naan.
van uüii li
rs
Neem Tijd e -wijl U Tiji gebeurt, Eer dat de Tijd zich van U scheurt
(Verhaal uit onze dagen).
Kapittel tot Inlichting.
Wij beginnen een verhaal uit den Russisch-Turkschen oorlog, die,
spijtig genoeg voor gansch Europa, blijft voortduren de oorlog is als
een brand wie weet waar hij eindigt? een toeval, een ongunstige, wind
kan de vernieling onbepaald voortzetten.
In ons verhaal zal veel gesproken worden van Polen en Rusland.
Dernalve zijn hier eenige geschiedkundige ophelderingen noodig.
Polen, nu in drij brokken verdeeld tusschen Pruisea, Rusland en
Oostenrijk, was vroeger, in evenredigheid zijner grootte, eene der
deftigste en sterkste landen van Europa: vO railho.en zielen, 12 groote
provinciën, zich in alle richtingen 23u uren uitstrekkende, rijke, vrucht
bare laridijen, waar veel granen, hop kemp, vlas en eene soort van
manna, uitmuntend voedsel, verd gewonnen uitgestrekte bo-schen,
rijk in hout en overvloedig bevolkt met buffels die uitmuntend vleeseh
en goed leder opleverden groote, vermaarde zoutmijnen een gezonde
lucht; een volk van kloeken lichaamsbouw, van edele inborst, van
ware vrijheidsliefde, van zuiver Christene bloed.
Onder Jan Sobieski rond 1(180, heeft Polen, gansch alleen, den Turk
tegengehouden, die bijna onder de muren van Weenen was met zijne
legerdrommen en geheel Europa zoute vuur en te zweerd doorgetrokken
zijn.
Polen had een vrijzinnig bestuur, eene soort van Republiek, meteenen
Koiiing, die van katholieke ouders moest afstammen en aan zijne kinde
ren geen recht van opvolging liet.
Even als bij d'ou.Ie Vlamingen, moest de Koning bij zijn intrede de
wettenen vrijheden des lands zweren evenals bij ons, alhoewel zij
voor hunnen Koning lijf en bloed ten beste hadden, waren de Polakken
er trotsch op hom in de openbare vergaderingen te beknibbelen, met
eene vrijmoedigheid die somtijds aan de onbeschoftheid grensde.
Onmiddelijk na de dood des Konings, werd de tusschenrege; ring uitge
roepen uit alle Poolsche streken snelden de afgeveerdigden toe, om in
open veld, Rijksdagen te houden te peerd, gewapend, onbereid om
di wyls door geweld hunnen kandidaat te ondersteunen. Zoo zag men
een 20 >,000 Polakken, op rijk gekleeddepaarden gezeten, eenen Rijksdag
bij wonen
Dit herkiezen zijner Koningen is Polen verderfelijk geweest; er kwam
jaloersclieid. binnenlandschen twist, burgeroorlog, gelijk in gemeenten
waar drie, vier kasteelen staan of vele groote boeren wonen de aan
palende Mogendheden stelden beurtelings kandidaten voor 't is gebeurd
dat Polen drij vier Koningen had Zweden, Saxen, Pruisen, Rusland
zonden legers om hunne kandidaten te verdedigen, en 't. is door die on
gelukkige verdeeldheid, welke nog aangroeide namate dat Polen ach
teruitging dat de ondergang van dit schoon land werd bewerkt'
Ditscharidig spel nam bijzonder toe rond 1770 Pruisen werkte van
den eenen kant, Rusland van den anderen.
PruPeti bezette verschelde Poolsche Provinciën en trok er de familiën
uit. om de zijne onbevolkte, te gaan bewonen. In 1771 werden aldus 12,in 6
huisgezinnen uit hun Vaderland getrokken. De geschiedenis verhaalt
de volgende schrokkerij van Pruisen: Koning Frederik gaf eene wet,
waardoor al de Poolsche boeren verplicht waren op 't eer-te aanzoek,
graan, haver, hooi, koeien, peerden te leveren, tegen betaling >an eene
nieuwe weerdelooze munt. l)e Pruismans kochten alles op, gelijk Joseph-
de Droomer voorden hongersnood, en als dezelfde boeren dan later kwa-
med kocpen, om niet van honger r,e sterven, dan moesten zij in goede,
oude gangbare munt betalen Men ziet hoe de eerlijkheid reeds to dien
tijde door Pruisen werd geoefend.
