werken kan
komen en zoo zijn er voorbeelden in
allo vakken, in allo tij den en landen.
Itust maakt roost even als oen_ on-
liewoond huis drij jaar sleet heeft op
een, zoo vervalt ea verslijt een luie
monseh.
REDEVOERING uitgesproken tloor 31. De Small-Van der
Mrylcii, Burgemeester van St-Nikplaas, ter gelegenheid der
Prijssitrt'iking aan de werkmanshuisvaders, voor zindelijkheid
eu goed gedrag.
Geachts Medeburgers, Huisvaders en Huismoeders.
De wederkeering dn- jaarlijksehe gemeentefeest en der uitreiking van de
belooningen der zindelijkheid rn goede homling legt mij de plicht op, L eenige
woorden toetesturen voor dewelke ik eenige ./ogenblikken uwe oplettendheid
verzoek.
Daar zij uw stoffelijk en uw zedelijk welvaren betrctt-n, en gij re.-ds in
uwen levensloop een en ander dezer onderwerpen naar waarde hebt leuren
schallen, twijfel ik niet of ge zult ze mot goedgunstigheid aanhooren, en na
derhand van tijd tot tijd, van dezelve hel voorwerp uwer nadenkingen maken.
Als hoofd van het plaatselijk bestuur dezer volkrijke stad ben ik zeer dik
wijls in het geval van getuige to zijn van de uitwendige handel-en levenswijze
van vele uwer medeburgers van de werkende klas, en ik overtuig nnj lioo
langer hoe moer dat het niet alleen nuttig maar noodig is allcu zoowel de
afwezigen als de hier tegenwoordigen mijne waarschuwingen niede te deelen,
om het U nuttige en voordeelige werkstellig te maken en het schadelijke en
nadeelige te vermijden. De kleine plechtigheid die wij heden vi-ren is degene
der goede huishoudkunde, eene wetenschap die noodig i3 voor alle s'andou.en
bijzonderlijk voor de wu k. ndo klas. op verbeurte van in uwe noodigste be
hoeften als mensch en als burger, lid dor maalschappij, niet te konnen voor
zien Tot de goede huishoudkunde behooren voornainentlijk de neerstigheid,
de spaarzaamheid. de matigheid in hel gebmik van onstekende dranken de
goede opvoeding d-r kinderen, de kennis dor gezondheidsleer, de eerbied
voor de'goddelijke en mensckelijke wetten enz. Al wie dus te werk gaal m
tegenstrijdigheid mot deze aanbevelingen stoort z^n eigen en liet openbaar
welvaren, cn kan eeno plaag worden voor de samcnlev.ng. En nt entaus wat
/Lc-n wij hier gebeuren in ouzo tijden van vooruil gang del' kuusten en weten
schappen en der bestuurlijke huishoudkunde
Vele onzer medeburgers zijn niet meer te vredon met de van ouds gepleeg
de uitspanningen «los wekclijkschen rustdags, die hun niemand misgunt, na
den arbeid der week, maar zij matigen zich hoe langer hoe meer aan, van er
de maandaagsclie werkstaking bij to voegen en natuurlijk mc-t bijvoeging
van de gewoonlijke drinkgelagen die boe langer hoe meer toenemen Als
vriend van de talrijke werkende klas dezer stad, aanzien het als eeno pligl
voer mij deze medeburgers die d-el maken van eeno en dezelve St-Nikn a ehe
bevolking van welken stand zij ook zijn mogon, van ernstig te bedenken waar
een zulkdaning misbruik henen leidt Wat moet er van de huisgezinnen ge
worden waarvan de hoofden in tweo dagen «le winst verteiren van bijna eeno
geheele week, zonder nog te spreken van de krenkingen dio zij op den duur
aan hur.ne gezondheid eu aan hunne goedo faam loebrengeu Hoe dikwijls ge
beurt het niét «lat degene die aldus te werk gaan alsdan gedwongen zijn da
overige dagen d«-r week moer ta werken dao het aan Jen mensch mogelijk is,
orn hunnen verloren en verkwisten ty«l in te halen, meest altijd met schade
van hunne gezondheid Ik vermaan hun dan do kwade gewoonte der maan-
dagsche werkstaking te verlaten dit doende zullen zij aan hunne vr-uiw en
kinderen eunen grooten dienst bewijzen, een goed voorbeeld geven, en aan
