Feu vlaamsclie ,\iij!ol 'oiiisi in iiusliiiid,
X. Een Belgische Kozak.
KON DE ZOT ZWIJGEN, MEN HIELD HEM VOOR WIJS.
1812-13
16
naar't Fransch van Jean Lefrane.
(Vei boden over te nemen.)
De woorden verstierven in mijne keel en ik stikte bijna van droefheid;
binnen eenige ^ogenblikken ging ik mij alleen bevinden; de kozak zou
maar tot aan 't bosch méégaan ik ging dus moederziel alleen zijn, in
dit oneindig bosch, verre van alle menschen-woonst, aanduizend perijke-
len blootgesteld, zonder een vriend te hebben om mij t'ondersteunen, te
troosten of d'oogen te sluiten, indien, na zooveel lijden en ontbeeringen,
de dood my moest komen ts treffen.
Hoe ongelukkig dat de mensch ook weze, hij vindt immer eene rede
van troost en van h'op. Ik begon nu in mijn eigen te denten 't Is
zienelijk dat de Voorzienigheid mij beschermtrondom mij zie ik vrien
den en kameraden vallen, en op 't oogenblik dat mijne laatste uur geko
men is, dat ik geen krachten meer heb om voort te gaan, geen beschut
sel meer tegen de doodende ko ide, op dit oogenblik daagt er 'ne redder
op1Bewijst dit niet dat ik mij Vaderland moet weèrzienf... Mijn vriend,
mijn brave medegezel komt mij ontnomen te worden. ...'t Is een groot
ongelukMaar 'k moest er mij aan verwachten hij was ziek, uitge-
put, moedeloos. Ik heb alles gedaan wat in mijne macht en kracht was,
om hem te helpen ik heb mii niets, volstrekt niets te verwijten.... God
moge zijne lieve ziel hebben
Ik mag toch den braven kozak niet verlaten, zonder hem te bedanken
Vergeef mij, zeg ik hem, de tranen wilko ik nu stortm jn eenig -
ste gedacht zou moeten zijn van u te bedanken.
Laat ons daarzan niet spreken, zegt de brave man. Hetgeen ik.
voor u kom te doen, zult ge mij misschien eens kunnen weergeven.
pc hoopdat g'y u nooit inden ellendigen toestand zult vinden,
waarin gij mij gevonden hebt; maar de dag als ik u mijne dankbaarheid
anders dan met woorden zal kunnen bewijzen, zal de gelukkigste van
mijn leven zijn.
Ik zal u in Belgenland komen bezoeken.
Die belefte deed mij grimlachen.
Ik zie, zegdo ik, dat gij mij niet alleenlijk wilt redden, voeden,
kleedon en op den goeden weg zetten, maar dat gij daarenboven mij
wilt doen lachen en vrolijk van hert worden. De kozak wendde zich om;
hij had een ernsti- opzicht; zelfs meende ik in zijn oogen te lezen, dat
mijn ongeloovigheid hem tegenstak. Daarom haastte ik mij erbij te voe
gen
Alles wel ingezien, de zaak is niet onmogelijk ik ben ik wel in
Rusland gekomen.
Ja, ja, herhaalde hij, misschien zal ik eens in Bolgenland komen en
u vragen van voor mij een pint te betalen, van dit U kker vlaamseh bierken.
Van dit lekker Vlaamsch biarkenldie woorden zegde hijin'tVlaamsch;
nu meende ik uit de locht te vailen 'ne kozak die mij 't leven redt;
eerste wonder!., 'ne Kozak die fransch spreekt tweede wonder! 'ne
kozak, die Vlaamsch spreekt, ja Vlaamsch spreekt, vlaamsch gelijk de
menschen uit mijn kanton 't was om zinneloos en herserloos te worden
Gij ziet, zoo gingde soldaat voort, dat men zich in da wereld aan
alles moet verwachten Ik mag nog twintig minuten bij 11 blijven ik
zal ervan profiteeren om u mijn leven te vertellen. Dan zal ik 'den weg
tooneri om in Polen te geraken, daar zult gij zooniet in veiligheid, ten
minste zekerder zijn van hulp te vinden en in alle geval,, op goeden
weg ..m huiswaarts te keeren.
Hij gaf mij den arm en verhaalde alsvolgt
Ik ben geboren te B..,, in 't Antwerpsch. Mijn ouders waren wel
hebbende menschen en deden mij een goede geieerdheid geven, en ik
stond op 't trouwen met een der rijkste dochters van 't omligende, als
de Republikaausche legers in ons land vielen en alles in repen roer
stelden Mijn vader vatte de wapens om die zoogezegde bexchavers,
maar in den grond, die landverdervers te verdrijven.... Gij kent onge
twijfeld hot lot dier arme boeren, weLe bijna allen voor hun VaderlanJ
stierven F
Mijn broer was ook van dit getal.
