"stTnikölaas.
De Wet VAn Humbeeck.
De Kamers te Brussel, zijn bezig met de -wet op 't
Onderwijs; terwijl van den eenen kant, Frère, Bara
en hun gezelschap, al hun advokatenlisten gebruiken
om het boosaardige der wet te verduiken, van den
anderen kant zijn de Katholieken wakende en wer
kende, om de listen te verijdelen en do heldere waar
heid te doen uitschijnen. Eene redevoering die ons
bijzonderlijk getroffen heeft, is degene van M. Ver-
brugghen, Representant van Aalst; olie woorden zijn
erin gestudeerd, gewikt en gewogener straalt diepe
overtuiging uit, groote geleerdheid en vurige begeer
te voor de welvaart van't Vaderland. M. Verbrug-
ghen had in 't begin zijner Redevoering gesproken
over de Circulairs en boekjes der Ministers waarin
zij durven zeggen dat de wet van 1842 weinig ver
schilt van 't geen zij na voorstellen. Niets is valscher
als dit gezegde: in 1842 was iedereen van gevoelen
dat de opvoeding moest godsdienstig zijn; de wet van
1842 en de bepalingen erbij,stellen de studie der Reli
gie aan 't hoofd van 't schoolprogram volgens 1842
heeft de Geestelijkheid overzicht op de boeken er
wordt den heer onderwijzer aanbevolen van de zede
lijke en godsdienstige opvoeding ter herte te nemen,
van zich hierin te schikken naar de voorschriften en
Bisschoppen, van zelfs in andere vakken, elke gele
genheid waar te nemen om er een waarheid der Re
ligie in te brengen enz. Zoo luidt de wet van 1842.
De nieuwe wet schaft dit alles at en men durft
SCHRIJVEN DAT ER BIJNA GEEN VERANDERING IS.
Wordt de nieuwe wet gestemd, zoo sprak M. Ver-
brugghen, dan kan de nieuwe school aldus bepaald
worden
School in den schijn onzijdig aan alle positieve ee
rediensten en philosophieke stelsels, bestuurd door
meesters uit gestichten,die geen ander Religie hebben
als hunne rede, en bewaakt door komiteiten, vijandig
aan de katholieke Religie.
De eenigste verzachting aan dit stelsel toegebracht,
bestaat alleen in den vorm 't Is paragraf 2 van ar
tikel 4: Een lokaal, in de school, is ter beschikking
van de Ministers der Eerediensten gesteld, om er aan
de kinderen van hunne Religie, 't zij voor, 't zij na
de uren der klas, het godsdienstig onderricht te ge
ven.
Welke vrucht kan 't godsdienstig onderwijs in
zulke conditiën hebben
Eerst en vooral, 't is onmogelijk dat dit met orde
geschiede, met regelmatigheid, derwijzo dat men
eenigen goeden uitslag moge verhopen.
Nu is 'i godsdienstig leerenci onderwijs verdeeld in
zooveel professors als klassen, 't vervoordert namate
den ouderdom en den vooruitgang der leerlingen, en
elke klas heeft Buren dogmatiek onderwijs per week,
geen minuut te veel. Inderdaad, dit onderwijs bestaat
niet alleen in het opzeggen van den Catechismus; de
middensektie herkent hetde Professor moet de Ge
loofspunten bepalen, ophelderen, uitleggen
En nu zou men willen dat dit onderricht geschiede!
tezeivertijde voor de honderde kinderen eener school
En indien men nog door 't woord lokaal de klassen
versta, en dat al de Priesters der gemeente erheên
gaan, nog zullen hunne pogingen vruchteloos blijven.
Er zijn op alle plaatsen twee keeren meer klassen dan
Geestelijken, de klassen gaan nog vermeerderen in
getalde Priesters hebben den Goddelijken Dienst
te verrichten en de Sacramenten te bedienen daarbij
nog, bij die stoffelijke onmogelijkheid komen d'binder-
palen door de wet gesteld allen zedelijkcn invloed is
hun ontnomenterwijl de professors van muziek en
gymnastiek nevens den Leeraar der hoogste klas ko
men, de Priester en zijne Leering zijn toegelaten,
gedoogd en opgedrongen. De kinderen weten het;
voorop is hij.in hunne pogen verkleind als hij straf
geeft en wij weten nog niet of hij zal mogen straf ge
ven. dan zijn de bazen dei" school daar, om dié straf
te discuteeien, te verminderen of te vernietigen. De
onverschilligheid, de verachting welke zijne Leering
daar ontmoet, is dusdanig, dat indien de muren er nog
't beeld bewaren van zijnen Goddelijken Meester, het
alleenelijk is om geenen blijk te geven van valschen
IEVER of van GROOTE ONBEHENDIG HEID.
Wat meer is, als ik 't rapport wel versta, de Pries
ter, in zijn lokaal zijnde, zal zijn onderwijs moeten
zuiveren, op pene van te moeten opbreken.