hunne medeburgers eon waar genoogen verschaffen, terwijl zij voor hun zelf
twee groulo schatten, eene goede gezondheid en een goed geweten /uilen be-
Sommige huisvaders blijven ook te kort aan hunno plichten op acne andere
wijze. Gij weet allen dal de kinderen van tie twee geslachten .lieden «>udw-
dom van zes jaren ten volle bereikt bebb n loor hunne ouders dagelijks naai
de lagere scholen moeten gezonden worden, om er in hunne moedertaal te
leeren lezen, schrijven en cijferen, met een woord al hetgeen men het lager
onderwgs no>mi. Het getal dier kindei en die ter school gaan groeit jaarlijks
aan, evenwel zijn er nog altijd een zeker getal die geene school b'-zoeken ot
die er door hunne ouders uitgetrokken worden toen zij 8 of 9 jaar oud ge
worden zijn. en die due opgreijun zonder eenige gcleerdh id te bezitten. Hot
getal dezerkind-ren beloopt jaarlijks nog wel tot circa 3 it 400. Ik beu maar
al te dikwijls verwonderd «lat .-onimige ouders hunno kindereu die nauwelijks
8 jaren geworden zijn, komen aanbieden in de bureelen van het stadhuis,
om er een werkboekje te ontvangen om als werkgasten te gaan arbeiden iti
een of ander ambacht, in plaats van naar de school gezonden te worden Een
werkman of arbeider van 8 of 0 jaren oud, wie zou hel kunnen begiijpen «:n
nochtans zijn die gevallen menigvuldig, en de ouders geven voor voorwemb
sel dat zij de winst van zulke arbeiders noodig hebben Ik vraag het U is dit
eeno vaderlijke handelwijs die het kind belet van zijne geleerdheid te beko
men in hol b-zi'n, schrijven en cijferen, welke hun later z.oo noodig zullen zijn,
toen zij volwassen zija. en als het te laat zal zijn om nog iets te leeren De
ouders die aldus te werk gaan zondigen dus grootélijks tegen de goede huis
houdkunde en tegen de grondregels der ware spaarzaamheid zij geven den
voorkeur aan den schijn en aan ds schaduwa en verliezen de wezontlijkheid.
G'-achte medeburgers, er hcerschen in allo steden on genieent-'ns, groote
en kleine, al ijd oen zeker getal misbruiken, doch in de eene siad en gemeentu
moer als in de andere alle deze misbruiken in oogenschouw voor L «lo wi
verschijnen, wars nioeielijk, en zou mij to ver leiden. De zelve niet stil/.w.j-
gfendheid overgaan ofschoon degene «lie er zich plichlig van maken hier niet
tegenwoordig zijn. ware ook niet prijsbaar Ik kan dus niet nalaten r ook in
het voorbijgaan een woord van aan te stippen, om reden dat zij onder mijne
bij/.onder.i bewaking vallen als hoofd der policie. Ik wil spreken van die
menigvuldige stooringen der nachtrust langshenen «Ie straten dezer stad, g«j-
woonelijke gevolgen van overmatig verlengd verblijf in sommige tapparsnei-
ringen; van die beledigende nachtlawijUn zooals zij in de policie genoemd
worden van die veelvoudige en moedwillige beschadigingen «Lr veldvruch
ten die de Hemel in zijne goedheid geschonken heelt aan den landbouwer tot
loon van zijnen arbeil. en om to dic-nen tot spijs van de maatschappij van
die kwaadwillige mishandelingen der nuttige dieren die rn-t zoovm l g.'duld
den zwaarslen arbeid voor den mensch verrigten van die 3fihcn«!ing«>n van
eigendommen gekend in h"t strafwetboek onder den naam van braak van al-
Het getal dezer overtredingen en andero misbruiken zonder te spiekrn van
grootere. misdadrn die ik hier niet wil vernomen was in 4e dnj a v;«.-r laatste
jaren van circa '200 n hoevele zijn er niet die in do duisternissen vnn «lm
nacht en Ier ooi zaak van de groote uitgestrektheid dezer stad aan den slraf-
fciiden arm «lor policie onlsnapt zijn
Ik lu-rhaal dus do aanbeveling dio ik li reeds gedaan liob van altijd voor
I oogen to hebben de zoo gemakkelijke studio der huishoudkuu.lc en bijzonder-
1