Rusland wus vroeger van zeer kleinen tel in Europa; Moscovieters
werden ze genoemd, en mee» dan eens werden hunne legers door Polen
verslagen hedendaags heeft Rusland den voet in drij werelddeelen, op
2i,,6aü OUU vierkante kilometers grond; om Frankrijk t'omrmgen, zou
er eene koorde noodig zijn van 4.700 kilometers lang; voor Rusland zou
die draad eene lengte moeten hebben van 44.0J i kilometers doch er zijn
maar 05,001,80'J inwoners, nog 't dobbel niet der bevolking van Frank
rijk
Onder Peter de Groote nam Rusland eene groote uitbreiding in Asia en
kreeg een vaste, allien hoofdige en despotieke Regeering in Polen werd
langs homlerde kanten getrokken in Rusland Ding al de macht aan een
zeel, zelfs was er de vrijheid van geweten niet; de Volkeren waren er
Schismatiek, van den Paus afgescheiden, en naar ziel eri lichaam afhan
gende van de willen en grillen des Keizers, die Czar werd genaamd.
Peter de Groote, een fijne bol, had in zijn Testament geschreven dat
Rusland nu sterk genoeg was om zich in Europa te vergrooten en zijn
opvol ers werkten in dien zin.
Als Polen in zijne grootste mooielijkheden kwam, zat er op den troon
van Rusland een vrouw, de Czarin Catarina onder die fijne, franke,
stoutmoedige, boosaardige, katijvige Trien, is Polen ten ondergebracht
en verdeeld Trien deed op den troon van Poleneen barer kreaturen
kiezen Trien werkte in.Polen zelf met goud en bedreigingen zij kocht
vele Poolsche eêlmans om en deed er andere oplichten en naar Siberië
voeren de vier eerste slachtoffers die den weg openden naar dit onein
dig Siberië, waar nu sedert 18R3 jaarlijks 3 i.Oun gevangenen heentrek
ken. de vier eerste slachtoffers waren de bisschoppen van Cracovie en
van Krovie, de palatijn van Cracovie en zijn z.on; zij stonden op tegen
de verraders van hun Vaderland en wei den in den nacht van 13 tot 14
ocimber 1707 van hun bed gehaalden door kozakken weggevëerd; Trien
werd dagelij s stouter, en meer meester in Polen; in 1771 bader een
eer-te verdeeling plaats, Trien stuurde een opeue brief aan de Volkeren,
waarin z:; verklaarde uit goede gebuurzaamlieid een deel van Polen
onder hare bescherming te moeten nemen; Trien van Rusland was ruim
zoo vulsch als d oude venijnige protestantsche Bette van Engeland, dit
ondeugend wreedaardig vrouwmensch met haar schijnheilig masker;
de Polen morden, wropgen zich, maar Trien hield goed vast, dank aan
bezig hield,
het hemd uit te
nare Ki eaiuren en rond 17t)z, ais Frankrijk g'heel Europa
dan noodigde Trien Pruisen uit om den armen Pool tot lie
schudden.
Helaas, 't is zoo gebeurd Trien deed eenen Poolschen Rijksdag ver
gaderen, in een kasteeldit kasteel werd omringd door twee bataillons
russische grenadiers, met vier stukken kanon; zoodat er niemand uit
kon en een Russische generaal ging aan den Rijksdag verklaren dat zij
vrij waren, doch de zaal niet raochien verlaten, vooraleer de verdeeling
van hun land gestemd te heuben
De Polakken hadden nog de kracht van tegen die schandige ban el-
wijze te protesteeren en aan Europa hun beklach te doen; ze kloepen
inde woestijn Pruisen, Oostenrijk en Rusland kwamen om hun deel
en 't was dan dat de Polakken het verraad opentlijk ziende, to wapen
snelden, onder 't bevel van Kosciusko en prins Poniatowski, de Rissen
meermaals versloegen, op 't punt stonden van re zegepralen, maar einde
lijk onder 't groot getal vijanden bezweken; er kwamen Russische
legers af van honderde duizende mannen.
Wreed was de wraak der Russen te Praag werden 20.00C man ver
moord, te Varsovia 9 duizend g'heel Polen stond in vuur en vlam die
van d'aanleiders. vluchten kon, vluchtte; d'auder werden gevangen,
door den kop geschoten of naar Siberië gestuurd, om er ten profijte van
Rusland, met duizende andere, in de goud en ijzermijnen te wer en.