Daarom, overtuigd zijnde, dat hij weinig goed kan
doen aan de schoolbevoiking, overtuigd dat't gansche
schoolstelsel verderfelijk is onder opzicht van ge-
loofsbehoudenis bij de kinderen, de Priester kan, in
geweien, naar de nieuwe scholen niet gaan; hij mag
door zijne medewerking, 't vertrouwen der ouders
op die scholen niet hoepen.
En nog, als alles nog ten beste ging, is 't niet klaar-
blijkend dat zijne werking zal verijdeld worden door
den geest der school? Eiken dag, vijf uren lang,
spreekt men aan 't kind van alles, behalve van de
hoofdzakelijke wetenschap des levens. Eens buiten
't lokaal des Priesters,hot iioort geen woord meer van
desus Christus, van de Kerk van de Sacramenten,
van Hemel, van Hel. Geen enkele oefening van Gods
dienst wordt den kinde aanbevolen. Als er in de lee
ring der zedeleer van God gesproken wordt, t is van
denzelfden God niet waarover de Priester spreekt.
De twijfel komt weldra in zijnen geest en daarna
de onverschilligheid end'afkeerigheid. 't Sprankeiken
Geloof, dat in 't kind blijft, zal van weinig nut zijn
voorde toekomst; 't heeft gezien de scheiding van
geestelijk onderwijs en letterkundig, en dèn voorkeur
aan 't laatste; men zegt feitelijk aan 't kind, dat de
letterkundige wetenschap noodzakelijker is dan de
godsdienstige alzoo leert men aan 't kind in de Voor
schriften der Religie zaken te zien, min of meer
noodig op zekere uren, in plaats dat zij al de akten
van 's menschen leven zouden moeten beheerschen.
Welke zedeleer zal in de school onderwezen wor
den?
'tProjekt zegt dat men stom zal blijven voordo
plichten jegens God en regels zal geven over de plich
ten jegens zijn eigen en zijns gelijken....
Hier onderzoekt de Redenaar die algemeene zede
leer en bewijst dat zij schromelijk zal verschillen van
de noodzakelijke zedeleer, die tot in 't hert gaat; van
de Christelijke zedeleer die sedert bijna 19 eeuwen,
eiken dag in alle standen der samenleving, ontelbare
akten van de heldhaftigste deugd doet ontstaan.
Ik kan, zegt hij, mijne droefheid niet bedwingen,
als ik peis dat de zedeleer van 't Evangelie niet meer
deugt, dat zij moet vervangen worden
En welke kracht zal die zedeleer hebben tegen de
driften? de mensch is genegen tot het kwaad; dikwijls
doet hij 't goed niet dat hij bemint en hij bedrijft het
kwaad dat hij veracht; wij zoeken altijd en immer
om de stem van ons geweten te verdooven en het
kwaad te doen, alhoewel wij weten dat het kwaad
is. Die bekoring, die strijd tegen 't goed zijn in 't leven
der werklieden en der armen menigvuldiger en hevi
ger dan bij andere; en dat is bijzonderlijk waar, op
onze tijden waar de nijverheid ontelbare werklieden
te samen brengt.
De mensch moet niet alleen 't goed kennen, maar
hij moet de kracht hebben om het te volbrengen....
Hoe kan de onderwijzer die kracht inboezemen, zon
der van God te spreken, van zijne tegenwoordigheid
overal, van eeuwigen loon of eeuwige straf? Strikt ge-
nemen, volgens de wet, hij meet over dit alles zwij
gen; maar de Minister heeft aan 't Publiek verklaard
dat het hem niet zal vepbodep zijn over God, de ziel,
en het leven hiernamaals te spreken.
Dejonderwijzer zal dus de permissie hebben van,als
zijn bijzondere princiepen daar niet tegen zijn, als 't
hem past, als hij in een goede vlaag van verdraag
zaamheid is, van alsdan d'eer aan God te doen van
zijnen naam uit te spreken. Maar, van welken God
zal hij spreken? Toch zeker niet van dèn God der
Openbaring, van den God in wiens dienst die kinderen
opgebracht zijn; want van eene positieve Religie mag
hij niet spreken; hij zal (fus spreken van eenen God,
gelijk sommige dwaalgeesten hem beschrijven, die
geen mirakelen doet, die de gebeden niet begeert of
hoort, die nooit iets veropenbaard heeft over 'begin
en toekomst.
En dat zal de onderwijzer mogen leeren aan katho
lieke kinderen; in plaats van de Leering van 't
Christendom, met hare zedeleer van onvergelijkelijke
zuiverheid, met hare stellige waarheden, waarvan
de 600,000 christene kinderen d'eerste beginsels ge
leerd hebben op den schoot hunner moeder; in
plaats van 'tChristendom dat aan 't kind een provisie
van sterkte geeft voor 't lijden en 't, strijden van 't
gansche leven! 't Christendom werkt terzelvertijd op
den geest en op den wil; 't valt dikwijls lastig' om de
plichten en't juk van't Christene Geloof te doen
aan veerden. Tot dit einde zijn drij middelen in't werk
gelegd: de Familie, de School, de Kerk. 't Verslag
oer sektie zegt dat d'Ouders die eene Christelijke
Opvoeding aan hunne kinders willen geven, er ge
noegzame middelen toe vinden thuis en in de kerk.