Welnu na langen tijd gevochten te hebben, werden wij door 't
groot getal overrompeld. Eens zal men verhalen wat wij voor 't Vader
land hebben gedaan.... Mijn vader werd gedood, mijn meisje verloor
hare ouders, haren broer en twoe zusters.,.. Ze werd zinneloos en stierf
in mijne armen.
En Frankrijk vroeg soldaten ik zou moeten gaan dienen hebben,
bij de verdrukke-s van mijn Vaderland. Ik verstak mij in een bosch.
Zekeren dag, op 't punt zijnde van aangehouden te worden, doodde ik
een gendarm en den verrader die hem als leidsman diende. Dan kon ik
in't land niet meer blijven vluchten was mijn oeriigstj toevlucht, en
eenigte dagen nadien was ik soldaat van Pruisen. Overjaar, hoorende
dat de koning van Pruisen bondgenoot geworden was van Napoleon,
deserteerde ik om in Rusland te komen.
Ziedaar mijne geschiedenis. Nu is uw keizer verslagen en zijn leger
vernield eerlang zal gansch Europa tegon hem opkomen en den'naasten
zomer zullen onze peerden 't gras van uwe lusthoven komen eten. -
Die woorden bedroefden mij in weêrwil van al mijne ongelukken,
was ik rechtzinnig aan Frankrijk getrouw gebleven en ik kon 'tover
mijn hert niet krijgen dat dit land ging overweldigd worden. Van den
anderen kant begreep ik wat mijn weldoener had'moeten lijden, vooral
eer tot den vijand over te loopen, i'n ik dierf hom verschoouen noch be
strijden. Misschien las hij in mijn hert, want bij haastte zich te zeggen
Laat. ons daarvan niet meer spreken ik hoop dat de keizer van
Rusland en zijne bondgenoten liever zullen vrede maken. In alle ge
val, «eer ik ooit in't land terug, ik hoop er u te zien.... Nu moeten wij
scheiden mijn kameraa in den grond een goede ziel, zou kunnen onge
duldig worden, indien ik langer wegbleef; daarbij, binnen een uur zal
ons detachement in 't dorp komen en 'k zou niet geerne den appel man-
keeren. Vaarwel en God beware u.
Van aandoenigheid kon ik niet antwoorJen.
Koeragie, hernam de soldaat, koeragie, mijn brave vriend, en wel
opgelet, als gij uw land wilt terugzien Blijf altoos in 't bosch zoolang
gij dit wegsken ziet, dat wij nu volgen. Na tien of 12 urm gaans, zult
gij aan een groote baan komen, 't is daar bijzonder dat gij uwe voorzich
tigheid m iet verdubbelen. Volg dan die baan langsheen 't bosch en gaat
altijd recht voor u, t itdat gij aan een water zult komen, dat Rusland
van Polen scheidt. Als gij dit puilt bereikt, is't moeielijkste van uwe
reis afgedaan
Ik bevochtigde met dankbare tranen de hand van mijnen edelnioe.ligen
redder en landgenoot, en na mijne vurigste woorden uitgezocht te heb
ben om lie® te bedanken, begaf ik mij op weg.
Nauwelijks was ik tien stappen ver, als de kozak mij terugriep
Hebt gij geld vroeg hij.
Neen
Dat verwondert mij nietrog tans zoudt «rij liet kunnen vandoen heb
ben; gelukkig dat ik er heb. Neem, deze beurs is veor u.
Neen, riep ik, 'k zou misbruik maken van uwe goedheid en 'k _j..u
't mij, mijn leven lang verwijten.
Integendeel, ge zult mij plezier doen. Dit geld heb ik niet noo(fig
en 't kan uw leven redden. Neem het aan, ik bid het u. of anders, om te
toonen dat ik het niet noodig heb, werp ik het weg.
Er viel daar niets op te zeggenik nam de beurs met dankbare han
den aan.
Neem nu nog dit, sprak de kozak, en gaf mij zijn mes.
Ik durf niet.
Toe, toe, pak naar aan en nu vaarwelMochtet gij welhaast uw
land weerzien en al degenen die er u verwachten.
De kozak drukte mij eene laatste maal eene krachtige hand, en wij
gaan weg, ik, de oogen vol tranen, dieper 't bosch in, en hij naar 'tdorp
waar ik bijna vermoord was geweest.