Viermaal stond Polen in gansch zijne lengte en breedte, tegen dever-
druskei's op in 18 .0, als Pruisen onder den voet van Napoleon I lag en
Rusland voor den wereldveroveraar beefde in 1813, toen Napoleon met
zijn 5Üu,"«o man naar Rusland trok, en de onvergetelijke fouten bedreef
van in 't midden des winters in 't hert van Rusland te trekken en Polen
niet onafhankelijk te verklaren men beweert zelfs laf indien Napoleon,
na zijne ongelukj;en, in Polen gebleven wore, hij in dit moedig land steun
ge ioog zou gevonden hebben om Rusland tegen te houden, 't Was dan dut
t>"ius Poniatowski in den Elster verdronk; Po en stond nog eens op in
18 31, nadat België h -t h illandscli juk bad afgeschud en onafhankelijk
was verklaard en in 1303, als het Russisch juk te schandig en t ondra
gelijk werdviermaal poogde Polen zijne keten te breken, maar viermaal
werd bet, na stroomen bloeds gelaten te hebben, in eene hardere slaver
nij gekionk m.
De verdeeling en mishandeling van Polen is eene schande geweest
voor Europa, eene misdaad, waarvan men misschien op onze dagen de
nuodlottieste gevolgen zal onderstaan. Polen was een barreel tusschen
Rusland en Europa, eene forteres voor 't Christendom tusschen twee
kettersche groote natiën, die nu de alleenheerschappij over ons wereld
deel betrachten Rusland verstaat a it, en 't is bijzonderlijk tegen 't vo >r-
v iderlijk Geloof en de Moedertaai van Polen dat de pogingen der Moscio-
vit s he dwingelanden zijn gericht, met e me stelselmatige hardnekkig
heid. ElNDE DER INLEID NG.
LAATSTE TIJDINGEN. Msr Bogaerts, van Mechelen, is
gevaarlijk ziek. Servië maakt zich gereed om ook den Turk te
bevechten, al de Serviërs in vreemde landen, zijn binnengeroepen
't Schijnt dat de meerderheid van den Franschen Senaat zich
manhaftig nevens Mac Mahon gaat zetten T Antwerpen werden
woensdag 97 kalveren te koop gesteld; de besteedde prijzen op voet
zijn: i,o5tot i,i5; 96 ossen en 36gkoeien, d ossen aan 0,90 a i,o5;
koeien 54; Er is nu ofticieëel uit t Vatikaan bekend gemaakt dat
de toestand van den H, Vader Pius IXntet onrustwekkend is
Wat gaat er den Turk over hij verliest rond Plevna deen
sterkte achter dander en de generaals die hem moeten ter hulpe
komen, bougéerep sehiers niet, en schijnen aan den grond vastge-
vrozen; is er verraad tusschen, onwil of onmacht Er zijn gazetten
die schrijven dat Osman moedeloos is, omdat een generaal die met
hem Plevna verdedigt, 'ne zatlap is wat hier ook van weze, den
Turk zijn zaken beginnen er slecht uit te zien. Als Plevna valt,
men zegt dat er dan op Vredemaken zal gepeisd worden als Rus-
lands eisschen maar niet thoog zijn en er geen nieuwe conflicten uit
voortkomen 't is te vreezen Rusland schrijft dat cr reeds rond
de 44 duizend man van den Turk in zijn handen zijn, waaronder
7 pachas en 7 honderd officiers. Gent, 27 november Er wordt
alhier verteld ('t is zoo fabelachtig dat een jongen, verleden zon
dig morgend in de diskalsen-kerk, alhier, in een donkeren hoek een
pakje heeft gevonden, welke met eene speld aan eenen stoel was
vastgehecht; de jongen naar huis gegaan zijnde, werd, volgens men
zegt, het pakje onderzocht, en men zou er een groot getal aktien in
gevonden hebben, ter weerde van meer dan 95,000 frank; Deze
vond zou aan den policiekomissaris der wijk overhandigd zijn. Wij
deelen dit nieuws slechts meè als een loopend gerucht
Officier. Soldaat,' 'k ben morgen vrij, ge moet mij'nict wekken
Soldaat. Op welk uur moet ik M. den officier niet wekken
'k HEB '11e bril g'heel in goud, sprak '11e windmaker.
Waarlijk,antwoordde iemand, don zijn 't ook gouden glazen.
Eene nul geldt niets, honderdduizendnullei'i, niets maar zoodra
ereenéentje wordt voorgeplaatst, dan geldt ze buitengewóón veel
't Huisgezin, waarin bei ien niet eens zullen zijn, is niets waard, is niets
dan nullen maar het eentje, de beminnelijke eenheid geelt er rftaent en
waarde aan.
Salomon had een stoel van elpenbeen. Daarop zegt Abraham a
Sancta Clara tot de rijke mensclien Wilt gij gerust zitten; mensen!
hier on hiernamaalsZiet gij altijd op eenen stoei van HELPENBEEN
zit dat gij altoos de armen eu behoeltigeir helpende zijt.
- (fVV