Maar, mijnheeren, in de kerk zijn d'on-'errichtin-
gen gemeenely 's zondags; d'ouder.s der leerlingen
van de lagere school, 't Z'jn kléine landbouwers, am
bachtmans, werklieden; tijd en geleerdheid ontbreken
hun; daarenboven,'t is in de school dat de kihderon
het grootste deel der krachten van hunnen geest ver
bruiken; 't is dus in de school dat de voornaamste, de
machtigste hefboom van d'opvoeding is En 't is
daarom dat zoovele beroemde Protestanten, t'akkoord
hierin met de katholieken de.r gansche wereld en
met uitstekende fransche liberalen en zelfs Belgische
van den verleden tijd, 't is daarom dat zij vorklaapd
hebben:'de School, en bijzonderlijk de Volksschool
moet godsdienstig zijn.
MARKTPRIJZEN.
AALST, 's zaturdags.
Tarwe fr. 27 a 28
Rogge «18 a 19
Mastel uin 23 a 25
Haver
Hoppe (1878) -
Aardappelen,r.»
w.
Boter per 3 k.
Eieren 25
Vlas per 3 kilo
00
19 50 a 22
36 a
10 a 12 00
64 a 8 72
63 a 1 80
a 5 25
GEERAARDSBERGEN, ;s m
Tarwe per lOOkilo fr. 21
Masteluin
Rogge
:o
19 -
17 -
22
10 50
3 19
1 00
1 25
Boonen
Aardappels
Boter per kilo
Eieren per 25
Vlas per kilo
KORTRIJ11, s ma
Aardappels, gele,fr. 9, 12,00
roode 12,--a
1,40a l,v,U
09,00
62,-
Koolzaadoim, 03 k»
Lijnolie. 105 k.
NINOvE, 's dijnsdags.
Tarwe per lbO kil. 27 28
Rogge, 18 19
Aardappelen, 05 10 50
Boter, per 1/2 kilo 1 40 1 50
ZELE, 's dijnsdags.
Tarwe p. 106 liet. 23 50
Haver 159 14 25 1-1 75
Boter per kilo 1 80 f 91
Kemp per 11 kilos 00
MECHELEN.
Veemarkt op Neckerspoel.
60 stuks inlandsch ras.
Van 220 tot 360.
542 hollandsch ras.
Van 300 tot 750.
Binnen de stad.
17 stuks inlandsch ras,
van 220 tot 385.
119 stuks hollandsch ras,
van 220 tot 385.
DENDF.RMONDE, 's maandags
Witte tarwe fr. 25 a
17 a
20 a 20 50
1 55 a 1 56
Laatste Ni euws. Wevers van Lijons en
mijners rond Rijsel zijn in werkstaking... 't Gaat
in de samenleving gelijk in d huishoudens: de fout
is van weerskanten. D hop ligt nog altijd plat
op haren rugge; d'aalstersche is van 37 tot 38 en de
Poperingsche, van 23 tot 26. Slechte boerejaren
Prins van Battemberg is koning gekozen van
Bulgarie. Ge moet goesting hebben, om tegewoor-
dig te willen koning worden. T'Anbelis 'ne No
taris, die 2 groote huizen geeft voor een school en
t'Antwerpen doet 'ne Priester, op zijn kosten, een
school bouwen voor 5oo kinders. De Boeken
over Wetenschap zijn toegekomen en worden ver
zonden; ze blijven aan ons Lezers gepresenteerd
voor 1 fr.Wij recommanderen de Maand van
Maria, voor 't Volk, aan 0,20 c. en het grootboek
van Jamar, over de Moeder Gods, aan 4,00.
Rogge
Boekweit
Vlas per kilo
Kemp
Boter per kilo
Eieren per 25
Aardappels
Lijnolie
Lijnkoek
Raapkoek
92 a
45
75
1 00
a 2 70
a 2
a 10 50
61 25
22
■16
LOKEREN, 's woensdags.
Tarwe n p.105 1. 21 00 23 CO
Rogge 105 1. 15—16
Garstn. 1051. 16 75 17 75
Haver 1591. 14 25 15 75
ANTWERPEN.
Tarwebloem 1ste soort 35a36,
2de 33a34,
3de 29a30,—
Roggebloem 26a28,
Maandag werden ter veemarkt
verkocht per kilogram op voet,:
24 stieren, 0,72 c..
t)S8 ossen, 0,93 tot-1,02
183 koeien, 0,74 tot 0,85
0— kalveren, ü.GOtot 0,—
Tarwe per lOfi liters fr. 23
Poldertarwe «21
Rogge 15 50
Boekweit 17 00
Haver 14 00
Duivenboonen, 20
Erwten 16 50
Vlas, 4
Aardappelen, 7 5»
Boter, - 2 45
Hoei, 100 bussels, 25 50
Eieren per 26, 1 71
WAREGEM.
lste soort per kilo
2de
3de
Werk, per kilo
Vlas.
0,011 a 0,—
1.60 a 1,85
1,40 a 1,53
1,05a 0,—