De jongen leed misschien meer dan ik; hij moest groote moeite doen
om ziji e aandoening in te houden 't Vaderland, 't Land waar men
geboren is en zijne sehoone jaren heeft overgebracht, dit land trekt
naar zich ;ik ging het misschien terugzien en hij
Na eenige minuten keerde imij 0111. He kozak marcheerde altijd voort,
den kop naar den grond, gelijk iemand die droomt of weent, ik bleef
hem achterna staren, hopende dat hij nog eens zou omgekeken hebben,
om mij een laatste vaarwel woord, een laatste teeken van vriendschap
te sturen. Maar de brave man ging al dubbende voort.... Wat moest er
in dit vermorzeld bert omgaan W. V.
SPAARZAAMHEID EN SPAARKASSEN.
De voordeelen der goe ie spaarkassen voor eene stad zijn onbereken
baar. Sederteen jaar bestaat er eene spaarbank te Roeselare en in dit
jaar zijn meer dan 10,000 fr. op voorband aan kleine burgers gegeven.
Wat machtig wapen voor hetgozd Welnu, mijnlieeren, zegt do schrij-
dezer verhandeling, met eener reservefonds die redelijk wel voorzien is,
zonden w ij die werkingen aan dep werkman kunnen toepassen en in drin
gende gevallen 10, lö, 2" tot 30 fr. op voorhand kunnen geven, op con
ditie dat het geene dronkaards of geldverk wisters zijn en meêdoen in de
Spaarkas, om het geleende door stortingskes van u,8ü, l,Oo of 2,00 weêr
te geven.
Eenige voorbeelden zullen u den heilzamen invloed dezer Werkmans-
bank bewijzen
Een arme man met vrouw en 6 kinderen was voerman tusschen deze
stad en eene naburige gemeente. Hij had een ouden ezel en over eenige
maanden 't beestje was t'einde geleefd 't wierd al met eens lam en de
man met de vrouw en een twaalfjarigzoontje moesten alle dagen 't beestje
vervangen Gedurende verschillende weken ging de geladene kar're
alzoo weg en weder. Eene brave en mildadige Dame kwam mij den voor
stel doen van hare medehulp, indien de spaarkas wilde aan den armen
voerman eenen ezel bezorgen. De voorstel.en wierden van beide kanten
aanveerd, en een ezel van 17n fr. wierd gekocht met het geld uit onzen
kleinen reservefonds, op conditie dat de veerman wekelijks naar de ver
gadering van den H Franciscus kwam en eenen frank stortte op zijn
spaarboekje als wedergave van het verschotene geld.
De voermaR is sedert vier maanden in bezit van den ezel, dagelijks
krijgt hij meer en kalanten, bijgevolg de geldwinning vermeerdert,
en'wekelijks is hij op zijnen post om zijnen frank testorten,en t?rzeiver
tijde liet sermoen te hooron in de geestelijke vergadering van 't genoot
schap van den H. Franciscus-Xaverius.
Een ander voorbeeldieen schoenmukor door de ziekte beproefd, wierd
gebracht tot groote armoede, hij was gewoon voor zijn eigen te werken
en nu gedwongen ts werken vuor een ander bij do paare, en kon zoo maar
halve°daguur verdienen. De arme man van treffelijke afkomst kwam
iemand van ens Bureel vinden, en vroeg dat de spaarkas hem 25 of 30
fr. zou verschoten hebben om te kunnen eene hoeveelheid Jeèr en andere
toebehoorten koopen om wederom voor zijn zelven te nunnen werken,
en zoo een dubbele dagloon te verdienen. Hij beloofde van zondag por
zondag eenen fr. als afrekening op zijn spaarboekje weder te geven.
De voorstel wierd aanveerd en getrouwiglijk uitgeroerd. Onze kleine
werk mansbaas nu moest alle weken in de gebuurte van 2 tot 3 fr. reven
om zijne schoenen en bottinnea te doen stikken zijne vrouw verloos da
gelijks veeltijd met het wer- wegen weder te dragen, en zij had zelf
dit werk kunnen verrichten en intusschentijd zelf dit geld winnen;
maar zij had geene naaimachien. Die brave man kwam dan een tweede
voorstel doen aan het bestuurder .spaar as; wilden wij hom eene naai
machien bezorgen, hij z.u wekelijks die 2 fr. 50 cent, die In, rm moest
uitgeven, alle zondagen op zijn spaarboekje geven. Nog eens het accoord
wierd gesloten, eene naaimachien van 13o franken wierd hem bezorgd,
en eene akte wierd door heide kanten onderteekend om de conditiën on
de verplichtingen te bepalen. Tot nu toe is alles getrouwelijk uit evoerd
en in eenige maanden zal onze arme schoenmaker eigenaar zijn van deze
naaimachien, en zijn werk ais schoenmrkersbaas zal ieij zou kunnen uit
breiden.
